1. Chociaż system zamówień publicznych w Polsce ma ponad 15-letnią tradycję, daleko mu jednak do doskonałości. Literatura naukowa w zakresie doskonalenia i modernizacji zarządzania zamówie-niami publicznymi jest stosunkowo uboga. Można zauważyć, że zarówno w doktrynie, jak i w naszej praktyce administracyjnej podejście do zamówień publicznych od strony kryteriów efektywnościo-wych i sprawnościoefektywnościo-wych pozostaje nadal w dużej mierze w sferze postulatów. Tego rodzaju otwar-cie jest wprawdzie deklarowane w oficjalnych dokumentach politycznych i strategicznych, jednakże praktyka jest odległa od tych deklaracji.
2. Współczesne polityczne i prawne inicjatywy modernizacyjne zamówień publicznych w Unii Europej-skiej (zwłaszcza program „Inteligentnych regulacji” i nowe dyrektywy 2014/24/UE; 2014/25/UE 2014/23/UE) kładą coraz większy nacisk na kryteria efektywności ekonomicznej i społecznej. Prioryte-ty te mają być osiągane głównie poprzez: tworzenie jednolitego rynku zamówień publicznych, po-prawę jakości ustawodawstwa, odchodzenie od „papierowych procedur” na korzyść e-zamówień, eliminację ograniczeń dla uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców, odformalizo-wanie i uproszczenie przepisów poprzez usuwania zbędnych obciążeń administracyjnych dla za-mawiających i wykonawców. Nasz ustawodawca jest zobligowany nowe dyrektywy inkorporować do polskiego systemu prawnego i praktyki zarządzania publicznego do 18 kwietnia 2016 r.
3. Przeprowadzone w pracy analizy możliwości usprawnień w duchu powyższych priorytetów w pol-skich realiach zamówień publicznych prowadzone były dwukierunkowo: pod kątem usprawnień wymagających zmian ustawodawstwa oraz takich, które mogą być wprowadzane przez samych za-mawiających w ramach posiadanych przez nich prerogatyw decyzyjnych i środków. Zaprezentowa-ny w pracy szeroki zakres propozycji możliwych usprawnień należących do tej drugiej kategorii, wynikający między innymi z długoletnich obserwacji i doświadczeń praktycznych autora pracujące-go od lat na kierowniczym stanowisku w zakresie zamówień publicznych, a także pozytywnie oce-niony przez innych specjalistów w przeprowadzonym badaniu empirycznym, potwierdza w znacznym stopniu słuszność przyjętej na wstępie hipotezy. Zakłada ona, że to nie obowiązujące ustawodaw-stwo – chociaż wymaga zmian – stanowi główną przyczynę słabego postępu modernizacji proefek-tywnościowej zamówień publicznych w Polsce. Przyczyny tego i klucz do usprawnień leży przede wszystkim w podejściu samych zamawiających niewykorzystujących istniejących możliwości. Przy-czyny tego zjawiska mogą być różne w konkretnych przypadkach, ale z pewnością do najważniej-szych należy zaliczyć:
− kwestie zagrożenia bezpieczeństwa prawnego oraz ryzyk związanych z odpowiedzialnością me-nedżerów zamówień publicznych i dysponentów środków publicznych podejmujących zmiany modernizacyjne;
− niejasności i trudności związane z prawidłowym stosowaniem nowych definicji kryteriów zamó-wień publicznych, metodologii ich pomiaru i koordynacji, jak między innymi relacja cenowych i tak zwanych społeczno-ekonomicznych kryteriów udzielania zamówień czy ustalanie kosztów produktów i usług w całym cyklu życia;
− niechęć i obawy przed wdrażaniem nowych, efektywnych, ale technicznie złożonych procedur elek-tronicznych na miejsce stosowanych przez wiele lat i dobrze opanowanych procedur „papierowych”;
− zjawiska różnych patologii w zakresie zamówień publicznych.
