5. WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE W KONTEKŚCIE SPOWOLNIENIA
5.3. Wyniki badań – analiza i interpretacja
Ponad połowa ankietowanych odczuła skutki spowolnienia gospodarczego w odniesieniu do własnego przedsiębiorstwa, prawie 30% respondentów wskazało
od-9 Otrzymano zwrot 88 ankiet, na podstawie których dokonano analizy i interpretacji wyników badania.
10 Średnio, w przedsiębiorstwie biorącym udział w badaniu pracowało ok. 100 osób.
11 Suma udziałów nie daje 100% z uwagi na fakt, że ankietowani reprezentowali jednocześnie więcej niż jedną branżę.
I. Mąkolska, Ł. Ostrowski – Potencjał gospodarczy województwa opolskiego...
powiedź negatywną, a grupa 20% ankie-towanych nie określiła jednoznacznie sy-tuacji w tym zakresie (wykr. 8).
Ankietowani, jako główny przejaw spo-wolnienia gospodarczego, wskazywali trudności w ściąganiu bieżących należ-ności (26% respondentów)12 oraz trudno-ści w regulowaniu bieżących zobowiązań (25%). Ponadto powoływano się na
spa-dek wielkości sprzedaży eksportowej (18%) i krajowej (17%). Zmniejszeniu uległa także wielkość zatrudnienia (11%, wykr. 9).
Wykres 9. Skutki spowolnienia gospodarczego wg ankietowanych (w %)
Do innych przejawów spowolnienia gospodarczego, wskazywanych przez przedsię-biorców, należały ponadto: załamanie na rynku budownictwa obiektowego, zmniej-szenie wielkości zamówień, obniżenie cen
produktów organicznych, wzrost kosz-tów oraz przejście kontrahenkosz-tów na rynki wschodnie (wykr. 10).
Ponad połowa przedsiębiorców prze-widuje, że spowolnienie gospodarcze bę-dzie miało wpływ na funkcjonowanie, reprezentowanego przez nich, przedsię-biorstwa w 2009 roku, 23% ankietowa-nych – nie odczuje w analizowanym okre-sie wpływu spowolnienia, a co czwarta osoba nie potrafi wyrazić opinii w tym za-kresie (wykr. 11).
12 Suma udziałów nie daje 100% z uwagi na fakt, że ankietowani wskazywali więcej niż jedną
odpowiedź.
Wykres 8. Czy odczuł Pan/Pani skutki spowolnienia gospodarczego w odniesieniu
do własnego przedsiębiorstwa?
Wykres 10. Inne skutki spowolnienia gospodarczego wg ankietowanych
5. Województwo opolskie w kontekście spowolnienia gospodarczego...
Przynajmniej 20% przychodów, co piątego badanego przedsiębiorstwa, po-chodzi ze sprzedaży eksportowej. Wśród tej grupy ankietowanych dominują po-zytywne przewidywania – co czwarty przedsiębiorca (25%) prognozuje wzrost sprzedaży eksportowej w ciągu najbliż-szych sześciu miesięcy, a co druga osoba nie przewiduje znaczących zmian w tym zakresie (wykr. 12).
Respondenci, zapytani o rozwój pol-skiego eksportu w ciągu najbliższych dwu-nastu miesięcy, w większości nie potrafili wyrazić jednoznacznej opinii na ten te-mat (55% badanych), co piąty badany re-prezentuje postawę optymistyczną (21%), a niekorzystny rozwój sytuacji względem sprzedaży eksportowej przewiduje 24%
ankietowanych (wykr. 13).
Ponad połowa przedsiębiorców wypo-wiada się negatywnie na temat wpływu różnic kursowych (PLN/EURO) na funkcjo-nowanie ich przedsiębiorstwa (52%), co dziesiąty badany wypowiada się korzyst-nie na ten temat, a prawie 40% ankietowa-nych nie potrafi sprecyzować jednoznacz-nej opinii w tym zakresie (wykr. 14).
Ponad połowa badanych deklaruje, że wejście Polski do Strefy Euro pomo-głoby prowadzonej przez nich działalno-Wykres 11. Czy przewiduje Pan/Pani,
że spowolnienie gospodarcze będzie miało wpływ na funkcjonowanie
Pana/Pani przedsiębiorstwa w 2009 roku (w %)?
