dzisiejszy numer zawiera 4 strony Cena pojedynczego egzemplarza 15 groszy
Wąbrzeźno, wtorek 18 lutego 1930 V,
Nr. 20 Rok X
Mroki londyńskiej konferencji rozbrojeniowej.JIHGFEDCBA P rzeszło trzy ty g o d n ie o b rad u je ju ż lo n d y ń sk a k o n feren cja ro zb ro jen io w a. B ilan s d o ty ch czaso - w y o łi n a rad n ie p rzed staw ia się jed n ak zb y t im p o n u jąco — i jeślib y ch cieć go w y razić w cy frach k to w ie, czy n ie w y p ad łab y su m a n iew iele w y ższe od... zera! Ja k n a trzy ty g o d n ie re z u lta t d o p raw d y >za sk ro m n y . C o p raw d a jeszcze p rz e d o tw a r
ciem k o n feren cji ro zb ro jen io w ej w iad o m em b y ło , iż o b rad y n ie p o to czą się zb y t h arm on ijn ie — i zg ó ry już zak reślan o term in d w ó ch do trzech m ie
sięcy jak o m in im aln y czas trw an ia o b rad . O k azu je się jed n ak , że i te o b liczenia b y ły zb y t o p ty m i
sty czn e, S k o ro b o w iem w p rzeciąg u trzech ty g o d n i n ie zd o łała k o n feren cja lo n d y ń sk a w y jść p o za o b ręb p rzed w stęp n y ch d y sk usji, sk o ro p rzez trzy ty g od n ie n ie 'zd o łan o sk o n k rety zo w ać p o d staw , n a zasad zie k tó ry ch to czy ć m ają się d alsze o b rad y
— b y ć m o że, że n a w et i term in trzech m iesięcy o k aże się o stateczn ie d la k o n feren cji ro zb ro jen io w ej za k ró tki. T ak p rzy n ajm n iej tw ierd zą p essy - roiści, k tó ry ch jed n ak jest — jak d o tąd — zn acz
n ie w ięcej, n iż tak ich , k tó rzy w ierzy lib y w ry ch łe i p o m y śln e zak o ń czen ie o b rad .
D o p iero o statn ie d n i p rzy n io sły p ew n e o ży w ien ie w ty ch p essy m istyczn y ch n astro jach , N a- re zcie ,,co ś się stało “ — n areszcie p o d an o d o w iad o m o ści p rzez p ew n e k o n k retn e fak ty : O to b o w iem d eleg acja am ery k ań sk a o g ło siła szczeg ó
ło w e p ro p o zy cje, d o ty czące o g ran iczenia zb ro jeń m o rsk ich , w szczeg ó ln o ści zaś o m aw iające w a ru n
k i p a ry te tu flo to w eg o p o m ięd zy A n g lją a S tan am i Z jed n o czo n em i, W o d p o w ied zi n a p ro p o zy cje a- m ery k ań sk ie o g ło siła zn o w u d eleg acja an g ielsk a o b szern y m em o rjał, w k tó ry m p rzed staw iła an g iel sk i p u n k t w id zen ia n a sp o só b p rzep ro w ad zen ia ro zb ro jen ia m o rsk ieg o . O b y d w a te d o k u m en ty w y w o łały o lb rzy m ie w rażenie. P rzy jęli je z w id o
czn y m ap lau zem zw łaszcza d zien n ik arze, rep rezen to w an i n a k o n feren cji lo n dy ń sk iej. N areszcie b o w iem p o trzech ty g o d n io w em p ró żn o w an iu m o żna b y ło d o n ieść czy teln ik o m jak ieś d o k ład n iejsze w ia d o m o ści, k tó re p o zw o liły b y ch o ć częścio w o zo r- jen to w ać się w m ro k ach , o taczający ch d o ty ch cza
so w e o b rad y ro zb ro jen ip w e, D o tej p o ry b o w iem n ajsp ry tn iejsi n aw et re p o rte rz y d zien n ikarscy n ie b y li w stan ie w y d o stać z za k u lis o b rad k o n feren cy jn y ch jak ich śko lw iek szczeg ó ło w y ch in form a
cji i m u sieli zad o w o lić się p isan iem arty k u łó w n a tem at,,, p o g o d y lo n dy ń sk iej, lu b też o tern g d zie m ieszk ają p o szczeg ó lni d eleg aci n a k o n feren cję, o raz jak p rzep ęd zają w o ln y czas,. Ja k n a sp ra
w o zd an ia p o lity czn e — w iad o m o ści m ało d o p ra w d y in teresu jące.
W ró ćm y jed n ak do o statn ich w y d arzeń , p rze- d ew szy stk em zaś do p ro p o zy cji am ery k ań sk ich i an g ielsk ich . O b y d w a te d o k u m en ty m ają o ty le w ażn e zn aczen ie, że n a ich zasad zie stają się w re
szcie m o żliw e d alsze szczeg ó ło w e p ertrak tacje.
S zczeg ó ln ie jeśli ch o d zi o u zy sk an ie p o ro zu m ien ia p o m ięd zy S tan am i Z jed n o czo n em i a A n g lją — o- tw ierają o b y d w ie p ro p o zy cje droigę do d efin ity w n y ch k o m p ro m isó w . Je st to b ard zo p o w ażn y zw rot k u lep szem u , alb o w iem p ro b lem am ery k ań sk o - an g ielsk i stan o w i n iew ątp liw ie n ajg łó w n iej
szą o ś w d zied zin ie ro zb ro jen ia m o rskieg o . I d la
teg o też zaró w n o p ra sa an g ielsk a, jak i am ery k ań
sk a o m aw iają o statn ie p ro p o zy cje b ard zo o b szer
n ie i p rzy p isu ją im ro zstrzy g ające zn aczen ie w d alszem u k ształto w an iu się o b rad ro zb ro jen io w y ch .
