O n « sił tO.
I Z B Y P R Z E M Y S Ł O W O - H A N D L O W E J W P O Z N A N I U
O rg a n p u b lik a c y jn y Wojewódzkiego Wydziału Aprowizacji i Handlu, Wojewódzkiego Wydziału Przemysłowego, Izby Przemysłowo-Handlowej i Izby Rzemieślniczej w Poznaniu
Stok II 1 czerw ca 19 4 6 N r 22
¡¡•■TiarI iT iTrii m rn im:Y -YniSinrniiTrTrnarfre^^ r ‘in'll u ijirM’Yr'ftr TyTiiijTTiiwi I 'iT'iwWiri r ’lni T :- ~ r f IT T Ti iiiYif nT " i ł ~ TTi i' ~ ~ iT T il i i 7m m i ~ riTTiTTi g i iilmi¥iilSTlTliTr?7nńi1
Zagadnienie pracy młodocianych w oparciu o przepisy ustawowe
P ojęcie p ra c o w n ik a m ło do cian eg o je s t n ie je d n o k ro tn ie w m o w ie po toczne j zastępow ane i m ieszane z in n y m i p o ję c ia m i ja k : m a ło le tn i, u czn io w ie , te rm in a to rz y i p ra k ty k a n c i.
Jest to w a d liw e i d lateg o na w s tę p ie n a le ż y n a jp ie rw spre
cyzow ać, co p rz e p is y p ra w n e ro z u m ie ją pod okre śle nie m p ra c o w n ik a m ło do cian eg o.
Przepisam i p ra w n y m i, n o rm u ją c y m i pracę m ło d o c ia n y c h je s t usta w a z dn ia 2 lip c a 1924 r. (Dz. U. R. P. N r 65 poz. 636) w b rz m ie n iu u s ta w y z d n ia 7 lis to p a d a 193! r. (Dz. U. R. P.
N r 101 poz. 733). M ło d o c ia n y m i w ro z u m ie n iu te j u s ta w y są oso by p ic i o b o jg a w w ie k u od la t 15-stu do u k o ń czo n ych la t 18-tu. Ja k w id z im y tu , usta w a n ie uza le żnia dania m iana m ło do cian eg o osobie w zależności od je j c ry n n o ś c ł lu b ro dzaju za tru d n ie n ia , a t y lk o o d w ie k u . W y n ik a z tego, że zaró w n o uczeń, te rm in a to r lu b p r a k ty k a n t m oże b y ć m ło docianym . o ile . w ie k je g o z a w a rty je s t w g ra n ic a c h od 15 do 18 la t, lecz n ie m usi n im być. gd yż często — zwłaszcza w o k re s ie p o o k u p a c y jn y m — s p o ty k a m y u c z n ió w i p ra k ty k a n tó w w w ie k u . 19-słu, 20-
s tu i w ię c e j la t, k tó r z y m ło d o c ia n y m i n ie są.
W y m ie n io n a w y ż e j ustawa, ja k ró w n ie ż c a ły szereg rozp o
rządzeń w y k o n a w c z y c h na je j p o d s ta w ie w y d a n y c h , okre śla szczegółow o w a ru n k i, na ja k ic h m ło d o c ia n i m ogą b y ć z a tru d n ie n i w z akład ach p ra c y . N a og ół całe u sta w o d a w stw o socjalne, odnoszące się d o -pracujących, o b e jm u je ró w n ie ż i m ło d o c ia nych . M a m y w ię c tu do c zynie
n ia z p rze p isa m i s p e c ja ln y m i, k tó re o b o k prz e p is ó w o g ó ln y c h muszą b y ć w stosu nku do m ło d o c ia n y c h h o no row a ne przez każdego pracodaw cę. D o ko n a m y p o k ró tc e ic h przeglądu.
A w ię c przede w s z y s tk im w ie k . M ło d o c ia n i pracow nice/ są n a jm ło d s z y m i p ra c o w n ik a m i, k tó r y c h w o ln o zatrud niać. D zie
c i prze d uko ńcze nie m la t 1-5- stu, zw ane p o p u la rn ie m a ło le t
n im i, n ie m ogą b y ć p rz y jm o w a ne do pra cy. ,
Z aga dn ien ie d ru g ie — to ilo ś ć m ło d o c ia n y c h , ja k ą w d l-
no je s t za tru d n ia ć w po szczególnych zakładach pra cy. Ilo ś ć ta nie może przekraczać usta lon eg o pro ce n to w e g o stosunku do og ó łu z a tru d n io n y c h d o ro s 'y c h ro b o tn ik ó w , tz, osób p o w y ż e j 18-stu la t. S tosunek ten m ia ł b y ć u s ta lo n y dla poszczególnych g a łę z i p ra c y z u w z g lę d n ie n ie m ro z m ia ró w z a k ła d ó w p ra c y przez m in is tra P racy i O p ie k i Społecznej w d io d z e rozporządzeń, w y d a w a n y c h w p o ro z u m ie n iu z z a in te re s o w a n y m i m in is tra m i, po zasięg nię ciu o p in ii iz b y prze
m y s ło w o -h a n d lo w y c h i izb rze m ie ślin czych oraz o rg a n iz a c ji zaw o d o w y c h p ra c o w n ik ó w i pra cod aw có w , Rozporządzenia ta k ie m o g ły d o ty c z y ć całego Państwa, w zg lę d n ie ty lk o p o szczególnych o k rę g ó w a d m in is tra c y jn y c h . J a k dotychczas zo s ta ły w y d a n e dw a tego ro d z a ju rozporządzenia.
.Pierwsze z n ic h z d n ia 9 lis to p a d a 1932 r. (Dz. U. R. P. N r 113 poz. 935) d o ty c z y stosunku p ro cen to w eg o m ło d o c ia n y c h do o g ó łu z a tru d n io n y c h d o ro s ły c h ro b o tn ik ó w w prze m yśle p o lig ra fic z n y m . Rozporządzenie to p rz e w id u je następujące gó rne granice:
a) w d z ia le d ru k a rs k im sto
sunek p o w y ż s z y n ie m o że przekraczać: dla ze- c e rn i — 2% i d la m a
s z y n o w n i' 70%
b) w dziale lito g ra fic z n y m
— d la ry s o w n i i prze
d ru k a m i — 2% i d la m a szyn o w n i — 100% z ty m je d n a k , że na każdą m aszynę lito g ra fic z n ą n ie może -wypadać w ię cej n iż je d e n m ło d o c ia ny .
c) w dzia le c h e m ig ra ficz- n y m stosunek p o w y ż s z y , n ie może przekraczać
— 10% .
Rozporządzenie to nie d o ty c z y u c z n ió w p rz e m y s ło w y c h , z a tru d n io n y c h na po d s ta w ie p is e m n y c h u m ó w o naukę, ja k ró w n ie ż n ie o b o w ią z u je na te re n ie w o je w ó d z tw a śląskiego.
D ru g ie rozporządzenie z 15 lu te g o 1933 r. (D. U. R. P. N r 13 poz. 87) d o ty c z y m ło d o c ia nych , z a tru d n io n y c h w h u tach
s z k la n y c h i o k re ś la następujące m ak s y m a ln e gra n ice :
W tym numerze:
Z aga dn ien ie p ra c y m ło d o c ia n y c h w o p a rc iu o p rz e p is y u sta w ow e — N o w y d e k re t o p o d a tk u do cho
d o w y m —- Sprzedaż s k ó r suro w ych , a podatek o b ro to w y — P o ra d n ik księ go w eg o (rachunkow ość w yn ag rodze ń za pracę) •— O chron a w y n a la z k ó w
— H a nd el za g ra n iczn y — K o m u n ik a ty ,
W najbliższych numerach:
K to p o dlega ubezpieczeniom społecznym — K a sow anie zn a czkó w s te m p lo w y c h od poda ń i ś w ia d e c tw — N o w y d e k re t o p o d a tk u do cho do w ym — P ora d n ik księ go w eg o — O m ó w ie n ie n o w e j ta r y fy za e n e ig ię e le k try c z n ą — K o m u n ik a ty .
Stale
działy:
Skarbowość — Księgowość — Pieniądz 1 k re d y t — Sprawy socjalne — Komunikacja — Ustaw odaw
stw o handlowe — Adm inistracja prze m ysłow a — Przemysł — Rzemiosło — Handel
nie może prze kracza ć w. h u ta c h b u te lk o w y c h i ga
la n te ry jn y c h — 12%, a w h u ta c h ta flo w y c h — 2%, b) dla hut, z a tru d n ia ją c y c h ogółem ponad 300-stu ro b o t
n ik ó w , w h u tach b u te lk o w y c h i g a la n te ry jn y c h n ie może ¡przekraczać- — 10%, a w h u tach ta flo w y c h — 2%.
