64 .
MONITOR WARSZAWSKI.
i , •
z W A R S Z A W Y D N IA 10 S ÍE R P N IA i S a 4 ROKIJ W E W TOREK..
D o s t r z e ż e n i a m e t e o r o l o g i c z n e w W a r s z a w i e .
Dnia 6 Sierpnia
Zrana . . . Popołudniu . Wieczorem .
Ciepłomierz li. Barometr. I fT i a t r. Stan »Yiebu.
Stopni ciepła . -j-1»
Stopni ciepła . Stopni ciepła . —f— 1 4
Cali 27 Jiniy 9,9
». — 99 ., — »,'•*
Południowy Południowo zachodni Południowy Południowo-zachodni
Południowy
Słońce.
Słońce pobiega.]
Xi(;zve.
7
/.rana . Popołudniu . Wieczorem .
Stopni ciepła . -f-ia Stopni ciepła* . Stopni ciepła . - 4 -i'i
Cjb 37 liniy 9,7 ,» — 9 . ‘
„ _ 8,8
Południowy
Południowy Południowo-zachodni Południowo-zachodni
Słońce.
Niepewno.
fW iazily.
8
Zrana . Popołudniu . Wieczorem .
Slopni ciepła . -j- 11 Slopni ciepła . 4 - j 8 Stopni ciepła . -f i 1
Cali »7 liniy 8,0 11 — 7.7
„ — 8,0
Południowy Południowo zachodni Zachodni
Południowo zachodni
Słońce.
Słońce pobiegli |
Xiężvc. 1
R O Z K A Z D Z I E N N Y D o W o t s K
aP
o l s k i k c o.
* Kwaterze Głównćy Dnia (ai a Sicr.i 8 i 4 w Warszawie.
Z
a n a y w y ź s z y mR O Z K A Z E M . f'ostępuia na wyzsze stopnie.
w Jeździe.
Adjutanci połowi p n y Generale Bryga
dy Weyssenlmłi, Porucznicy.' Mateusz Po
borski i Michał Zembrzuski na Kapitanów, bezac starszeństwo od dnia JJ Lipca r. li.j
* dostawieniem ich przy pełnieniu dotych
czasowych obowiązków.
Wraca do ezynnćy służby.
Przeszły na reformę Rozkazem dziennym ł dnia ( a!) Czerwca ) 7 Lipca r. b , Adjutant połowy przy Generale Brygady Przebendow-
•kini, 1 Pułku 3 go Strzelców konnnych, Poru- c*nik Ferdynand Porębiński, z przeznacze
niem do pełnienia tychże obowiązków przy le czo n ym Generale.
Otrzymuią Urlopy.
w S z t a b ie N a c z e l n e g o W o d z a .
Adjutant połowy przy N a c z e l n y m
■ ° d i u , K a p ita n T r ę b i c k i , na m iesię cy ai do W ó d B a d r ń s k ic h .
N a c z e 1 n y W ó d z ( podpisano ) K O N S T A N T Y
W. X . n.
Zgodno z Oryginałem,
P- t. ob- Podszefa Sztabu Głównego Pułkownik Siemiątkowski.
cA’
°»imissya. iroiewództwa MazowieckiegoPostanowienie Xięcia Namiestnika kró-
«skiego w treści iak następuie.
B ie n iu Nayiaśnieyszego A LE X A N D R A I.
Cesarza Wszech Rossyi Króla Polskiego etc. etc. etc.
Xiij£e Namiestnik Króleski w Radzie
^tanu.
g ^ “ przełożenie Kommissyi Rządowśy
^praw Wewnętrznych i Policyi , tudzież
1¿y c h o d ó w i S k a r b u p o s t a n o w i l i ś m y i s t a n i e m y .Fabrykaiuom Grempli opatrzonym w W|ail0(two wja¿c¡w¿y Kommissyi Woje- Ł ley, ma bydż wołno wprowadzać drut 1 zebny ,|0 robieni a Grempli za opłatą oznaczony Nro. 3 i 5 , Taryffy w ilości ,akii Kom
° l naczy. ■nissya Wojewódzka dla każdego skutecznienie teco postanowienia Kom- ISSVl,„. i, 0 1
^!^S\0|ii 1) i ,J % *
. J ■'¿«nowym Spraw Wewnętrznych i P
q|
j( i " " J "
^ecan^> Przychodów i Skarbu po- R atly " w Warszawie na posiedzeniu
•»$*4 r0|j n,' ll'strat7ynóy dnia 29. Czerw'«.»
Minister Spraw W e- (podpisano) Zaiączkk.
wnętrznych i Policyi Radca Sekretarz Stanu (podpisano) Mostowski. Jenerał Brygady
(podpisano) Kossecki.
Zgodno z oryginałem Radca Sekretarz Stanu Jenerał Brygady
(podpisano) Kossecki.
Kotninissya Woiewództwa Mazowieckiego podaiąc do Wiadomości publicznóy ostrze
ga Fabrykantów Grempli, źe drut do io- hienia tychże Grempli posłużyć inaiacy, tylko za szczególnemi upoważnieniami i wmiarę istotney potrzeby z zastosowaniem opłaty Celnéy do pozycyi 3 i 5 . Części 1 . Taryffy na przedstawieniu Kommissyi Wo- jewódzkićy, do kiórćy pomienienieni wy- żey Fabrykanci żądania swoie zanieść win
n i , przez Kommissyą Rządowa Przycho
dów i Skarbu udzielonemi , do kraju wpro
wadzanym łiydź będzie mogł.
w Warszawie dnia ,2 4 -Lipca 1824 r.
Radca stanu Prezes w Zastępstwie Kozuchowski.
Sekretarz Jeneralny Filtpecki.