M n iejszy n ato m iast zachw y t o k azu ją d la o stat n ich w y d arzeń d eleg aci jap o ń scy , a p rzed ew szy st- k iem F ran cu zi i W ło si, W strzem ięźliw o ść Jap o n ji p o d y k to w an a jest g łó w n ie tern , że p ro p o zy cje an -
Wpliw wojny [elnej i Hjmoii na żnin nvdame PM.
W zw iązk u z zatarg iem celn y m m ięd zy P o lsk ą, a N iem cam i, d atu jący m się o d p o ło w y 1925 r,, ro z
p o rząd zen iam i z d n ia 17 czerw ca o raz 11 lipca 1925 r, i 10 lu teg o 1928 r, w p ro w ad zo n y zo stał za
k az p rzy w o zu z N iem iec p ew n y ch g ru p to w aró w , w zg lęd n ie ich części.
O ro li jak ą o d g ry w a ta reg lam en tacja n a p rz y w o zie z N iem iec św iad czy fak t, że p rzy w ó z to w a
ró w p o d leg ający ch zak azo w i w sto su n k u d o o g ó l
n eg o p rzy w o zu z N iem iec sp ad ł z 48% w 1924 r, n a 7% w 1929 r, (p ierw sze p ó łro cze),
W id o czn em w ięc jest, że w p raw d zie p rzy w ó z to w aró w p o d legający ch zak azo w i zo stał siln ie za
h am o w an y , to jed n ak n ie u sta ł zu p ełn ie, co — jak b y to w y n ik ało z m o cy ty ch zarząd zeń — p o w in n o m ieć m iejsce. O tóż teo rety czn ie rzecz b io - rąc, ta k b y b y ć p o w inn o , lecz w rzeczy w isto ści z a
ch o d zą tak ie m o m en ty , k tó re z k o n ieczn o ści w p ły w ają n a zasto so w an ie p ew n y ch o d ch y leń o d zasa
dy, A w ięc n p , w w y jątko w y ch w y p ad k ach (u m o w a d rzew n a) p rzy zn aw an e są N iem co m p ew n e k o n ty g enty n a p rzy w ó z to w aró w p o d leg ający ch zak azo w i, n iek ied y u d zielan e są p o zw o lenia n a p rzy w ó z to w aró w n ie w y rab ian y ch w k raju , a k tó re m o żn a n ajk o rzy stn iej n ab y ć w N iem czech ; czę
sto zd arzać się m o że, że to w ar p o ch o d zen ia in n e
go, p o d aw any jest w d ek laracjach p rzy w o zo w y ch jak o n iem ieck i, ch o ć w łaściw ie zn ajd o w ał się ty l
k o n p , w w o ln y ch sk ład ach n iem ieck ich , P o za- tem n ależy w sk azać, że staty st, h an d lu zag ran icz n eg o o b ejm u je cały o b szar celn y P o lsk i, do k tó re
go w łączo n e jest w , m , G d ań sk , a k tó rem u ń a p o d
staw ie u m ó w (u m o w a W arszaw sk a) p rzy zn aw an e są d la k o n su m cji w ew n ętrzn ej sp ecjaln e k o n ty n g en ty n a to w ary o b jęte zak azem p rzy w o zu d o P o l
sk i, T y m też k o n ty n g en tem w d u żej m ierze n a le
ży p rzy p isać, istniejący — p o m im o zak azu — p rzy w ó z z N iem iec to w aró w p o d legający ch zak azo w i.
Je ż e li zan alizo w ać p rzy w ó z z N iem iec to w a
ró w o b jęty ch zak azem , w ed łu g p o szczeg ó ln y ch g ru p , to w y p ad n ie stw ierdzić, że n ajb ard ziej z a k a zem d o tkn ięta zo stała g ru p a p ro d u k tó w sp o ży w -
NIESPODZIANKI ASTRONOMICZNE W 1930 R.
W ed le zap o w ied zi astro n o m iczn y ch n astąp i w ciągu ro k u 1930 d w u k ro tn e zaciem n ien ie sło ń ca i d w u kro tn e zaciem n ien ie k sięży ca, — Z aciem n ie
n ia sło ń ca o d b ęd ą się w d n iach 28 k w ietn ia i 21 p aźd ziern ik a. B ęd ą to całk o w ite zaciem nien ia, w id o czn e jed n ak ty lk o w A m ery ce, Z aćm ien ia
g ielsk o - am ery k ań sk ie p o m ijają zu p ełn ie n iem al d o k ład an e u stalen ie sto su n k u flo ty jap o ń sk iej do siły m o rsk iej A n g lji i A m ery k i, W szczeg ó ln o ści zaś n ie w sp o m in ają p ro p o zy cje an g ielsk o - am er- k ań sk ie n ic o tern , czy k o n ty n g en t flo to w y , p rz e
zn aczo n y d la Jap o n ji zo stan ie — jak teg o d o m a
g ają się Jap o ń czy cy — p o d w y ższo n y z d o ty chcza
so w ego sto sun k u 5 ’ 5 : 3 n a 10 : 10 : 7.
Jeszcze siln iejsze są zastrzeżen ia fran cu sk ie i w ło skie. W y n ikają o n e n ie ty lk o z teg o p o w o d u , iż p ro p o zy cje an g ielsk o -am ery k ań sk ie n ie u w zg lęd n iają żąd ań , w y su n ięty ch p rzez o b y d w ie d eleg acje.