Rozporządzenie t o . — po do bn ie ja k poprze dnie -— o b o
w ią z u je na te re n ie całego P aństwa za w y ją tk ie m w o je
w ó d z tw a śląskiego. ‘ -
^ N a s tę p n y m zagadnieniem je s t spre cyzo w a n ie ' o b o w ią z k ó w , ja k ie ciążą na k a ż d y m 'p ra c o d a w c y , z c h w ilą p rz y ję c ia m ło do cian eg o do pra cy. Pracodawca, p rz y jm u ją c m ło d o c ia nego do pra cy, w in ie n zażądać od nieg o p rz e d s ta w ie n ia ś w ia d e c tw a uko ńcze nia la t 15-tu, i zezw ole nia ro d z ic ó w wzgl.^ o p ie k u n a na p o d ję c ie p ra c y oraz d o w o d u w y k o n a n ia o b o w ią z k u szkolnego. M ło d o c ia n y ten w in ie n b yć przed p rz y ję c ie m s k ie ro w a n y do w ła ś c iw e g o le k a rz a (ubezpieczał- m społecznej), w skazanego p rz e z - w ła ś c iw y te r y to r ia ln y u rzą d in s p e k c ji pra cy. N a po d s ta w ie w y n ik u badania le karskieg o, stw ie rdza jące go , że dana praca nie przekracza s ił m ło d o cia n e g o , w ska zan y w y ż e j urząd w y d a je zezw olenie na z a tru d n ie n ie m ło do cian eg o, k tó re na le ży p rz e c h o w y w a ć łą cznie z św ia d e ctw a m i, z ło ż o n y m i przez m ło d o cia n e g o , b y m óc je okazać na żądanie up r awn i on eg o organu k o n tro l
nego.
O dnośnie w y n a g ro d z e n ia za pra cę spełnianą przez m ło - d o d a n y c h p ia c o v /n ik ó w , to w a rto n a dm ięnić, że ustaw a za- b ra n ia bezpłatnego z a tru d n ia n ia m ło d o c ia n y c h , ja k ró w n ie ż zab ran ia p rz y jm o w a n ia ja k ic h k o lw ie k o p ła t przez p ra c o da w cę za na ukę m ło d o c ia n y c h . Jest rzeczą zrozum iałą, że w stosunku do p ra c o w n ik ó w d o rosłych, p o s ia d a ją c y c h - w iększe doświadczenie- i wyższe k w a lifik a c je , płace m ło d o c ia n y c h są niższe. S tan ow ią one z re g u ły najn iższą p o z y c ję w h ie ra rc h ii płac. Jest to lo g ic z n e i uzasadnione w z g lę d a m i - p ra ktyczn ym i.;. Jednakże w y n a g ro d z e n ie m usi być o k re ś lo n e i w y p ła c a n e zgodnie z o b o w ią z u ją c y m w da nym z a k ła d z ie u k ła d e m z b io ro w y m p ra c y a w b ra k u tegoż zgo dn ie i is t
n ie ją c y m i na danym te re n ie no rm a m i lu b zw y c z a ja m i.
Czas p ra c y m ło d o c ia n y c h je s t ten sam, ja k dla p ra cow - . .n ik ó w d o ro słych , tz. w y n o s i n a jw y ż e j 8 go dzin dzien nie i 48 godzin ty g o d n io w o , jedn akże is tn ie ją og ran iczen ia , je ż e li chodzi o pracę w nocy. O dp oczyne k n o c n y m łodocia-' n y c h w in e n trw a ć n a jm n ie j 11 go dzin bez p rz e rw y i o b e j
m ow ać v / zak.ładach, p ra c u ją c y c h na je d n ą zm ianę 'czas m ię d z y godziną 20-tą a 6-tą rano, a w zakładach, p ra c u ją c y c h na d w ie z m ia n y — czas m ię d z y godziną 22-gą a 5-tą 'ra n o .
W n ie k tó ry c h w y p a d k a c h zakaz p ra c y no cne j n ie stosu je się do, m ło d o c ia n y c h p ic i m ę s k ie j p o w y ż e j la t 18-tu, a m ia n o w ic ie :
a) w w y p a d k a c h s iły w yższe j,
b) w gałę ziach p rz e m y s łu p rz y pra cy, k tó ra z n a tu ry rzeczy m usi b y ć pro w a dzon a bez p rz e rw y w dzień i w n o c y : w fa b ry k a c h żelaza, s ta li p rz y pracach, w k tó r y c h są używ ane piece p ło m ie n n e i rt-geń era cyj- ne, p rz y g a lw a n iz a c ji b la c h y żelaznej i d ru tu , h u tach szkla nych , w p a p ie rn ia c h i w c u k ro w n ia c h , c) w k o p a ln ia c h w ę gla , o iie p rz e rw a m ię d z y dw om a
okre sam i p ra c y w y n o s i go dzin 15-citi; nied opu szczal
ne jfest to je d n a k , je ś li p rz e rw a ta w y n o s i m n ie j n iż g o dzin 13-cie.
Z a tru d n ia n ie m ło d o c ia n y c h w godzinach n a d lic z b o w y c h je s t w z b ro n io n e za w y ją tk ie m w y p a d k u , g d y na s k u te k ży-
o kon ie czne d la za p e w n ie n ia bezpieczeństw a p ra c u ją c y c h , cua u trz y m a n ia w c aiości i u m o ż liw ie n ia dalszego ru.-hu za k ła d u p ra c y oraz dla w y k o n a n ia rob ót, k tó ry c h n ie w y k o nanie m o g ło o y na razić na zepsucie m a te ria ły lu b urządze
n ia m echaniczne.
D o k s z ta łc a n ie m ło d o c ia n y c h je s t . to ró w n ie ż zagadnie
nie, nad k tó ry m m usi czuw ać pracodaw ca. M ło d o c ia n i m o b o w ią z a n i do uczęszczania na na ukę d o kształca jąca , n rz v c^ym g o d z in y n a u k i za w o d o w e j i d o k s z ta łc a ją c e j W lic z a si»
c.o o b o w ią z u ją c y c h go dzin pra cy. W e d łu g te k s tu p rz y to c z o n e j na w s tę p ie u s ta w y ilo ś ć ty c h godzin n ie p rz e k ra c z a ła o\ C1q ty g o d n io w o , zgodnie je d n a k z de kretem z dnia m rn o t ( a
J*
'• N r 431 poz' 23<5) ««wtala ona zm ienion a. O becnie d o o b o w ią z u ją c y c h go dzin p ra c y w lic z a sie g o d z in y n a u k i za w o d o w e j lu b d o k s z ta łc a ją c e j w szkołach U r Z v M T ' nyCh p ra c o w n ik ó w , uczniów , te rm in a to ró w i p ra k ty k a n tó w w lic z b ie , n ie p rz e k ra c z a ją c e j 18-tu aodzin ty g o d n io w o nie za le żn ie od tego, czy na uka o d b y w a się w s z io ie w go dzinach p ra c y m łodocianego, czy też Doza ty m i go dzinam i. R egularne o d b y w a n ie n a u k i d o k s z ta łc a ją c e j n a uko w eg o W ykazane P ośw iadczeniom odnośnego zakładu
B y w ycze rp a ć dość dłu g ą lis tę o b o w ią zkó w , ’ ciążących na p ra c o d a w c y w z w ią z k u z za tru d n ie n ie m m ło d o c ia n y c h nveeh y 0 t2 w - w y k a z a c h i spisach m ło d o ria - f Yo h '- , k t o Z5° dn le z rozporządzeniem M in is tra Pracy i u p ie k ł S połecznej p ra c o d a w c y ob o w ią za n i są pro w a dzić.
• „ W ,y k a z w e d łu g w z o ru ustalonego p rze z m in is tra Pracy i O p ie k i S połecznej p ro w a d z o n y je s t w fo rm ie k s ią ż k i sznu
ro w e j, z a w ie ra ją c e j 50 fo lio . Do oszn uro w an ia i p rz y ło ż e n ia pieczęci, la k o w e j w y k a z p o w in ie n być p rz e d s ta w io n y ins- p e k to ro w i p ra c y w ła ś c iw e g o 1 obw odu. *
i n a z w is k ? m ł^ w ? 7 Ch p o w in ie n u w ie r a ć op rócz im ie n ia i n a z w is k a m ło d o cia n e g o oznaczenie po czą tku i ko ń ca nra- C^f p rz e rw w p ra c y i ro d z a ju p ra c y .