— Stosownie do poprzednio wydanego Programatu odbył się po exumitiowy Popis Publiczny Uczniów Liceum Warszawskie
go dnia 23 i 24 Lipca, Examen zaś pro Maturitate Académica dnia 26.— Pierwszego dnia około południa dwie naynizsze klassy ukończyły swóy Popis w obecności licznej nader Publiczności i JW. Józefa Lipińskie- skiego współczłonka Kom. W yz. Reli. i Ośw. Publicznego, Jeneralnego Szkół W i zytatora, który po stósownćy P rzem ow ie, opłosił Imiona Uczniów 11a Pochwalę i Nagrodę zasługuiącyeh , i tak:
z Klassy /. otrzymali pochwałę , Janko- ski Ignacy, Pauli A n to n i, Kamiński A le
xander, Coracci Aurelian , Bertoldy Roman, Matusiński Alexander, Kurtz Alexander, Thy»s Jan, Domżał Alexander.— Otrzymali Nagrodę. Adamski Hieronim , Lewandowski Jakób , Skurski Kasper , Beyer Henryk ,
z Klassy II. Otrzymali Pochwalę. Tie- sler Krystyan , Rozlworowski Juliusz , Ber
toldy Jerzy , Kazimirus Edward , Bertoldy Xawery , Cisowski Alexander , Cisowski Jó
zef, Pudzyński Jan, Weinwann Ignacy, Wodziński Antoni , Trylski Adam , Ma- siewicz Hieronim, Sokołowski Ludwik , So
kołowski Henryk. Otrzymali Nagrodę T o czyski Stanisław , Bentkowski Alfred , Hel- łet Stanisław, Bertoldy Karol.
Drugiego dnia koło wieczora skończyły Cztery następuiące Klapsy to iest III. a/, do VI Popis swóy w obecności JW. Ministra Wyznań Reli. i Ośw, Publicznego. JW.
Biskupa Kaliskiego i JW'. Jeneralnego K u ratora Jnstytutów N-iukowych, który to o
statni Przemowa ukoiiczvc raczył tę uro
czystość szkolną. JW. zaś Minister ogło
sić Imiona Uczniów zasluguincych na Po- chwałę i Nagrodę iakoto:
z Klassy III. Otrzymali Pochwałę. Ma- cieiowski K azim ierz, Ordon E m i l , : Bocl- ke Samuel, Lampe Jan, Lrhęlt Jan, Ul- rych Krystyan , Ordon Konstanty , Pio
trowski T e o f il, Ostrowski Stanisław , Gros
ser W(lhclm , Boelke E d w ard , Jabn F ran . ciszek, Lange Julian, Ułanowski Józeł , Zaorski W ik to r, Okęcki Jozef, Minter Ka
r o l , Jasiński Józef, Rozecki Wny< iech , Liber K a ró l, Brocki Józef, Suchecki W in centy, Herman X awery, Kwaśniewski B o nawentura , Rozlworowski Janusz , Sclunit Józef.— Oirzymali Nagrodę, Raubach Jan , Morel Ludwik , Ostrowski Józet.
z Klassy I P Otrzymali Pochwalę. Pru sz
kowski Ignacy, Tutaiewski Jan, Kulryih Fran ciszek, Łabuński Dctikalion , Kos, ński Józef, Sahngier Jakób, Knkow Jerzy, Rauch August , Lampe A u g u st, Jasiński Józef, Dziewanowski Dominik , Kolberg W ilhelm , Potocki Mieizysław , Gaszyński Konstanty, Stolpe Edwardy Stalewski A n to n i, Tyrawski Władysław, Kondratowicz Józef, Bruik W alenty, Fontana Julian, Ostrowski A lexander, Potocki Henryk , Sadowski Jan , Wężyk Franciszek , Roszko
wski Felicyan , Pawłowski Franciszek.— O- tr/ymali Nagrodę, Ostrowski Tomasz , Cho
pin F ryd eryk, Matusiński Jan, Brandt A l fons , Szwykowski Juliusz.
z Klassy V. Otrzymali Pochwalę, Żela
zowski Michał, Ilekel J ó z e f, Brandel Se
weryn , Hirszberg Józef, Obniski M arcel, Berliński A n to n i, Witkowski M ich ał, Lau- her E m i l , Geismer Gerhard , Belir Stani
slaw, Ciszl owski Henryk , Ułanowski Felix.
Otrzymali Nagrodę , Mikoszewski Jan , Kronenberg Józef.
z Klassy F I . Otrzymali Pochwałę , Ję*
drzejewicz Józef, Krauze łuliusz, Biykc/.yń- ski Stanisław, Podowski Henryk, Gepner Ignacy, Janiszewski F o rtu n at, Godlewski Ludwik, Nicmleiowski Michał, Wielliorski Ignacy, Babich Alexander.— Otrzymali na
grodę, Szulce A lo izy , Wodziński Leon.
i Nakoniec w naftępuiący Poniedziaiek, to iest
¡dnia a6 Lipca, dowiedli mniey więcey
i
przysposobienia potrzebnego do wyźszjch Nauk w Szkole glówney dawanych , na-aę- puiacy, Szulce A lo y / y . Krauze Julius«, Godlewski Ludwik , Brykczyński Stanisław,
! Babich Alexander, Gabryelski Jó zef, Goe- ' pner Ignacy, l'odowski Henryk , Wiel- I horski Ignacy, Niemierowski Michał, W o -
\ dziński Leon , Jędrzeiewic* Józrf , Gastel Jan.
— W ciągnieniu 077 Loteryi łiczbowcy Kroi.
Polskiego odbytem w dniu wczorajszym wy*-
ciągnie:« zostały munera w następującym porządku: ? 5 . 74. 49. 29. 9.
z K O N S T A N T Y N O P O L A i 5 Lipca.
P r z y b y ł tu dnia i4 b. m o fficer od K a p u d a n a Baszy i p r z y w ió z ł Porcie w ia d o m o ś c i , ze ten w ielk i a d m ira ł o p a n o w a ł ważną w ys p ę lpsara. D o ty c h c z a s w ia d o m o ty lk o ze liczba z d o b y ty c h w tćy w yp ra w ie a r m a t , k r u s z c z o w y c h 1 ka- n iien n ych m o źd z ie r z y d o 200, o k rę tó w zaś i statków z a b ra n y c h w szelkiego ga tu n k u p rzeszło 100 w y n o s i ; p om ięd zy
ostatniem i z n a y d u ie się 28, tak z u p e ł n ie o p a trz o n y c h i u z b r o i o n y c h , źe b ę dą to w a rz y s zy ć zaraz tu re c k ić y flocie w iey k r ą ż e n i u ; trzy w ielkie n i e u k o ń c z o - iie ieszcze k o rw e tty zn alezio n o na w a r
sztatach.
