( N e u tits c h e in w M o ra w ii).
Poniew aż k w estya w odociągów dla K ra k o w a od d ł u giego czasu j e s t na porządku dziennym , więc nie b ę dzie bez interesu podać czytelnikom kilka d a n y c h z cza
sopis m a „B autechniher“ tyczących się dostarczania wody w j e d n e m z m a ły c h m ia st m oraw skich. Od r. 188-3 zaj
m o w ała się ra d a rzeczonego m iasta tem, aby dostarczyć dobrej wody do picia tak dla użytku miasta, ja ko i p r z e m y s ło w y c h zakładów. P o zbadaniu wysoko i nisko po
łożonych źródeł od południa i półn ocy postanowiono nareszcie w odległości 7 hm od m iasta zbudować odpowie
dni zakład i pom pow ać wodę m aszynam i do g łó w n e g o zbiornika w ilośpi 1 6 0 0 m 3 dziennie, aby potrzebę 1 2 0 0 m ie szkańców (130- litrów na g ło w ę) i zakła dów p rze m y sło w y c h zaspokoić.
N a podstawie planów w y k o n a n y c h przez firmę R u m - p e l & N i k l a s w Cieplicach rozpoczęto roboty na wiosnę r. 1 8 9 2 i w tymże sa m ym roku oddano do publicznego użytku dzieło tak doniosłej wartości dla zdrowia ludzkiego.
Ź ró d lan y te re n j e s t położony przy wylocie s tru m y k a naz w ane go B a rn s d o rf do rzeki Odry, i sk ła d a się z pokładów iłów lśniących, gru b o -ż w iro w y c h i piasko
wych, źró d ła zaś w y tr y s k a ją ze stro m e j pochyłości oby
dwóch dolin z tychże pokładów.
Cała ilość wody do rozporządzenia będąca wynosi 3 0 0 0 m 3 dziennie w przecięciu, a ponieważ potrzeba w y
kazuje tylko 1 6 0 0 m 3, wiec u c h w y c o n o tylko 8 źródeł, a resztę pozostawiono przyszłości, t. j. kiecly ludność m iasta się powiększy.
Odnośnie do g a tu n k u wody, to wykazano, że m a t e m peratu rę 9 ‘5° C., tw ardość 10-3° (niemieckich), je s t zu
pełnie w oln ą od makroorganizrnów a m ikrobów p o d łu g analizy prof. S ch w a e k h o fe ra bardzo m ało zawiera.
U chw y co n o źródła m u ro w a n y m i kanałam i, na k o ń cach których znajdują się ce m e ntow ane zbiorniki, mające w świetle O'80/UOO m , a opatrzone są otw orami dopły w o- w owo-przelewowym i i p okryw a m i z lanego żelaza.
D w a ruro ciągi 2 0 0 m m średnicy- z la nego żelaza sprow adzają wodę do zbiornika 40 m 3 zawartości, poło
żonego przy bu d y n k u m aszynow ym , z któ rego czerpią pompy. Rodzaj te re n u i przyczyny finansowe zm usiły do urządzenia końcowego z b io rn ik a; g łó w n y więc prze
wód rurociągu, 8 ’1 hm dłu giego, przechodzi pierwej przez miasto, nim dojdzie do g łó w n e g o zbiornika. R u r y mają 20 m m średnic y i w y trzy m u ją ciśnienie 1 0 ‘4 atm., z k tó ry c h 8 '5 w ypada na geodetyezną wysokość wy- d źw igow ą a P 9 na pokonanie ta rc ia o ściany w r u ra ch .
U sta w ione m otory skła dają się z dw ó ch leżących p a r o w y c h m a sz y n 'z ek s p an sy jn y m sta w id łe m M ayera i kon- densaeyą, a trzony tłoka są tak w t y ł przedłużone, że poruszają dwie podwójnie działające pompy.