W zako ńcze niu o m ó w im y zag ad nie nia ostatnie- Drz v ja k ic h pra cach m e w o ln o je s t-z a tru d n ia ć m ło d o c ia n y c h n i w e t w w y p a d k a c h do d a tn ie g o w y n ik u badania le ka rskie g o . O g ó ln ie m ożna to o k re ś lić , że w z b ro n io n e J e s t za tru d n ia n ie m ło d o c ia n y c h w , w a ru n k a c h , w k tó ry c h praca jest szcza g o ln ie niebezpieczna lu b s z k o d liw a dla z d ro w ia oraz nrz'v rooota-ch c ię ż k ic h Jud nieb ezpieczn ych dla zd ro w ia , m o ra l
no ś c i i d o b ry c h o b ycza jó w . Spis ro b ó t w z b ro n io n y c h m lo - d o c ia n y m uk a z a ł-s ię ja k o z a łą c z n ik do rozporządzenia m in is tra O p ie k i S połecznej 3. X. 1935 r „ k t ó r y ze w zg lę d u n a swa obszernosc m e może tu - b yć p rz y to c z o n y w całości Za- w ie ra on tik . 150 ro d z a jó w robót, p rz e w id z ia n y c h zarów no dziale o g ó ln y m z a k ła d ó w pra cy, ja k ró w n ie ż w p rze m y- sach b ra nżo w ych, ja k : g ó rn ic tw o , p rz e m y s ł m in e ra ln y , h u t
n ic tw o i p rz e m y s ł m e ta lo w y , p rz e m y s ł che m iczn y o g ó ln v s p e c ja ln ie d z ia ł m a te ria łó w w y b u c h o w y c h , o d g a z o w y w a nie. sucha d e s ty la c ja i w y g a z o w y w a n ie w ęgla, drzew a i to rfu oraz p rz e m y s ł: n a fto w o - r a fin e r y jn y i gazów ziem nych, w reszcie szereg czynności w prze m yśle w ó k ie n n ic z y m , pa
p ie rn ic z y m , d rz e w n y m .spożyw czym , o d z ie ż o w y m i galan- te iy jn y m , p rz y ro b o ta ch b u d o w la n y c h , m e lio ra c y jn y c h i d ro g o w ych , w prze m yśle p o lig ra fic z n y m , w zakładach u żyte cz
ności p u b lic z n e j, k o m u n ik a c ji i przew ozie, nrzem yśte hote Io w y m i, ga s tro n o m ic z n y m oraz w z a k ła d a c h 'ro z ry w k o w y c h - ’ S zczeg ółow y spis ty c h rob ót, w y m ie n io n y je s t w w s p o m n ia n y m rozp orzą dzen iu z 3. X. 1935 r. (Poz. 484).
inż. T. S kusiew icz.
ru¿.
Mowy d©fa©l o podaiku dochodowym
W y d a tk i szczególne 1, W y d a tk a m i szczeg ólnym i są:
a) oparte na ty tu ła c h p ra w n y c h re n ty i trw a łe c ię ż a ry
— je ż e li n ie są k o s z ta m i u z y s k a n ia .— z w y ją tk ie m świadczeń na p o k ry c ie k o s z tó w u trz y m a n ia w o ln y c h od p o d a tk u (a lim e n ty ),
b) o p ła ty z t y tu łu ubezpieczenia osobow ego p o d a tn ik a i będących na je g o u trz y m a n iu m ałżon ka i d z ie c i do w y s o k o ś c i 3.000,— :z ł roczn ie za każdą ubezpieczoną osobę, je ż e li o p ła ty ’:te z o s ta ły uiszczone p o ls k im za
k ła d o m u b e zp ie cze n io w ym lu b zag ran icznym dopu
szczonym do d z ia ła ln o ś c i na obszarze Rzeczypo
s p o lite j.
, W y d a tk ó w szczególnych n ie oidlicza się p rz y u s ta la n iu do chodu p o d a tn ik ó w , p o d le g a ją c y c h og ra n iczo n e m u o b o w ią z k o w i po da tko w e m u .
W y d a tk i szczególne, o k tó r y c h m owa, m ają ch a ra k te r o d licze ń z art. 10 d o tych cza so w e j u s ta w y o p o da tku docho
d o w ym , p rz y czym ograniczone z o s ta ły do: o p a rty c h na t y tu ła c h p ra w n y c h re n t i trw a ły c h c ię ż a ró w z w y łą c z e n ie m n ik a 6ntOW 1 ° p ła t Z ty tu łu ubezpieczenia osobowego po da l-
D o tych czaso w a ustaw a w y m a g a ła d!a p o tra c a in o ś d w v - d a tk ó w szczególnych ciążenia ty c h w y d a tk ó w na źród ła ch aochodu, p o d le g a ją c y c h p o d a tk o w i oraz ścisłego zw ią z k u gospodarczego z ty m i źród ła m i. W e d łu g now ego d e kretu w y d a tk i szczególne noszą c h a ra k te r w y d a tk ó w ściśle oso
b is ty c h , a zatem n ie je s t ju ż obecnie w y m a g a n y ic h z w ią zek gospodarczy z p o szczeg óln ym i ź ró d ła m i przychodow ani z dochodem g lo b a ln y m .
Z do ty c h c z a s o w y c h o d lic z e ń o d s e tk i od d łu g ó w , re n ty i trw a łe c ię ż a ry o ra z p o d a tk i, je ż e ii p o niesio ne z o s ta ły w
- 171 -
z w ią z k u z uzyska n ie m prz y c h o d ó w , p o tra k to w a n e zo s ta ły w n o w y m de krecie ja k o k o s z ty uzyskania.
Z w o ln ie n ia p rze d m io to w e
W o ln o od p o d a tk u są: ,
1- u d z ia ły w zyskach lu b d y w id e n d y , je ż e li są w y p ła cane przez osobę p ra w n ą, k tó r e j siedziba lu b zarząd z n a jd u je się na obszarze R zeczypo spolitej. N a le ż y pam iętać, że k w o t ro z d z ie lo n y c h przez osobę p ra w n ą m ię d z y u d z ia ło w c ó w i a k c jo a a riu s z ó w ty tu je m u d z ia łu w zyskach lu b d y w id e n d n ie uw aża się za k o s z ty u z y s k a n ia p rz y c h o d ó w , ,
2. p rz y c h o d y na p o k ry c ie k o sztó w u trz y m a n ia o trz y mane od zam ie s z k a ły c h na obszarze R zeczypospo
lite j osób fiz y c z n y c h . W zakresie z w o ln ie ń prze d
m io to w y c h n o w y d e k re t z w a ln ia od p o d a tk u o trz y m y w a n e od zam ieszka łych na te re n ie R. P. osób f i zy c z n y c h p rz y c h o d y na p o k ry c ie kosztóiw u trz y m a n ia (a lim e n ty ). W y d a tk i n a te n cel u ponoszącego je nie p o d le g a ją o d lic z e n iu .
3. w y g ra n e lo te ry jn e i losow e, z w y ją tk ie m w y g ra n y c h u zyska n ych na lo s y n ie sprzedane przez osoby tru d niące się sprzedażą lo s ó w lo te ry jn y c h .
4. zapom ogi z fun duszó w p u b lic z n y c h i zrzeszeń zaw o
d o w y c h na p o p ie ra n ie n a u k i, k u ltu r y i s z tu k i.
5. sty p e n d ia dla m ło d z ie ż y k s z ta łc ą c e j się w z akład ach - na u k o w y c h .
6. n a d z w y c z a jn e p rz y c h o d y w po staci spadków , le g a tó w , d a ro w iz n i posagów.
7. k w o ty otrzym an e z ty tu łu ubezpieczenia na życie.
8. k w o ty o trzym an e z t y tu łu s p ła ty w ie rz y te ln o ś c i.
9. w z akład ach ubezpieczeń p rz e le w y na re z e rw y tech- niczo-u bezp ie czeniow e w zakresie p o trz e b n y c h dla św iadczeń z u m ó w ub e z p ie c z e n io w y c h a k tu a ln y c h w d n iu bilan sow ym .
10. u p o d a tn ik ó w , p ro w a dzących k s ię g i h a nd low e, z y s k i k się go w e, p o w s ta ją c e przez to, że p o d a tn ik u z y s k a ł od w ie rz y c ie li c a łk o w ity lu b częściow y op ust z d łu g ó w w celu z d r o w ie n ia s to s u n k ó w m a ją tk o w y c h , n a d w y rę ż o n y c h przez po niesio ne s tra ty , oraz re z e rw y przeznaczone na p o k ry c ie należności, k tó ry c h n ieścią ga ln ość została u d ow odn io na lu b u p ra w do podobniona. W a ru n k i, pod k tó r y m i w spom niane z y s k i i re z e rw y są w o ln e od po da tku , o k re ś li ro zp o rządzenie m in is tra Skarbu. ,
D o tych czaso w e z w o ln ie n ie z y s k ó w ze sprzedaży prze d
m io tó w m a ją tk o w y c h u ¡podatników poza osobam i p ra w n y m i zostało u c h y lo n e z u w a g i na z a lic z e n ie sprzedaży p rz e d m io tó w i p ra w m a ją tk o w y c h do źró d e ł p rz y c h o d ó w . N o w y m i
z w o ln ie n ia m i w ¡dekrecie są: - ^
a) zapom ogi z fun duszó w p u b lic z n y c h i zrzeszeń zaw o
d o w y c h na p o p ie ra n ie n a u k i, k u ltu r y i sztuki, b) s type ndia dla ¡młodzieży, k s z ta łc ą c e j się w zakładach
n a u k o w y c h ,
c) z y s k i k s ię g o w e u p o d a tn ik ó w • p ro w a d z ą c y c h " k s ię g i h a n d lo w e p o w s ta łe przez to, że p o d a tn ik u z y s k a ł o p u st z d łu g ó w .
In te n c je u s ta w o d a w c y w k ie ru n k u dw u p ie rw s z y c h z w o ln ie ń są ta k jasne, że n ie w y m a g a ją kom e ntarzy.
Co się zaś ty c z y z y s k ó w ks ię g o w y c h , p o w s ta ły c h na s k u te k u d z ie lo n y c h opustów , oraz z reze rw przenaczonycn na p o k ry c ie należności, k tó ry c h n ieścią ga ln ość została u d o
w o d n io n a lu b u p raw dop od ob nio na , z o s ta ły one zw o ln io n e od o p o d a tk o w a n ia , g d y ż są to z y s k i niere aln e, księgow e.