Przed u d erzen iem K a p u d a n Basza z a p e w n i ł I p s a ry o to m zup ełn ą a m n e s t y ą , i ż.jda*' za to ied yn ie w yd an ia n a c z e ln i
k ó w s p is k u , i uiszczenia po sk o ń cz o n y m r o k u p o d atk u p o g łó w n e g o n a le żą c e g o
się od p o w sta ń có w .
Po w zię c iu Ipsary u d ał się K ap u d an Basza k u w ysp ie Sam os. (D o. j i u s )
W Y S P Y J OŃSKI E.
Założony w Korfu Uniwersytet został dnia 39 Maja nrociyscie installowany. Hra
bia G w lfoid Kanclerz i wszyscy iego pro- fessorowie znajdowali się na tym obrzę- dzie w urzędowych ubiorach, naśladowa
nych zupełnie podług stroili antyków, to iest: mieli tunikę, koszulę (CUa mis), za
miast trzewików sandały, a zamiast kape
lusza albo biretu , przepaskę około czoła, zupełnie tak iak starożytni greccy rzeźbia
rze posągi Filozofów narodu swoiego wy
stawiali. W takim to ubiorze wstąpiła w dniu powyżey wspomnionym processya do wielkiey sali uniwersytetu o godzinie 9 zrana. Szło nayprzód trzech heroldów, zktó- ryeh środkowy niósł w ręku łaskę akademi- czna , ozdobioną obrazem Minerwy ; potem nasiępowali professorowie, a po nicli kan
clerz uniwersytetu. W Sali zastali senat wraz z pełnomocnym Króla Jmć W. Bry
tanii komissarzem , władze mieyscowe i znaczną ilość' znakomitych osób i dam.
T u kanclerz rozdał przy stósowney prze
mowie gałązki laurowe i wezwał zgroma
d zen ie, aby tę uroczystość rozpoczęło w z y waniem Naywyższego Boga w mieyscu iemu poświęconem. Poczein wszyscy przytomni udali się w porządku do kościoła, w któ
rym metropolita zaintonował Te Deum i zarazem błagał BOGA, aby raczył na świe
żo założony uniwersytet zlać duclia m - drości i nadać mu niezmienną trwałość.
Wpołudnie dał kanclerz w gmachu prze
znaczonym na bibliotekę dla uniwersytetu, świetny obiad, na który przeszło 100 osób było wezwanych- (Do. Au.')
z A U S Z P U R G A 24 Lipca
>G azeta p o w sze c h n a zawiera o ś w ia d czenie seuatu G re c k ie g o z Napoli di R om an ia pod dn iem 8 C z e r w c a , m ocą k t ó re g o w szystkie o k rę ty pod laką bądź b a n d e rą u w ażan e będą za n ie p rz y ja c ie l
s k i e , sk o ro ty lk o s c h w y ta n e zostaną z ła d u n k ie m dla T u r k ó w p rze z n ac z o n y m . O św ia d cze n ie to w ię z y k u francu zk im napisane, ro z e sła n o d o w szystk ich K o n sulów i ajen tó w m o carstw E u r o p e y s k ic h g d zie k o lw ie k się o ni najArchipelagu znay- duią.
z B E R L IN A 3 Sierpnia.
Król, Jmc wrócił w dobrym zdrowiu dnia 1 b. m. z Teplic do Pottdamu.
z W IE D N IA 3 o Lipca.
— C esa rz Jmć wraa z d o sto y n ą swoią m a ł ż o n k ę , u k o ń c z y w s z y branie w ó d , udali się d o L u b e i e c k , a z t.untąd z w ie dzą w szystkie inne posiadłości własne w A ustry 1.
— C esa rz Im ć m ia n o w a ł B aron a Din
z L O N D Y N U *6 L ipca.
— Rząd nasz r o z k a z a ł przenieść zw ło
ki zm a rły ch tu K róla i K ró lo w e y wysp S a n d w i c h s k ic h , na pokład fregatty la M onde zostaiącćy pod d o w ó d ztw e m ka
pitana L o r d a B y ro n , k t ó ry otrzymał rozkaz p rze w ie z ie n ia tych z w ło k do wy-
• --- * — w - - V II « i » * I W I ł ■ J
der- K r u g e lste in , doty c h c z a s o w e g o Posła spy O w a i h i , gdzie maią b yć pogr/.e w L i s b o u i e , ta yn ym Radcą S t a n u , d o -1 b an e stosown ie d o ż y c z e n ia przed śniier z w o h ł m u oraz n o sić nadaną m u przez cia o św ia d c zo n e g o .
K róla Jrnci P o rtu g a lsk ie g o w ielką w stęgę o r d e r u N. Panny N iep okalan ego Poczę-
P o d łu g d z ie n n ik ó w Brazylskich , ni
gdzie p raw ie h an del n iew oln ikam i »'e
L I U I p --- ~ •• • I U > l \ a \ y ł |j | V. r» » / i ł 1 I O Ił* »
cia. 1 an ł j i i i g e l , sekretarz poselstwa 1 iest tak c z y n n ie p r o w a d z o n y , iak w Rio*
tymtrzasowie spraw uiący in teiesa / u stry- i a ik ie p rzy d w o r z e L isb o ń sk u n , o t r z y m a ł także p o zw o len ie n oszen ia P o r t u galskiego k o m m a n d o r s k ie g o o r d e r u w ie ż y i miecza.
z BAD E N 24 Lipca
K ról Jmć Baw arski w ra z z K ró lo - wą i X i ę ż n i c z k a m i , opuszczą tu teysze miasto p r z y ko ń cu b. m. i przez Augs- b u r g pow rócą d o N y m p h e n b u r g a zkąd K ról po k ró tk im p o b y c ie uda się do B erchtesgad en , giizie b ęd zie się znay- d o w a ł na polo w a n iu na dzik ie kozy 1 ie- leuie.
z D A R M S T A D T U 23 Lipca
P r z y b y ł tu w czora z F ran k fu rtu X iąże Met tern i c h , a po o b ie d z ie u W.