Wykres 12. Przewidywania przedsiębiorców o znaczącym udziale eksportu w przychodach ze sprzedaży względem sprzedaży eksportowej w ciągu
najbliższych sześciu miesięcy (w %)
Wykres 13. Przewidywania przedsiębiorców względem rozwoju polskiego eksportu w ciągu najbliższych
dwunastu miesięcy (w %)
Wykres 14. Jak ocenia Pan/Pani wpływ różnic kursowych (PLN/EURO) na
funkcjonowanie Pana/Pani przedsiębiorstwa?
I. Mąkolska, Ł. Ostrowski – Potencjał gospodarczy województwa opolskiego...
ści gospodarczej, postawę negatywną re-prezentuje zaledwie 16% respondentów, a 30% ankietowanych nie wyraża jedno-znacznej opinii na ten temat (wykr. 15).
Połowa ankietowanych przedsiębior-ców uważa, że z punktu widzenia prowa-dzonej przez nich działalności, najkorzyst-niejsze byłoby wejście Polski do Strefy Euro w możliwie jak najszybszym termi-nie, 39% opowiada się za przystąpieniem do unii walutowej do pięciu lat, a 11% – do dziesięciu (wykr. 16).
Prawie 60% badanych ocenia negatyw-nie postawę instytucji sektora bankowego w Polsce względem prowadzonego przez nich przedsiębiorstwa w kontekście świa-towego kryzysu finansowego.
Ponad 40%13 respondentów deklaruje, że w ciągu ostatnich sześciu miesięcy in-stytucje bankowe obsługujące reprezen-towane przez nich przedsiębiorstwo
pod-wyższyły opłaty bankowe i zaostrzyły warunki przyznawania kredytu, 20% wskazuje na podwyższenie marży kredytowej, 14% badanych odmówiono udzielenia kredytu, a 7%
odpowiedzi świadczy o wycofaniu się z udzielenia kredytu. Znaczący jest też udział przedsiębiorców wyrażających opinię o braku zmiany w podejściu instytucji banko-wych względem przedsiębiorstwa – 40% (wykr. 17).
13 Suma udziałów nie daje 100% z uwagi na fakt, że ankietowani wskazywali więcej niż jedną odpowiedź.
Wykres 15. Czy wejście Polski do Strefy Euro pomogłoby prowadzonej przez Pana/Panią działalności gospodarczej?
Wykres 16. Kiedy, zdaniem Pana/Pani, wejście Polski do Strefy Euro byłoby, z punktu widzenia prowadzonej przez Pana/Panią działalności, najkorzystniejsze?
Wykres 17. Działania instytucji bankowych podjęte w przeciągu ostatnich sześciu miesięcy względem przedsiębiorstwa w opinii ankietowanych (w %)
5. Województwo opolskie w kontekście spowolnienia gospodarczego...
5.3.2. Rynek pracy
Poziom zatrudnienia w większości badanych przedsiębiorstw oceniany jest jako wy-starczający (74% ankietowanych). Co piąty przedsiębiorca wskazuje na niewywy-starczający poziom zatrudnienia (18%), a dla 8% ankietowanych liczba zatrudnionych w przedsię-biorstwie przewyższa faktyczne zapotrzebowanie. Prawie 30% respondentów dekla-ruje, że w przeciągu ostatnich sześciu miesięcy zmniejszeniu uległa liczba zatrudnio-nych w reprezentowanym przez nich przedsiębiorstwie (wykr. 18 i 19).
Przedsiębiorcy, jako główne przyczyny zmniejszenia zatrudnienia wskazywali spadek wielkości zamówień od partnerów krajowych (54%) oraz zmniejszenie wielkości pro-dukcji (50%)14. Prawie 40% ankietowanych wskazywało osłabienie płynności finanso-wej krótkoterminofinanso-wej jako przyczynę redukcji zatrudnienia (wykr. 20).
14 Suma udziałów nie daje 100% z uwagi na fakt, że ankietowani wskazywali więcej niż jedną odpowiedź.
Wykres 20. Przyczyny zmniejszenia zatrudnienia wg ankietowanych (w %) Wykres 18. Ocena poziomu
zatrudnienia w przedsiębiorstwie w opinii ankietowanych
(w %)
Wykres 19. Czy w przeciągu ostatnich sześciu miesięcy nastąpiło
zmniejszenie liczby pracowników w Pana/Pani przedsiębiorstwie?