M a ją one m ie js c e z re g u ły w prze d się b io rstw a ch , z n a jd u ją c y c h się w bardzo tru d n y c h w a ru n k a c h p ła tn ic z y c h ..
N a le ż y tu po ruszyć .sprawę na leżności n ie ś c ią g a ln y c h , k tó ra szczególnie in te re s u je p o d a tn ik ó w , pro w a dzących k s ię g i h a n d lo w e w e d łu g w y m o g ó w kod eksu ha ndlow ego.
Pod rządem sta re j u s ta w y o p o d a tk u d o c h o d o w y m 'w y tw o rz y ła się w s p ra w ie na leżności n ie ś c ią g a ln y c h , s p is y w a n y c h na s tra ty p rz y w y m ia rz e p o d a tk u dochodow ego p ra k ty k a , k tó r e j je d n o lite zasady ¡przy u w z g lę d n ie n iu s ta n o w i
ska ju d y k a tu r y , z a c h o w a ły w ś w ie tle now ego d e k re tu w dość znacznej m ierze swą aktu a ln o ść:
a) p rz y s p is y w a n iu na s tra ty na leżności n ie ś c ią g a ln y c h • w p ro s t z danego rach un ku, n a le ż y p rz y w y m ia rz e p o d a tk u dochodow ego uznać słuszność s p is y w a n ia na s tra ty n ie t y lk o w te d y , je ż e li przedłożone z o s ta ły ścisłe d o w o d y n ie ścią ga lno ści, s tw ie rd za ją ce upadłość d łu ż n ik a , bezskutecz
ność procesu, ugadę m ię d z y d łu ż n ik ie m a w ie rz y c ie le m itp., lecz ró w n ie ż i w te d y , g d y p o d a tn ik u p ra w d o p o d o b n i, że w c h w ili sp isa n ia na s tra ty w ie rz y te ln o ś ć b y ła nieścią ga ln a^
W y lic z e n ie p rz y p a d k ó w p ra w d o p o d o b ie ń s tw a n ie ś c ią ga ln ości pe w n ych, w ie rz y te ln o ś c i n ie je s t m ożliw e , m ogą b y ć one różne, a ocena każdego m usi b yć in d y w id u a ln a ; w k a ż d y m je d n a k p rz y p a d k u n a le ż y p rz y to c z y ć o ko liczn o ść na u p ra w d o p o d o b n ie n ie nieścią ga ln ości.
Zasada ta z n a jd u je po śred nie p o tw ie rd z e n ie w po stano
w ie n ia c h art. 13 p k t. 10 now ego de kretu, k ie d y to m ó w i on o reze rw ach przeznaczonych na p o k ry c ie na leżności „ k t ó ry c h nieściągalność została ud o w o d n io n a lu b u p ra w d o p o do b n io n a ."
W ' ty m stanie rzeczy p o w in n y b yć uznane za p o trą calne:
1. należności nieścią ga ln e, spisane na s tra ty w p ro s t z ra c h u n k u danego d łu ż n ik a oraz ,
2. k o n k re tn ie oznaczone na leżności nieściągalne, z ró w now ażone przez u tw o rz e n ie w p a syw a ch s p e c ja ln e go ra c h u n k u n ie ś c ią g a ln y c h w ie rz y te ln o ś c i, pod w a ru n kie m , iż ta k w . je d n y m j a k - i d ru g im p rz y p a d k u p o d a tn ik u d o w o d n i lu b w dostatecznie w ia ro g o d n y sposób u p ra w d o p o d o b n i nieścią ga ln ość ty c h n a le ż ności,
b) Je ż e li chodzi o k w e s tię ud oku m ento w an ia , to zasad
ność odpisu n a s tra ty , przeprow adzonego w księgach handloYzych, ¡powiuha b yć oceniana w od nie sie n iu do w a ru n k ó w tego o k re s u op era cyjn e g o , k tó re g o do
ty c z y odnośne zam kn ię cie rach un kow e .
D e cydu je zatem stan rzeczy w okre sie o p e ra c y jn y m . N a tom ia st b y n a jm n ie j n ie znaczy to, że p o d a tn ik m oże zasad
n o ści odpisu .dow odzić ty lk o do kum e ntam i . pochodzącym i z okresu o p e ra c y jn e g o ; p rz y d a tn o ś c i d o k u m e n tó w ja k o środ
k ó w d o w o d o w y c h n ie w y k lu c z a b y n a jm n ie j ic h pochodzenie z czasu prze d okre sem o p e ra c y jn y m lu b po ty m okresie, b y łe .ty lk o treść ic h słu żyć m ia ła do stw ie rd z e n ia stanu, rze
czy w ła ś n ie w ty m o kre sie . ,
P rzeciw nego z a p a try w a n ia n ie m g łją uzasadniać po sta
n o w ie n ia .a rt. 14 now ego d e k re tu o p o d a tk u do cho do w ym , gd yż sta n o w ią one no rm ę p ia w a m a terialn eg o, a zup ełnie n ie z a jm u ją się dziedziną pra w a form alnego.
P odstaw a o p o d a tk o w a n ia
O p o d a tk o w a n iu po dlega dochód p rz e k ra c z a ją c y 12.000 zł, a o s ią g n ię ty .w cią gu ro k u po da tko w e go. R o kiem p o d a t
k o w y m je s t ro k k a le n d a rz o w y lu b ra c h u n k o w y , w k tó ry m dochód zosta ł osiąg nię ty.
J e ż e li okres ra c h u n k o w y nie p o k ry w a się z ro k ie m k a le n d a rzo w ym , o p o d a tk o w a n iu podlega do chó d o s ią g n ię ty w o k re s ie ra c h u n k o w y m . O kres ra c h u n k o w y -w in ie n o b e jm o w ać dw anaście m iesięcy.
U osób, k tó re p r z y b y ły dó R ze czypo spolitej na p o b y t czasow y, z g ó ry o k re ś lo n y co do czasu trw a n ia , n ie p rz e k ra - c z a ją c y je d n a k sześciu m ie się cy, w c e lu w y k o n y w a n ia p rze dsiębiorstw a , z a ję c ia zaw odow ego lu b ja k ie g o k o lw ie k in ne go za tru d n ie n ia zarobkow ego, p r z y jm u je się za p o dsta
wo: o p o d a tk o w a n ia dochód o s ią g n ię ty w okre sie w y k o n y w a n ia ty c h czynn ości i stosu je się do niego stopę podatk-u o d p o w ia d a ją c ą tem u docho do w i, ob liczo ne m u w stosunku rocznym . Jeże li z g ó ry p rz e w id u je się p o b y t dłuższy n iż sześć m iesięcy, osoby te p o d le g a ją n ieo gran iczo nem u obo
w ią z k o w i poda tko w e m u .
W e d łu g up rzed nio o b o w ią z u ją c y c h p rz e p is ó w w y m ie rz a ło się p o d a te k w zasadzie w poszczególnym ro k u p o d a tk o w y m od dochodu, osiągniętego w o s ta tn im ro k u k a le n d a rz o w y m po prze dzającym ro k p o d a tk o w y .
Jeże li je d n a k p o d a tn ik p ro w a d z ił k s ię g i -handlowe, a p r z y ję ty przez nieg o ro k o p e ra c y jn y (gospodarczy) n ie po- k iy w a ł się z ro k ie m k a le n d a rz o w y m , w ó w czas p o d a te k w y m ie rz a ło się od dochodu, osiąg nię te go w o sta tn im ro k u ope
ra c y jn y m (gospodarczym ), p o p rze d za ją cym bezpośrednio ro k
p o d a tk o w y . ,
N o w y d e k re t stanow i, ¡iż o p o d a tk o w a n iu podlega d o chód, o s ią g n ię ty w . cią gu ro k u p o da tko w e go, p rz y czym ro k ie m p o d a tk o w y m je s t ro k k a le n d a rz o w y lu b ra c h u n k o w y , w k tó r y m dochód został o s ią g n ię ty ; je ż e li okres ra c h u n k o w y n ie p o k ry w a się z ro k ie m k a le n d a rzo w ym , o p o d a tk o w a n iu p o dlega dochód o s ią g n ię ty w ro k u ra c h u n k o w y m . O kres zaś ra c h u n k o w y m usi ob e jm o w a ć d w an aście m ie sięcy.
O m aw ian a zm iana usuw a c a ły szereg tru d n o ści, ja k ie z a c h o d z iły 'p r z y w y m ia rz e p o d a tk u dochodow ego p rz y za
c h o w a n iu dotychczasow ego system u (np. je ż e li k s ię g i han
d lo w e lu b gospodarcze n ie o b e jm o w a ły w s z y s tk ic h źró d e ł dochodu po d a tn ik a , w ów czas dochód ze źródeł, n ie o b ję ty c h księ ga m i, p o d le g a ł o p o d a tk o w a n iu w w y s o k o ś c i, o s ią g n ię te j w os ta tn im ro k u k a le n d a rz o w y m po prze dzającym ro k po
d a tk o w y ).