X ie<ia, tegoż dnia w ieczorem u d a ł się przez A s ch a ffe n b u rg do Jschł, gdzie będzie uży w ał kąpieli.
‘ z F R A N K F U R T U 29 Lipca.
Filologiczna klassa króleskiey akademii umiejętności w Munich zło/.y w króice pu
bliczności chlubny dowód cichey pracowi
tości. Jest to wydanie najznakomitszych autorów łacińskich i greck ich , zastosowa
ne do użytku szkół, dla lozszerzenia nau
ki literatury klassyciney. Zbiór wyracho
wany iest. na 70 tomów największego for
matu w 8ce f arkusz zaś na naylepszym drukowym papierze i w naypiękmeyszym druku sprzedawany będzie instytutom szkol
nym po 2 kraycary (j grosze poi.) z N E A P O L U 10 L ip c a .
Donoszą z Palermo pod d. 17 z. m. iż handel zbożowy, po 'długiey i s/.kodliwey p rzerw ie, iuż to z chciwości właścicieli,
i u ż
też z obrotu spekulantów pochodiącey,
do dawi.ey leraz wraca czynności , kióra otworzy niechybnie obfite źródła pomyślno
ści Sycylii, i przyłoży się do zagoiema ran
•akie kraiowi temu ostatnie zadały rozruchy.
— Zbiór iedwabiu był bardzo obfity w tu- teyszyi h okolicach, lecz zewsząd słyszeć się daią skargi, iż mały bardzo dochód będzie, a to z ląd pochodzić może , iż dla zbytmey drożyzny, skąpe nadto dawano gąsienicom pożywienie. Podobneż zażalenia dochodzą z Sycylii i Kalabryi; zresztą iednak w obu- dwu wzmiankowanych mieyscacb zbiór iest dosyć znakomity. Ceny zb>ża po odebraney wiadomości o nieurodzajach w Hiszpanii i Portugalii, nagle podniosły się o 3 o procent i więcey, na wszystkich sąsiedzkich targach, lecz to krótko trwało. Urodzaie w Apulii są wyborne, lecz nie ze wszystkiem zaspo- kaiaiące.
— N. Arcy Xięźna Marya Ludwika, Xiężna Parmy, wsiadłszy w dniu 1 Lipca w Nea
polu na Cesarsko - Króleską fregattę Chry- styna, przybyła szczęśliwie do Palermo , po szybkiey podróży, gdzie przyjętą była z wszelkiemi oznakami honorowemi należne-
lako i Sycyliyskiego woyska; stanęła w pa łacu Xiçcia d* Buttra.
Janeiro. D n ia 5 Maia z a w in ą ł tam o- k ręt H en riqu eta, na któ rym p rzyw iezio
no 53 r> m u r z y n ó w (61 z nich w drodze u m a r ł o ) Dnia
6inny o k r ę t
p r z y w i ó z ł3 o o a na trzecim okrę cie przy b y ły m >*a z a iu t r z , z n a y d o w a ło się 608
c z a r n y c hniew oln ików -
— Dn>a 4 C ze rw c a p o w sta ł w Maran- hao znaczny r o z r u c h ; G u b e r n a to r ka
zał w ziąć d o w ięzienia w ła d ze cywilne, i c h c ia ł ie d o R io Janeiro o d e s ła ć , lecz zostały p rzez lud u w o ln io n e , a G u b e r n ator dla w łasnego b e z p ie c z e ń s t w a , mia
sto o p u śc ić musiał. D n ia 1 0 , gdy o- k r ę t , który tę w iad o m o ść p r zy w ió zł, z M aranham w y j e ż d ż a ł ,
i u żtam spokoy*
ność p rzy w ró co n ą b^ła.
— Od Maiora Chisholm dowodzącego w Ca-
• \ r o
pe Coast nadeszły raporta do dnia 12 Maia dochodzące. Aszantowie zbliżyli się aż do ogrodów, cztery nnle
(miles)od zamku, lecz nie lękuno się wcale ich napaści, o- WMem spodziewano się nie długo
s t o c z y ćz niemi >vallcę z całą tam zebraną siła; cze
kano tylko Pułkownika Sutherland z posił
kami z Sierra Leona. Ustawiono działa d. 19 Marca sprowadzone,
idla zasłony
z a t o k iwyprowadzono mur gruby od iedney baszty zamkowey a/, do morza ciągnący się , pod zasłoną kilku dziewięciofuntowyrh armat*
— W Liverpool z przyczyny zagęszczonej wścieklizny psów, w 14 dniach do 2000 ich zabito. Na dowód iak straszne to nieszczę
ście w tym roku powszechne iest prawie , przytoczyć można,że z Charlestown i Nowego Oil eauu skargi w tym względnie nadeszły.
— Od chwili otwarcia wielkiego Zachodnie
go kanału w Państwie Nowego Jorku, towary nie tykając się lądu przesyłano z Liverpool do Utyki, i teraz
p r o s t ażegluga
u t r z y m y w a ćsię może z Liverpool do wspomnionego mia
sta, do Buffalo i Detroit. Pierwszy trans
port tego rodzaiu przywiózł wytworny gar
nitur z trwałego faiansu z ozdobami wyobra*
żaiącemi to połączenie wód.
— Ludność Londynu według
n o w e g oobra
chunku wynosi 1,274,000 dusz , a do roz
poczętych budowli brakuie iuż niateryałów i robotników potrzebnych.
z M A D B Y T U a a Lipca.
— K ró le s tw o Jmć są od dni kilku z p ow rotem w Saced on. K ro i Jmć u ż y wa ciągle wód m in era ln ych i b a rd zo niu służą.