146
4. Jeśli chodzi o sformułowane w pracy postulaty usprawnień zamówień publicznych, adresowanych do polskiego ustawodawcy, warto podkreślić, że liczba nowelizacji Prawa zamówień publicznych wdrażanych na przestrzeni ostatnich lat była znaczna (w ciągu ostatnich 2 lat wdrożono aż 40 zmian). W związku z tym uzasadnione wydają się postulaty napisania całkowicie nowej ustawy, od podstaw, zamiast stosowania półśrodków polegających na ciągłych nowelizacjach. W pracy ustalo-no, które regulacje prawne oraz przepisy budziły najwięcej wątpliwości interpretacyjnych i sprzyjały tworzeniu niejednolitej linii orzecznictwa. W trakcie badań autor opracował pewne rozwiązania re-gulacyjne, które w jego ocenie powinny usprawnić udzielanie zamówień publicznych, a następnie przekazał je do oceny przez specjalistów praktyków. Tylko niewielka część propozycji zmian legisla-cyjnych nie uzyskała ich poparcia.
5. W celu dokładniejszego ustalenia sposobu samodzielnej regulacji zamówień decydowanych przez zamawiających przeprowadzono badanie 101 wewnętrznych regulaminów instytucji zamawiają-cych. Podczas badań natrafiono na regulaminy skrajnie liberalne, które procedurę udzielania i kon-troli zamówień regulaminów ograniczyły do absolutnego minimum. Na przeciwległym biegunie są regulaminy nadmiernie rygorystyczne, w których procedury udzielania zamówień uniemożliwiają sprawne ich udzielanie. Badania potwierdziły, iż żadne ze skrajnych rozwiązań nie jest optymalne.
Dlatego autor zaproponował swoje rozwiązania, które miały na celu ustandaryzowanie zbadanych rozwiązań uwzględniających w tym zakresie wyniki przeprowadzonych badań. Jako pewną nowość można wskazać przede wszystkim instytucję rejestru nierzetelnych wykonawców, która wzbudziła największe zainteresowanie wśród ankietowanych specjalistów. W trakcie analizy regulaminów wewnętrznych zauważono, że w niektórych przypadkach opis przedmiotu zamówienia zawierał wprost odesłania do przepisów Prawa zamówień publicznych. Także wartość szacunkowa zamó-wienia ustalana była na wzór regulacji Prawa zamówień publicznych. W odniesieniu do kryteriów wyboru oferty najkorzystniejszej, które opierały się głównie na regulacjach Prawa zamówień pu-blicznych, w wielu przypadkach wprowadzono inne kryteria, które miały ułatwić stosującym przepi-sy ich określania. Istotnym ułatwieniem dla sporządzania prawidłowego opisu przedmiotu zamó-wienia może być wykorzystanie elektronicznych formularzy on-line.
6. Opierając się na wynikach powyższego badania regulacji, opracowano wzorzec regulaminu we-wnętrznego zgodnego z postulatami modernizacyjnymi oraz uwzględniającego rozwiązania pozy-tywnie ocenione przez specjalistów w badaniu ankietowym. Z przeprowadzonych analiz wynika, iż możliwość wprowadzenia usprawnień w tym zakresie jest stosunkowo prosta do wdrożenia. Adre-satami proponowanego wzorca regulaminu zamówień publicznych są jednostki organizacyjne ad-ministracji publicznej, zarówno rządowej, jak i samorządowej, oraz pozostałe jednostki zobligowa-ne do stosowanie ustawy PZP. Proponowazobligowa-ne w pracy usprawnienia mogą być więc stosowazobligowa-ne na szeroką skalę przez wszystkie podmioty, które udzielają jakichkolwiek zamówień ze środków pu-blicznych. Procedury takie mogą również przyjąć podmioty, które Prawo zamówień publicznych stosują okazjonalnie, na przykład w przypadku pozyskania środków unijnych.
