Trwałość efektów wsparcia w zakresie usług społecznych i aktywnej integracji

Niniejszy podrozdział dotyczy oceny trwałości efektów wsparcia w zakresie usług

społecznych i aktywnej integracji. W analizie udzielono odpowiedzi na pytania badawcze dotyczące tego, w jakim stopniu uzyskane efekty wsparcia można uznać za trwałe oraz długoterminowego efektu wpływu interwencji na trwałość i potencjał instytucjonalny podmiotów świadczących usługi społeczne.

Odpowiadając na pytanie, w jakim stopniu uzyskane efekty wsparcia można uznać za trwałe, należy odnieść się do wyników badania CAWI/CATI z uczestnikami projektów, tj.

ich opinii odnośnie tego, przez jaki okres czasu efekty te były dla nich trwałe. Ponadto należy uwzględnić wyniki badania CAWI z beneficjentami, odnośnie ich oceny trwałości efektów w projektach i oceny czasu w jakim – w ich opinii – odczuwalne będą efekty projektów infrastrukturalnych.

Wykres 61. Ocena trwałości efektów uzyskanych przez uczestników projektów

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CAWI / CATI z uczestnikami projektów; aktywna integracja – n=107 usługi społeczne – n=489, ogółem – n=596

Uczestnicy projektów zapytani o trwałość efektów, które uzyskują dzięki braniu w nich udziału, w przypadku projektów obu kategorii – aktywnej integracji oraz usług

społecznych – w większości (projekty z zakresu aktywnej integracji – 53,3%; projekty z zakresu usług społecznych – 50,7%) odpowiadali, że odczuwają je przez długi okres po otrzymaniu konkretnej pomocy. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że uwzględniając dane ogółem, prawie 1/5 respondentów nie potrafiła odpowiedzieć na to pytanie. Pozostali badani, odpowiadali – w relatywnie zbliżonych do siebie małych odsetkach – że

odczuwają te efekty albo tylko w momencie otrzymania pomocy albo przez krótki okres.

Z punktu widzenia uczestników projektów mówić więc możemy o relatywnie dużej trwałości osiągniętych efektów, przy czym oczywiście pamiętać należy, że mamy w tym przypadku do czynienia z deklaracjami. Faktyczny pomiar trwałości byłby możliwy w późniejszym okresie – możliwe byłoby w takiej sytuacji zestawienie obecnego odsetka odpowiedzi dla wariantu odpowiedzi: „Przez długi okres po otrzymaniu pomocy” z odsetkiem pochodzącym z kolejnego pomiaru. Utrzymywanie się tego odsetka na zbliżonym poziomie świadczyłoby o zachowaniu trwałości efektów wsparcia, jego ewentualny spadek oznaczałby, że wraz z upływem czasu maleje stopień trwałości uzyskanych wcześniej efektów.

14,0%16,8% 17,0% 16,4%

11,9% 12,8%

53,3% 50,7% 51,2%

15,9% 20,4% 19,6%

0%

20%

40%

60%

aktywna integracja usługi społeczne ogółem

Tylko w momencie kiedy otrzymywałem/am pomoc Przez krótki okres po otrzymaniu pomocy Przez długi okres po otrzymaniu pomocy Nie wiem / trudno powiedzieć

Wykres 62. Ocena trwałości efektów w projektach z zakresu usług społecznych i aktywnej integracji

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CAWI z beneficjentami; n=141, pytanie zadawane realizatorom projektów w ramach EFS

Beneficjenci, którzy uczestniczyli w badaniu CAWI, zostali poproszeni o ocenę trwałości efektów w projektach z zakresu usług społecznych i aktywnej integracji, na skali od 1 (efekty krótkoterminowe) do 10 (efekty długoterminowe). Oceny tej dokonali w podziale na rodzaj efektów, wobec uczestników projektów oraz realizatorów projektów. Zakres ocen wydaje się być do siebie zbliżony w obu przypadkach, ale ostatecznie

antycypowana trwałość efektów zdaje się być dłuższa dla realizatorów projektów, których ocena w trzech najwyższych stopniach (8-10) jest zdecydowanie wyższa niż dla uczestników. Warto również zaznaczyć, że ogólnie odsetek wskazań ocen z drugiej połowy skali (6-10) jest zdecydowanie dużo wyższy niż z pierwszej połowy (1-5).