— G azeta M adrycka donosi w nastę
p ujących w y r a z a c h o od d alen iu pier
w szego M inistra: — « Król Jmć p rzy- chylaiąc się d o ż y c z e ń H rabiego Ofaha*
r ac z y ł u w o ln ić g o , u ch w ałą swoią z <1- i i b. m. od o b o w ią z k ó w p ierw szego se
kretarza stanu i rząd u o g ó ln e g o , mia- miiąc na iego m ie y s c e , w ty m że Siimyrt1 Iilości i w ła d zy , P. Z t a Ber --- stopniu go«___ _______ _ , - —
mi Jćy stopniowi, również od Austryackiego m u d e z , sw o .e g o n a d z w y ćz a y n go Posła
‘ i p e łn o m o c n e g o M inistra przy K rólu
| j m c i Angielskim . D o p ó ki Pan Zea ni«
p r z y ie d z ie , zawiadywać* b ęd zie icg o w y działem Pan S a la z a r , Minister potęgi morskiéy.
— We wsi ied n ćy n ied alek o Talav era la Reina pokazała się niestety c h o ro b a zaraźliwa. N aty ch m ia st wieś tę w oyska Otoczyły,
— C en a c h leb a nie zmnieySza s i ę , a
> inne n a j p o t r z e b n i e j s z e a r t y k u ły ż y w n o . o p o ło w ę w j ż ć y w e e n i e postąpiły.
'— M ó w ią , że fra u cu zk ie w o y s k o o k u p a c y jn e z a jm ie stan o w isk o p o z a E b re m 1 po za Lobregat- N a ile w ia ry ta wieść zasłu g u ie, nie m o żn a z pew n ością o z n a czyć. Jed nakow oż wielka c z y n n o ś ć z laką od k ilk u ty go d n i z a y m u ią się utwo.
r zeniem naszego n o w e g o w o y s k a , k a że Się tego poczęścićy d om yślać. W sz y s t
kich k r a w c ó w w M adrycie i iego o k o li
cach w zięto w r e k m z y c y ą do robienia ftiuoduró n dla w o j s k a . W łaśnie teraz 4 pułki m il i c j i p r o w in c y o n a ln ć y s.-j w pochod zie a b y stały załogą w stolicy
Oprócz tego oczek tli.) niehawnie kroles- kiego d ek retu który m a liczbę t u t e j szych o c h o t n ik ó w na 10,000 u stan ow ić.
— Dnia i 5 L ip ca u d zielon e zostało r a dzie k a s tjls k ić y postanow ienie względem U iem n ych t o w a r z js t w , w s k u t e k k t ó r e go kto ty lk o b y ł ich u c z e s tn ik ie m , ma 0 tćm don ieść w p rze cią gu trzech m iesię
cy. pod karą w y m ie rz o n ą na z d r a jc ó w O jczy zn y. Po tein o św ia d c z e n iu będzie
" o l n y od w szelkich p o s z u k iw a ń .
— U p o r c z y w o ś ć z iaką o p p o z y c y y n e dzienniki P aryzkie i L o n d y ń s k ie zaprze- czaią p o m jś ln o śc i w o j s k K ró le skich w A n ie r jc e p o łu d n io w ćy, stawia rząd w k on ieczn ości zabran ia w sz y s tk ic h d o wodów , m o g ą c jc h p raw dzie zied n ać z w ycięztw o . Jakim d o w o d e m iest pi suto u rzęd ow e z Rio Janeiro pod d, 10
^‘ a ia , zawieraiące depesze z B uenos A j res z d . l a Kwietnia. D ep esze te p o twierdzają zu p ełn ie w iad om ość o o d z y skaniu stolicy lJeru przez roia listów,
l e n szczęśliw y w yp a d ek nastąp ił d- 5 L u t e g o , iak daw inćy don iesiono. Jest r ówpteż p r a w d ą , iż z a ł o g a , którą p o wstańcy w zam k ach zo s ta w ili, oświad-
®*}ła się za s p ra n ą prawości i chorą gievv króleską w yw iesiła. W s z j s t k i e ok ręty z n a y d u ią c e się w p orcie Galla u, Zo*tały zabrane w im ieniu Króla. W tćy liczbie zn ayd u ią się trzy wielkie o k r e tj 'voienne i 11 statków ku p ie ck ich , oprócz w ielu o b c y c h . Przed tćm w ażn ćm zd a
rzeniem Boliw ar c o fn ął się hył do T r u - X1U0. ^a) W iadom ości p o w j ż ć y przy to*
CZone , potw ierd za A rgus, dzien n ik w y-
^liodi.-jcy w B u e n o s - A j re s, i dod aie ze powstańcy p o jm a li i d o w ó d c o m w o j s k Króleskich w yd ali Jen erałó w swoich A lv arad o i S a n t a - C r u z . G łoszą o raz, iz 7 agle b j ł y Prezes kon gressu P e r u w ia ń s k i e g o , tegoż samego d o z n a ł losu.
■ Margrabia Talaru nader ważne inial odebrać depesze przez -dwóch kuryerów, udał się bowiem natychmiast do Króla któ-
*7 hyl w Cuenca.
’ Kapituła w Cuenca, iedna z naybogat- s*ych w Hiszpanii ofiarowała Królowi w da
rze % miliony realów , w czasie Jego pobytu Łani/ę. Kapimly w Segowii i Avila prosily
Ca) l °v*iai.ai^c na dawniejsze stanowiska, ce.
rozpoczęcia kroków zaczepnych , Bolivar poi * woysko Króleskie pod Usquil , gdzie
*upelnie *o,U)
— 34 ii —
także N. Pana o odwiedzenie ich , co ttó na przyszłość przyrzeczonein zostało.
— Przypomną sobie zapewnie czytelnicy, z.e kom isarze Kortezów zawarli byli tra
ktat z powstańcami w Buenos-Ayres. Sta
ny zobowiązały się uznać niepodległość zbuntowanych, ci zaś nawzaiem przyrze
kli wypłacić im 20 milionów twardych piastrow (168 milionów Zllp.) aby się buntownicy Kadyxu 1 Madrytu mieli czeiu orężowi Francuzkiemu opierać. Ta ogro
mna ilość pieniędzy była zaiste za wielka dla ludu , który zaledwie bataliion z 5 oo ludzi złożony utrzymywać zdoła, do o- parcia się Jndyyskiemu pokoleniu Pampas, będącemu ustawicznie przed bramami sto
licy. Lecz zaledwie zacny Vicekról Laser- na dowiedział się o tym traktat ic , powo
dowany szlachetnym gniewem, lubo nie maiąc żadnego związku ze swoim więź.o- nym podówczas Monaicbą , oświadczył wszelako za żaden i niebyły ten oebydny układ ajentów Stanowych.