I. Mąkolska, Ł. Ostrowski – Potencjał gospodarczy województwa opolskiego...
Do innych, wymienianych przez przed-siębiorców, przyczyn redukcji zatrud-nienia należały: naturalna fluktuacja, komputeryzacja i automatyzacja linii tech-nologicznych, zmiana terminów realiza-cji zamówień oraz żądania akcjonariuszy (wykr. 21).
Przedsiębiorcy, zapytani o swoje plany względem wielkości zatrudnienia w przy-szłości zarówno w perspektywie półrocz-nej, jak i roczpółrocz-nej, w większości deklarowali nie zwiększanie zasobów kadrowych. Je-den na czterech badanych planuje zwięk-szenie zatrudnienia w ciągu najbliższych
dwunastu miesięcy. Wraz z wydłużeniem perspektywy czasowej respondenci wykazy-wali większe niezdecydowanie w zakresie swoich planów kadrowych (wykr. 22 i 23).
Przedsiębiorcy wykazali większe zdecydowanie, odpowiadając na pytanie dotyczące ewentualnych planów co do zmniejszenia zatrudnienia. W ciągu najbliższych sześciu mie-sięcy prawie 70% badanych nie planuje redukcji zatrudnienia, 8% – przewiduje zmniej-szenie liczby pracujących, a co czwarty badany – nie potrafi jednoznacznie sprecyzować swoich planów w tym zakresie. Sytuacja kształtuje się podobnie, jeżeli chodzi o plany kadrowe przedsiębiorców na najbliższe dwanaście miesięcy (wykr. 24 i 25).
W strukturze zatrudnienia badanych przedsiębiorstw dominuje wykształcenie zawo-dowe. Nie oznacza to jednak, że grupę tych osób stanowią tylko i wyłącznie osoby z wy-kształceniem zawodowym, do osób tych zalicza się także pracowników z
wykształce-Wykres 22. Czy planuje Pan/Pani zwiększenie zatrudnienia w ciągu najbliższych sześciu miesięcy?
Wykres 23. Czy planuje Pan/Pani zwiększenie zatrudnienia w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy?
Wykres 21. Inne przyczyny redukcji zatrudnienia wg ankietowanych
5. Województwo opolskie w kontekście spowolnienia gospodarczego...
niem średnim, posiadających umiejętność wykonywania określonego zawodu. Naj-mniej licznie reprezentowana jest grupa pracowników z wykształceniem wyższym, która dominuje w co piątym badanym przedsiębiorstwie (wykr. 26).
W opinii badanych przedsiębiorców, obecnie największe zapotrzebowanie ist-nieje na absolwentów kierunków inżynier-skich (53%)15, ankietowani deklarują po-nadto popyt na absolwentów kierunków ekonomicznych i informatycznych
(odpo-wiednio – 24% i 16%). Zgłaszają oni także zapotrzebowanie na absolwentów kierunków:
inżyniersko-budowlanych, mechanicznych, geodezyjnych, rolniczych i chemicznych. Re-spondenci, przy okazji odpowiedzi na to pytanie, zgłaszali zapotrzebowanie na pracow-ników z określonymi umiejętnościami, jak np.: fryzjer, technik kosmetyczny, pracownik gastronomii, handlowiec oraz wykwalifikowany robotnik (wykr. 27).
Grupa zawodów, na jakie zgłaszają zapotrzebowanie badani przedsiębiorcy, jest zróżnicowana. Najbardziej pożądani16 na rynku pracy są m.in: ślusarz, mechanik, elek-tryk, fryzjer, murarz, spawacz, malarz, stolarz i dekarz. Ponadto przedsiębiorcy dekla-rują popyt na pracowników o następujących zawodach/umiejętnościach: inżynier in-formatyk, chemik, energetyk, specjalista od produkcji i montażu stolarki oraz ślusarki otworowej, monter izolacji przemysłowych, blacharz izolacji przemysłowych, florysta- -bukieciarz, doradca biznesowy, cieśla, grafik komputerowy, psycholog, technik
che-15 Suma udziałów nie daje 100% z uwagi na fakt, że ankietowani wskazywali więcej niż jedną odpowiedź.
16 Jak w przypisie 15.
Wykres 24. Czy planuje Pan/Pani zmniejszenie zatrudnienia w ciągu
najbliższych sześciu miesięcy?