K ażda z tych pom p j e s t w stanie w 4 0 m in u tac h J) 1) A u to r w y ra ż a s ię : „ I n 40 M in u te n u m d re h u n g e n ist jed e P a m p o im S ta n d o 8 0 0 m z 7,u lie fe rn “ . P o n ie w a ż , ja k poniżej czy- tniny, m a m a s z y n a 70 obrotów n a m in u tę , to trz e b a ‘2 8 0 0 obrotów do d o sta rc z e n ia rzeczonej ilości w ody do zb io rn ik a . (P . T .)
dostarczyć 8 0 0 m w ody do zbiornika. M a szyny pracują norm alnie przy nape łnie niu parą 6 8 cm próżni po- zatłokowej i 6 atm. ciśnienia pary dopły w ow ej. W e n ty le pompowe m a ją koncentryczne g u m o w e pierścienie i nie są opatrzone kie row nic am i (sind nicht g esteue rtj.
Każda z m aszyn ma pom pę zasilającą, a jako r e zerwa służy in jekto r K o r t in g ’a. P rz y 70 obrotach na m inutę j e s t r u c h m a szyny jeszcze bardzo spokojny. Do w y tw arza n ia pary postawiono dw a kotły Cornwalla, z któ ry ch każdy m a 45 m 2 p ow ierz chni og rze w a ln y ch i 8 atm . dopuszczalnego ciśnienia względnego ( U e b e r- druck).
B u d y n e k do pomieszczenia m aszyn i kotłów składa się z trzech ubikacyi, w której to liczbie znajduje się r ezerwow ane miejsce na ustaw ienie w przyszłości m a szyny mogącej być potrzebną. Do tego b u d y n k u p rz y stawiono szopę m ogą cą pomieścić dw um ie się czny zapas węgla. Kom in o k r ą g ły m a 27 m wysokości i średnicy u g ó r y 0 '7 0 m w świetle. Mieszkania dla dozorcy m a
szyn i palaczy są pobudow ane w odległości 15 m od zakładu.
G łó w n y ruroc iąg o 2 0 0 .mm średnicy je s t po wię
kszej części w kopany w publiczną drogę, m a aż do po
czątku miasta powyższą średnicę, rozszerza się następnie do 2 2 5 m m a przy wylocie do zbiornika do 2 5 0 m m .
N a wyższych p u n k ta ch , przez które r u ro c iąg prze
chodzi, znajdują się m u ro w an e szyby ( Schaehte), w któ
r y c h pomieszczone są wentyle niesam odziałające; w ni
skich pun k ta ch są upusty zasuwkowe (Abliisse m it Sehie- bern) 80 m m średnicy. N a dziale wód między Odrą a T itszą w łączono do rurociągu m a ły reg u la to r powietrzny ( W in d k e s s e l) ; przed w ejś ciem do m ia sta urządzono w ty m przewodzie klapę samodziałając-ą (Rtickschlagsklappe), aby w razie pęknięcia r u r y zapobiedz w ypróżnieniu się zbior
nika. W d w ó c h miejscach przecina ru ro c iąg lo kalną ko
lej m ie jską i ta m ż e dano r u r y ochronne, któ ry ch końce dochodzą do rew iz yjnych szybów m u r o w a n y c h .
Sieć r u r m ie jskich je st urządzona p o d łu g system u c yrkula cyjne go, m a ogólnej długości 9 '3 hm, średnica r u r od 8 0 do 15 0 m m , m a 42 zasuw (A b s p errsc h ie b er), 80 h id ran tó w w 10 0 m odle gło ściach od siebie i w y
tr z y m u je ciśnienie od 3 do 6V2 Mm.
R u r y są z w yjątkiem tych, o których będzie poniżej mowa, wykonane p o d łu g niemieckich norm odnośnie do ich rozmiarów, a uszczelniane sz n u rk a m i konopnym i i ołowiem. P rz e d położeniem w ytrzym a ć m u s ia ły r u ry ponownie próby ciśnienia na 2 0 a t m .; po ich u ło żeniu w o tw artym rowie już ich więcej nie poddaw ano p róbom . N a tę długość przewodu ru r, która m a w y tr z y mać więcej j a k 9 '5 atm. ciśnienia, wzmocniono ich ściany o 0.5 m m . Z największą starannością dokonano
1 0 3
u ożenie rurociągu i te m u zawdzięczyć można, że mimo jiieuoim alnych w a ru n k ó w ciśnienia i wielkiej długości 'O um n y cisnącej ( l ) r u c k s tr a u g j nie zdarzyły się w ypadki Pę mięcia r u r lub nieszczelności; leżą one co najmniej w głębokości 1-50 poniżej powierzchni ziemi.