— Doniesienia wiarogodne odebrane prostą drogą z llio-Janeiro, zawiera
ła , iż iak tylko nieustraszony \ icckról Laserna otrzyma posiłki wyprawione z Ka- dyxu , uatyciinua/t pociągnie niewątpliwie do C h i l i , dokąd go stronnictwo króleskie z upragnieniem wzywa. Będzie 111141 1 ‘z u pełną wolność działania: Boliwar bowiem iest tak osłabiony i w tak ni.ibezpiecznein położeniu wpośród ludu który go prze
klina , ¡z nie przestanie na samey ucie
czce z Guyjacjuil do Panama , ale musi się spieszyć z powrotem na ziemię Kolumbiy- ska, wkrótce zaś i tam bydzie doścignięty.
(Bloile) z P A R Y Ż A 27 Lipca.
D m a aa b. m. u k o ń c z y ły się nareszcie ro zp ra w y D e p u t o w a n y c h uad budżetem , a prezes o z n a j m i ł I z b ie , iż n a za iu trz tru d n ić się b ęd zie zd an iem spraw y o p e t y c j i , lecz w iększa część D e p u t o w an ych ze śm iechem o ś w ia d c z y ła , iz na ten dzień w P a r y ż u niep ozostau ie.
Jakoż d. a i ro z ie c h a h się c z ło n k o w ie Izby na czas n ieo g ran iczo n y a zatćm pozostałe c zy n n o ści p r a w o d a w c z e , zu pełnie od Izby Parów zalezą.
— Dz^ewnik (¿uutidteune d o n o s i , iż posiedzenia Izb w r. 18a.j od ro czo n e b ę dą u chw ała króleska d o miesiąca G r u - ( i t t d n i a , a narady r. iS a S ro zpo czn ą się d.
G S t j c z n r i ; tym sp o so b em mały będzie p rzeciąg c z a s u , pom ięd zy uk o ń czen iem l e d n j c h 1 rozpoczęciem drugich p o s ie dzeń.
— X ię g a r z D e n lu , iako w y d a w c a roia- lis to w s k ic g o d zien n ik a O rjta m m e, p rze- dał sw o ie p raw o własności stro n n ictw u krolesk iem u za w j s o k ą cenę, lecz z w a
r u n k ie m , iż taż gazeta nadal u niego d ru k o w a n ą będzie. M a b jw c y , iak iuż d o n iesio n o , w st r z j m a l i n atychm iast w y daw an ie tego pisma. Pan D en tu sądząc Sie pokr/.j w tlzon j 111, zaczął wy da wae na n o w o O n f l a m m e , ale iak o pism o n i e polityczn e 1 t j g o d n i o w e ; d a w m e y b o w ie m ten dzien n ik w y c h o d z ił za przy- wileiem iak o dod atkow y d o gazety lin- gulałeur.
— Z o koliczn ości ro zpo czętych układ ów z rząd em w ysp y Ilaity, r z e k ł w Izbie Depu- t o w a n j c h Hr. Alexy A/oaii/es. «l‘r z j m ierze z w ysp ą łlaity potrali n a j k o r z y s t n ie j s z e z w ią z k i u g r u n t o w a ć ; potrafiłoby n a w e t ślady u z u r p a c y i z a t r z e ć , i to u tw ie r
dzić, c z e g o m o cą oręża i;igd y za p rze
czać nie m yślim y. Nie rzeklibyśm y \V tym p rze d m io c ie ani ie d n e g o w y r a z u * nawet milczenie nasze m o że b y w sparło, u k ła d y , g d y b y ś m y nie b y li p r ze k o n a ni iż w ym arzeniem życze ń n a szy c h w in n iśm y rząd w e s p r z e ć , a b y raz iu z z a k o ń c z y ć dziesięcioletni.] p rze w ło k ę . M ilczelibyśm y, g d y b y nie nasze t j l k o w yłącznie o k rę ty zm u szo n e b y ł y w z a tokach i portach St- Dotningo o b c ą p r z y bierać b a n d i r ę , i g d y b y w ty ch u k ł a dach nie p r ze b ie r a n o f o rm y , która iuż
w' n o w szych czasach w yszła z u ży w a n ia . « 4 M ów ca m iał tu na widokti odesłanie pełn o m o c n ik ó w Ilaitiysk ich do d e p a r tamentu R en u fp ó ź n ie y p rzy b y li do p o b liskiego zamku), i o d l i c z e n ie ich oęl w szelkićy spółki z publicznością. U ż y w a ł m ó w ca w c ią g u całćy m o w y w y r a żeń w liczbie m n o g ić y : M y , a to za*
pew n e dla oznaczenia całćy party i ro- ta listo w 'k iey w Izbie.
__ Dra pean blanc zaw iera pism o b y ł e g o J en eialn ego P ro k u rato ra M artyniki
1 D e p u to w a n e g o tey że K o lo n ii , H ra b ie go de Cocqiu ray • F a lm e n itr , w którćm rozmaite o s k a r ż e n ia , któ ry ch się d o p u ściła O p p o z y c y a przeciw Hządowi z p o w od u zaszłych na tćy w ysp ie u w ie z ie ń i d e p o r t a c y y , zwy< ię/ko zbiia. M ię dzy iiiuemi m ówi : iż za czasów I,ta- dw ik a X I I I i X I y K o lo n ie nasze b y ły ieszcze w stanie d z i e c i n n y m ; klassa
r o l n y c h k o lo r o w y c h bard zo h j ł a m ałą*
i nieuwaźćino w cale na n ie b e z p ie c z e ń s t w a , na które się w y s ta w io n o , tmda- iąc C za r n y m ró w iie ż p raw a z Białe tri i } p o zn a n o ie d o p ie ro w tenczas gdy w m ia
rę p ow ięk szen ia się ludności M ulatów , p o m n ażały się ich żądania. W ten czas gw a łto w n ie b y ł o potrzeba u ż y ć środ
ków tamuiących te ż ą d a n i a , i z a c h o wać K o lo n ią od zniszczenia rozsądnem t ustawami. C o się tycze teraz w y g n a nych lu b na G alery skazany ch z Mar*
l\in ki, wszelkie przepisy prawa z o s ta ł y iak iniy su row iey z a c h o w a n e m i , i w y r o k na nich w y p a d ł przez ¿Wołaną szczególną R a d ę , d o p ie ro yvtenczas, g d y taż zu p ełn ie przek onaną została o ich winie. Spisek m iał i b C ę u d n : w y b u c h n ą ć i yvy kon an ie iego zostało zinsz*
czo uem ie d y m e przez p r zy b y c ie k o m panii Artylleryi z Francy i w sam środek powstania do St. P«erre. T o zdarzen ie dało powód d o t a y n y c l i doniesień, w skut*
ku których za bra n o p apiery, które p rze kon ały G u b ern a to ra , iż nie należało żad n ćy o p u ścić c h w i l i , ch cą c u p r z e dzić zannary sprzy sięgły t h.