W ażn ą ro lę o d g ry w ają tu jed n ak ró w n ież m o m en ty ry w alizacy jn e, w y rażające się g łó w n ie w d ą ż e
n iu W ło ch, k tó re p rag n ęły b y zm n iejszy ć k o n ty n
g en t flo to w y , p rzezn aczo n y d la F ran cji, ab y w ten sp o só b zró w n ać siłę m o rsk ą W ło ch z F ran cją,
O ile jed n ak zastrzeżen ia jap o ń sk ie są teg o ro d zaju, że m o żn a się o stateczn ie sp o d ziew ać u zy sk an ia k o m p ro m isu — o ty le o p o zy cy jn e stan o -
czy ch , W p rzy w o zie n p , to w aró w k o lo njalny ch ,ry ż, p iep rz, h erb ata, k ak ao , k aw a itp ,) w y stęp ują te ra z b ezp o śred n io k raje p ro d u k cji, zaś w p rzy w o zie in n y ch arty k u łó w , p ro d u k cji n iem ieck iej, p rz y w ó z z N iem iec zastąp io n y zo stał p rzyw o zem z in n y ch p ań stw .
D o tk liw ie o d czu ć się d ał d la p rzem ysłu n ie
m ieck ieg o zak az p rzy w o zu arty ku łó w z g ru p y gu- m o listy k i, g d zie p rzy w ó z n iem iecki zo stał z re d u k o w an y d o m in im aln ej cy fry , a u w zg lęd n iając co ro czn y zw ięk szo n y p rzy w óz ty ch arty k u łó w d o P o lsk i — w sk u tek ro zw o ju n p , au to m o b ilizm u — n ależy stw ierd zić, że N iem cy straciły b , p o jem n y ry n ek n a k o rzy ść in n y ch p ań stw .
P o w ażn ie w zm o cn iły się w sk u tek w o jn y celn ej n asze p rzem y sły : ch em iczn y , m etalo w y i m aszy n o w y . P rzy w ó z z N iem iec arty k u łó w ty ch g ru p w y k azu je b . siln y sp ad ek , a jed n o cześn ie, p o n ie w aż arty k u ły te b y ły sp ro w ad zan e p raw ie w y łącz
n ie z N iem iec — zm n iejsza się ró w n ież o g ó ln y p rzy w ó z ty ch to w aró w .
Je st to n iew ątp liw ie sk u tek ro zw o ju p rzem y słu k rajo w eg o , k tó ry d zięk i w o jn ie celn ej m ó g ł w p row adzić n a ry n ek k rajo w y w łasn e w y ro by n a m iejsce n iem ieck ich .
R ó w n ież p o w ażn ie zy sk ał n a w o jn ie celn ej p rze m y sł elek tro tech n iczn y , k tó reg o ro zw ó j d atu je się w łaściw ie d o p iero o d teg o czasu . W y tw arzan e są ju ż d zisiaj p rzeró żn e m aszy n y elek tro tech n iczne, tran sfo rm ato ry , ak u m u lato ry , m aterjały in sta la
cy jne etc. etc, O g ó ln a n p , w arto ść p ro d u k cji fa b ry k elek tro techn iczn y ch w P o lsce w 4 9 2 8 r, w y n io sła zł, 85 m iljo n ó w .
M o żn a w ięc rzec, że w o jn a celn a z N iem cam i p rzy czy n iła się l-o do p o w stan ia liczn ych n o w y ch g ałęzi p rzem y słu w P o lsce, jak ró w n ież w zm o cn iła sy tu ację d o ty ch czas istn iejący ch , p rzez co zm n iej
szy ł się zn aczn ie o g ó ln y p rzy w ó z to w aró w o b ję
ty ch zak azem i 2 -o d o n aw iązan ia b ezp o śred n ich sto su n k ó w iz k rajam i p ro d u k cji, a tem sam em o d rzu cen ia p o śred n ictw a n iem ieck ieg o , k tó re do cza
su k o n flik tu o d g ry w ało b . p o w ażn ą ro lę.
k sięży ca o d b ęd ą się w d n iach 13 k w ietn ia i 7 p a źd ziern ik a, B ęd ą to jed n ak częścio w e ty lk o z a
ćm ien ia. D ru g ie z n ich w id o czn e b ęd zie w całej E u ro p ie, a w ięc ró w n ież i w P o lsce, P o d w zg lę
d em astro n o m iczn y m — b ęd zie zatem ro k 1930 d o ść u ro zm aico n y .
w isk o F ran cji i W ło ch n asuw a b ard zo p o w ażn e tru d n o ści, Z teg o też p o w o d u zro d ziły się o statnio p o g ło sk i, tw ierd zące, że jeśli p o ro zu m ien ie z F ra n cją i W ło ch am i stan ie się n iem o żliw em — d o p ro w adzi k o n feren cja lo n d y ń sk a ty lk o do u k ład u A n g lji, S tan ó w Z jed n o czo n y ch i Jap o n ji, F ran cja i W ło ch y zo stały by w ten sp o só b o d o so b n io n e.
S ą to jed n ak ty lk o p o g ło sk i. F ak tem jest n a to m iast, że p ro p o zy cje an g ielsk o - am ery k ań sk ie stw o rzy ły w p raw d zie b ard zo w ażn ą p latfo rm ę d ’a d alszy ch o b rad ro zb ro jen io w y ch — o d p latfo rm y tej jed n ak aż d o o stateczn eg o p o ro zu m ien ia jest jeszcze b ard zo m o zo ln a d ro g a, I d lateg o też n ie
k tó re, d o b rze o rjen tu jące się k o ła p o lity czn e z a p o w iad ają, iż n iejed en jeszcze ty d zień p rzejdzie i n ie jed en m o że n o w y p ro jek t zo stan ie jeszcze zg ło szo
ny, — zan im sy tu acja n a k o n feren cji lo n d y ń sk iej zu p ełn ie się w y jaśn i i zan im b ęd zie m o żn a m ó w ić o d ecy d u jący ch p o stan o w ien iach,
St. Brz.