7. Ponadto, zaproponowano oraz poddano ocenie specjalistów celowość wdrożenia niektórych do-kumentów i rozwiązań o charakterze ogólnym, takich jak:
− rejestr nierzetelnych wykonawców (w tym zakresie 90% ankietowanych uznało, że wprowadze-nie takiego rejestru pozwoli na łatwiejsze wyeliminowawprowadze-nie wprowadze-nierzetelnych wykonawców, 95%
uznało, iż do regulaminów wewnętrznych należy wprowadzić zakaz kierowania zapytań oferto-wych do podmiotów, które nierzetelnie realizowały zamówienia, 95% uznało, że rejestr nierze-telnych wykonawców pełnić będzie funkcję mobilizującą dla pozostałych wykonawców);
− rejestr kwalifikowanych wykonawców (95% ankietowanych uznało, iż wprowadzenie takiego reje-stru jest uzasadnione, pozwoli na stworzenie aktualnej bazy podmiotów, które są w stanie zreali-zować specjalistyczne dostawy, 90% uznało, że wprowadzenie rejestru skróci proces poszukiwania dostawców, 75% uznało, iż wprowadzenie rejestru ułatwi ocenę formalną ofert oraz odformali-zuje procedury udzielania zamówień);
147
− elektroniczny obieg dokumentów (85% respondentów uznało, że wprowadzenie elektronicznego obiegu dokumentów pozwoli skrócić procedury, ułatwi kontrolę zamówień oraz pozwoli obniżyć koszty postępowania, 100% ankietowanych zgadza się z tym, iż elektroniczna forma komunikacji ułatwi zarządzanie procesem zakupowym, 80% potwierdziło, że brak podpisu elektronicznego zniechęca do elektronicznych procedur oraz że wprowadzenie do sytemu komputerowego wszystkich postępowań ułatwi kontrolę, 90% pozytywnie zaopiniowało automatyczny sposób naliczania kar umownych, a 95% uznało, iż elektroniczne monitorowanie dostaw usprawni pro-cedury udzielania zamówień;
− wyeliminowanie wątpliwości dotyczących ustalenia wartości szacunkowej zamówienia na za-mówienia tego samego rodzaju, powtarzających się okresowo (największą aprobatę w zakresie szacowania zamówienia – aż 100% uzyskał postulat doprecyzowania przepisów w zakresie kwali-fikowania zamówień, których wartość szacunkowa nie przekracza progu bagatelności, a jedno-cześnie które mogą być kwalifikowane jako zamówienia dodatkowe lub uzupełniające czy do-precyzowania przepisów w zakresie wprowadzenia definicji legalnej zamówienia odrębnego, nieplanowanego (95%), zdecydowanie negatywnie, bo aż 30% respondentów zaopiniowało pro-pozycję wprowadzenia podczas planowaniu zamówień obowiązku grupowania zamówień we-dług pięciu pierwszych kodów CPV);
− sporządzenie wykazu problemów związanych z ceną rażąco niską – w zakresie ceny rażąco ni-skiej ankietowani zgodzili się z postulatem konieczności doprecyzowania przepisów (90%), na-tomiast zaledwie 10% uznało dotychczasowe rozwiązania za wystarczające. Pozytywnie odebra-no postulat wprowadzenia bardziej szczegółowych regulacji dotyczących zasad weryfikowania ofert (85%) czy rozwiązania dotyczące odrzucania skrajnych ofert najtańszej i najdroższej (65%).
Gorzej oceniono, jako podstawy odrzucenia oferty z ceną rażąco niską, propozycję wyliczania średniej arytmetycznej (45% ankietowanych przeciwko).
Podsumowując, większość proponowanych usprawnień została pozytywnie oceniona przez spe-cjalistów, co pozwala mieć nadzieję na ich praktyczną przydatność i możliwość wykorzystania na szer-szą skalę przez instytucje zamawiające.
148
Bibliografia
1. Andała-Sępkowska J., Plan zamówień publicznych u zamawiającego, LEX 145421.
2. Baehr J., Czajkowski T., Dzierżanowski W., Kwieciński T., Łysakowski W., Prawo zamówień publicznych. Komentarz, UZP, Warszawa 2004.Baehr J., Czajkowski T., Dzierżanowski W., Kwieciński T., Łysakowski W., Prawo zamówień pu-blicznych. Komentarz, UZP, Warszawa 2006.
