M
oje dotychczasowe doświadczenia płynące z dwudziestoletniej pracy w pośrednic-twie finansowym na rzecz znanej insty-tucji finansowej potwierdziły, że wszelkie oszczęd-nościowe produkty finansowe są dostarczycielami kapitału dla tej i wielu innych instytucji, za który nie trzeba zapłacić. Dla oszczędzających najprostszym potwierdzeniem tego faktu jest brak zysku, a często znacząca utrata kapitału, który nasuwa pytanie – po co stosować produkty inwestycyjne?Zapewne stawiając to pytanie narażam się bankierom, maklerom i pośrednikom finansowym ponieważ wiąże się to z tym, że nie będę promował żadnego ich tzw. instrumentu finansowego. Prawie wszystkie gazety finansowe, portale i strony inter-netowe dotyczące finansów są nakładką na panu-jący system finansowy zajmując się analizowaniem, porównywaniem, a tak naprawdę rekomendowaniem wielu produktów finansowych, które umiejętnie narzuca się klientom.
Rynek finansowy został zdominowany przez wielkie instytucje finansowe, a instytucje państwowe zostały podporządkowane interesom globalnym. Jest on zorganizowany przez tych samych ludzi, którzy produkują pieniądze bez pokrycia. Doskonale wie-dzą, jak tworzyć pieniądze, ale również, jak zabierać ich nadmiar i siłą rzeczy większość oszczędzających traci, inwestując w dotychczasowy sposób.
Papiery wartościowe są złą formą oszczędza-nia, zwłaszcza pod kątem emerytalnym, a pomimo tego rynek finansowy i rząd co chwilę proponują nam inwestowanie w papiery wartościowe. Epidemia koronawirusa postawiła przysłowiową kropkę nad i,
notowania akcji drastycznie spadły. Jak donoszą wia-domości, tak źle na Wall Street nie było od 1987 roku1. Również w Polsce akcje na Giełdzie Papierów Wartościowych drastycznie spadły. Proszę sobie wyobrazić osoby przechodzące na emeryturę, które będą miały przesunięte pieniądze z OFE na IKE – muszą się one liczyć z znaczą utratą kapitału.
Wielkie instytucje finansowe są zainteresowane przede wszystkim własnym zyskiem. Wystarczy się-gnąć do danych publikowanych przez GUS, z któ-rych wynika, że w Polsce łączny wynik działalności bankowej wyniósł w 2018 roku 64,971 mld zł, a zysk netto 14,706 mld zł. Z tych danych wynika, że banki uzyskały zysk na poziomie 22,6%.2
Następnym przykładem przejmowania pie-niędzy klientów są wyniki finansowe zakładów ubezpieczeń na życie i majątkowych. W 2018 r.
zakłady ubezpieczeń zebrały składki w wysokości 62,169 mld zł, a wypłaciły w formie odszkodowań i świadczeń 41,675 mld zł.3 Ponieważ pracowałem przez blisko 20 lat w towarzystwie ubezpieczenio-wym to na podstawie własnych doświadczeń mogę wyrazić swoją negatywną opinię dotycząca produk-tów ubezpieczeniowo-inwestycyjnych.
1 Zob. https://tvn24bis.pl/wiadomosci-gieldowe,76/
tak-zle-nie-bylo-od-1987-roku-wyprzedaz-na-wall--street,1008877.html [dostęp: 15.03.2020].
2 Zob. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/podmioty- -gospodarcze-wyniki-finansowe/przedsiebiorstwa-fi-nansowe/wyniki-finansowe-bankow-w-2018-roku,5,23.
html [dostęp: 15.03.2020].
3 Zob. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/pod- mioty-gospodarcze-wyniki-finansowe/przedsie- biorstwa-finansowe/wyniki-finansowe-zaklado-w-ubezpieczen-w-2018-roku,7,35.html [dostęp:
15.03.2020].
Kolejnym przykładem są zyski giełd. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie miała w 2018 r.
przychód w wysokości 346,8 mln zł, a zysk netto wyniósł 183,7 mln zł.4
Na rynku papierów wartościowych nieustan-nie dochodzi do zaboru pieniędzy klientów mimo pseudo opieki KNF i przy udziale banków podle-gających NBP.