Str. 2 „GŁOS WĄBRZESKI" .. ...= Nr> 2o =
„Bądźmy żniwiarzami—zbierającymi obficie plony‘\
Młodzież harcerska ku czci urodzin Tadeu
sza Kościuszki.VUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
D r u ż y n a h a r c e r s k a im ie n ia T a d e u s z a K o ś c iu s z k i w e W ą b r z e ź n ie ( d r u ż y n a g im n a z ja ln a ) u r z ą d z iła w e w c z o r a js z ą n ie d z ie lę , w s a li g im n a s ty c z n e j g im n a z ju m , o b c h ó d k u c z c i s w e g o p a tr o n a T a d e u s z a K o ś c iu s z k i, z o k a z ji je g o u r o d z in .
N a o b c h ó d p r z y b y ło d o ś ć d u ż e g r o n o g o ś c i, k tó r z y te m s a m e m d a li d o w ó d , ja k d r o g a je s t im m ło d z ie ż . M ię d z y g o ś ć m i z a u w a ż y liś m y p a n a s ta r o s tę d r . P r ą d z y ń s k ie g o , w r a z z m a łż o n k ą , p o r , K u - lis z e w s k ie g o z m a łż o n k ą , b u r m is tr z a S c h w a r z a , g r o n o p p . p r o fe s o r ó w z d y r e k to r e m M a r k o w s k im n a c z e le , z a r z ą d K o ła P r z y ja c ió ł H a r c e r z y z p r e z e s . p . N a łę c z e m i p p . R e is k ie m i d r . P io tr o w s k im n a c z e le , d a le j p r z e d s ta w ic ie lk i i p r z e d s ta w ic ie le in n y c h d r u ż y n h a r c e r s k ic h , w r e s z c ie p r z e d s ta w i c ie l r e d a k c ji „ G ło s u W ą b r z e s k ie g o 4* p . Z b , W a c h o w ia k .
O b c h ó d r o z p o c z ą ł s ię r a p o r te m , o r a z p o w ita n ie m g o ś c i, k tó r y c h p o w ita ł ja k o o p ie k u n d r u ż y n y p . p r o f . S te fa n S ta w a r z - S z c z y r z y c k i.
P r o lo g w s tę p n y w y p o w ie d z ia ł je d e n z h a r c e rz y N a s tą p iło w y k o n a n ie p r o g r a m u i to : d e k la m a c ja „ T a d e u s z K o ś c iu s z k o '1, D e k la m a c je w y k o n a ł u d a tn ie m ło d s z y h a r c e r z .
N a to m ia s t r e f e r a t o „ T a d e u s z u K o ś c iu s z c e ” m ia ł p , K a ź m ie r c z a k , k t ó r y w p ię k n ie u ję ty c h s ło w a c h p r z e d s ta w ił ż y c ie te g o b o h a te r a n a r o d o w e g o , W k o ń c u s w e g o r e fe r a tu p , K , z a z n a c z y ł, ż e :
„ c z e k a n a s , h a r c e r z y , n a s p io n ie ró w p o ls k o ś c i d u ż o p r a c y i d u ż o w y s iłk u , a ż e b y n ie p o s tą p ić ta k , ja k ó w b ib lijn y z ły s łu g a , k tó r y z a k o p a ł w z ie m ię s w ó j ta le n t o tr z y m a n y o d s w e g o p a n a , le c z a ż e b y p o w ię k s z a ć , u tr w a la ć i s k ie r o w a ć te n s k a r b n a p o ż y te k u k o c h a n e j O jc z y z n y , P o w in n iś m y b y ć n ie - ty lk o ż n iw ia r z a m i z b ie ra ją c y m i p lo n y ta k o b f ic ie z r o s z o n e k r w ią n a s z y c h o jc ó w , a le b ą d ź m y te ż o r a c z a rn i te j n iw y s p o łe c z n e j, a ż e b y ś m y m o g li ja k o te n r o ln ik o z a c h o d z ie s ło ń c a , to je s t u s c h y łk u ż y c ia n a s z e g o z p o g o d n e m o b lic z e m k ła ś ć s ię n a s p o c z y n e k w ie c z n y , p r z e k a z u ją c o b f ity p lo n p o to m n o ś c i" . W ty m c e lu n ie c h T a d e u s z K o ś c iu s z k o b ę d z ie d la n a s w z o r e m , b o d ź c e m d o w z n io s ły c h c z y n ó w i g o r liw y m p a tr o n e m , a ż e b y ś m y s ta li s ię g o d n y m i s y n a m i P o ls k i, a n a s z ą d e w iz ą n ie c h b ę d z ie „ B ó g i O jc z y z n a " ,
S ło w a te , w y p o w ie d z ia n e z u s t m ło d z ie ń c a , w s k a z u ją , ż e d z iś w p o w o je n n y c h c z a s a c h je s t je s z c z e m ło d z ie ż p e łn a c n ó t i id e a łó w . M ło d z ie ż t ą m u s i z r o z u m ie ć s ta r s z e s p o łe c z e ń s tw o a ta k ż e z c a le m s e r c e m p o k o c h a ć .
