Zmiany w wydatkach na produkty kosmetyczne w polskich

polskich gospodarstwach domowych

O pozycji i znaczeniu określonych sektorów w poszczególnych krajach świadczy przede wszystkim wartość realizowanej sprzedaŜy, a takŜe wielkość zatrudnienia w danej branŜy. Według danych Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Wyrobów Kosmetycznych i Perfumeryjnych (COLIPA) wartość sprzedaŜy wyrobów kosmetycznych i perfumeryjnych w krajach Unii Europejskich w 2006 r. wyniosła ponad 67 mld Euro (wzrost o 4% w porównaniu do roku 2005), w Stanach Zjednoczonych ponad 27,6 mld Euro a w Japonii około 11,9 mld Euro. W

80

samych krajach członkowskich Unii Europejskiej¹⁰⁶ bezpośrednio w produkcji kosmetyków i wyrobów perfumeryjnych pracuje ponad 150 tys. osób, a w sprzedaŜy, dystrybucji i transporcie tych artykułów – kolejnych 350 tys. osób.

Wysokość wydatków gospodarstw domowych na produkty kosmetyczne zaleŜy przede wszystkim od wysokości dochodów, wyraŜanych w wysokości miesięcznych średnich zarobków. Porównanie przeciętnych miesięcznych zarobków na jedną osobę w róŜnych krajach przedstawia tabela 2.2.

Tabela 2.2. Przeciętne miesięczne zarobki 1 osoby w krajach europejskich

Kraj Miesięczne średnie zarobki w $

1997 2001 2006 Niemcy 2 381,5 2 107,7 3509,92 Wielka Brytania 2 063,0 2 223,5 3 269,40 Irlandia 2 087,3 2 086,2 3059,01 Francja 2 189,8 2 010,5 - Hiszpania 1 475,4 1 485,6 1 489,50 Grecja 1 562,7 1 452,9 1285,92 Polska 323,8 417,8 625,75 Węgry 311,9 364,4 408,17 Czechy 337,4 363,7 429,0 Rosja 194,6 104,9 -

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Euromonitor, www.euromonitor.com

i Eurostat www.eu.int/eurostat

Przeciętne zarobki polskich konsumentów są porównywalne ze średnimi zarobkami mieszkańców nowych krajach Unii Europejskiej. RóŜnią się jednak znacząco od tych, osiąganych przez mieszkańców starych krajów „piętnastki”. W konsekwencji wydatki na poszczególne dobra, w tym higienę osobistą (w ramach tej kategorii znajdują się takŜe wydatki na produkty kosmetyczne) w krajach Europy Zachodniej odbiegają od wydatków polskich konsumentów. Kosmetyki wciąŜ nie zajmują w strukturze zakupów Polaków tak istotnego miejsca, jak jest to w przypadku mieszkańców starych krajów Unii Europejskiej. Tabela 2.3. przedstawia zmiany w strukturze wydatków polskich konsumentów na zaspokojenie poszczególnych kategorii potrzeb.

106

dane dotyczą starych 15 krajów członkowskich UE (Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Włochy, Hiszpania, Holandia, Belgia, Luksemburg, Szwecja, Austria, Grecja, Portugalia, Dania, Finlandia, Irlandia)

81

Tabela 2.3. Struktura przeciętnych miesięcznych wydatków polskich konsumentów na 1 osobę w gospodarstwie domowym w latach 1998 - 2006 r.

Wyszczególnienie ^{Wydatki na poszczególne kategorie} _{(w % wydatków ogółem)}

1998 2000 2005 2006

śywność i napoje bezalkoholowe 33,7 30,8 19,0 28,4 Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe 3,1 3,0 6,40 2,8

OdzieŜ i obuwie 6,7 5,5 4,2 5,6

UŜytkowanie mieszkania i nośniki energii 17,6 17,9 24,9 20,6 WyposaŜenie mieszkania i prowadzenie

gospodarstwa domowego ^{5,3 5,9 4,5 5,3} Zdrowie 4,2 4,5 4,7 5,1 Transport 8,3 9,9 9,9 9,2 Łączność 2,2 3,5 3,4 5,4 Rekreacja i kultura 6,2 6,7 7,0 7,5 Edukacja 1,2 1,4 1,5 1,5 Restauracje i hotele 1,2 1,4 2,9 2,0