Oto przykłady z ostatnich lat:
• około 2,5 mld zł utraty ulokowanych pieniędzy w obligacje korporacyjne giełdowej spółki GET-BACK rozprowadzanych przez GETIN Bank,
• korupcyjna propozycja prezesa KNF wyłudze-nia 40 mln od Leszka Czarnieckiego właściciela kilku banków,
• afera wysokich zarobków pracowników NBP,
• 600 mln zł utraty kapitału na funduszach W Invest-ments rozprowadzanych przez Alior Bank,
• Polska ma zapłacić 720 mln zł po przegranym procesie arbitrażowym przez KNF na rzecz fun-duszu Abris.
Inną formą dominacji i przejmowania pienię-dzy przez wielkie korporacje są podatki. Do niedawna korporacje płaciły średnio 24% podatku, a teraz spadły do 16%, ale poprzez różne zabiegi mogą spadać do 0%.5
Musimy sobie uświadomić, że warunki finan-sowe będą się nieustannie pogarszać, czego dowo-dem jest narastający dług Polski. Oto dane wg GUS pokazane na tle historycznego długu z początku trans-formacji ustrojowej, za który my obywatele musimy coraz więcej płacić:
Dług w 1990 r. 53 400 000 000,- zł Dług w 2015 r. 4 960 000 000 000,- zł6 W tą krytyczną ocenię rynku finansowego wpisują się opracowania autorytetów naukowych, na przykład książki: prof. Witolda Kieżunia pt.
4 Zob. https://www.gpw.pl/aktualnosc?cmn_id=108047&ti-tle=Rekordowy+zysk+netto+GK+GPW [dostęp:
15.03.2020].
5 Zob. https://next.gazeta.pl/next/7,151003,25678419,eu- ropa-przetrwa-podatkowy-wyscig-dr-sawulski-biznes--placi.html [dostęp: 15.03.2020].
6 Zob. https://businessinsider.com.pl/finanse/makroeko-nomia/ukryty-dlug-polski-gus-dane-za-2015-r/8jtk3c4 [dostęp: 15.03.2020].
Patologia transformacji, prof. Grażyny Ancypa-rowicz pt. Od neoliberalizmu do neokolonializmu, noblistów: George A. Akerlofa, Roberta J. Shillera pt. Złowić frajera. Ekonomia manipulacji i oszustwa i wiele innych publikacji.
Warto zaznaczyć, że art. 20 Konstytucji RP mówi o społecznej gospodarce rynkowej, a nie wspo-mina o neoliberalnej która faktycznie dominuje.
Na ten fakt zwraca uwagę środowisko polskich eko-nomistów wyrażone w biuletynie nr 2 z 2018 roku Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w którym omawiają ordoliberalizm jako ekonomiczną kon-cepcję społecznej gospodarki rynkowej. Na łamach tego biuletynu polscy ekonomiści wskazują między innymi na spółdzielczość, która jest wręcz tożsama ze społeczną gospodarką rynkową.
W mojej ocenie przeciwieństwem globalizacji jest spółdzielczość, która jest lekarstwem na kryzysy.
Znakomicie przedstawił to zagadnienie Jan Machynia w artykule pt. Spółdzielczość lekarstwem na kryzys.
Słusznie na wstępie pisze, że „w dobie globa-lizmu swobodny przepływ kapitału nie musi liczyć się z granicami państw. Kapitał, mając swobodę w wyborze kierunków ekspansji, ma władzę i siłę, czego już nie można powiedzieć o państwach naro-dowych. Międzynarodowy kapitał stał się suwe-renem, a państwa jego petentami, zmuszanymi do przeprowadzania takich regulacji prawnych, które przyjazne są kapitałowi, a nie gospodarkom narodowym”.7
Moja praktyka w pośrednictwie finansowym całkowicie potwierdza tą tezę. Wszelkie tzw. pro-dukty finansowe były i są tworzone pod wielki kapi-tał zgodnie z doktryną neoliberalną. Najnowszym przykładem są Pracownicze Plany Kapitałowe o któ-rych bezkompromisowo wypowiedziała się Pani prof.