P o r e f e r a c ie n a s tą p iła w s p ó ln a h e r b a tk a , w c z a s ie k tó r e j r o z w e s e la ł o b e c n y c h p r z y b y ły n a k r ó t
k ą c h w ilę „ o b le c i - ś w ia t" , p o k a z u ją c y r ó ż n e s z tu c z k i k u g la r s k ie .
N a s tę p n ie d r u ż y n a h a r c e r s k a o d ś p ie w a ła k il
k a p io s e n e k h a r c e r s k ic h a je d e n z h a r c e r z y w y p o w ie d z ia ł „ w ią z a n k ę w ie rs z y " . W y k o n a w c ó w o b d a r z o n o lic z n e m i o k la s k a m i,
W z u p e łn e j ta je m n ic y d r u ż y n a h a r c e rs k a p r z y g o to w a ła s w e m u o p ie k u n o w i p , p r o f , S z c z y rz y c k ie
m u m iłą n ie s p o d z ia n k ę a to p r z e z p o d a r o w a n ie p ię k n e g o o b r a z u ( H a r c e r z — K o s s a k a ) w d o w ó d w d z ię c z n o ś c i z a p r a c ę n a d r o z w o je m d r u ż y n y , U - p o m in e k p , p r o f , S z c z y r z y c k ie m u w r ę c z y ł k o m e n -
Uroczystości 10-lecia w powiecie wąbrzeskim
Z g o d n ie z p r o g r a m e m o d b y ła s ię u r o c z y s to ś ć k u c z c i 1 0 - le c ia z łą c z e n ia P o m o r z a z M a c ie r z ą . W s o b o tę r a n o o d b y ła s ię u r o c z y s ta M s z a ś w . w k o ś c ie le p a r a f ja ln y m d la m ie js c o w y c h s z k ó ł.
P o M s z y ś w . m ło d z ie ż s z k o ln a u d a ła s ię p o d d o z o r e m s w y c h w y c h o w a w c ó w d o s z k ó ł, g d z ie o d b y ły s ię p o s z c z e g ó ln e u r o c z y s to ś c i.
W g im n a z ju m .
W a u li g im n a z ju m o d b y ł s ię o b c h ó d u r o c z y ś c ie . P o o d e g r a n iu p r z e z o r k ie s tr ę h y m n u n a r o d o w e g o n a s tą p iła d e k la m a c ja u c z n ia I, k la s y „ O M o r z u "
o r a z d e k la m a c ja u c z n ia 8 k la s y „ M o d litw a " . Z k o le i n a s tą p iło p r z e m ó w ie n ie p , p r o f . K r z a k a „ o w a ż n o ś c i P o ls k ie g o M o r z a " , „ R o ta " w s p ó ln ie o d ś p ie w a n ą p r z e z u c z e s ts n ik ó w z a k o ń c z y ła o b c h ó d .
S z k o ły p o w s z e c h n e i w y d z ia ło w a
z e b r a ły s ię w s a li g im n a s ty c z n e j s z k o ły w y d z ia ło w e j. T a m n a s tą p iły r ó w n ie ż o d p o w ie d n ie d e k la m a c je , ś p ie w y , o r a z p r z e d s ta w ie n ie „ S e n J ó z ia " , R e f e r a t o w k r o c z e n iu W o js k P o ls k ic h n a P o m o rz e w y g ło s ił n a u c z y c ie l p . Ł u g ie w ic z ,
P o o b c h o d z ie w s z k o le u d a n o s ię d o s a li p . S z y m a ń s k ie g o , g d z ie p . B u r k a z G r u d z ią d z a m ia ł w y k ła d z p r z e z r o c z a m i o „ P o ls k ie m M o r z u " , p o c z e m p . S z y m a ń s k i b e z in te r e s o w n ie p o k a z a ł d z ie c io m f ilm „ B r z d ą c " .
W ie c z o r e m .
O g o d z in ie 7 ,2 5 z e b r a ły s ię w s z y s tk ie o r g a n iz a c je z o r k ie s tr ą S tr a ż y O g n io w e j z C z y s to c h le b ia n a c z e le , tu ż p r z y d w o r c u m ie js k im .
P r z y b la s k u p o c h o d n i, w y r u s z y ł p o d k o m e n d ą p o r , K u lis z e w s k ie g o p o c h ó d , u d a ją c s ię n a R y n e k T u „ L u tn ia " p o d b a tu tą p , R e is k ie g o o d ś p ie w a ła p ie ś ń , p o c z e m z b a lk o n u p p . K a r a s z e w s k ic h p r z e m ó w ił p a n B u r m is tr z S c h w a r z , w s p o m in a ją c o b o h a te r a c h , k tó r z y ż y c ie s w e p o ło ż y li d la O jc z y z n y N a s tę p n ie p . B o ja r s k i o d c z y ta ł n a z w is k a p o le g ły c h i z m a r ły c h z a s łu ż o n y c h P o la k ó w , a o r k ie s tr a S tr a ż y O g n io w e j z C z y s to c h le b ia o d e g r a ła m a r s z ż a ło b n y S z o p e n a , p o c z e m p lu to n h o n , h u f c a g im n a z ja ln e g o o d d a ł n a c z e ś ć p o le g ły c h tr z y s a lw y k a r a b in o w e .
P o o d ś p ie w a n iu p ie ś n i p r z e z „ L u tn ię " , p , p o r u c z n ik K u lis z e w s k i o d c z y ta ł te k s t a d r e s u h o łd o w n ic z e g o , w y s ła n e g o p r z e z s p e c ja ln ą s z ta fe tę .
