WYNIKU FINANSOWEGO NA PRZYKŁADZIE PRZEDSIĘBIORSTW CIEPŁOWNICZYCH

Stefan NOWAK

Sprawozdanie F-01 zawiera szereg ważnych danych, które mogą stanowić bazę do obliczeń. Zawarty w ww. sprawozdaniu rachunek wyniku w łatwy sposób można zaadoptować do prowadzonych zaawansowanych wyliczeń prognozowania wyniku finansowego przedsiębiorstwa.

W rachunku wyników przedsiębiorstwa można wydzielić poziomy, mamy bowiem do czynienia z bodową segmentową Rys 1.

Koszty Działalności Operacyjnej KDO

Przychody Działalności Operacyjnej PDO

W /nik Działalności Oreracyinei WDO K o srfy Pozostałej Działalności

Operacyjnej KPDO

PrzychodyPaeostałej Działalności Operacyjnej PPDO

Wvnik Po 3D stałe i Działalności ODeiacviiiei WPDO

Koszty Etedałalności Finansowej Przychody Działalności Finansowej

K D F < - 3 r r > PD F

Wynik Działalności Gosoodarc^i WDG

Straty Nadzwyczajne SN Zyski Nadzwyczajne ZN

Wynik Brutto WB

Obowiązkowe Obcią^ n k W ^ ru ku Finansowego OOWF

Wynik Netto WN

Rys. 1. Graficzne przedstawienie dochodzenia do wyniku finansowego.

Źródło: Opracowanie własne.

Jeżeli każdy ze składników rachunku w yników potraktujem y jako osobne dane (zm ienne) obliczając osobno każdy z poziomów, a następnie w ykonam y te same czynności podobnie ze w szystkimi dostępnymi rachunkam i wyników, po czym zestawim y poszczególne wyniki w porządku chronologicznym , otrzym am y szeregi czasowe opisujące poszczególne etapy dochodzenia do wyniku finansowego Tablica 1.

A n a liz o w a n e w a r to ś c i s ą d a n y m i r z e c z y w is ty m i p rz e d s ię b io rs tw a c ie p ło w n ic z e g o j e d n a k z u w a g i n a u m o w ę d o ty c z ą c ą w y k o r z y s ta n ia i p re z e n ta c ji

109

wyników dane rzeczywiste zostały zaszyfrowane. Zaszyfrowanie danych nie ma wpływu na wyniki oraz interpretację opracowań.

Tablica. 1. Szeregi czasowe poszczególnych składników rachunku wyników .

Kw KDO PDO W DO KPDO PPDO W P D O ’ KDF PDF W DF OOWF WN

1995

1 25018,8 25812 793,2 211,2 0 -211,2 320,4 10,8 -309,6 132 138 2 11679,6 12229,2 549,6 148,8 103,2 -45,6 414 4,8 -409,2 63,6 31,2 3 7255,2 7726,8 471,6 36 1,2 -34,8 374,4 13,2 -361,2 57,6 18 4 23852,4 24746,4 894 517,2 1743,6 1226,4 548,4 76,8 -471,6 -39,6 1629,6

1996

1 34046,4 34605,6 559,2 121,2 74,4 -46,8 398,4 116.4 -282 128,4 100,8 2 12352,8 12584,4 231,6 58,8 351,6 292,8 376,8 64,8 -312 73,2 142,8 3 9892,8 10125,6 232,8 164,4 7268,4 7104 571,2 235,2 -336 1034,4 5961,6 4 28420,8 29198,4 777,6 8236,8 180 -8056,8 628,8 3877,2 3248,4 -652,8 -3378

1997

1 36783,6 36244,8 -538,8 292,8 220,8 -72 388,8 796,8 408 34,8 -237,6 2 17832 16813,2 -1018 106,8 1412,4 1305,6 672 741,6 69,6 46,8 306 3 11104,8 9366 -1738 278,4 1664,4 1386 759,6 994,8 235,2 24 -141,6 4 32247,6 34767,6 2520 3096 2707,2 -388,8 1470 565,2 -904,8 110,4 1072,8

1998

1 37315,2 38068,8 753,6 64,8 9,6 -55,2 648 758,4 110,4 264 542,4 2 15847,2 16480,8 633,6 103,2 788,4 685,2 693,6 585,6 -108 170,4 1046,4 3 11893,2 11182,8 -710,4 115,2 1429,2 1314 529,2 415,2 -114 154,8 333,6 4 38932,8 38454 -478,8 476,4 2300,4 1824 1945,2 1442,4 -502,8 962,4 -120