Łączne opodatkowanie
Do do cho du m ałżon ka d o lic z a się dochód d ru g ie g o m a ł
żonka sądow nie nierozłączonego. W y m ia ru d o k o n u je się w ty m p rz y p a d k u na im ię męża.
D o ch o d y k re w n y c h zstępnych do licza się do dochodu k rew ne go w stępnego, je ż e li m u s łu ż y p ra w o p o b ie ra n ia p o ż y tk ó w z ź ró d e ł p rz y c h o d ó w ty c h zstępnych.
P rzy u s ta la n iu p o d sta w o p o d a tk o w a n ia do dochodu m a ł
żonka do licza się do chód dru g ie g o m ałżon ka sądow nie n ie rozłączonego. O be cny stan p ra w n y nie zna p o ję c ia „ g ło w y ro d z in y ". Z ty c h w z g lę d ó w d e k re t postanaw ia, że w y m ia r d o k o n y w u je się na im ię męża. Do w y ja ś n ie n ia pozo
s ta je jeszcze k w e s tia , czy do cho dy o p o d a tk o w u je się na im ię żony, g d y mąż w ła s n y c h dochodów n ie posiada.
U ję c ie zagadnienia łącznego o p o d a tk o w a n ia w n o w y m d e k re c ie w ym a g a szerszego om ó w ie n ia , gdyż d e k re t w p ro wadza tu szereg bardzo is to tn y c h zm ian, k tó re bez w y ra ź nego ic h ro z ró ż n ic z k o w a n ia w rozp orzą dzen iu w y k o n a w czym m ogą po w o d o w a ć w ą tp liw o ś c i.
P ierw szą zasadniczą zm ianą, ja k ą w p ro w a d za d e k re t w ty m prze d m io cie je s t zn ie s ie n ie p o sta n o w ie ń dotychczaso
w e j u s ta w y o p o d a tk u dochodow ym , id ą c y m w ty m k ie ru n ku , że o ile dochód c z ło n k ó w ro d z in y o s ią g n ię ty zo sta ł w y łą c z n ie z zajęć z a w o d o w y c h i w s z e lk ic h z a tru d n ie ń in n y c h o celach zarobicow ych oraz z uposażeń, e m e ry tu r i w y n a g ro dzeń za na je m ną pracę, słowem , o ile do chó d p ły n ą ł w y - • łą cznie z ic h p ra c y fiz y c z n e j lu b z p ra c y u m y s ło w e j ta k n a je m n e j, ja k o też sam o dzieln iej, za w o d o w e j —— w ów czas co do tego dochodu c z ło n k o w ie ro d z in y p o d le g a li oddzielnem u op o d a tko w a n iu ,
Przez członkÓY/ ro d z in y ustaw a ro z u m ia ła m ałżon ka są
d o w n ie niero złączo ne go oraz k re w n y c h zstępnych.
Z aga dn ien ie łącznego o p o d a tk o w a n ia n a b ie ra dziś n ie z w y k łe j a k tu a ln o ś c i z u w a g i na to, że p rz y p a d k i posiadania ź ró d e ł dochodów przez c z ło n k ó w ro d z in y są bardzo liczne.
S tosow nie do p o sta n o w ie ń now ego d e kre tu , w y łą c z o n e dotąd spod łącznego o p o d a tk o w a n ia do cho dy m ałżon ka są
d o w n ie nierozłączonego p ły n ą c e z sam odzielnego z a ję c ia zaw odow ego (ale n ie z p ra c y n a je m n e j !)pod le gają od tą d do
lic z a n iu do do cho du d ru g ie g o m ałżon ka; e fe k ty w n ie ' z n a j
dzie to sw ó j w y ra z w zastosow aniu w yższe j s to p y podatku.
J e ż e li chodzi n a to m ia st o do cho dy p ły n ą c e w y łą c z , z p ra c y fiz y c z n e j lu b z p ra c y um ysł, n a je m n e j m ałżon ka sądow nie nierozłączonego, to d e k re t w p ra w d z ie nie m ó w i n ic w roz
d z ia le o łą czn ym o p o d a tk o w a n iu w s p ra w ie oddzielnego o p o d a tk o w a n ia ty c h dochodów , je d n a kże sięgnąć tu trzeba do d e d u k c ji z p o s ta n o w ie ń d e k re tu o p rz e d m io c ie o p o d a tk o w a n ia ; je d n y m ze- ź ró d e ł p rz y c h o d ó w w y m ie n io n y c h przez d e k re t są z a ję c ia zaw odow e i w s z e lk ie in n e z a tru d n ie n ia o celach z a ro b k o w y c h z w y ją tk ie m w y n a g ro d z e n ia za pracę.
J a k z tego w y n ik a , w y n a g ro dzeni a za pracę w yłą czo n e są zup ełnie spod d z ia ła n ia d e k re tu o p o d a tk u dochodow ym , gd yż sta n o w ią one prz e d m io t o p o d a tk o w a n ia w de kre cie z dn ia 18 sie rp n ia 1945 r. o p o d a tk u od w yn ag rodze ń.
Je że li zatem dochód p ły n ą c y z p ra c y fiz y c z n e j lu b z p ra c y u m y s ło w e j w y łą c z o n y je s t w n o w y m de kre cie o p o d a tk u do cho do w ym ja k o p rz e d m io t p o d a tk o w y , spra w a łą c z nego o p o d a tk o w a n ia w zakre sie tego źró d ła p rz y c h o d ó w o d pada sama przez się.
Je że li chodzi o zagadnienie rozłączenia m a ją tk o w e g o to w obec w yra źn e g o b rz m ie n ia now ego d e kretu, że do d o chodu m ałżon ka do licza się dochód m ałżon ka „s ą d o w n ie n.erozłączonego w s z e lk ie u m o w y m a łże ń skie o rozłącze niu m a ją tk o w y m są p rz y w y m ia rz e p o d a tk u dochodow ego bez znaczenia; w y ra z y „s ą d o w n ie n ie ro z łą c z o n y ' rozu m ieć n a le ży ja k o „n ie ro z w ie d z io n y " i „ n ie sep aro w an y".
N a szczególną uw agę zasłu g u ją p rz e p is y now ego d e k re tu stanow iące, iż do chody z u d z ia łu w spółce ja w n e j w s p ó l
n e j w łasno ści, w s p ó ln y m p o s ia d a n iu lu b w s p ó ln y m u ż y tk o w a n iu o p o d a tk o w u je się osobno d la każdego u cze stnika w s to s u n k u d o je go u d zia łu . W b ra k u prze ciw n eg o dow odu p rz y jm u je się, że u d z ia ły są rów ne.
D o ch o d y k o m a n d y ta riu s z a 1 cichego w s p ó ln ik a uważa się za do chód z prze d się b io rstw a . D o tychczasow e p rze p isy tr a k to w a ły do ch o d y k o m a n d y ta riu s z a i cichego s p ó ln ik a ja k o d o c h o d y z k a p ita łó w .
N a p o d k re ś le n ie zasłu g u je zaostrzenie przez n o w y d e k re t ry g o ru , dotyczącego zw iązan ia się p o d a tn ik a z osobam i, k o rz y s ta ją c y m i z p e w n y c h ulg. T ak w ię c, je ż e li p o d a tn ik , p o z o s ta ją c y w bezpośrednim lu b pośrednim z w ią z k u gospo
da rczym z osobą, m ającą siedzibę lu b m ie js c e zam ieszkania za granicą, ta k u k ła d a bieg s w y c h in te resó w , że d z ię k i tem u z w ią z k o w i uza le żnia ją cem u go od te j d ru g ie j oso by lu b bę
dącem u szczególnie k o rz y s tn y m d la oso b y m a ją c e j siedzibą iu b m ie jsce zam ieszkania za granicą, w c a le n ie w y k a z u j#
dc chodu a lbo też w y k a z u je do chód m n ie js z y od tego, ja k ie go b y należało ocze kiw a ć, g d y b y w s p o m n ia n y zw ią z e k nie is tn ia ł, w ów czas dochód danego p o d a tn ik a n a le ż y u s ta lić bez u w z g lę d n ie n ia obciążeń szczególnych, w y n ik a ją c y c h z po
w yższego zw iązku.
Je że li p rze w id zia n e w y ż e j usta len ie k w o ty dochodu na p o dstaw ie ks ią g h a n d lo w y c h n a tra fia na trudn ości, w ów czas dochód będzie u s ta lo n y na po d s ta w ie in n y c h dow odów .
P rzepisy pow yższe n a le ż y o d p o w ie d n io stosow ać ró w nież i wówczas, g d y p o d a tn ik w y k o rz y s tu ją c sw ó j zw iązek gospodarczy z osobą, k tó r e j p rz y łu g u ją szczególne u lg i w p o d a tk u d o c h o d o w y m albo też, d o k o n u ją c tra n s a k c ji z in n y m p o d a tn ik ie m na w a ru n k a c h rażąco k o rz y s tn ie js z y c h i o d b ie g a ją c y c h od s toso w an ych o g ó ln ie n o rm w czasie i m ie js c u d o k o n y w a n ia tra n s a k c ji, prze rzuca całość lu b część swego dochodu bądź na osobę k o rz y s ta ją c ą z ulg, bądź na in ne go p o d a tn ik a i w s k u te k tego n ie w y k a z u je dochodu w ta k ie j w y s o k o ś c i, ja k ie j na le żało b y oczekiw ać, g d y b y w s p o m n ia n y zw iązek n ie is tn ia ł łu b g d y b y w spom niana tra n s a k c ja n ie została za w a rta .