Wykres 25. Czy planuje Pan/Pani zmniejszenie zatrudnienia w ciągu
najbliższych dwunastu miesięcy?
Wykres 26. Poziom wykształcenia pracowników dominujący w strukturze zatrudnienia badanych
przedsiębiorstw (w %)
I. Mąkolska, Ł. Ostrowski – Potencjał gospodarczy województwa opolskiego...
mik, badacz o specjalności technologia chemiczna, kierowca, hydraulik, chłodziarz, płytkarz, geodeta, sprzedawca, kosmetyczka, instalator sanitarny i c.o., introligator oraz zdun (wykr. 28).
W opinii 80% ankietowanych, wchodzący na rynek pracy absolwenci nie posiadają wystarczających kwalifikacji do wykonywania zawodu – 58% tej grupy stanowią osoby z wykształceniem zawodowym, 46% – średnim i 43% – wyższym (wykr. 29 i 30)17.
17 Suma udziałów nie daje 100% z uwagi na fakt, że ankietowani wskazywali więcej niż jedną odpowiedź.
Wykres 27. Zapotrzebowanie na absolwentów wg kierunków studiów w opinii ankietowanych (w %)
Wykres 28. Zapotrzebowanie na pracowników wg zawodów w opinii ankietowanych (w %)
5. Województwo opolskie w kontekście spowolnienia gospodarczego...
W opinii 85% badanych przedsiębiorców, na rynku pracy brakuje wykwalifikowanych pracowników. Najczęściej wskazywano na brak osób z wykształceniem zawodowym, czyli pracowników o określonych umiejętnościach i kwalifikacjach. Przedsiębiorcy naj-rzadziej wskazywali na brak wykwalifikowanych pracowników w grupie osób z wyższym wykształceniem (wykr. 31 i 32). Zdaniem 85% badanych przedsiębiorców obowiązujący system kształcenia jest niedostosowany do wymogów rynku pracy.
Wykres 29. Czy w opinii Pana/Pani wchodzący na rynek pracy absolwenci
posiadają wystarczające kwalifikacje do wykonywanego zawodu?
Wykres 31. Czy w opinii Pana/Pani na rynku pracy brakuje wykwalifikowanych pracowników?
Wykres 30. Jeśli nie, to do której grupy, wg poziomu wykształcenia, należą?
Wykres 32. Jeśli tak, to proszę wskazać, do której grupy
należą te osoby?
I. Mąkolska, Ł. Ostrowski – Potencjał gospodarczy województwa opolskiego...
Zdecydowana większość badanych opi-nii ankietowanych, cieszą się szkolenia za-wodowe oraz kursy językowe (wykr. 35 i 3618).
Badani przedsiębiorcy zgłaszali po-nadto zapotrzebowanie na inne szkolenia, na które w ich opinii, istnieje popyt. Do grupy tej należą m.in. szkolenia z branży aluminiowej, obróbki plastycznej metali lekkich, rekrutacji, rozliczania projektów oraz systemów zarządzania jakością, jak
18 Suma udziałów nie daje 100% z uwagi na
fakt, że ankietowani wskazywali więcej niż jedną odpowiedź.
Wykres 33. Czy w Pana/Pani ocenie działalność instytucji szkoleniowych, oferujących kursy/szkolenia z zakresu podnoszenia kwalifikacji w województwie
opolskim jest wystarczająca?
Wykres 35. Czy jest Pan/Pani zainteresowany oddelegowaniem
pracowników do uczestnictwa w kursach/szkoleniach podnoszących
kwalifikacje?
Wykres 34. Czy w Pana/Pani ocenie działalność informacyjna, w zakresie
oferowanych przez te podmioty kursów/szkoleń, jest wystarczająca?
Blisko 60% ankietowanych uważa, że działalność instytucji szkoleniowych w woje-wództwie opolskim, oferujących kursy/szkolenia z zakresu podnoszenia kwalifikacji, jest niewystarczająca (wykr. 33). Negatywnie przedsiębiorcy oceniają także działalność informacyjną, prowadzoną przez te instytucje – dla 58% badanych działalność ta jest niewystarczająca (wykr. 34).
5. Województwo opolskie w kontekście spowolnienia gospodarczego...
również kursy szkolące na mechanika pre-cyzyjnego, fryzjera, spawacza oraz opera-torów dźwigów, suwnic i wózków widło-wych (wykr. 37).