Grażyna Ancyparowicz, członkini Rady Polityki Pie-niężnej przy NBP. Oto jej słowa:
„Tu nigdy nie chodziło o emerytury, tu cho-dziło o to żeby opodatkować Polaków pod byle jakim pretekstem, używa się tutaj pozornie 7 J. Machynia, Spółdzielczość lekarstwem na kryzys (online) http://rme.cbr.net.pl/index.php/archiwum-rme/426-li- stopad-grudzie-nr-58/opinie/454-spodzielczo-lekar-stwem-na-kryzys [dostęp: 15.03.2020].
obiektywnych argumentów, demograficznych czy innych, żeby zgodzili się zapłacić haracz na rzecz pewnych grup, które wiedzą gdzie leżą konfitury i myślą, że Polacy po raz drugi dadzą się oszukać. Mam nadzieję, że nie”.8
W książce prof. Waldemara Czternastego pt. „Determinanty rozwoju spółdzielczości w róż-nych warunkach ekonomiczno-społeczróż-nych” autor dotyka istoty, problemu pisząc: „jednostka spółdziel-cza nie może być utożsamiana z firmą kapitałową, nie jest bowiem podmiotem bezpośrednio dążącym do zysku”.9 Ten fakt stawia po przeciwnej stronie spół-dzielnie w stosunku do korporacji dążących do zysku za wszelką cenę. Przykładem niech będzie bank, który nie dzieli się zyskiem z klientem, a spółdzielnia ma obowiązek podzielić się z członkami.
Społeczna gospodarka rynkowa, na której miała się Polska wzorować została wdrożona po II wojnie światowej w Niemczech. Doskonale w ten model gospodarczy wpisuje się niemiecka spółdzielczość, która jest wzorem spółdzielczości. W Niemczech jest 22,6 milionów spółdzielców10, a więc co czwarty Niemiec jest spółdzielcą. Efektem jej działalności jest wpisanie idei i praktyki spółdzielczości na listę niema-terialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. A więc ten rodzaj gospodarki w Niemczech ma zapewnioną egzystencję w dzisiejszym zglobalizowanym świecie.
Spółdzielcy nie mają tych problemów co inwe-storzy w papiery wartościowe i nieruchomości pod wynajem. W mojej opinii posiadacze udziałów spół-dzielczych są bez porównania bardziej bezpieczni od wszelkich innych inwestorów.
Przede wszystkim udziały spółdzielcze nie podlegają notowaniom, a więc ich wartość nie maleje w odróżnieniu od papierów wartościowych, zwłaszcza notowanych na giełdzie, w przypadku spadku notowań których, inwestorzy tracą, często ogromne pieniądze.
8 Zob. https://www.tysol.pl/a17255--audio-Prof-G-An- cyparowicz-o-projekcie-PPK-To-moze-pogrzebac-PiS--Ten-plan-to-oszustwo [dostęp: 15.03.2020].
9 Waldemar Czternasty (2013), Determinanty roz-woju spółdzielczości w różnych warunkach ekono-miczno-społecznych, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
10 Zob. https://raiffeisen2018.de [dostęp: 15.03.2020].
Co przemawia za oszczędzaniem w udziały spół-dzielcze? Oto niektóre zalety na przykładzie jednej z najlepszych spółdzielni w Niemczech.
Forma
Spółdzielcza forma jest czymś wyróżniającym się na tle różnych spółek, a zwłaszcza spółek akcyj-nych, które z pozoru są podobne. Polskie spółki akcyjne z reguły nie wypłacają corocznych dywi-dend, a jeżeli to robią to nie przekraczają one kilku procent. W spółkach akcyjnych istnieje ciągłe nie-bezpieczeństwo przejęcia firmy z chwilą zakupienia większościowego pakietu akcji. Zasadnicza różnica polega na tym, że w spółdzielni niezależnie od ilo-ści posiadanych udziałów, każdy ma jeden głos na walnym zebraniu.
Historyczne doświadczenia
W tym momencie warto odwołać się do historii ponieważ niemiecka spółdzielczość ma wieloletnią tradycję. Już przed wiekami w Niemczech funkcjo-nowały różne formy grupowego działania. Powszech-nie znane są spółdzielcom pojęcia: die Gewerkschaft (gwarectwa), die Zunft (cech), czy die Gilde (gil-dia). Właśnie w Niemczech, już w 1889 r. uchwa-lona została Ustawa o Spółdzielniach, jako jedna z pierwszych w Europie.
Bezpieczeństwo
Bezpieczeństwo spółdzielczych udziałów jest zapew-nione na kilka sposobów. Podstawą bezpieczeństwa jest majątek spółdzielni, który przewyższa wartość udziałów. Majątek nie jest obciążony kredytami, jest nabywany z udziałów i zysków płynących z pracy.
Majątek jest ubezpieczony polisami w renomowa-nych towarzystwach ubezpieczeniowych. Członko-wie nie wnoszą dopłat także w przypadku upadłości.