D e k ro t tra k tu je tu o sposobie o p o d a tk o w a n ia ta k ic h p o d a tn ik ó w , k tó r z y w y k o rz y s tu ją s w ó j z w ią z e k gospodarczy z .-sobą m ającą swą siedzibę lu b m ie js c e zam ieszkania za g ra n ic ą lu b osobą, k o rz y s ta ją c ą ze -szcze gó lnych u lg w p o d a tki; do cho do w ym , w s k u te k czego n ie w y k a z u ją dochodu w ta k ie j w yso kości, ja k ie j b y na le żało ocze kiw a ć, g d y b y te go z w ią z k u gospodarczego nie było.
, S tosow nie do p o s ta n o w ie ń do tychczaso w e j u s ta w y o po-
■daLcu do cho do w ym , przepis ten d o ty c z y ł ty lk o osób p ra w nych, g d y dziś o b e jm u je on w s z y s tk ic h podatników. R ów
nie? da w ca ustawa d o ty c z y ła z w ią z k u z osobam i, m a ją c y m i swą sie d zib ę lu b m ie js c e zam ieszkania za g ra n ic ą lu b oso
bam i z a m ie s z k u ją c y m i na te re n ie R ze czyp o sp o lite j a k o r z y s ta ją c y m i z u lg in w e s ty c y jn y c h . W b rz m ie n iu obecnym przepis ten d o ty c z y w s z y s tk ic h p o d a tn ik ó w zam ieszka łych u ° u ia ją c y o h siedzibę swą na te re n ie R ze czypo spolitej, k tó ry m bądź p rz y s łu g u ją szczególne u lg i w p o d a tk u do chodo
w y m bądź też w ogóle do in n y c h p o d a tn ik ó w celem zapo
bieże nia prze rzu ce n iu c ałości lu b części swecro do chodu na osobę trzecią.
Tego ro d z a ju rozszerzenie om a w ia ne go przepisu spowo do w a ne zostało obecną k o n s tru k c ją de kretu, w p ro w a d z a ją cą różne skale o p o d a tk o w a n ia dla poszczególnych k a te g o r ii p o d a tn ik ó w , nieznane w dotychczas o b o w ią z u ją c e j usta
w ie o p o d a tk u dochodow ym . G d y b y p ra w o d a w c a n ie w p ro w a d z ił o m a w ia n e j zm iany, p o d a tn ic y p rz e rz u c a lib y f ik c y j
n ie s w ó j do chó d na p o d a tn ik ó w , k o rz y s ta ją c y c h z niższych
sta w e k p o d a tk o w c h . ‘
W y s o k o ś ć p o d a tk u , P odatek w y m ie rz a s ię w e d łu g s k a li z a w a rte j w art. 18 dekretu, z k tó rą c z y te ln ic y m ie li m ożność zaooznać się w N r 9 „ T y g o d n ik a " z d n ia 2 m arca 1946 r. Stąd też nie bę
dz ie m y je j tu pow tarzać.
P rzy s toso w an iu s k a li p o d a tk o w e j n a le ż y p o d a te k Jed
n a k w y m ie rz a ć w ten sposób, a b y z dochodu w yższego stop*
nia p o p o trą c e n iu p o d a tk u n ie pozostało m n ie j n iż zostaje z na jw yższe go dochodu bezpośrednio niższego stopnia' po p o trą c e n iu podatku, na te n stop ień przyp ad ają ceg o
Jeże li po p o trą c e n iu p rz y p a d a ją c e j k w o ty p o d a tk o w e j pozostaje z do ch o d u usta lon eg o do -w ym iaru p o d a tk u m n ie i mz w y n o s i n a jw y ż s z y do chód w o ln y od po da tku , n a le ż y p o d a te k w y m ie rz y ć , ty lk o w w y s o k o ś c i n a d w y ż k i dochodu w o lne go od po d a tku .
P rz y k ła d y (B ibl. Pr. P.).-
1, Dochód 401.000 — * ł
od 401.000,— z ł po da te k w e d łu g s k a li a rt.
18 33% 132 330
Po p o trą c e n iu je d n a k tego p o d a tk u od d o
chodu pozostaje dochód (401.00 — 132.330 zł) 268.670,— ,, O d na jw yższe go do cho du poprzedniego stop
nia tj. o d z ł 400.000 przyp ad a p o d a te k (31%) 124.000,— ,, a po niew a ż po p o trą c e n iu teg o p o d a tk u od
dochodu pozostaje (400.000 — 124.000 zł) 276.000.— ,, przeto od dochodu 401.000 z ł w y m ie rz y ć n a
le ż y różn icę m ię d z y 401.000 z ł a 276.000 z ł t j 125.000,—
zam iast 132.330,— zł
2 D ochód 12.100,— zł
od 12.100 z ł p o d a tk w y n o s i (1%) 121,__
Po p o trą c e n iu tego p o d a tk u od do chodu po
zosta je dochód (12.100 — 121 zł 11.979,— ,,
- 173 -
a w ię c m n ie j n iż w y n o s i n a jw y ż s z y dochód w o ln y od po da tku .
P odatek przeto n a le ż y w y m ie rz y ć w w y s o k o ś c i n a d w y ż k i do cho du (12.100 z ł — 12.000
z ło ty c h ) t j. 100.— zł
J e ż e li chodzi o w ys o k o ś ć po d a tku , to d e k re t p rz e w id u je następujące g ru p y p o d a tn ik ó w , k tó re k o rz y s ta ją z u lg p o d a tk o w y c h :
- 1. S p ó łd z ie ln ie należące do z w ią z k u re w iz y jn e g o , p o d
legają- o p o d a tk o w a n iu ty lk o w e d łu g prze pisów D z ia łu II.
2. S p ó łd z ie ln ie o znaczeniu ogólno-gospodarczym , n a leżące do z w ią z k u re w iz y jn e g o , z n a jd u ją c e się w w y k a z ie u s ta lo n y m przez m in is tra S k a rb u ,. ogłoszonym w D z ie n n ik u U rz ę d o w y m M in is te rs tw a Skarbu.
S p ó łd z ie ln ie ta k ie o p ła c a ją p o d a te k o 25% n iż s z y od po d a tku , przyp ad ają ceg o w e d łu g s k a li, je d n a k n ie p rz e k ra cz a ją c y 33 i ł /s dochodu.
To o s ta tn ie og ran iczen ie p r^ y w y ż s z y c h dochodach rów noznaczne je s t z w ię k s z ą z n iż k ą niż 25% np. p rz y d o chodzie ponad 2.000.000 z ł na stępu je p ra k ty c z n ie obniżenie p o d a tk u o ca 50%. Ponadto do s p ó łd z ie ln i nie stosuje się prze pisów D z ia łu III).
D o tychczas o b o w ią zu ją ca usta w a przyznaw ała- u lg i dla s p ó łd z ie ln i na zup ełnie -innych zasadach. Od ogólnego do
chodu p o d le g a ły o d lic z e n iu sum y n a d w y ż e k b ila n s o w y c h , pochodzące z o b ro tu z członkam i.
3. In s ty tu c je k re d y to w e o p ła c a ją nie w y ż e j niż 50'%
p o d a tk u p rzyp a d a ją ce g o w e d łu g skali,
Z u lg i te j k o rz y s ta ją ró w n ie ż s p ó łd z ie ln ie k re d y to w e . m g r Z. M . (Ciąg d a lszy nastąpi)
P o d p is u ic ie P r e m io w ą P o ż y c z k ę
n a O d b u d o w y K r a f i i
Sprzedaż skór surowych z obowiązkowych d o s ia w a podatek obrotowy
,Na p o d s ta w ie zarządzenia przew odniczącego P. K. W . N.
z dn ia 20 p a ź d z ie rn ik a 1944 r. w s z y s tk ie osoby, za kła d y, prz e d s ię b io rs tw a i in s ty tu c je u b ija ją c e zw ierzęta, z a k ła d y u ty liz a c y jn e -i ra k a rn ie , obow iązane są s k ó ry z u b ija n y c h bądź p a d iy c h z w ie rz ą t (z w y ją tk ie m z w ie rz ą t, k tó re p a d ły na c h o ro b y zakaźne) d o sta rczyć i sprzedać o rg a n iz a c jo m skupu skór.
O b o w ią z k o w i d o s ta w y p o d le g a ją s k ó ry z na s tę p u ją c y c h z w ie rz ą t: b y d ła rogatego, ow iec, k o n i, kóz, sarn, je le n i, za
ję c y i k ró lik ó w .
S tosow nie do p o sta n o w ie ń pow ołanego w y ż e j zarzą
dzenia, s k ó ry surow e z o s ta ły za ję te na rzecz P ań stw a^dla c e ló w ś w ia d c z e ń -rz e c z o w y c h i z d n ie m z a ję c ia y /yłą czo n e z o b ro tu tak, że nie m ogą b y ć prze ra b ia n e ani przenoszone na in n e m iejsce.