4. Baehr J., Czajkowski T., Dzierżanowski W., Kwieciński T., Łysakowski W., Prawo zamówień publicznych. Komentarz, UZP, Warszawa 2007.Banasik P., Pojęcie zamówień na dostawy lub usługi powtarzające się okresowo, LEX 103883.
6. Bazan A., Nowicki J.E., Prawo zamówień publicznych komentarz, Wyd. ABC a Wolters Kluwer business, Warszawa 2014.
7. Borowiec A., Zamówienia publiczne jako instrument wspierania małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, Wydaw-nictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2010.
8. Borowiec A., Zamówienia publiczne jako instrument popytu na innowacje, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2013.
9. Bovaird T., Löffler E., Understanding public management and governance, [w:] T. Bovaird, E. Löffler (red.), Public Management and Governance, 2 ed., Routledge, 2009
10. Charzyńska M., Niczyporuk J., Sadowy J., Urbanek M. (red.), Nowe podejście do zamówień publicznych – zamówienia publiczne jako instrument zwiększania innowacyjności gospodarki i zrównoważonego rozwoju – Zielone zamówienia publiczne jako instrument wspierający zrównoważony rozwój na przykładzie regionu łódzkiego, PARP, Warszawa 2011.
11. Chmaja M. (red.), Zamówienia publiczne, Publicus, Warszawa 2010.
12. Cooter R., Ulen T., Law & Economics, Pearson Prentice Hall, Boston 2012.
13. CPV Kody Wspólnego słownika zamówień publicznych wprowadzone Rozporządzeniem (WE) Nr 2195/2002 Parlamen-tu Europejskiego i Rady z dnia 5 listopada 2002 r. w sprawie Wspólnego słownika zamówień (CPV), (Dz.U.UE.
L.2009.188.14).
14. Directive 2004/17/EC z 31.03.2004 coordinating the procurement procedures of entities operating in the water, en-ergy, transport and postal services sectors.
15. Directive 2004/18/EC z 31.03.2004 on the coordination of procedures for the award of public works contracts, public supply contracts and public service contracts.
16. Dunleavy P., Margetts H., Bastow S., Tinkler J., New Public Management Is Dead – Long Live Digital Era Governance, Journal of Public Administration Research and Theory 2006, 16, no. 3.
17. Dyrektywa 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynująca procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (Dz.Urz.UE.L.134 z 30.04.2004).
18. Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (Dz.Urz.UE.L.134 z 30.04.2004).
19. Dyrektywa 2007/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r. zmieniająca dyrektywy Rady 89/665/EWG i 92/13/EWG w zakresie poprawy skuteczności procedur odwoławczych w dziedzinie udzielenia zamó-wień publicznych (Dz.Urz.UE.L.335 z 20.12.2007).
20. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 97/52/WE z dnia 13 października 1997 r. w sprawie koordynacji procedur w zakresie kontraktów na usługi publiczne, dostawy publiczne oraz na prace publiczne (Dz.Urz.UE.L.328 z 28.11.1997).
21. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/32/WE z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylająca dyrektywę rady 93/79/EWG (Dz.Urz.UE.L.114 z 27.04.2006).
22. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/33/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania ekolo-gicznie czystych i energooszczędnych pojazdów transportu drogowego (Dz.Urz.UE.L.120 z 15.05.2009).
23. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/81/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania niektórych zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi przez instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa i zmieniająca dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE (Dz.Urz.UE.L.216 z 20.08.2009).
24. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykie-towanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią (Dz.Urz.UE.L.153 z 18.06.2009).
25. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energe-tycznej budynków (Dz.Urz.UE.L.153 z 18.06.2010).
149 26. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania koncesji
(Dz.Urz.UE.L.94/1 z 28.03.2014).
27. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE (Dz.Urz.UE.L.94/65 z 28.03.2014).
28. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylająca dy-rektywę 2004/17/WE (Dz.Urz.UE.L.94/243 z 28.03.2014).
29. Dyrektywa Rady 92/75/EWG z dnia 22 września 1992 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardo-we informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez urządzenia gospodarstwa domostandardo-wego (Dz.Urz.UE.L.297 z 13.10.1992).
30. Dzierżanowski W., Ochrona konkurencji w Prawie zamówień publicznych, LEX 2012.
31. Dzierżanowski W., Jerzykowski J., Stachowiak M., Prawo zamówień publicznych, LEX 2014.
32. Dzierżanowski W., Jerzykowski J., Stachowiak M., Prawo zamówień publicznych, WKP, Warszawa 2012.
33. Dzierżanowski W., Stachowiak M., Elektroniczne zamówienia publiczne w Polsce – ekspertyza, Warszawa 2011,
<www.uzp.gov.pl>.
34. European Commission eGovernment Unit, Breaking Barriers to eGovernment, Project Outputs, m.in.:
<www.egovbarriers.org>.
35. European Commission, Evaluation Report. Impact and Effectiveness of EU Public Procurement Legislation, Brussels 27.6.2011.SEC (2011) 853 final.
36. Frączkiewicz-Wronka A. (red.), Efektywność zarządzania organizacjami publicznymi i jej pomiar, Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2013.
37. Frączkiewicz-Wronka A. (red.), Pomiar efektywności organizacji publicznych na przykładzie sektora ochrony zdrowia, Akademia Ekonomiczna im. K. Adamieckiego w Katowicach, Katowice 2010.
38. Hartung W., Laudański P., Stodolak W.M., Stręciwilk M., Winiarz M., Zamówienia publiczne po nowelizacji, Oficyna Wydawnicza Unimex, Wrocław 2006.
39. Informacja z dnia 13 października 2004 r., <http://www.europa.eu.int/comm/internal_market>.
40. Izdebski H., Kulesza M., Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne, Liber, Warszawa 2004.
41. Jakubowska I. (red.), Elektroniczne zamówienia publiczne w wybranych krajach Unii Europejskiej, Polska Agencja Roz-woju Przedsiębiorczości, Warszawa 2013.
42. Jerzykowski J., Komentarz do art. 99 Prawa zamówień publicznych, Wolters Kluwer Polska, Lex 2012.
43. Karkoszka P., Wadliwa stawka podatku od towarów i usług w zamówieniach publicznych, LEX 122852.
44. Karkoszka P., Zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa jako nowa kategoria zamówień podlegających przepisom prawa zamówień, LEX 166707.
45. Kelman S., Unleashing change; A study of Organizational Renewal in Government, Bookings D.C., Washington 2005.
46. Kijowski D., Suwaj P.J. (red.), Patologie w administracji publicznej, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2009.
47. Komunikat Komisji do Rady Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komite-tów Regionów, „Plan działania w celu wdrożenia ram prawnych dla elektronicznych zamówień publicznych”, Bruksela 13.12.2004, <www.uzp.gov.pl>.
48. Komunikat UZP z dnia 2 stycznia 2015 r., „Wykorzystywanie wyników testów aplikacyjnych do oceny wydajności za-mawianych zestawów komputerowych”, <http://www.uzp.gov.pl/cmsws/page/?d;3111>.
49. Komunikat wyjaśniający dotyczący prawa wspólnotowego obowiązującego w dziedzinie udzielania zamówień, które nie są lub są jedynie częściowo objęte dyrektywami w sprawie zamówień publicznych (Dz.Urz.UE.C.179 z 1.08.2006).
50. Kożuch B., Zarządzanie publiczne, w teorii i praktyce polskich organizacji, Wyd. Placet, Warszawa 2004.
51. Krześniak M., Jest gorzej niż źle, Gazeta Prawna 2005, nr 68.
52. Kulesza M., Sześciło D., Polityka administracyjna i zarządzanie publiczne, Wyd. ABC a Wolters Kluwer business, War-szawa 2013.
