Ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenia dzieci

Ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenia dzieci to szczególny rodzaj ubezpieczeń na życie o charakterze oszczędnościowym²⁰⁹. Przedmiotem ubezpieczenia jest życie ubezpieczonego, którym może być rodzic lub opiekun prawny (osoba zaopa-trująca dziecko) oraz dożycie dziecka (podopiecznego) do określonego wieku (np. pełnoletności). Ochrona ubezpieczeniowa trwa do wskazanego w umowie wieku dziecka (np. 18 czy 25 lat) lub maksymalnego wieku osoby ubezpieczonej (np. 75 lat). Celem ubezpieczeń posagowych jest pokrycie przyszłych potrzeb finansowych dzieci wchodzących w okres dorosłości, na przykład kupna przez nie mieszkania lub opłacenia studiów. Rodzice (lub opiekunowie prawni), jako osoby ubezpieczające, opłacają składki, a dzieci, jako osoby uposażone, są uprawnionymi do wypłaty świadczenia, o ile dożyją końca umowy²¹⁰. W ramach umowy podstawowej dziecko jest beneficjentem uprawnionym do uzyskania świadczenia z zawartej umowy. W ramach umów dodatkowych dziecko może być ubezpieczonym, wtedy zakres ubezpieczenia dotyczy głównie poważnego zachorowania dziecka lub powstania trwałego uszczerbku na zdrowiu dziecka w wyniku wypadku, czy pobytu w szpitalu.

Ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenia dzieci są produktem mało popularnym w Polsce, gdyż składka przypisana brutto z ich tytułu stanowi niewielki procent łącznej składki przypisanej brutto dla całego działu I (w 2018 r. ten udział kształtował się na poziomie mniejszym od 1%, tj. 0,51% – tablica 2.5).

Świadczenia z tytułu ubezpieczenia posagowego, zaopatrzenia dzieci mogą być wypłacane w następujących formach:

• jednorazowej wypłaty;

• renty;

• jednorazowej wypłaty i renty (czyli w dwóch formach jednocześnie: część świadczenia wypłacana jest jednorazowo, a pozostała część w formie renty).

209 A. Śliwiński, Rodzaje ubezpieczeń na życie. Ubezpieczenia posagowe…, s. 307.

210 Zazwyczaj ubezpieczonymi są osoby zaopatrujące dzieci (rodzice, prawni opiekunowie). W przy-padku ich śmierci w okresie ubezpieczenia ubezpieczyciel często przejmuje opłacenie składek lub wypłaca rentę finansową. Jeżeli dziecko umrze w trakcie trwania umowy ubezpieczenia, to zakład ubezpieczeń najczęściej wypłaci zwrot zapłaconych składek pomniejszony o koszty ubezpieczenia, a nie sumę ubezpieczenia.

2.4. Rodzaje ubezpieczeń na życie i dożycie

95 Tablica 2.5. Podstawowe charakterystyki ubezpieczeń posagowych, zaopatrzenia dzieci (wg stanu na 31.12.2018 r. oraz za okres od 1.01.2018 do 31.12.2018 r.)

Nr działu/grupy ubezpieczeń^* Dział I, grupa 2

Składka przypisana brutto (w tys. zł) 110 000

Liczba umów czynnych zawartych indywidualnie (w sztukach) 87 524 Liczba umów czynnych zawartych grupowo (w sztukach) 0 Liczba ubezpieczonych osób w ubezpieczeniach grupowych**

(w sztukach) 0

Świadczenia i odszkodowania wypłacone brutto (w tys. zł) 117 810 Liczba wypłat jednorazowych w okresie sprawozdawczym (w sztukach) 7 037 Liczba wypłat okresowych w okresie sprawozdawczym (w sztukach) 4 229 Udział w składce przypisanej brutto działu I (w %) 0,51 Udział w wypłaconych świadczeniach i odszkodowaniach brutto

działu II (w %) 0,55

* Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, (Dz. U. z 2018 r., poz. 999, 1000, 1669, 2215, 2243), załącznik.

** Dane zagregowane – te same osoby mogą występować wielokrotnie.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Komisja Nadzoru Finansowego, Sprawozdanie statystyczne KNF-02 krajowych zakładów ubezpieczeń, „Biuletyn Kwartalny. Rynek ubezpie-czeń” 2018, nr 4.

Ubezpieczenia posagowe mogą także zawierać różne opcje dodatkowe²¹¹, np.:

• zwrot składek w razie śmierci dziecka;

• przejście na ubezpieczenie bezskładkowe w razie śmierci ubezpieczającego (rodzica);

• terminowa renta finansowa dla ubezpieczonego (dziecka) w wysokości kilku procent sumy ubezpieczenia miesięcznie do końca okresu ubezpieczenia, w przypadku śmierci ubezpieczającego (rodzica);

• gwarantowana renta finansowa dla ubezpieczonego (dziecka) w wysokości kilku procent sumy ubezpieczenia miesięcznie do końca okresu ubez-pieczenia, w przypadku śmierci jednego lub dwóch rodziców (prawnych opiekunów) oraz stwierdzonego w okresie ubezpieczenia: inwalidztwa ubezpieczonego (dziecka) o kategorii I grupy lub wysokiego procentu inwalidztwa.