Zarządzeniem z d n ia 27 k w ie tn ia 1945 r. M in is te rs tw o P rzem ysłu u tw o rz y ło „C e n tra lę S kór S u ro w y c h " z siedzibą w Łodzi, k tó r e j prze dm io tem d z ia ła n ia je s t z b ió rk a i zakup na zasadach w y łą c z n o ś c i w s z e lk ic h s k ó r s u ro w y c h oraz ic h k o n s e rw a c ja i rozp row a dze nie d la p rz e m y s łu garbarsko- fu trz a rs k ie g o .
D zia ła ln o ść sw ą n a , te re n ie w o je w ó d z tw a w y k o n u je C e n tra la S k ó r S u ro w y c h przez s w ó j o d d z ia ł w o je w ó d z k i.
Z adania sw e w p o w ia ta c h w y k o n u je o d d z ia ł w o je w ó d z k i p rz y po m ocy a je n tó w i to od dn ia 1 w rze śn ia 1945 r.
A je n c i .w im ie n iu i na ra c h u n e k C e n tra li S kór S u ro w ych
d o k o n u ją : ,
a) z b ió r k i i skupu s k ó r s u ro w y c h k o n ty n g e n to w y c h tj.
s k ó r z w ie rz ą t do starczon ych do u b o ju w ram ach p rz y m u s o w y c h , św iadczeń rzeczow ych,
b) z b ió r k i i skup u s k ó r s u ro w y c h p o z a k o n ty n g e n to w y c h t j. s k ó r p o cho dzą cych ze z w ie rz ą t, n a b y w a n y c h do u b o ju na w -oinym ry n k u lu b po cho dzą cych z u b o ju p r y w a tn e g o (dom owego),
N a b y te s k ó ry a je n t znaczy, ko n s e rw u je , zaszeregow uje do o d p o w ie d n ic h k a te g o rii, w p is u je do k s ią g w e d łu g ro d z a ju ,,w a g i, k la s y i s o rty i po d o k o n a n e j k o n s e rw a c ji o-dstawia do m ag azyn u w o je w ó d z k ie g o o d d z ia łu C en
t r a li S kór S u ro w y c h w e d łu g o trz y m a n e j d y s p o z y c ji.
c) skup u s k ó r fu te rk o w y c h (n ie o b ję ty c h o b o w ią z k ie m do
staw y) na w o ln y m ry n k u , ja k s k ó ry z lis ó w , k u n itp . P rzy do staw ie skór fu te rk o w y c h a je n t nie o trz y m u je ja k ie jk o lw ie k p ro w iz ji, może n a to m ia s t p rz y z a k u p ie skór z' baranów , k r ó lik ó w i z a ję c y po trą cać w ła ś c ic ie lo w i s k ó ry fu te rk o w e j do 20 p ro cen t od cen p ła c o n y c h w m agazynie C e n tra li S k ó r S uro w ych .
Za czynności z b ió r k i i -skupu s k ó r k o n ty n g e n to w y c h i -pozako ntyng ento w ych (pkt. a i b), o trz y m u je a je n t p ro
w iz ję w g o tów ce w w y s o k o ś c i 30 p ro c e n t od k w o t zaku pu w s z y s tk ic h skór s u ro w y c h o b lic z o n y c h w e d łu g obowia.zu- jćicego każdorazow ego c e n n ik a zakupu, plus 10,5 p ro ce n t p re m ii w skórze ga rb o w a n e j od k w o t zakupu s k ó r. poza
k o n ty n g e n to w y c h (pkt. b).
P rzy skup ie s k ó r -pozako ntyng ento w ych (pkt. b) o tr z y m u je a je n t d la w ła ś c ic ie la s k ó r od o d d z ia łu w o je w ó d z k ie g o C e n tra li S kór S u ro w y c h pre m ie w po staci s k ó r y g o to w e j podeszw ow ej bądź w ie rz c h n ie j w w y s o k o ś c i 35 p ro ce n t od k w o ty z a k u p io n y c h skó* celem rozp row a dze nia w e d łu g k a ż do razo w o ob ow iązu ją cego ce n n iku urzędowego.
P re m io w a n iu p o d le g a ją -tylko' do-brze zakonserw ow ane s k ó ry surowe, gd yż s k ó ry zaliczone do b ra k ó w , p re m io w a
n iu n ie po d le g a ją . ,
P o d a tk o w i o b ro to w e m u po dlega u a je n tó w nie c a łk o w i
t y ob rót, lecz je d y n ie w y n a g ro d z e n ie (g o tó w k a + prem ia) otrzym an a z C e n tra li S k ó r S u ro w y c h za po ś re d n ic tw o .
O p o d a tk o w a n iu o d pełnego o b ro tu n a to m ia st p o d le g a ją u a je n ta o b ro ty , do kon an e -skórami fu te rk o w y m i (pkt. c)
A je n c i p o s ia d a ją w , w ię k s z y c h m ie js c o w o ś c ia c h pod- z b io m ic e prow adzone przez tzw . zbiera czy, k tó ry c h w y n a gradzają z p rz y p a d a ją c e j im p r o w iz ji i p re m ii zależnie od
u m o w y. i
K w o ta w y p ła c o n a z b ie ra c z o w i z w y n a g ro d z e n ia o trz y m anego przez a je n ta od C e n tra li S kór S u ro w y c h n ie podlega p o trą c e n iu , g d yż k w o ty w y p ła c o n e zbiera czow i, stanow ią k o s z ty h a n d lo w e ajenta.
Zbieracze skór p o d le g a ją o p o d a tk o w a n iu od p r o w iz ji o trz y m a n e j od a je n ta s ta w k ą po d a tk o w ą za p o śred nictw o , a od sprzedaży s k ó r fu te rk o w y c h o d pełnego obrotu.
P ra c o w n ic y z a tru d n ie n i przez a je n tó w , p o d le g a ją po d a t
k o w i ,cid. w yn ag rodze ń, p rz y czym a je n c i ja k o pra co d a w cy n ie k o rz y s ta ją ze z w o ln ie n ia od d o d a tk o w e j o p ła ty po no
szonej przez pra cod aw cę (za w y ją tk ie m s p ó łd z ie ln i).
A je n c i i zbieracze ob o w ią za n i są na być k a r ty re je s tra c y jn e w e d łu g na stępu ją cego w y m ia ru , gdyż tru d n ią się nie t y lk o p o ś re d n ic tw e m , lecz ró w n ie ż ha ndlem na w ła s n y ra chunek (s k ó ry fu te rk o w e a ew ent. In n y handel):
a) p rz y ob rocie ro c z n y m do 1.000.000. z ł— k a rta za 600,— zł (w m iastach -ponad 100.000 m ieszk.) — k a rta za 300,— z ł .( w m ia sta ch do 100.000 m ieszk.) ■— k a rta za 150,— z ł
(w gm ina ch w ie js k ic h ),
b) p rz y obro-cie roczn ym ponad 1.000.000,—- z ł — k a r ta za 1,500,— z ł (w mia-stach ponad 100.000 m ieszk.) — k a r ta za 1.000,— z ł (w m ia sta ch do 100.000 m ieszk.) — k a rta za 500,— z ł (w gm ina ch w ie js k ic h ).
Poradnik księgowego
R a c h u n k o w o ś ć w y n a g ro d z e ń za p ra c ą
Z aga dn ien ia personalne, te c h n ik a o b lic z a n ia w y n a g ro dzeń za pracę, z esta w ia nie lis t. p ła c y , te c h n ik a ks ię g o w a n ia ty c h k o sztó w pro w a dzen ia p rz e d s ię b io rs tw a zależy w p ie r w szym rzędzie od o rg a n iz a c ji p rze dsiębiorstw a , stosow anych m etod oraz dotyczącego ty c h zagadnień ustaw odaw stw a.
P ow ojenne p rz e m ia n y gospodarcze w p ro w a d z iły i na ty m o d c in k u szereg zm ian ,k tó r y c h znajom ość i w ła ś c iw e tech- - ntęzne w y k o n a n ie może w n ie je d n y m w y p a d k u usunąć ła t- . w o p o pe łnian e b łę d y o rg a n iz a c y jn e i sprawozdaw cze.
Na^ o d cin ku n a le żyte go zrozu m ien ia zagadnień płac. ic h system ów , a w szczególności u w z g lę d n ie n ia o d p b w ie d n ie j p o lit y k i w s plocie ty c h sp ra w z ra c h u n k o w o ś c ią d o k o n a liś m y m ało. Znaną być w in n a dziedzina techniczna i naukow a, k tó rą oznaczyć b y na le ża ło m ianem „ra c h u n k o w o ś c i w y n a grodzeń" za pra cę". Z u p e łn ie nie docenia się w a rto ś c i te j k o m ó rk i, ja k o je d n e j z lic z n y c h is to tn y c h fa k tó w i sp ra w dzian ów ż y w o tn o ś c i prze dsiębiorstw a .