Zbiornik g ó r n y zawiera w sobie 1 0 0 0 m3 wody przy
nadzwy-czaj w ysokich cen w te atrac h wiedeńskich, będzie zaj- m u ją c e m dowiedzieć się, ja k ie ceny zaprowadzić zamyślają w tym now ym teatrze lu dow ym . Najdroższe krze
sło w p ie rw sz y c h trzech rzę d ach m a kosztować 2 zła., reszta w parte rze i balkonie pozostaje w g r a n ic a c h od 1 zła. 80 et. do 80 et. W parterze będzie ■ 3 0 0 krzeseł po 1 zła., g alery a kosztować .będzie tylko 30 et.
Przedsiębiorstw o ra c h u je na dochód roczny w k w o
cie 3 7 0 . 0 0 0 zła .,c o b y wynosiło, p rzyjm ując najniepom yśl- niejszy wypadek, 9 2 5 zła. dziennie. D ochód dobry dzienny o kreślają na 2 0 0 0 zła.
Otw arcie te atru ma nastąpić 15 listo pada b. r.
' • " D — B — Z .
SPRAW Y TOWARZYSTWA.
I p o s i e d z e n i e Z a r z ą d u , d. 13 M a r c a 1 8 9 3 . P rz e w o d n ic z ą c y : S ta n is ła w O h rzasz ezew sk i.
O becni czło n k o w ie : B ib o rsk i, K a c z m a rsk i, K u łak o w sk i, N o w ack i, O drzyw oiski, R o tter, Ś m iało w sk i, S ta d tm u lle r.
Po p rz y ję c iu p ro to k o łu z o sta tn ie g o p o sie d z e n ia d aw n eg o Z a rz ą d u p rz y stą p io n o do u k o n sty tu o w a n ia Z a rz ą d u now ego, w y b ie ra j ą c : se k re ta rz e m E u s ta c h e g o Ś m i a ł o w s k i e g o, s k a rb n ik ie m S ta n is ła w a K u ł a k o w s k i e g o , b ib lio te k a rz e m prof. K a ro la S t a d t- m i i l l e r a , g o sp o d a rz e m lo k alu T o w a rz y stw a A le k s a n d ra B i b o r s k i e g o.
N a s tę p n ie n a d eleg ató w T o w a rz y stw a do K om itetu w y k o n aw czego W y sta w y krajow ej postan o w io n o z a p ro sić J a n a M a t u l ę c.
k. ra d c ę b u d o w n ic tw a i T a d e u sz a S t r y j e ń s k i e g o , a rc h ite k tę , cy w iln eg o .
N a w n io se k J . R o t t e r a u c h w a lo n o w ziąśe in ic y a ty w ę w w y je d n a n iu p o sta n o w ie n ia p ra w n e g o , a ż e b y b u d o w n iczo w ie, rz e m ie śl
n ic y i p rz e d się b io rc y p ra c u ją c y p rzy b u d o w ie, m ieli p ierw sze ń stw o do h ip o teczn eg o p o k ry c ia swoic-h n a le ż y to śc i p rz e d w sz y stk im i in n y m i w ie rz y c ie la m i w ła śc ic ie la b udow y. W celu p rz e p ro w a d z e n ia tej s p ra w y postan o w io n o w y b ra ć k o m is ję i za p ro sić do niej L e s ła w a B o r o ń s k i e g o i W ła d y s ła w a K a c z m a r s k i e g o , k tó ry m a p rz y b ra ć jeszcze trzecieg o c z ło n k a k o m is ji z ło n a S to w a rz y sz e n ia B u d o w n ic z y c h k rak o w sk ich .
D la d o g o d n o śc i członków T o w a rz y stw a , u ch w alo n o od d. 1 k w ie tn ia r. b. zaab o n o w ać „N o w ą R e fo rm ę1* i „ C z a s“ . N ak o n iee o znaczono p o sie d zen ie T o w a rz y stw a n a d zień 21 M a rc a r . b ., s ta w ia ją c n a p o rz ą d k u d z ie n n y m : 1) O dczyt in ż y n ie ra Jó z e fa G r y z i e c k i e g o : „O n a w o d n ie n ia c h , w y k o n a n y c h we F r a n c y i “ . 2 ) W n io sk i członków .