T e k s t a d r e s u h o łd o w n ic z e g o b r z m i:
C z c ig o d n y P a n ie P r e z y d e n c ie ! O b y w a te le p o w ia tu w ą b rz e s k ie g o , m ia s t W ą b r z e ź n a , G o lu b ia , K o w a le w a o r a z c z ło n k o w ie o r g a n iz a c y j i s to w a r z y s z e ń P , W , i W , F , ś lą C i w y r a z y h o łd u i z a p e w n ie n ia , ż e o ż y w ie n i D u c h e m B o ż y m i h a s ła m i p o m ię tn e g o w h is to rji P o m o r z a Z w ią z k u J a s z c z u r c z e g o ,u c z y n ią w s z y s tk o , a b y d la P o ls k i ż y ć , p o ż y te c z n ie p r a c o w a ć , b y ć w ie r n y m J e j r y c e r z e m i d la N ie j w p o tr z e b ie u m ie ra ć ,"
S z ta f e tę tę z a w ie ź li d o K o w a le w a 1 p o d o f ic e r, 1 s o k ó ł, 1 h a r c e rz , 1 z h u f c a s z k o ln e g o i 1 z m ło -
d a n t d r u ż y n y p . N itk a , p r z y o k r z y k a c h h a r c e r z y n a c z e ś ć o p ie k u n a .
P ie ś n ią „ C ic h a n o c " o d ś p ie w a n ą p r z e z h a r c e r z y z a k o ń c z o n o te n m iły o b c h ó d . (x )
d z ie ż y K a to lic k ie j. S z ta f e ta p r z y b y ła d o K o w a le w a o g o d z in ie 1 0 ,3 0 w ie c z o r e m .
U r o c z y s to ś ć w n ie d z ie lę .
W n ie d z ie lę r a n o z e b r a ły s ię n a b o is k u s p o r to - w e m . s z k o ły , o r g a n iz a c je , s to w a r z y s z e n ia , R a d a M ie js k a , M a g is tr a t i p r z e d s ta w ic ie le in n y c h w ła d z .
W p o c h o d z ie p r z y d ź w ię k a c h o r k ie s tr y s tr a ż a k ó w z C z y s to c h le b ia , u d a n o s ię d o k o ś c io ła , g d z ie o d b y ło s ię u r o c z y s te n a b o ż e ń s tw o . M s z ę ś w . o d p r a w ił k s , p r ó b . Z a k r y ś ,
P o n a b o ż e ń s tw ie u d a n o s ię n a R y n e k , g d z ie z b a lk o n u p p , K a r a s z e w s k ic h p r z e m ó w ił S ta r o s ta p - d r . P r ą d z y ń s k i, w s k a z u ją c n a tę u r o c z y s tą c h w i
lę p o łą c z e n ia s ię P o m o r z a z M a c ie r z ą , N a c z e ś ć P o m o r z a w z n ió s ł p , S ta r o s ta o k r z y k a o r k ie s tra o d e g ra ła h y m n n a r o d o w y . D e fila d ę , k tó r a o d b y ła s ię w u lic y K o le jo w e j o d b ie r a li p r z e d s ta w ic ie le w ła d z z p a n e m S ta r o s tą d r , P r ą d z y ń s k im , b u r m i
s trz e m S c h w a r z e m i p o r , K u lis z ę w s k im n a c z e le .
P o p o łu d n iu .
W s trz e ln ic y im ie n ia M a r s z a łk a P iłs u d s k ie g o o d b y ło s ię s tr z e la n ie h u f c ó w o n a g r o d y . P ie r w s z y s tr z a ł n a c z e ś ć R z e c z y p o s p o lite j P o ls k ie j i J e j P r e z y d e n ta o d d a ł p . S ta r o s ta d r . P r ą d z y ń s k i; d r u g i s tr z a ł o d d a ł p . b u r m is tr z S c h w a r z n a c z e ś ć P a n a P r e z y d e n ta R z e c z y p o s ip o lite j, a p o r . K u lis z e w s k i o d d a ł s tr z a ł n a c z e ś ć M a r s z a łk a P o ls k i, J ó z e f a P iłs u d s k ie g o .
N a s tę p n ie o d b y ło s ię s tr z e la n ie h u f c ó w o n a g r o d y .
P ie r w s z ą n a g r o d ę z ło ty ż e to n , u z y s k a ł p . P r a b u c k i (5 6 p k t,) D r u g ą s r e b r n y ż e to n , p , M is z c z a k (4 6 p k t.) T r z e c ią n a g r o d ę b r o n z o w y ż e to n p . G ó r s k i (4 5 p k t.)
W s z y s c y z g im n a z ja ln e g o h u f c a w ą b rz e s k ie g o . N a g r o d y k o le jn o w r ę c z a li p p . S ta ro s * i, B u r m is tr z i r e d . B . S z c z u k a ,
N a te r n z a k o ń c z o n o u r o c z y s to ś ć p o łą c z e n ia P o m o r z a z M a c ie r z ą ,
D o d a ć m u s im y , ż e w o b c h o d z ie w e W ą b rz e ź n ie b r a ły u d z ia ł z D ę b o w e jłą k ń S z k o ła R o ln ic z a i to w a r z y s tw a , a z K s ią ż e k d e le g a c ja T o w , P o w s t i W o ja k ó w .