P lan d ziała nia, o rg a n iz a c ja wagi. re o rg a n iz a c ja zależ
na je s t w te j d zie d zin ie przede w s z y s tk im od ro d z a ju i w ie lk o ś c i p rze dsiębiorstw a . Szczególną zaś ro lę odegra w ła ś c iw a rach un kow o ść w ty c h p rz e d s ię b io rs tw a c h , gdzie- na po d s ta w ie je d n o lite g o p la n u k o n t i za n o to w a n y c h lic z b p ra g n ie m y p rz e p ro w a d z ić współczesną k a lk u la c ję ,z u w z g lę d n ie n ie m s ta ty s ty c z n y m poszczególnych o d m ia n kosztó w prow adzenia. R e alizacja ty c h w y s u n ię ć w p la n ie będzie t y l k o w ów czas m o ż liw a -do w y k o n a n ia , je ż e li u w zg lę d n im y, że rach un kow o ść w yn a g ro d ze ń za -pracę je s t:
1. w s k a ź n ik ie m kosztów; pro w a dzen ia p rze dsiębiorstw a , 2. podstaw ą k a lk u la c ji i s ta ty s ty k i,
3. c z y n n ik ie m k o n tro ln y m .
Te p rz y c z y n y n ie w ą tp liw ie n a k a z u ją s tw o rz y ć ta k i apa
ra t d z ia ła ją c y , k tó r y w dalej p e łn i d o c e n iłb y p rz e ję te na sie bie o b o w ią z k i. Z d a w a ło b y się na pozór, że o b lic z y ć w y nagrodzenie b ru tto , dokonać p o trą c e ń w e d łu g o k re ś lo n y c h ustawą i rozp orzą dzen ia m i w y k o n a w c z y m i staw e k p ro c e n to w y c h , u s ta lić w y n a g ro d z e n ie n e tto ,n a le ż y do rzeczy c a ł
k ie m b ła h y c h i p ro stych . N ie s te ty ta k n ie je s t. Codzienne ży c ie daje nam w ręcz o d w ro tn e do w o dy. N ie w n ik a ją c g łę b ie j . w o rg a n iz a c ję tego aparatu po s ta ra m y się w zarysie - prze d sta w ić ty p o w e w z o ry lis t p ła c oraz te c h n ik ę k s ię gow ania. na d a n y c h k o n ta c h k s ię g i g łó w n e j.
Lista plac. , U stalen ie w z o ru lis ty p ła c z ależy od:
1. ro d z a ju i ilo ś c i p ra c o w n ik ó w , , ■ 2. p rz e w id y w a n y c h d o d a tkó w , ja k prem ie, deputat, z w ro t za n ie w y k o rz y s ta n e a należne św iadcze nia ze s tro n y p ra c o d a w c y , g o d z in y na dliczbo w e , g ra ty fik a c je . W p is a n ie p ra c o w n ik a na lis tę p ła c m usi b yć na żądanie ud okum entow ane. T a k im dow odem będzie odpis pism a an
gażującego, p o tw ie rd z e n ie zgłoszenia d o U bezp iecza ln i Spo
łecznej, zgłoszenie w U rzędzie P racy,
M ó w ią c w y ż e j o do da tka ch do zasadniczego w y n a g ro dzenia na jczę ściej zapom ina się o g r a ty fik a c ji, k tó ra z p u n k tu w id z e n ia u s ta w y o p o d a tk u od w y n a g ro d z e ń po dlega o p o d a tk o w a n iu . (Patrz nu m er s p e c ja ln y T y g o d n ik a Gospo
darczego str. 3 § 2 ustęp pierw szy). Z p o w o d ó w zasadniczych sporządzą się o d d z ie ln ie lis tę p ła c d la p ra c o w n ik ó w , k tó rz y o trz y m u ją w y n a g ro d z e n ie dzienne, ty g o d n io w o lu b m ie sięcznie, — często, też o d d z ie ln ie d la p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h i fiz y c z n y c h . N ie k ie d y , je ż e li tego w y ty c z n e k a lk u la c y jn e w ym a g a ją , przeprow adza się p o d z ia ł w e d łu g k o m ó re k d z ia ła ją c y c h w d a n y m p rz e d s ię b io rs tw ie . Tego ro d z a ju se
le k c ja je s t w y n ik ie m n a tu ry czysto p ra k ty c z n e j i o rg a n iz a c y jn e j -przedsiębiorstwa.
W -d ru g ie j części lis ty p ła c na le ży u w z g lę d n ić dostatecz
ną ilo ś ć -kolum n na w y s zcze g ó ln ie n ie po trą ceń od w y n a g ro dzenia k tó re d z ie lim y na:
1. p o trą c e n ia w y n ik a ją c e ż o b o w ią z u ją c y c h usta w 2. p o trą c e n ia ty tu łe m z w ro tu na przód p o b ra n y c h lu b p o
b ra n y c h a nie p rz y s łu g u ją c y c h sum p ien iężn ych.
P rz y k ła d : W stół. m. P oznaniu do p o trą ceń p ie rw s z y c h za
lic z a m y :
a) p o d a te k od w yn ag rodze ń, b) po d a te k w o js k o w y ,
c) da ninę na rzecz o d b u d o w y m Poznania,
d) sumę z p rz y s ła n y c h przez k o m o rn ik a na kazó w sądo
w ych .
P otrącenia dru g ie g o ro d z a ju m ogą być np. otrzym an a zaliczka, z w ro t za zużyte ś w ia tło , o p a ł itp .
L is ty płac m ogą b y ć sporządzone ręcznie w o p ra w n y c h księgach bez p rz e b itk i, ręcznie w system ie p rz e b itk o w y m w 2 lu b 3 w y k o n a n ia c h ‘lu b m aszyn ow o na s p e c ja ln y c h m a
szynach pisząco -liczą cych. P oniżej p o d a je m y w z o ry Ust
płac, sporządzanych ręcznie. -
L ista p ła c p ra c o w n ik ó w fiz y c z n y c h z a okres od do
,tcÜ Cl
d
J
Nazwisko i im ię Zajęuie
D n i i godziny pracy N a d lic z b . Z a r o b e k za godz. P o t r ą c e n i a na
D o w y p ła ty
P. W . S. c . p. S. Razem •ß
-M 3
1
norm. • ,©
lOM 3 O Razem
p od atek o d
daninę Razem
w ynagr u iojsk.
I
L ista p ła c y p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h z a m ie s ą c 19
o o.
d J
ŃazwisKo
i im ię Z ajęcie W y n a g ro d ź . zasadnicze
Ś w iadczenia w naturze
W y rja g r.
za godz.
nadRczbow
Suma wynagrodź.
razem
P o t r ą c e n i a na
Suma
do w y p ła ty P o kw itow anie p od atek o d
daninę nakazy
sądowe za lic z k i Razem w yn o g r | w o js k .
F 1
N ie z a le ż n ie od w y ż e j p rz e d s ta w io n y c h w z o ró w lis t pła-c, w spółczesne u s ta w o d a w s tw o w y m a g a .p ro w a d ze n ia w y k a z u św iadczeń, k tó re po no si p rz e d s ię b io rs tw o z ty tu łu :
L ubezpieczenia p ra c o w n ik a -w U b ezp iecza ln i Społecznej.
2. d o d a tk o w e j o p ła ty ty tu łe m -podatku od w y n a g ro d z e ń (§ 13 D e k re tu z dn ia 18. 8. 45 r. o p o d a tk u od w y n a - * grodzeń),
3. w P oznaniu — 3 proc. -podatku sam orządow ego od w y p ła t b ru tto d o k o n a n y c h -po d n iu 27. 4. br.
P row adzenie tego ro d z a ju w y k a z u n ie je s t w y ra ź n y m nakazem , prze ciw n ie , pra w o z w y c z a jo w e tego w ym aga, b y u s p ra w n ić rach un kow o ść i k o n tro lę od pro w ad zen ia ty c h św iadczeń.
Księgowanie wynagrodzeń.
D o tych czaso w a te c h n ik a -księgow ania w y n a g ro d z e ń oraz p o trą c e ń z tego ty tu łu do k o n a n y c h z n a jd u je d w o ja k i spo
sób p ra k ty c z n e g o rozw iąza nia:
a) tzw . n e tto k s ię g o w a n ie w y p ła ty oraz
b) b ru tto k s ię g o w a n ie z do ch o d o w a n ie m potrąceń.
J a k k o lw ie k je d n a i dru g a m etoda b y ła b y do przyjęcia, ta o sta tn ia przew aża s w y m i za le ta m i — zwłaszcza przejrzys
tością i z te j p rz y c z y n y p rz e d s ta w im y p ra k ty c z n e u ję c ie k się go w an ia .
Przykład:
W y p ła ta 6-ciu p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h za d a n y
m ie siąc w y n o s i b ru tto . . . , z ł 22.900,—
Z pow yższej s u m y d o kon an o p o trą ce ń na:
1. po da te k od w y n a g ro d z e ń . . z ł 1.120,—
2. po d a te k w o js k o w y . . . . ,, 80,-—
(od 2 p ra c o w n ik ó w , o trz y m u ją c y c h z ł 8.000,— łącznie) ,
3- da ninę na od budow ę m Poznania z ł 229,—
og ółem p o t r ą c e n i a ...z ł 1.429,____
W y p ła ta ne tto w y n o s i . . . . zł 21.471,_