I I P o s i e d z e n i e Z a r z ą d u d 29 M a r c a 1893. P rz e w o d n ic z ą c y : O h rzasz ezew sk i. O becni c z ło n k o w ie : B ib o rsk i, K a c z m a r
ski, N ow acki, O drzyw oiski, P a k ie s i se k re ta rz Ś m iało w sk i.
P o p rz y ję c iu p ro to k o łu z p o p rz e d n ie g o p o sie d z e n ia w y b ra n o k o m is ję w celu sp is a n ia in w e n ta rz a i u ło ż e n ia b ila n s u m a ją tk o wego T o w a rz y stw a , a to w m y śl u c h w a ły o sta tn ie g o w aln eg o Z g ro m a d z e n ia . Do k o m isy i tej z a p ro sz o n o : B i b o r s k i e g o , D ą b r o w s k i e g o , K r z y ż a n o w s k i e g o , K u ł a k o w s k i e g o i S t a d t- m ii l l e r a . N ie p o m y śln ą odpow iedź ko m isy i krajow ej d la sp ra w p rz e m y sło w y c h n a p e ty c ję T o w a rz y stw a o z ało żen ie sz k ó ł d la m u ra rs k ic h i k a m ie n ia rs k ic h p o d m a jstrz y c h po sta n o w io n o u d zielić do w iadom ości D y r. R o t t e r o w i z p ro śb ą o w n ie sie n ie in te rp e l a c j i n a n a jb liż sz e m p o sie d zen iu kom isyi, e w e n tu a ln ie u c h w a lo n o z a ś w nieść w tej sp ra w ie p e ty c ję do Sejm u.
W re sz c ie z a p a d ły u c h w a ły , by o d b y ć w yciecz k ę do sta e y i k o n tu m a e y jn e j m iejskiej w B ia ły m P rą d n ik u , o ra z ażeby p ro sić D y r. R o t t e r a o w y g ło sz en ie n ie d o sz łe g o d a w n iej do sk u tk u w y k ł a d u : „O zw iązk u m a te m a ty c z n y m , ja k i zachodzi p o m ięd zy m u zy k ą a m a la rstw e m " .
D n ia 21 M a rca r. b. o d b y ł się w lo k alu T o w a rz y stw a o d czy t c z ł. Jó z e fa G r y z i e c k i e g o : „O n a w o d n i e n i a c h , w y k o n a n y c h w e F r a n c j i " .
P re le g e n t o p ra c o w a ł p rzed m io t n a d e r d o k ła d n ie i szczegóło
wo, z p ra w d z iw e m z a m iło w a n ie m i d o k ła d n ą z n ajo m o ścią rzeczy.
P rz y ta c z a ją c lic z n e d a ty i całe sz e re g i c y fer n a p o p arcie sw oich w yw odów , z a p o z n a ł słu c h a c z y z h isto ry c z n y m rozw ojem i obec
n y m sta n e m n a w o d n ie ń w dw óch d e p a rta m e n ta c h p o łu d n io w ej F ra n e y i.
Obecni w y słu c h a li o d c z y tu z w ie lk ą u w ag ą, żyw em zajęciem i w y ra z ili p o d zięk o w an ie p re le g e n to w i.
K R O N I K A B I E Ż Ą C A .
Perso n alia. — W a le ry a n D z i e ś l e w s k i i A le k s a n d e r P r a - g ł o w s k i u z y sk a li k o n cesy ą n a a u to ry z o w a n y c h in ż y n ie ró w b u d o w y ; p ie rw sz y we L w ow ie, d ru g i w D obrom ilu, zaś Ja k ó b C i- t r o n k o n c e sy ą n a a u ty ry z o w a n e g o g eo m etrę w Ja śle .
f M ie c z y sła w F r a n k , u rz ę d n ik kolei p a ń stw o w y c h , z m a rł w K rak o w ie w 45 ro k u życia.
