K
R
O
N
I
K
A
Živ otní ju bileum prof. Da nuty Rytel- Schwarz
19. ledna 2018 se v Pol ském in sti tutu v Lip sku uskutečnilo slav nostní frazeologické kolokvium věnované významnému živ ot nímu ju bileu přední po lo nistky a bo -hem istky Da nuty Rytel- Schwarz, pro fe sorky západní slavis tiky na Ústavu slavis tiky univer zity v Lip sku.
Da nuta Rytel- Schwarz ab sol vo vala mag ister ské stu dium po lo nis tiky v le tech 1971–1976 na Slez ské univer zitě v Ka to vicích a v le tech 1974–1979 zde vys tu do vala i slavis tiku se zaměřením na bo hemis tiku. Mezi jejími učiteli najdeme významné osob nosti pol ské slavis tiky, např. prof. Miec zysława Ba saje.
V le tech 1977–1994 pra co vala jako vědecká pra cov nice v Ústavu slavis tiky Pol -ské akade mie věd ve Varšavě a v roce 1990 se habili to vala prací Niemieckie pas si vum i man- Sätze a ich przekład w języku czeskim i pol skim. Mezi roky 1994–1999 půso bila jako pro fe sorka Ústavu slavis tiky na Varšavské univer zitě. A od října 1999 je pro fe -sorkou západní slavis tiky v Ústavu slavis tiky (In sti tut für Slavis tik) na univer zitě v Lip sku. Svou peda gogickou i od bor nou a or gan izátor skou čin nost rov noměrně dělí mezi bo hemis tiku a po lo nis tiku. Přednáší zde kon tras tivní gra ma tiku pol skou, če skou a německou, zápa do slo van skou frazeolo gii, lexik olo gii a tex to vou lingvis tiku. Věnuje se i dějinám če ského a pol ského ja zyka, německo- slovanským kon tak tům a lingvo di dak tice (role gra ma tiky ve výuce cizích ja zyků).
Spolu se svým manželem prof. Wolf gangem F. Schwar zem, významným němec-kým znal cem če ské a pol ské lit era tury, před sta vují skutečné pilíře lip ské bo hemis tiky a po lo nis tiky. Jejich zás luhou již dlouho době mo hou stu denti západní slavis tiky na univer zitě v Lip sku ab sol vo vat pro gram Bache lor+, který jim za fi nanční pod pory DAAD umožňuje stu do vat je den se mestr po lo nis tiku na univer zitě ve Vra ti slavi a je -den se mestr bo hemis tiku na Univer zitě Kar lově v Praze. V rámci to hoto pro gramu před svým vyces továním navíc stu denti mají možnost stu do vat prak tický ja zyk s ro -dilými mluvčími, kteří se věnují na vra ti slavské a pražské univer zitě výuce češt iny a polšt iny pro ciz ince. Zás luhou manželů Schwar zových se již tra dičně každý rok konají střídavě v Lip sku, Vra ti slavi a v Praze stu dent ské kon fer ence In ter faces. Mno-ho času i en er gie věno vala Da nuta Rytel- Schwarz rovněž ak re di taci „doub ble de gree” bakalářského stu dia In terkul turní komu nikace a přek la datel ství češt ina – němčina, které se reali zuje na lip ské univer zitě a na Univer zitě Kar lově.
92 91
wową fo r mę wy po wie dzi po ety c kiej. Za tem Au tor ba da ję zyk po ezji ja ko po zo ro wa-ny dia log, na zy wając go dia logi zo wa wa-nym mo no lo giem, co uza sad nia stwier dzeniem, że rów nież ko m po zy cja tomiku Mo no lo gy Mi la na Kun de ry przy po mi na stru -ktu rę dia lo gową (por. „Ta má většinou pod obu konfrontační, [...] někdy variační” (s. 349), czy li wy mu sza od czy te l ni ka po sta wę dys ku tan ta). Trze ba przy znać, że nie ty l ko przy to czo ne w tej czę ści pra cy wie r sze mają ekspli cy t nie wpi sa ny cha ra kter dia -lo go wy za rów no w płasz czy ź nie ję zy ka, jak i ko m po zy cji utwo ru, np. w wie r szu Všechno je pro ra ze no, jsou spo lu na po sled wy stę pują dwa pod mio ty li ry cz ne.