1999

1 39589,2 41964 2374,8 104,4 19,2 -85,2 205,2 592,8 387,6 1278 1399,2 2 17780,4 18555,6 775,2 168 34,8 -133,2 282 170,4 -111,6 345,6 182,4 3 11024,4 9866,4 -1158 19,2 37,2 18 369,6 -206,4 -576 -622,8 -1092 4 35744,4 35833,2 88,8 1682,4 7670,4 5988 2332,8 -445,2 -2778 2316 982,8

2000

1 41143,2 39279,6 -1863 146,4 5586 5439,6 506,4 768 261,6 1605,6 2230,8 2 18262,8 16123,2 -2139 58,8 1618,8 1560 412,8 681,6 268,8 -285,6 -25,2 3 13170 12930 -240 1941,6 1777,2 -164,4 439,2 381,6 -57,6 -205,2 -256,8 4 30002,4 31840,8 1838,4 795,6 3133,2 2337,6 3055,2 409,2 -2646 1321,2 208,8

2001

1 42471,6 41692,8 -778,8 735,6 2840,4 2104,8 680,4 480 -200,4 380,4 744 2 20956,8 19748,4 -1208 2168,4 3307,2 1138,8 1018,8 991,2 -27,6 70,8 -168 3 15112,8 12355,2 -2757 6 1983,6 1977,6 1536 1382,4 -153,6 -426 -506,4 4 38992,8 41604 2611 699,6 237,6 -462 2547,6 379,2 -2168 714 -728,4

2002

1 41988 40416 -1572 207,6 338,4 130,8 1039,2 224,4 -814,8 0 -2257 2 21040,8 17792,4 -3248 61,2 37,2 -24 1273,2 271,2 -1002 0 -4273 3 18110,4 15540 -2570 548,4 66 -482,4 2359,2 424,8 -1934 -44,4 -4944 4 40048,8 39117,6 -931,2 7615,2 3135,6 -4479,6 4746 202,8 -4543 -2038 -7915 Źródło: O pracow anie własne.

Obliczenia prowadzono stosując addytywny model wyrównania wykładniczego Wintersa [1],

Ft-i - odpowiednik wygładzanej wartości otrzymanej z prostego modelu wygładzania wykładniczego(ocena wartości średniej)

St-i - ocena przyrostu trendu na okres t-1

Ct-i - ocena wskaźnika sezonowości na okres t-1 r - długość cyklu sezonowego

a >P>Y - param etry modelu

n - liczba w yrazów szeregu czasowego zmiennej prognozowanej

Do obliczeń wykorzystano moduł: Zaawansowane modele liniowe i nieliniowe, Szeregi czasowe i prognozowanie, zawarty w pakiecie Statistica 6.0.

W celu wykazania rozbieżności otrzymanych wyników zastosowano trzy sposoby obliczeń.

W pierwszym przypadku do obliczeń wykorzystano jednowymiarowy ciąg zaobserwowanych zmiennych stanów zmiennej WN, uporządkowany według wartości zmiennej czasowej t, t = l , ..., n[ 1 ].

W N = [w ni,..., wnn]

Dokonując obliczeń w ten sposób uzyskujemy prognozę opartą na jednym szeregu czasowym, w analizowanym przypadku jest to szereg wyniku netto.

W yrówn. wykł.: Addytyw. sezon. (4) S 0= 694,1 T 0= -1 58 , Trend lin. add sezon.; A lfa= ,425 D e lta= 0,00 G a m m a =0 ,0 0

W N

W N (L) - - - W N ' (L) ... Reszty (R)

Rys. 2. W yrów nanie w ykładnicze szeregu czasow ego W yniku N etto W N ’ O pracow anie W łasne.

Biorąc jednak pod uwagę wcześniejsze rozważania, można dokonać analizy poszczególnych składowych rachunku wyniku traktując je jako niezależne szeregi czasowe.

W drugim przypadku weźmy więc wielowymiarowy szereg czasowy, który jest utworzony przez szeregi czasowe zmiennych Y u ... ,YG, opisujących określone

zjaw isko[l]. Wielowymiarowy szereg czasowy jest macierzą (G x n):

Tu y 12 ••• y\n

y

y

TgI T g2 " • T Gm

gdzie ygt to stan g-tej zmiennej w momencie lub okresie t (g = 1,.. ,G; t = 1 ,... ,n).