53. Larbi G., The New Public Management Approach and Crisis States, United Nations Resarch Institute for Social Devel-opment, UNRIS, Geneva 1999.
54. Lissowski O., Efektywność zamówień publicznych, Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Kato-wicach nr 168, Katowice 2013.
55. Lissowski O., Partnerstwo publiczno-prywatne i świadczenie usług publicznych, Polskie Wydawnictwo Prawnicze IURIS, Poznań 2012.
56. Lissowski O., Poszukiwania możliwości uproszczeń systemów zamówień publicznych poprzez deregulację i zastosowa-nie technik elektronicznych, ze szczególnym uwzględzastosowa-niezastosowa-niem przetargów na jednolitym rynku europejskim. Zarządza-nie organizacjami gospodarczymi w wieku informacji, Politechnika Łódzka, Łódź 2005.
57. Lissowski O., Zamówienia publiczne w Stanach Zjednoczonych i Unii Europejskiej. Wybrane zagadnienia prawne i ekonomiczne, Publicus, Warszawa 2001.
58. Lissowski O., Zarządzanie publiczne i zamówienia publiczne – kierunki modernizacji instytucjonalnej w Unii Europej-skiej i na świecie, Wyd. Nauk. Contact, Poznań 2009.
59. Lynn L.E. Jr, Public Management, [w:] Peters B.G., Pierre J., Handbookof Public Administration, Thousand Oaks 2007.
60. Ławniczak J., Informatyczne środki komunikacji w usprawnianiu systemu zamówień publicznych, [w:] A. Stabryła (red.), Doskonalenie systemów zarządzania w społeczeństwie informacyjnym, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2006.
150 61. Ławniczak J., Mały przedsiębiorca jako uczestnik postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, [w:] J. Otto,
R. Stanisławowski (red.), Szanse rozwoju polskiego sektora MŚ na jednolitym rynku europejskim, Tom II. Wspieranie rozwoju MŚP, Politechnika Łódzka, Łódź 2006.
62. Ławniczak J., Niektóre ułatwienia w wydatkowaniu środków finansowych pozyskanych z funduszy unijnych w świetle nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych, Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej nr 48, Poznań 2007.
63. Ławniczak J., Przetargi publiczne oszczędność czy mit – wpływ niewłaściwie dobranych kryteriów oceny ofert na koszt całego zamówienia publicznego, [w:] J. Lewandowski (red.), Zarządzanie organizacjami gospodarczymi. Koncepcje i metody, Politechnika Łódzka, Łódź 2005.
64. Ławniczak J., Wykorzystanie nowoczesnych środków technicznych w procesie udzielania oraz pozyskiwania zamówień publicznych. Zarządzanie rozwojem organizacji, Tom II, Politechnika Łódzka, Łódź 2007.
65. Ławniczak J., Zdefiniowanie pojęcia ceny „rażąco niskiej” jako narzędzia służącego do zwiększania efektywności reali-zacji zamówień publicznych, [w:] A. Frączkiewicz-Wronka (red.), Efektywność zarządzania organizacjami publicznymi i jej pomiar, Zeszyty Naukowe Wydziałowe nr 168, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katowice 2013.
66. Ławniczak J., Zarzecki D. (red.), Obciążenia finansowe ponoszone przez małych przedsiębiorców ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego. Zarządzanie finansami. Inwestycje i wycena przedsiębiorstw, Tom II, Uniwersy-tet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Szczecin 2006.
67. Materiały konferencji w Katowicach 14 listopada 2012 r., „Efektywność zarządzania organizacjami publicznymi”, Ze-szyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach nr 168, Katowice 2013.
68. Młodecki Ł., Co trzeba wiedzieć o podpisie elektronicznym, Gazeta Prawna 2005, nr 2002.
69. Monarcha-Matlak A., Obowiązki administracji w komunikacji elektronicznej, Oficyna, Kraków 2008.
70. Niczyporuk S., Kryterium ekologiczne, Przetargi Publiczne 2007, 8.
71. Nowicki H., Nowicki P., Zamówienia publiczne w wybranych państwach Unii Europejskiej, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2011.