Inne towary i usługi konsumpcyjne w tym higiena osobista

6,0 2,4 4,9 2,4 11,6 2,6 5,3 2,9 Kieszonkowe 0,4 0,9 1,0 1,2 Pozostałe wydatki 3,9 3,7 4,3 - a

kieszonkowe uwzględnione w podziale według rodzajów wydatków

Źródło: opracowanie własne na podstawie Małego Rocznika Statystycznego Polski 2000”, Małego Rocznika Statystycznego Polski 2001, Małego Rocznika Statystycznego Polski 2002, Małego Rocznika Statystycznego Polski 2006, GUS, Warszawa, 2006, BudŜetu Gospodarstw Domowych 2006, GUS, Warszawa, 2007

W latach 1998 – 2006 wydatki na higienę osobistą stanowiły zaledwie około 2,5% - 2,9% ogółu wszystkich wydatków na zaspokojenie określonych kategorii potrzeb konsumpcyjnych polskich gospodarstw domowych podczas gdy w roku 2006 wyniosły juŜ 2,9. Od lat 90 wydatki na higienę osobistą systematycznie stanowią coraz większy udział w wydatkach gospodarstw ogółem. W wydatkach na zaspokojenie potrzeb związanych z higieną osobistą są uwzględnione zarówno wydatki na zakup wyrobów kosmetycznych i perfumeryjnych (lecz bez mydła toaletowego, pasty do zębów i szamponu do włosów), jak równieŜ wydatki na inne dobra i usługi takie jak akcesoria kosmetyczne, artykuły higieniczne (papier toaletowy, chusteczki higieniczne czy ręczniki papierowe) i przyrządy do strzyŜenia, golenia i suszenia.

Nadal wiodącą jednak rolę w strukturze konsumpcji Polaków ma ciągle Ŝywność. Około 30% wydatków polskich gospodarstw domowych w latach 1999 - 2006 to wydatki na cele Ŝywnościowe. Znaczny udział wydatków na Ŝywność w strukturze wydatków ogółem świadczy o dość niskim stopniu zamoŜności polskiego społeczeństwa, które w znacznym stopniu przeznacza swoje dochody na zaspokojenie podstawowych fizjologicznych potrzeb (potrzeb niŜszego rzędu). NaleŜy równieŜ

82

zauwaŜyć, Ŝe w ramach wydatków ogółem wydatki na Ŝywność, wydatki na zakup podstawowej odzieŜy oraz wydatki związane z utrzymaniem mieszkania (w Polsce średnio stanowią one około 40% wszystkich wydatków) decydują o moŜliwości dysponowaniem tzw. funduszem swobodnej decyzji. A fundusz swobodnej decyzji jest bardzo istotny z punktu widzenia zakupu produktów kosmetycznych. Co prawda zakup niektórych wyrobów kosmetycznych (dóbr codziennego uŜytku - mydła toaletowe, szampon do mycia włosów, pasta do zębów) wynika z zaspakajania potrzeb podstawowych związanych z utrzymaniem higieny osobistej i ochrony zdrowia, jednak w znacznej mierze wydatki na kosmetyki odnoszą się do zaspakajania potrzeb wyŜszego rzędu i są realizowane w biedniejszych gospodarstwach domowych w drugiej bądź trzeciej kolejności, właśnie z zasobów funduszu swobodnej decyzji.

Miesięczne wydatki na produkty i usługi związane z higieną osobistą oszacowane na jedną osobę w róŜnych typach polskich gospodarstw domowych przedstawia tabela 2.4.

Tabela 2.4. Miesięczne wydatki na higienę osobistą na 1 osobę w przykładowych gospodarstwach domowych w latach 1999 - 2006 r.