Przy czym należy wspomnieć, że macierz składa się z G wektorów będących szeregami czasowymi poszczególnych zmiennych

Biorąc pod uwagę wcześniejsze rozważania wielokryterialny szereg czasowy utworzono poprzez przypisanie poszczególnych lokalizacji w macierzy konkretnym ciągom liczbowym rachunku wyników jak:

Wynik Netto tworzony jest poprzez sumowanie kolejnych jego składników. Jednak dla zminimalizowania wpływu wliczonych ju ż składników każdy z szeregów czasowych traktowany jest jako suma jednego poziomu rachunku wyników.

Dla przykładu w rachunku wyników widnieje pozycja Wynik Pozostałej Działalności Operacyjnej WPDO, który jest rezultatem obciążenia Wyniku Działalności Operacyjnej WDO przez Koszty i Przychody Pozostałej Działalności Operacyjnej. Tak więc dla prognozowania tego poziomu rachunku wyników, szereg tworzymy jedynie z sumy Kosztów i Przychodów Pozostałej Działalności Operacyjnej określono jako W PDO’.

Podobnie postąpiono z kolejnym poziomem rachunku wyników, gdzie Wynik Działalności Gospodarczej WDG został zastąpiony Wynikiem Działalności Finansowej co również wyeliminuje obciążenie prognozy przez WDO i W PDO’.

W obliczeniach pominięto wartości zysków i strat nadzwyczajnych z uwagi na ich znikome wartości w analizowanym przypadku.

Ponowne zsumowanie wyliczonych wartości wygładzenia wykładniczego, łącznie z prognozą, przyjmiemy jako Wynik N etto” W N” Rys. 3.

W ostatnim analizowanym przypadku macierz składa się z G wektorów będących szeregami czasowymi poszczególnych zmiennych

Y

Y =

Wynik Działalności Operacyjnej

Wynik Pozostałej Działalności Operacyjnej Wynik Działalności Finansowej

Obowiązkowe Obciążenia Wyniku Finansowego

WDO W PDO’

WDF OOWF

gdzie wektoram i są w szystkie składniki rachunku wyników:

Koszty Działalności Operacyjnej KDO

Przychody Działalności Operacyjnej PDO

Koszty Pozostałej Działalności Operacyjnej KPDO Przychody Pozostałej Działalności Operacyjnej PPDO

Koszty Działalności Finansowej KDF

Przychody Działalności Finansowej PDF

Obowiązkowe Obciążenia Wyniku Finansowego 0 0 WF

Podobnie jak ostatnio poprzez agregację poszczególnych składników rachunku wyników[2] otrzymano Wynik N etto’” W N” ’Rys. 3.

W ykres wybranych zm iennych (szeregów )

W N W N ' — W N" - - - WN'"

Rys. 3. Prognoza W yniku N etto uzyskana różnym i sposobam i w yliczeń.

Źródło: O pracow anie własne.

Bardzo ważnym jest odpowiedni dobór zastosowanych modeli, parametrów a także heurystyczna ocena eksperta w zakresie trafności prognoz poszczególnych składowych rachunku wyników, jeszcze na etapie prognozowania poszczególnych składowych rachunku wyników.

W przestawionych obliczeniach parametry a, P i y były automatycznie dobierane przez stosowane aplikacje dostarczone w pakiecie Statisticaó.O. Obliczenia wszystkich składników rachunku wyników wykonywane były w oparciu o model addytywny wyrównania wykładniczego Wintersa przy założeniach składnika sezonowości równego 4 okresom i zadanemu okresowi prognozy równemu 8 obserwacji

Podsumowanie:

Otrzymane wyniki W N” ’, tj. poprzez prognozowanie poszczególnych składników rachunku wyników a następnie sumowanie uzyskanych szeregów, można uznać za bardziej wiarygodne od prognozowania szeregu czasowego sumy końcowej rachunku wyników (wyniku netto), gdyż zaproponowany sposób uwzględnia charakterystyki poszczególnych składników rachunku wyników.

Dodatkowym argumentem jest to, że w prezentowanym szeregu W N’” wyraźnie widać charakterystyczną sezonowość produkcji branży ciepłowniczej.

Literatura:

1. M. Cieślak; Prognozowanie gospodarcze m etody i zastosowanie, W ydawnictwo N aukowe PWN, W arszawa 1997.

2. P. Dittmann; Metody prognozowania sprzedaży w przedsiębiorstwie, WAE, Wrocław 2000.

3. Sprawozdania o przychodach, kosztach i wyniku finansowym oraz o nakładach na środki trwałe w latach 1995 - 2002 (f-01) -dane źródłowe.

CZĘSC2