_Podług; prywatny« li don iesień z T.izbo- ny, n ie m a tam iuż m o w y o t e m , by port tam te\szy, byłogłi>szoi 1 y portem wolnyn>.
— K ról p ostan ow ien iem sw oiem z d.
j 3 b . m nakazał: aby rady o k r ę g o w e ze- b rały się dma 5 Sierp n ia na p ie iw s z e sw o ie posiedzenie które dni 10 trw ać będzie.
— Król Im ć Pruski n a b y ł ś w i ę t o in*
tercssuiijcy z b i ó r . pomnikóyv e g i p s k i c h , z g ro m a d z o n y c h w Egipcie przez Jene
rała M m utoli. S p o d z ie w a m y się /e li
czeni w Berlinie ogło szą n ie z w ło c z n ie nayciek ąw sze k a w a łk i, szczegó!n ićy r ę - kopisma.
_ P rzy p o m in am y s o b ^ ł e G a zeta Ma*
drycka w p rzed ostatnim swoim numerz 4
o b w in ia ła g az e tę an g ielską Courier o z m y ślanie i ro z sie w a n ie n a y n ie d o rz e c zn ie y - szych b aśn i w z g lę d e m rz e cz y w iste g o p o ło że n ia A m e ry k i p o łu d n io w c y D z ie n n ik a rz angielski o d p o w iad a na tak w ie l kie obw in ien ie sam em i ty lko 'płaskiem i żartam i i z w y k łe m i p o w iastk am i. Sun o k a z n ie n ie s k o ń cz e n ie w ię c e y d o b re y w ia ry i go d n o ści. Z a m ia s t co b y miał nas o b w in ia ć , iak Courier to śm iał u- c z y n i e , że m y sami f a b r y k u j e m y wia dom ości
zP e r u , p rzy zn a ie form alnie
i e są w y ię te
zG a z e ty M adryckiey, i tlodaie: «Zdaie nam się że wieści te no- s/.ij p iętn o p rzesa d y , je d n a k o w o ż nie -
p otrzeba b a rd z o otem p o w ą tp ie w a ć , źe spraw a p o w stań có w d o zn ała w ielkich w strząśn ień w P e r u , i ze B oliw ar i ie go w o y s k o , c h o ć b y n aw et nie byli z m u szeni do ustąpienia z tćy ok o licy, p r z e cież nie z n ayd uią się w p o ło żen iu go - dnem p ozazd roszczenia.« {E tolle. i
— W y d a w c a p am iętn ikó w Condorceta o g ła s z a , ze te są p o d łu g a u te n ty c z n y c h r ę k o p isó w C o n d o r c e ta i in n y c h zebran e ) w y d ru k o w a n e . Składnią Się o n e z l i
stów p o m ię d zy tym u c z o n y m i iego p rzy iaciołm i.
— M ę szczyzn a i kobieta u m arli na p o .
Ii i
przy T u lu z ie
znadzw yczay ne g o u- pałn. (E loU e,)
— Z uwag któremi Dziennik Drapeau. blanc odpowiada na czynione mu zarzuty ob
skurantyzmu , są niektóre godne przyto
czenia :— «Ci którzy by chcieli myśleć i r o z u mować dzielą się na dwie klassy. Jedni rozwa/aią sumiennie, i co mówią to z prze
konania: tacy wiedzą źe długi namysł iest potrzebnem przygotowaniem się do mądro
ści i źe z zastanowienia pochodzi myśl gruntowna. Inni przeciwnie zamiast coby mieli trzymać się metody ścisłey i praco- witey , iaką powinność przepisuic, inówia na każde zawołanie o wszystkiem bez ża
dnego namysłu. Jcli rozmowy porównane być mogą do koła prędko obiaraiącego się, które po wielkiey liczbie poruszeń, stawa w tym samyin punkcie z którego wyszło.
Ci ludzie , ieżeli mamy u?.yć wyrazu Mon- taigua, nie mówią, ale łiałasuią.
Jeżeli więc lesteśmy obowiązani tłuma
czyć się z niektórych naszych poprzednich myśli i zd a ń , nie do tych głos nasz obra
camy którzy nas zaczepiaią nie chcąc nas zrozumieć. Az nadto dobrze w ie m y , ie ich namiętności i życzenia przeciwne sa temu ażeby
rhszrozumieli. Aiówieiny za
tem do ludzi szczerych . do serc szlache
t n y c h , do przyiadół nayświętszey sprawy;
ich będziemy zaymować raz ieszcze i za
stanawiać nad potrzebami naypilnieyszenn dzisieyszćy cywilizacyi.
Gdzie Konstytucyonista wyczytał t o , że chcemy naukę zabrać na użytek wyłączny iedney klassy , iednego oddzielnego poko
lenia , a to z krzywdą innych klass naro
du? Cośmy zawsze mówili, to zawsze po
wtarzać będziemy, (aż póki przeciwnie kio nas nie przekona ) ze naywiększa część lu
dzi ma ograniczone zdolności, gdyż natu
ra pomimo swoiego bogactwa i nieskoń- czoney mocy swoiey, nie często stwarza cuda. Dodaliśmy , iż niedorzecznie a na
wet nkbespiecznie iest poniewierać nau
kę , rzucaiąc ią pomiędzy trzodę, któr*
czół^aiąc się po z ie m i, zbiera wszystko co napadnie, równie błąd iak prawdę, i któ
ra niies/aiąc ieduo z drugiein bez żadne
go ładu, sama nawet prawdę bierze opa
czn ie , i nie mogąc powiedzieć że się su • Kiiennie m yli, ciłka się w otchłań uroienia
- W -
którą otworzyli chemicy i «pikureyczyko- wie dzisieysi.