72. Nowicki J.E., Efektywne zamówienia publiczne jako rezultat stosowania nowego podejścia do zamówień publicznych, PARP, Warszawa 2013.
73. Nowicki J.E., Prawo zamówień publicznych komentarz, LEX 2014.
74. Ochab J., Benchmarki do poprawy, Computerworld 19.06.2006.
75. Okresowy Biuletyn Informacyjny UZP z 2007 r., <www.uzp.gov.pl>.
76. Okresowy Biuletyn Informacyjny UZP z 2008 r., <www.uzp.gov.pl>.
77. Olszewska J., Rokicki J., Zamówienia publiczne. Zarządzanie organizacją, ludźmi i problemami, Wyd. ABC a Wolters Kluwer business, Warszawa 2010.
78. Opinia prawna UZP dotycząca opisu przedmiotu zamówienia, <www.uzp.gov.pl>.
79. Opinia prawna UZP, Prawo opcji w ustawie Prawo zamówień publicznych, <www.uzp.gov.pl>.
80. Opinia UZP, Rażąco niska cena w świetle obowiązujących od dnia 19 października 2014 r. przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, <http://www.uzp.gov.pl/cmsws/page/?D;3060>.
81. Opinia UZP, Szacowanie wartości i udzielanie zamówień objętych projektem współfinansowanym ze środków Unii Europejskiej, LEX 22750, <www.uzp.gov.pl>.
82. Opinia UZP, Szacowanie wartości zamówień a plany zamawiającego dotyczące udzielania zamówień, LEX 22782,
<www.uzp.gov.pl>.
83. Orzeczenie GKO z dnia 11 października 2007 r., sygnatura akt F/GKO-4900-42/46/RN-18/07/1788 Biuletyn NNFO 2008/1/8.
84. Pismo UZP, Prawo opcji w ustawie Prawo zamówień publicznych, <www.uzp.gov.pl>.
85. Pismo UZP, System kwalifikowania wykonawców w zakresie zamówień sektorowych, <www.uzp.gov.pl>.
86. Raczkiewicz Z., Zasady udzielania zamówień publicznych w krajach UE, Przetargi Publiczne 2007, nr 7.
87. Rekomendacje Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji dotyczące zasad formułowania wymagań zamawia-jącego dla wybranych parametrów technicznych sprzętu komputerowego, <www.uzp.gov.pl>.
88. Rozporządzenia (WE) nr 1370/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczące usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 1191/69 i 1107/70.
89. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 106/2008 z dnia 15 stycznia 2008 r. w sprawie wspólnoto-wego programu znakowania efektywności energetycznej urządzeń biurowych (energy star).
90. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 66/2010 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie oznakowania ekologicznego UE.
91. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowol-nego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we wspólnocie (emas), uchylające rozporządzenie nr 761/2001 (nowe rozporządzenie emas).
92. Rozporządzenie (WE) nr 2195/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 listopada 2002 r. w sprawie Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) (Dz.U.UE.L.2009.188.14).
93. Rozporządzenia wykonawcze Komisji nr 842/2011 z dnia 19 sierpnia 2011 r. ustanawiające standardowe formularze do publikacji ogłoszeń w dziedzinie zamówień publicznych i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1564/2005.
94. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1251/2011 z dnia 30 listopada 2011 r. zmieniające dyrektywy 2004/17/WE, 2004/18/WE i 2009/81/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do progów obowiązujących w zakresie procedur udzielania zamówień.
151 95. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 213/2008 zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2195/2002 Parlamentu
Europejskie-go i Rady w sprawie WspólneEuropejskie-go Słownika Zamówień (CPV) oraz dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE Parlamentu
Europejskie-go i Rady w sprawie WspólneEuropejskie-go Słownika Zamówień (CPV) oraz dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE Parlamentu