D ę b o w a łą k a ,
Z O k a z ji d z ie s ię c io le c ia p r z e ję c ia p i ? z w ł a d z e P o ls k ie P o m o r z a o d b y ła s ię u r o c z y s ta a k a d e - m ja w a u li S z k o ły R o ln ic z e j p o d p r o te k to r a te m p . d y r e k to r a in ż , S t, K o w a ls k ie g o , P u b lic z n o ś ć z D ę b o w e jłą k i i o k o lic y w y p e łn iła s z c z e ln ie s a lo A k a d e m ję r o z p o c z ę to ś p ie w e m c h ó r u „ G a u d ę M a t e r P o lo n ia " D a le j b a r d z o s ta ra n n ie o p r a c o w a n y o d c z y t w y g ło s ił u c z e ń C y b u ls k i, P r z y c y ta c ie
„ M ia s to G d a ń s k n ie g d y ś n a s z e — b ę d z ie z n o w u n a s z e " , p u b lic z n o ś ć n a g r o d z iła m ó w c ę b u r z ą o k la - s k s ó w . D a le j b y ły d e k la m a c je u c z n ió w D u n a js k ie - g o , K u r r a , G r a d u s z e w s k ie g o i d z ie c i z e S z k o ły y o -
B. BOI-ESLAWITA.
P R Z E D B U R Z Ą
P o w i e ś ć h i s t o r y c z n a z r . 1 8 3 0 .
37) ' J —o — ( C ią g d a ls z y ) .
P o lic y i p o le c ił k s ią ż ę m ie ć g o n a o k u i n ie m a l c o d z ie ń d o w ia d y w a ł s ię , c z y n ie w y je ż d ż a . N ie p o k o iło g o to s ie d z e n ie . R u c k i je d n a k , c h o ć g o p r z e s tr z e g a n o , z o s ta w a ł w m ie ś c ie .
S p r a w a p a n a K a lik s ta p o g o r s z o n ą b y ła te rn , ż e e g z a ltu ją c s ię c o r a z m o c n ie j w ię z ie n ie m , s a m o tn o ś c ią
— c ie r p ie n ie m , o d p o w ia d a ł z u c h w a le p r a w ie i d r w ią c o o d c z a s u , ja k S z y m e k Ł y s y , d o s ta w s z y n a w e t p la g i, w y d a ć g o n ie c h c ia ł... Z a c ią ł s ię ło b u z , w s ty d m u b y ło i g o tó w b y ł iś ć ju ż d o ta c z e k .
Z d r u g ie j s tr o n y k a r tk a i p a p ie r y o b w in ia ły K a lik s ta , a ż e w ła ś n ie o ty m c z a s ie s p is k u s z u k a n o i m ia n o je g o p o c z u c ie , ż e u ję to S z w e jc e ra a z a in n y m i w ś la d c h o d z o n o — P u c k ie g o n ie m y ś la n o w c a le w y p u ś c ić d o p ó ty , d o p ó k ib y g o ■ w ię z ie n ie d łu g ie i z n ę k a n ie d o z e z n a ń n ie s k ło n iło ... C o d z ie ń te ż . p r a w ie c e le k la s z to r u s ię z a p e łn ia ły ... n o w i a r e s z to w a n i p r z y b y w a li, a le to b y n a jm n ie j n ie z m n ie js z a ło r u -
± u , n ie o s ła b ia ło d z ia ła n ia , n ie o n ie ś m ie la ło s p r z y - s ię ż o n y c h .
P o lic y a b y ła ta k n a d z w y c z a jn ie c z y n n ą , ja k n ig d y , a ta k b e z s iln ą , ja k z a w s z e ; k r z ą ta ła s ię , ła p a ła n ie w in n y c h lu b m n ie j z n a c z ą c y c h , c z u ła w o ń s p i
s k u , a n ie u m ia ła n a ń tr a f ić . T r a fiw s z y n a w e t n a n ić , w id z ia ła ją w n e t z r y w a ją c ą s ię w je j r ę k u . D u c h , k tó r y m ia ł s ła b n ą ć o d g r o z y , r ó s ł c o r a z s iln ie j...
u ją ć g o b y ło n ie p o d o b ie ń s tw e m . B y ł ja k te d u c h y d a n te js k ie , c o c h c ą s ię w z a je m p o c h w y c ić , r z u c a ją n a s ie b ie r ę c e i c h w y ta ją p o w ie tr z e ty lk o ...
N a js m u tn ie js z y m b y ł s ta n b ie d n e j J u lii i je j o jc a .
Z a r a z p o w z ię c iu K a lik s ta , o b ja w iła s ię u J u lii s iln a g o r ą c z k a n e r w o w a , k tó r ą ty lk o ’ m ło d o ś ć , o g lę d n a k u r a c y a d - r a B o r z ę c k ie g o i s ta r a n ia o jc a z w y c ię ż y ć p o tr a f iły ... B r e n n e r , k lę c z ą c u łó ż k a c ó r k i, p o p r z y s ią g ł je j n a k r z y ż , ż e z a m ia s t s łu ż y ć p o lic y i — o d k tó r e j b y ł p ła tn y — z n a jd z ie ś r o d k i o w s z e m s k u te c z n e g o p r z e s tr z e g a n ia i d o r a d z a n ia p a tr y o to m ...
P o ś r e d n ik ie m d o te g o m ia ł b y ć O . P o r f iry .
B r e n n e r , k tó r y te r a z p o d w ó jn ie la ta ć m u s ia ł i c ie rp ie ć z a to , ż e a lb o f a łs z y w e lu b n ic n ie z n a c z ą c e p r z y n o s ił w ia d o m o ś c i, s a m r z a d k o z a g lą d a ją c d o d o m u — w p r o w a d z ił d o n ie g o s tr y je c z n e g o b r a ta , z w ie r z y w s z y m u s ię c a łk ie m z e s w e g o p o ło ż e n ia ...