Ciekawym ar tykułem tej części jest stu dium Kázání jako réto rický dia log (s. 359–367), w którym dok onano anal izy ka zań głoszo nych przez Tomšáa Halíka. Są to wy pow iedzi z po zoru monolo gowe, po nieważ zami arem ich autora jest kon fron -tacja jego wy wodów z wiedzą od biorcy i zmuszenie go do re fleksji (czyli do dia logu nie jako sy mul tanic znego, wewnętrznego, równo ległego z wykładem kaznodziei). In -nymi słowy chodzi o po zorow any dia log: ja ci coś mówię, a ty od pow iedz (so bie), czy też tak uważasz. Chwile zas tanow ienia dla czytel nika nad głoszo nymi treściami pełnią różnego rodzaju chwyty (pauzy) re to ryc zne, których wie loznac zność prze nosi od biorcę na inny poziom komu nikacji (w tym przy padku B. Hoff mann wy chodzi z opisu re to ryki J. Krausa). Szkoda, że Autor tego stu dium za trzy muje się je dynie na anal izie re to ryc zności ka zań i wykładów T. Halíka, nie od nosi ich do teo rii komu -nikacji społec znej.
Re cen zowaną pracę za mykają: spis tek stów, włączo nych do niniejszej pub lik acji, a wcześniej dru kow anych i obec nie rozszer zo nych lub uzupełnio nych (s. 368–370), spis prac źródłowych (s. 371–374), bo gata lit era tura przed mi otu (s. 375–385), in deks naz wisk (s. 386–390) oraz angiel skie streszc zenie (s. 391–392).
Praca Jany i Bohus lava Hoff mannów to bardzo ważna z punktu widzenia oma-wi anych ut worów lit era tury czeskiej po zycja, w której uka zane jest współist ni enie i współzależność dwóch pod sta wowych form wy pow iedzi: dia logu i mono logu. Z te-go względu wy daje się, że po zycja ta jest bardzo przy datna nie tylko dla specjali-stów- bohemistów, ale także dla miłośników lit era tury czeskiej oraz in nych fi lologów. Autorzy bow iem opisują wiele (cząstkowych) as pek tów in ter pre tacji tek stu lit erac-kiego pod kątem zas tosowanej w nich dia lo gowości z uw zględ ni eniem nie tylko we-wnątrztek stowego kon tek stu, ale i szerszego, po zal iter ack iego, rozu miejąc tekst jako struk turę wie loko dową i wie lopłaszc zyznową: wer balną, uzupełnianą ele men tami ikono grafic znymi, powo dującymi często jego konk re tyzację lub dopełni enie kodu wer bal nego na różnych poziomach tek stu.
Mie czysław Ba lo wski, Po znań
Da nuta Rytel- Schwarz dvakrát zís kala Hum bold tovo sti pen dium na univer zitu v Mann he imu a v zimním se mestru školního roku 2005–2006 přednášela jako hos tu -jící pro fe sorka na Ústavu bo hemis tických stu dií FF UK v Praze.
Ju bi lantčina od borná čin nost je rovněž roz sáhlá. Da nuta Rytel- Schwarz je au-torkou dvou mono grafií a spo lu au au-torkou dalších, auau-torkou kapesního polského slov níku a spolu s M. Ba sa jem i roz sáhlého česko- polského frazeologického slov níku. V její bib lio grafii zau jímá významné místo více než sedm desát ča sopisec-kých článků či knižních kapi tol a kon fer enčních příspěvků pub lik ovaných v němčině, polšt ině a češt ině v Německu, Pol sku, Če sku, Švýcar sku, USA i jinde. Záslužná je i její čin nost re dakční a re cenzní.
Prof. Rytel Schwarz se věnuje i práci organi zační. Tři roky byla proděkan kou lip -ské fi lol ogické fa kulty, dva roky její děkan kou, v le tech 2003–2005 vedla Ústav slavis tiky této fa kulty jako jeho ře ditelka. A od října 2016 funkci ře ditelky ústavu za-stává opět.
Za svou práci byla prof. Rytel Schwarz v roce 2001 oceněna Ce nou min is tra škol -ství Pol ské re pub liky (Na groda Ze społowa Min is tra Edukacji Naro dowej) a v roce 2011 jí rek tor Slez ské univer zity v Ka to vicích udělil zla tou me daili Za zás luhy o Slez -skou univer zitu (Za zasługi dla Uniwer sytetu Śląskiego).
Da nuta Rytel Schwarz dlouho době spo lu pracuje s Ústavem bo hemis tických stu dií, s Ústavem če ského ja zyka a teo rie komu nikace a Ústavem trans la tolo gie Fi lo -zofické fa kulty Univer zity Kar lovy v Praze.