211 E. Stroiński, Podstawowe produkty ubezpieczenia jednostkowego…, s. 116.

2. Produkty ubezpieczeń na życie

96

Podsumowanie rozdziału 2

Podsumowanie rozdziału 2

Ubezpieczenia na życie stanowiące treść rozdziału drugiego, pełnią w życiu prywatnym ludzi oraz całych społeczeństw ważną rolę. Nie ma jednej uniwer-salnej definicji ubezpieczenia na życie, niemniej większość istniejących dotyczy zdarzeń losowych wynikających z długości życia człowieka, których nie można z góry przewidzieć. Ubezpieczenia tego typu stanowią zabezpieczenie potrzeb finansowych związanych z życiem ubezpieczonego i z tego powodu mogą pełnić zarówno rolę ochronną, jak i oszczędnościową.

Ochrona ubezpieczeniowa w ubezpieczeniach na życie ma charakter dłu-gookresowy i może mieć różny zakres w zależności od tego, czy dotyczy umów podstawowych czy dodatkowych. W ramach umów podstawowych ochrona ta może bezpośrednio odnosić się do ryzyka śmierci ubezpieczonego lub ryzyka dożycia przez ubezpieczonego określonego w umowie wieku. Natomiast w ramach umów dodatkowych ochrona ubezpieczeniowa może odnosić się pośrednio do utraty życia, np.: do ryzyka poważnego zachorowania, ryzyka trwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek nieszczęśliwego wypadku, ryzyka trwałej niezdolności do pracy wskutek poważnego zachorowania oraz wielu innych zdarzeń losowych.

Popyt na ubezpieczenia na życie w Polsce (mierzony składką przypisaną brutto działu I ubezpieczeń), chociaż ciągle jest dużo niższy niż rejestrowany w Unii Europejskiej lub krajach OECD i tak wypracowuje znaczący udział w Produkcie Krajowym Brutto. Oczekuje się, że wraz z rozwojem zamożności społeczeństwa w Polsce, popyt na ubezpieczenia na życie będzie rósł.

W 2018 r. na polskim rynku ubezpieczeniowym najbardziej popularną grupą ubezpieczeń życiowych, według udziału w składce przypisanej brutto (prawie 37% składki przypisanej brutto ogółem działu I ubezpieczeń) są ubezpieczenia z komponentem inwestycyjnym. Wynika to z uniwersalnego charakteru tych ubezpieczeń, w których ubezpieczony decyduje, jaka część składki przezna-czona jest na ochronę, a jaka na inwestycje. Drugą grupą ubezpieczeń w 2018 r.

wg udziału w rynku były ubezpieczenia na życie (35% składki przypisanej brutto ogółem działu I), a trzecią ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe stanowiące uzupełnienie ubezpieczeń na życie (27% składki przypisanej brutto ogółem działu I). Najmniej popularne okazały się ubezpieczenia rentowe oraz ubezpieczenia posagowe (zaopatrzenia dzieci), które stanowiły niecały 1%

w składce przypisanej brutto ogółem w dziale I (odpowiednio 0,64 oraz 0,51%.

Zagadnienia badawcze

składki przypisanej brutto ogółem dział I). Niezależnie od rodzaju produktów należy podkreślić, że ubezpieczenia na życie zyskują coraz większą popularność, a klienci wraz ze wzrastającą świadomością ubezpieczeniową zaczynają doceniać pozytywną rolę, którą mogą one odgrywać zarówno w zakresie bezpieczeństwa, jak i zabezpieczenia finansowego rodzin.

Zagadnienia badawcze

Zagadnienia badawcze

1. Jak można zdefiniować ubezpieczenia na życie?

2. Czym różnią się ubezpieczenia na życie od ubezpieczeń majątkowych?

3. Czy ubezpieczenia na życie są obowiązkowe czy dobrowolne?

4. Jak można sklasyfikować ubezpieczenia na życie?

5. Co to jest udział w zyskach i w których ubezpieczeniach może wystąpić?

6. Co oznacza ubezpieczenie bezskładkowe i kiedy może ono wystąpić?

7. Co oznacza możliwość wykupu ubezpieczenia i w których ubezpieczeniach może wystąpić?

8. Które grupy ubezpieczeń na życie są najbardziej popularne wg składki przypisanej brutto i dlaczego?

9. Scharakteryzuj i wyjaśnij zwrot „opcje dodatkowe”.

10. Jakie są perspektywy rozwoju ubezpieczeń na życie?

99

Rozdział 3

Produkty ubezpieczeń majątkowych

3. Produkty ubezpieczeń majątkowych