Konkurs. — Z a rz ą d m ia sta R y g i ro z p is a ł m ięd zy n aro d o w y k o n k u rs n a p la n y bud o w y s z p ita la d z ie c in n e g o . N a g ro d y w y n o szą 1000, 5 0 0 i 300 ru b li. T e rm in z ło ż e n ia p lan ó w do J/13 W rz e ś n ia b. r. B liższe w a ru n k i m ożrfh o trz y m a ć od u rz ę d u m iejsk ieg o w R y d ze (u lic a K rólew ska 5).
Kolej lokalna Chabów ka — S ta ry - S ą cz . — M in iste rstw o h a n d lu u d z ie liło in ż y n ie ro m E d w a rd o w i U d e r s k i e m u i Teodorow i R y b a k o w i p ozw olenie n a p rz e p ro w a d z e n ie w stę p n y c h te c h n i
czn y ch ro b ó t dla kolei lo k aln ej z C habów ki p rzez N o w y -T a rg do S ta re g o S ą c z a z o d g a łę z ie n ie m N ow y T a rg — Z ak o p an e i M a- niow a — S ta r a w ieś n a c z a s je d n e g o roku.
L ic y ta c y a . D n ia 9 m a ja b. r. o d będzie się w c. k. D y re k c ji R u c h u w K rak o w ie p u b lic z n a lic y ta c y a p rz e z o ferty n a b u d o w ę o g rz e w a ln i w N o w y m S ą c z u . K w ota k o sz to ry so w a w p rz y b liż e n iu w y n o si z ła . 6 5 .0 0 0 w. a. B liż sz y c h szezegółów z a s ię g n ą ć m o żn a w c. k. D y r e k c ji R u c h u (o d d z ia ł I I.) w K rakow ie.
S t a c y a kontum acyjna w Prądniku białym . — Z in ic y a ty w y p. J . N i e d z i a ł k o w s k i e g o , d y re k to ra b u d o w n ic tw a , d n . 24 b. m . z w ie d z ili C zło n k o w ie T o w a rz y stw a n a sz e g o sta c y ą d la trz o d y c h lew n ej, u rz ą d z o n a prze# g m in ę k ra k o w sk ą n a g r u n ta c h B ia łeg o P r ą d n ik a . U c z e stn ic y w liczbie około 50 w y je c h a li o godz.
2Ą p o p o łu d n iu osobnym p o ciąg iem kolei p ó łn o cn ej. N a m ie jsc u o g lą d a n o szczegółow o lic z n e w y sta w io n e b u d y n k i a d m in is tra c y jn e , m aszy n o w e i sta jn ie , z zajęciem stu d y o w a n o w szelk ie u rz ą d z e n ia a sz czeg ó ło w y ch w y ja ś n ie ń z c a łą g o rliw o śc ią i tru d e m u d z ie la ł p. N i e d z i a ł k o w s k i . P o pow rocie do K rak o w a w ie lu u c z e s tn i
ków w y ciecz k i n a z a p ro sz e n ie p. W . W dow iszew skiego, in sp e k to ra b u d o w n ic tw a , u d a ło się do now ego te a tr u , k tó reg o w n ę trz e je s t ju ż p ra w ie n a u k o ń c z e n iu .
R e d a k to r o d p o w ie d z ia ln y : Rajmund Meus.
Autorowle i n a k ła d cy ż ycz ący sobie omówienia sw ych w y daw nictw , zechcą n ad e słać po jednym egzemplarzu tychże do Redakcyi.
1 0 5
Roczne umieszczenie adresu kosztuje 3 zła.
Dla Członków Towarzystwa i Prenumeratorów bezpłatnie.
Majstrowie murarscy.
7 w 1 A S T 0 W S K I B O L E S Ł A W , C h rzan ó w . AB-ŁOCKt S Y L W E S T E R , K raków , F r a n
c is z k a ń sk a 4.
Majstrowie studniarscy.
MA L C Z Y K p i o t r, K raków , G a r n c a r sk a 7.
Majstrowie ciesielscy.
K A R W A T D A N IE L . K raków , S m o le ń s k a 22.
Składy materyałów budowlanych.
B L A N K S T E IN J. i S P . K raków , S k a w iń sk a 12.
'O R IE H. i A ., K raków , św. G e rtru d y 14.