To zabezpieczenia są zdecydowanie mocniej-sze od Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, który przede wszystkim zabezpiecza banki, ponieważ daje bankom możliwość zabrania oszczędności klientów w zamian za swoje akcje11.
11 Zob. https://rekinfinansow.pl/konfiskata-pieniedzy-bank/
[dostęp: 15.03.2020].
Dywersyfikacja usług
Dywersyfikacja usług daje całkowitą przewidywal-ność zysków, które pochodzą wyłącznie z pracy, a nie z obrotu papierami wartościowymi.
Przejrzystość finansowa Spółdzielni Przy zakupie udziałów jest brak ukrytych kosztów.
Co roku prowadzony jest audyt, a następnie odbywa się walne zebranie podczas którego omawia się co zostało zrealizowane i co jest planowane. Każdy członek spółdzielni jest współwłaścicielem całego majątku Spółdzielni.
Stałe stopy zwrotu
Od 2007 roku zyski (rekompensaty) wynoszą 10%
rocznie. Zysk ten może być co roku wypłacany lub, w przypadku pozostawienia, powiększa pulę udzia-łową na zasadzie procentu składanego.
Unikanie ryzyka walutowego
Zamieniając złotówki na euro poprzez zakup nie-mieckich spółdzielczych udziałów unikamy ryzyka walutowego. Przede wszystkim trzeba zdać sobie sprawę, że złotówka jest lokalną walutą i może być w każdej chwili przedmiotem gry finansowej. Pro-ste zestawienie w poniższej tabeli średnich kursów złotówki do euro wg NBP pokazuje, że nie opłaca się oszczędzać w złotówkach.
Data Euro Złoty
2002-01-02 1 3,5496
2020-03-02 1 4,3237
Brak postępowania spadkowego
Jeżeli spółdzielca złoży stosowne oświadczenie to wskazana osoba dziedziczy udziały bez postępowa-nia spadkowego.
Członkostwo w Senacie Gospodarki Niemiec i inne wyróżnienia
Spółdzielnia została zaproszona do członkostwa w Senat Der Wirtschaft Deutschland znaczącego stowarzyszenia najważniejszych niemieckich firm.
Magazyn FOCUS już czwarty raz z rzędu notuje Spółdzielnię wśród najlepiej rozwijających się firm w Niemczech.
Spółdzielnia ma przyznany znak Ochrony Kon-sumenta świadczący o bezpieczeństwie firmy oraz znak CREDITSAFE o najwyższej nocie 1,9 w punktacji od 1,0 do 1,9 potwierdzający wiarygodność finan-sową Spółdzielni.
Najnowszym wyróżnieniem jest uznanie Spół-dzielni za Nr 1 spośród 4358 niemieckich spółSpół-dzielni.
Wyróżnienie zostało przyznane przez Frankfurter Allgemeinen Zeitung Instytut.
Podsumowanie
Produkty oszczędnościowe rynku finansowego prze-ważnie dają zwroty kapitału poniżej oficjalnej inflacji, a mając oparcie o papiery wartościowe są hazardem, a więc nie powinny być stosowane do oszczędzania zwłaszcza pod kątem emerytalnym.
Udziały spółdzielcze są nieporównywalnie bez-pieczniejsze i przewidywalne co wykazałem na przy-kładzie jednej z niemieckich spółdzielni. Polskie produkty finansowe nie mogą pochwalić się tyloma poręczeniami i wyróżnieniami.
Również zyskowność udziałów jest niedości-gniona w porównaniu z papierami wartościowymi rynku finansowego. Od 2007 roku regularnie spół-dzielcy otrzymują rekompensatę na poziomie 10%.
Udziały spółdzielcze są alternatywą do oszczę-dzania na emeryturę oraz dla inwestorów preferują-cych nieruchomości.
Spółdzielczość powinna być inspiracją dla władzy ustawodawczej i wykonawczej, w tym sensie, że nie koniecznie trzeba realizować ustawy pod dyktando rynku finansowego, który ma znamiona lichwy.
Mgr Wojciech Jaszkowski – od połowy lat dziewięć-dziesiątych prowadzi własną jednoosobową firmę.
Przez prawie 20 lat był związany z dużą korporacją finansową, gdzie poznał specyfikę wielu produk-tów ubezpieczeniowo-inwestycyjnych. Od kilku lat zajmuje się propagowaniem oszczędzania poprzez spółdzielcze udziały.