Wyszczególnienie ^{Wydatki na higienę} _{osobistą w PLN} 1999 2001 2006

w gospodarstwach 1-osobowych 22,64 26,48 34,38

w gospodarstwach pracowników robotniczych w gospodarstwach pracowników nierobotniczych w gospodarstwach rolników

w gospodarstwach pracujących na własny rachunek w gospodarstwach emerytów 23,04 58,41 x x 17,96 26,46 73,16 x x 20,68 26,56 86,59 x x 23,99 w gospodarstwach 2-osobowych 17,97 20,26 24,49

w gospodarstwach pracowników robotniczych w gospodarstwach pracowników nierobotniczych w gospodarstwach rolników

w gospodarstwach pracujących na własny rachunek w gospodarstwach emerytów 17,00 33,61 8,77 29,68 14,08 19,47 39,07 11,92 40,81 16,30 21,68 45,78 11,27 45,80 19,01 w gospodarstwach 3-osobowych 16,50 19,32 24,63

w gospodarstwach pracowników robotniczych w gospodarstwach pracowników nierobotniczych w gospodarstwach rolników

w gospodarstwach pracujących na własny rachunek w gospodarstwach emerytów 15,20 24,41 8,43 25,68 13,21 17,04 29,57 11,00 30,40 13,07 19,34 36,07 14,37 40,56 15,04 w gospodarstwach 6 i więcej –osobowych 6,57 8,24 10,19

83 w gospodarstwach pracowników robotniczych w gospodarstwach pracowników nierobotniczych w gospodarstwach rolników

w gospodarstwach pracujących na własny rachunek w gospodarstwach emerytów 7,09 12,55 4,56 8,02 8,19 8,19 14,51 6,75 12,49 7,81 9,97 15,87 9,03 14,51 8,25

Źródło: opracowanie własne na podstawie BudŜetu Gospodarstw Domowych 1999, GUS, Warszawa, 2000, BudŜetu Gospodarstw Domowych 2000, GUS, Warszawa, 2001, BudŜetu Gospodarstw Domowych 2001, GUS, Warszawa, 2002, BudŜetu Gospodarstw Domowych 2006, GUS, Warszawa, 2007

W kaŜdym z rodzajów badanych gospodarstw domowych w latach 1999 – 2006 nastąpił wzrost wydatków na higienę osobistą. Najwięcej na wydatki związane z higieną osobistą przeznaczały gospodarstwa jednoosobowe – średnio 34,38 PLN w 2006 r., najmniej zaś na zaspokojenie potrzeb związanych z higieną osobistą wydawano w gospodarstwach tworzonych przez sześć i więcej osób – zaledwie 10,19 PLN w 2006 r. Bez względu na wielkość gospodarstwa domowego najwięcej na produkty i usługi w zakresie higieny osobistej wydawano w gospodarstwach domowych tworzonych przez pracowników zajmujących stanowiska nierobotnicze oraz w gospodarstwach domowych osób pracujących na własny rachunek. Ogółem średnie wydatki na higienę osobistą w 1999 r. w polskich gospodarstwach domowych wyniosły 13,49 PLN, w 2001 r. 15,66 PLN, a w 2006 r. wzrosły do poziomu 20,56 PLN. W tym siedmioletnim okresie nastąpił wzrost wydatków na higienę osobistą (w tym na wyroby kosmetyczne i perfumeryjne) o ponad 34%. Podczas gdy średnie dochody do dyspozycji gospodarstw domowych wzrosły o około 24%. PoniewaŜ dynamika wzrostu wydatków na higienę osobistą jest wyŜsza od dynamiki dochodów gospodarstw domowych, moŜna mówić o rosnącej roli tego typu wydatków dla przeciętnego polskiego gospodarstwa domowego. Wartość przeciętnych miesięcznych wydatków jednej osoby na kosmetyki w Polsce wyniosła w 2005 roku około 28 zł, czyli trzy lub cztery razy mniej niŜ w krajach Europy Zachodniej. Mimo jednak znacznego wzrostu Polacy przeznaczają na kosmetyki nadal znikomą część swoich dochodów, zwłaszcza w porównaniu do przeciętnych wydatków mieszkańców krajów europejskich, którzy średnio na produkty kosmetyczne i perfumeryjne wydawali w 2005 r. 16 Euro miesięcznie na jedną osobę (ponad 60 PLN)¹⁰⁷. Przy załoŜeniu dalszego rozwoju polskiej gospodarki i jej zbliŜaniu się do poziomu gospodarek „starych” krajów naleŜących do Unii Europejskiej takŜe wydatki na produkty kosmetyczne będą wzrastały, a ich udział w wydatkach ogółem

107

dane za Europejskim Stowarzyszeniem Producentów Wyrobów Kosmetycznych i Perfumeryjnych (COLIPA)

84

polskich konsumentów będzie takŜe wzrastał, zbliŜając się do średniego poziomu unijnego.