Pražské Letní školy slo vanských stu dií (LŠSS) se zúčastňo vala opak ovaně, po prvé to bylo už v roce 1979 a po tom i v le tech 1980, 1981 a 1982. Ih ned na sebe upo -zorn ila svou výbor nou češti nou, ale pře devším svou neu tu chající nakažli vou do brou nála dou, en er gií, elánem, op ti mis mem i nadšením pro poznávání všeho nového. Brzy se zařadila mezi členy tzv. pla vací skupiny, kterou v sedm desátých a osm desátých le -tech pro nejpok ročilejší účast níky LŠSS se zájmem o plavání organi zo vala leg endární ta jem nice Letní školy Vla sta Škuba lová (i já jsem měl tu čest být čle nem skupiny). Mezi jejími přís lušníky byly opravdové osob nosti světové bo hemis tiky, např. Va lerij Moki enko z Ruska, Ivan Ku ca rov z Bul har ska, pánové Mo hamed El Bal shi El- Oleimi a Abdul- Sattar Mo hamed Sal man El Shabrawi z Egypta, Du bravka Sesar z bývalé Jugo slávie, Viorel Sorin Paliga z Ru mun ska a něko lik dalších, kupř. Va lerij Ha rut jun jan z Armé nie, Anca Emilia Ma ri nescu a Ecater inna Mleziva z Ru mun ska nebo Na -dia Majdz erc zak a Jean- Louise Ang lade z Fran cie. Bylo nesmírně zajímavé sle do vat vzájemné de baty na plážích u Slap ské či Or lické pře hrady nebo bývalého písk ového lomu u Brandýsa nad La bem. Da nuta (tehdy ovšem Rytel Kuc) vždy byla jejich ak tiv -ním účast níkem. Později se prof. Rytel- Schwarz pravi delně zúčastňo vala sym pozií o češt ině jako cizím ja zyku, které LŠSS spolu s Ústavem bo hemis tických stu dií organi zo vala, a dnes na LŠSS posílá své žáky.
Popřejme tedy paní Da nutě jmé nem všech jejích spo lu pra cov níků, kolegů, stu dentů i přátel k jejímu ju bileu (té pětaše desátce ale vůbec nevěřím; určitě je násled kem nějaké chyby v úředních doku men tech) pevné zdraví, hodně osob ních i pra cov -ních úspěchů, plno ra do sti z práce i v osobním živ otě, popřejme jí zvídavé stu denty a také, aby ji i nadále provázel onen již zmiňovaný elán, op ti mis mus, ra dost z ob -jevování nového a vi talita, jíž neustále překy puje. Ad mul tos an nos!
Jiří Ha sil, Pra ha
Literatura
Https://slavistik.philol.uni-leipzig.de/miarbeiterinnen-a-z/professorinnen/prof-dr-danuta-rytel-schwarz [cit. 2018-01-22] [zde je i bibliografie jubilantky].
Http://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Eine-Leipziger -Polin-Spra chwissenschaft lerin-Danu ta-Rytel-Schwarz [cit. 2018-01-22].
Http://www.fondbudoucnosti.cz/co-podporujeme/diskusni-fora-a-odborna-spoluprace/vice jazycnost-cesky-polsky-a-nemecky-jazyk-literatura-a-kultura-v-komparaci [cit. 2018- -01-22].
Archiv Letní školy slovanských studií Karlovy univerzity v Praze.
Ju bile usz Docent Evy Minářovej
W tym roku swoje 75- lecie świętuje Do cent PhDr. Eva Minářová, CSc., znana cze ska bo hem istka, zajmująca się przede wszyst kim styl istyką współczes nego języka czeskiego. Urodziła się 5 marca 1943 r. w Blan sku na Mo ra wach, stąd też natu ralnym wy daje się wybór ośrodka uniwer syteck iego w Brnie, w którym w la tach 1960–1965 Ju bi latka stu diowała bo hem istykę i rusycystykę. Wówczas nosił on imię Jana Evan -gel isty Pyrkyně, od 1990 zaś powrócono do nazwy Masaryk ova univer zita. Eva Mi-nářová całe swoje życie za wo dowe związała z rodz in nym re gio nem. Najpierw bowiem po stu diach pra cowała kilka lat w szkołach śred nich, następnie w 1971 r. roz -poczęła pracę w Kate drze Fi lolo gii na Wydzi ale Peda gogic znym Uniwer sytetu Ma-saryka. W 1972 r. uzyskała tytuł PhDr. na pod stawie pracy Fonologický a mor fologic-ký popis mlu veného ja zyka v Blan sku. Następnie w 1980 r. obroniła pracę dok torską na te mat Ja zyk a styl současné pub li cistyky, otrzy mując tytuł CSc., niedługo zaś po -tem – w 1986 r. – została mi anow ana do cen -tem w zak re sie języka czeskiego. Obec nie pracuje w Kate drze Czeskiego Języka i Lit era tury. Na Uniwer syte cie Masaryka Ju bi -latka jest ceniona także za swoją długo letnią pracę organi za cyjną: w la tach 1998–2012 bow iem pełniła funk cję ki erownika Kate dry Języka Czeskiego na Wydzi ale Peda -gogic znym.