Sugeruje to, że zdaniem beneficjentów, obie grupy korzystają / będą korzystać z

efektów projektów relatywnie długo, co z kolei świadczy o wysokim poziomie trwałości efektów ewaluowanej interwencji.

Ostatni aspekt analizy trwałości w oparciu o wyniki badania ankietowego dotyczy oceny czasu, w jakim odczuwalne będą – wg beneficjentów – efekty projektów

infrastrukturalnych.

2,8%

3,5%

5,0%

4,3%

12,1%

8,5%

17,7%

16,3%

10,6%

19,1%

4,3%

1,4%

3,5%

2,8%

8,5%

6,4%

16,3%

22,7%

14,2%

19,9%

0% 20% 40%

1 - efekty krótkoterminowe (w momencie udziału w projekcie)

2

3

4

5

6

7

8

9

10 - Efekty długoterminowe (wieloletnie)

trwałość dla uczestników projektów trwałość dla realizatorów projektów

Wykres 63. Ocena czasu w jakim odczuwalne będą efekty projektów infrastrukturalnych

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CAWI z beneficjentami; n=34, pytanie zadawane realizatorom projektów Poddziałania 6.1.2

Beneficjenci zostali również poproszeni o ocenę efektów projektów infrastrukturalnych, choć w nieco inny sposób niż w przypadku projektów z zakresu usług społecznych i aktywnej integracji. Tym razem zakres czasu w jakim będą odczuwalne efekty w projektach (infrastrukturalnych) został przedstawiony w czterech kategoriach. Z ukazanych powyżej danych wynika, że najwięcej odpowiedzi uzyskała kategoria „5-10 lat”, natomiast najmniej: „11-15 lat”. Mówiąc o projektach infrastrukturalnych, będziemy mieli najczęściej na myśli długotrwałą infrastrukturę taką jak na przykład

wyremontowana/wybudowana placówka, którą siłą rzeczy będzie cechować większa trwałość. Z tego powodu, relatywnie spora ilość odpowiedzi (prawie 1/3) mówiących o trwałości efektów na „16 lat i więcej”, nie jest sporym zaskoczeniem.

W badaniu jakościowym podkreślano problemy z uzyskiwaniem trwałości efektów w projektach z zakresu usług społecznych i aktywnej integracji, zwracając uwagę na

różnice pomiędzy trwałością w ramach usług społecznych, gdzie jest ona bardzo istotna, a trwałością w ramach aktywnej integracji, gdzie nie ma ona tak zasadniczego

charakteru. Jeśli chodzi o usługi społeczne, to właściwe zapewnienie stałości ich świadczenia jest kluczowe, szczególnie w przypadku osób niesamodzielnych, choć z drugiej strony w przypadku innych kategorii odbiorców wsparcia jego stałość może skutkować biernością w aspekcie aktywizacji społecznej / zawodowej. Akcentowano też, że istnieje ryzyko ograniczonej trwałości efektów projektów realizowanych w ramach ewaluowanej interwencji lub interwencji o podobnym charakterze wdrażanej w latach 2021-2027. Jednym ze sposobów przeciwdziałania takiemu ryzyku jest wspieranie ścisłej współpracy międzysektorowej, która stanowi jedno z narzędzi zwiększania trwałości wsparcia. Dzięki takiej współpracy możliwe jest np. przejmowanie odpowiedzialności za zachowanie trwałości efektów przez JST, co niwelowałoby obecny problem polegający na braku w „trzecim sektorze” wystarczającego zaplecza organizacyjnego i finansowego na potrzeby utrzymania określonego typu placówek.

23,5%

32,4%

5,9%

29,4%

8,8%

0%

20%

40%

mniej niż 5 lat 5-10 lat 11-15 lat 16 lat i więcej Nie wiem \ trudno powiedzieć