S | L B E R B A C H RO M A N , K raków , św.' To- ln asza.
Z IE L E N IE W S K IM . K r aków , G rzeg ó rzk i 23.
Pracownie kamieniarskie.
J- LKSZA JÓ Z E F , K raków , Rakow iecka.
SZO ZY R B U ŁA M IC H A Ł , K raków , św.
M a rk a 4.
Praco w n ie sto larskie.
K A R N A S IE W IC Z TOM ASZ, K rak ó w , P i- ja rs k a .
M U R A N Y I B R A C IA , K raków , D ajw ór.
Pracow nie ślusarskie.
KOSOBUCCY B R A C IA , K raków , S ta ro wiślna, 81.
Praco w n ie szklarskie.
P IE N IĄ Ż E K W A C Ł A W , K raków , F lo ry a ń s k a 11.
F a b ryk i cegieł.
B A R U C H M A U R Y C Y , Ł a g ie w n ik i, p. P o d g ó rz e.
F a b ryk i dachówek.
B A R U C H M A U R Y C Y , Ł a g ie w n ik i, p. P odgórze.
HOM OLACZ S T . Ż E L E Ń S K I S. i W IM M E R W . N iepołom ice.
Fab ryk i wapna i cementu.
L IB A N B E R N A R D i S P . P o d g ó rz e.
A s fa lt i papa.
Ł Y S Z K IE W IO Z A . S Z E L IG A , L w ów , Ko r y tn a 13.
W A S IL K O W S K I Z Y G M U N T , K raków , W olska 18.
F ab ryk i maszyn i wyrobów żelaznych.
Z IE L E N IE W S K I L. K raków , K ro w o d er
sk a 05.
P E T E R S E M R U D O L F , K raków , D łu g a 3 0 . E N D i H O R N , W ied eń . I II, A p o s te lg a sse
2 6 - 3 2 . F ab ryk i pieców.
B A R U C H M A U RY C Y , Ł a g ie w n ik i, p. P o d g ó rz e.
N IE D Ż W IE C K I JÓ Z B E i S P . D ęb n ik i koło K rakow a.
F ab ryk i wyrobów keram icznych.
U Z IE M B Ł O J . T rz e b in ia . Koks i sm olą.
Z a rz ą d g azo w n i m iejskiej, K raków .
w W I E M S U , I I I . Apostelgasse 26 32,
II. Z w i s e h e n b r u e k e n
'• c z a j ą w yrobów wszelk iego rodzaju konstrukcyj żelaznych do budowli j a k : k o n strukcye wiązania dachów, świetlniki,
\. wora ody, żelazne schody kręcone, poręcze, balkony, kraty dachowe, k raty do okien i drzwi, wszelkiego rodzaju Sjp . ••-"'i i okien p o d łu g ry su n k u i w każdym s t y l u ; żelazne okna dla fabryk, szop i s t a j e n ; b r a m y posuwające
1’° szynach, p aten to w a n e żaluzye stalowe najnowszej konst.rnkc.yi z przyrządem zw ijającym je, zasłony mechaniczne,
S(.
1 ^ Vł O /.U 1 lv 1 cii U nl-„ • • ' \ we!!aildy, żelazne schody OKHm do drzwi • • '. , . l a < I p I . u v t i O l.l
11
.1*0
l u t j i i * . M ł1
\ w n J , [ i u 1' “ * ‘ ’ ’ ’ ^ . . . .iito\ - i01n!110we> k u c h n ie angiels kie rozm aite co do wielkości i wykonania — kraty grobowe, la tarnie i krzyże —
" a n e i w alcow ane d źw ig a ry (Trcwerse) w każdym profilu, szyny kolejowe do budowli, la ne słu p y żelazne, r u r y do w ychodków , poręcze do schodów i t. p.
1’D- ślusarzy wykonywują projekta i kosztorysy i podejmują się robót pod korzystnemi dla tychże warunkami.
Koresponiiencya w języku polskim, niemieckim, francuskim i rumuńskim.
T e l e g r a m y :
’E N D H O R N “ w i e n .
Srebr, medal zasługi
Wiedeń 1888.
Telephon 766.
Srebr. medal zasługi
Wiedeń 1888.
170 (2 4 — 9(