W e s o ły B e r n a r d y n , k tó r y d o to w a r z y s tw a p o w a ż n e j p a n n y J u lii w c a le n ie p r z y s ta w a ł, p o d o b a ł s ię je j je d n a k s w ą r u b a s z n ą p r o s to tą i n ie k ła m a n y m p a - tr y o ty z m e m s ta ro ś w ie c k im ... M a łu s k a g o b a r d z o p o k o c h a ła .
C h o ć z in n e g o ś \d la ta c z ło w ie k , p o ję ć in n y c h w c a le , m ia ł o k o tr a f n e i w s w o im ję z y k u u m ia ł p r z e c ie to m ó w ić , ■ c o p o c ie s z a ło i u s p a k a ja ło .
P r z y n o s ił im a n e g d o tk i w e s o łe o B e lw e d e rz e , w o js k u i f ig la c h , ja k ie w . k s ię c iu p ła ta n o , a ta k b y ł p e łe ń n a jle p s z y c h n a d z ie ij, ż e s w ą w ia r ą u m ia ł n a t
c h n ą ć i d r u g ic h . N ie r o z u m o w a ł o n , n ie z a p u s z c z a ł s ię w g łę b o k ie , p o lity c z n e k o m b in a c y e , a le w y c h o d z ił z s w e g o b e r n a r d y ń s k ie g o z a ło ż e n ia : .
— P a n B ó g s p ra w ie d liw y ! A lb o to o m iło s ie r d z iu B o ż e m r o z p a c z a ć !
I ś m ia ł s ię , tw a rz m ia ł z a w s z e w e s o łą i z a w s z e s p o tn ia łą , ile r a z y p r z y s z e d ł; ja d ł i p ił, c o m u d a n o , w s z y s tk o m u b y ło d o b r e ; p r z y n o s ił z s o b ą p o c ie c h ę , z o s ta w ia ł p o s o b ie u s p o k o je n ie ...
P a n n a J u lia z w o ln a p r z y c h o d z ić z a c z ę ła d o s ie b ie , a le to n ie b y ł ju ż te n k w ia te k ś w ie ż y , k tó r e g o n ie tk n ą ł o s try p o w ie w w ia tr u , — b y ła to \n ie w ia s ta
n a c ię ż k ą w y s ta w io n ą p r ó b ę , d ź w ig a ją c a s ię d o ż y -
--- ,---j^ii IJ,, . _ ni
c ia . G o r ą c z k o w o ś le d z iła w s z y s tk ie r u c h y , z ' ia s h i ją c e ja k ą ś z m ia n ę , w s z y s tk ie s y m p tc - m a ta o b a w ia ją c e s ię u m ło d z ie ż y , w ie lc e z n a c z ą c ą tr w o g ę B e lw e d e r u — i w n ic h p o k ła d a ła z m ia n y n a d z ie ję .
C o ś je j m ó w iło , ż e s tr a s z n e p r z e s ile n ie b y ło b li z k o . i o , c o c z a s e m o jc ie c s z e p n ą ł, p o tw ie r d z a ło d o m y s ły ...
Z m o c n e m p o s u m ó w ie n ie m d o c h o w a n ia w ia r y K a lik s to w i i p o ś w ię c e n ia s ię d la n ie g o , ja k ty lk o w y z d r o w ia ła , p o c z ę ła m y ś le ć n a d ś r o d k a m i* k tó r e m ib y m u p r z e d łu ż o n e w ię z ie n ie m o g ła o s ło d z ić . Z d a w a * ło s ię je j i n ie m y liła s ię w c a le , ż e k ilk a s łó w , n a k r e ś lo n y c h je j r ę k ą , d o d a m u o tu c h y i w le je o d w a g ę a w y tr w a n ie . R a z tę m y ś l p o w z ią w s z y . n a g o to w a ła m a le ń k ą k a rte c z k ę , n a k tó r e j s ta r a ła s ię z m ie ś c ić ja k m o g ła n a jw ię c e j, s z u k a ła ty lk o ś r o d k ó w p r z e s ła n ia
je j ja k im k o lw ie k s p o s o b e m d o K a r m e litó w .
O . P o r f iry z d a ł s ię je j, c h o ć n ie w ła ś c iw y m , a le je d y n y m p o s łe m , k tó r e g o u ż y ć m o g ła . J e d n e g o r a n k a , g d y p o c z c iw y B e r n a c h p r z y w ló k ł s ię tu z e s w y m ś m ie c h e m i w e s o łą tw a rz ą — J u lia p o c a ło w a ła g o w r ę k ę i s z e p n ę ła , ż e m a d o n ie g o p r o ś b ę .
M a łu s k a o d d a liła s ię n a c h w ilę z p o k o ju , a b y k a z a ć c o ś d o je d z e n ia p r z y r z ą d z ić , J u lia z a r u m ie n io n a
z b liż y ła s ię d o s tr y ja . j,
— O jc z e m ó j — r z e k ła — c h c e s z m n ie u z d r o w ić , n ie p r a w d a ż ? ... U c z y ń , o c o b ę d ę p r o s iła . M ó j n a r z e c z o n y s ie d z f u w ię z io n y u K a r m e litó w , ja m u s z ę m u s łó w k ilk a p r z e s ła ć — ty m i to u ła tw is z !
Z ło ż y ła r ę c e . i
— W im ię O jc a i S y p a ł a to tr z e b a z a k o c h a n e j d z ie w c z y n y , ż e b y B e r n a r d y n o w i k a z a ła n o s ić lis ty r o m a n s o w e d o k o z y ... P a n n o J u lio — a te ż to — m o n s tr u a ln e j r z e c z y w y m a g a s z o d e m n ie . A to — , d o s k o n a łe !
( C ią g d a ls z y n a s tą p i) . -
... j