Lecz czy liż przez to chcieliśmy powie
d z ie ć , że massa ludu powinna bvć utrzy
mywana w grubey niewiadomości ? że nie potrzebuie ani światła ani wychowania P i że wypada ią doprowadzić do takiego sto
pnia niedolężnośei ażeby niewolniczo dala się powodować tym, którzy będą monopo
listami taymków oświecenia P N ie ; podo
bny system byłby zbrodnią przeciwko ludz
kości ; nie po chrześciańsku byłoby tak czy nić. Ludzie pychą powodowani, którzy- by chcieli poniżyć do tego stopnia bliźnich swoich, ażeby sami używać mogli wyższo ści iaką nadaie światło i rozum , nietylko nie uzyskaliby żadnego skutku swoiego śmia
łego przedsięwzięcia, lecz nadto byliby w k^ótce ogarnieni ciemnościami , temi wła
śnie kióreliy stworzyli dla drugich. W krot
ce ich panowanie upadłoby z łosk otem ; zginęliby u stóp swoich niewolników, i czło
wiek , obraz Bóstwa, wróciłby się do sta
nu niedołęztwa z którego niegdyś wyszedł iaśnieiący światłem.
Będziemy obstawać zawsze za nauką dla istot zdolnych oświecać się ; lecz za nauka stopniową, podległą próbie, ażeby ten któ
ry ma wniyśdź do świątyni nauki, nie wcho
dził do mey bez należytego powołania, bez przysposobienia do tego umysłu i wznie
sienia duszy stopniami. Kraina umieiętno- ści nie może być zdobyta śmiałym i nie- bespiecznym krokiem; potrzeba ią zwycię
żać rostropnie i powoli ; ten który bez oczyszczenia serca i umysłu , nierozmyśhiie do mey się z b h ż a , w przepaść iest po
grążony.
Nadew*zystko chcemy ażeby nauka przy
brała swoię dawną powagę; ażeby zasiada
ła otoczona światłem czystem , na krze
słach ministerskich, w -zgromadzeniach pra
wodawczych , na radzie Królów , wszędzie natoniec gdzie słowa ludzi maią tak w iel
ki wpływ na rzeczy. Ażeby zaś ten sto
pień i tę powagę mogła osiągnąć, pragnie
my zupełnego przeistoczenia teiaźnieyszego wychowania, chcemy powrotu do wysokiey mądrości wieków naywięcey oświeconych.
Skutkiem rozmaitych nadużyć , które się wcisnęły do wychowania, nauka stała się szkodliwa ludziom zamiast co miała ich
0los polepszyć. Koterye piszących ziawiły się; ludzie których cały los zawisł od pió
ra, pisali dla tego żeby pisać, i biorąc r z e miosło za powołanie , zniżyli się aż do gminu. Tam występuiąo w postaci proro
ków, przepowiadających rewolucye i za
mieszania, rozsiewali sofismata tym samym sposobem iak szarlatani rozdaią swoie pro
szki. Ogłosili powszechne panowanie świa
tła , nowy chrzest dla pospólstwa , w którym obudzili nayśmiesznicyszą iego próżności i pychę, nie usprawiedliwioną żadną wielko
ścią charakteru ani wyniosłością duszy.
Każdy Rząd winien iest swoim podwła
dnym nayprzód wychowanie moralne i re- ligiyne, a potem wychowanie cywilne i po
lityczne. Co do nauki gruntowney i ob- szerney, ta iest tylko przeznaczona ludziom maiącym wielkie obięcie ; mało takich któ- rzyby ią osiągnąć mogli , bądź dla niedo
statku sposobów, bądź dla braku powoła
nia i talentów, badź nakoniec (iak to u- ważstł głęboki i prawdziwie rozsądny Ba- kun) dla tego że trochę nauki psuie ro
zum , i że tylko człowiek doskonale uczo
ny zdolny iest osiągnąć korzyści wynikaią- co z oświecenia.
Tak więc Rząd powinien się zgadzać z K o ściołem dła ukształcenia , we wszystkich klas sach towarzystwa , liaypiód chrześcian a po lem obywateli dobrych. W kraiu urządzo
nym gdzie wszystko ni« opiera się na po
jedynczym interesie , naynizsze stowarzysze
nia
,kunszta nawet i rzemiosła,
m o g ąbet obawy i w swoiey sfer/e, mieć udział do czyn
ności publicznych. Ci którzy do nich na
leżą zdolni są zostać czyiinemi obywatela
mi w swoiey gm inie, podobnie iak inni na większą miarę są czynnemi w większeni zgromadzeniu narodu. Człowiek który zna swoie .obowiązki względem Reiigii i kraiu, swoie powinności względem Boga i ludzi, powinien się kształcić i znaleśdż we wszyst
kich stanach ; lecz urzędnik, człowiek wy
wyższony w godności, mąż dostoyny. wy
maga nauki mocnieyszey i większey. Jeże
li pewny przepych zdatności nie odróżnia go od łudzi pospolitych, ieżeli na wzór drzewa wyniosłego i opiekuńczego, nie wzniesie głowy swoiey nad t ł u m , , i do- droezynnym cieniem nie osłoni słabszych od siebie roślin, przynaytnniey potrzeba iest koniecznie aby był owocem uprzywileio- waney ziemi, W niedostatku powołania i talentu, przynaymniey niepodległość życia, wolna oił szukania zarobku na zaspokoie- nie codziennych potrzeb, może go przy
sposobić do oddania się gruntowney nau
ce i dochodzenia prawd na których spo
czywa budowa narodów.
— IV Roczniku prawodawstwa ( annuaire de legislation) znayduiemy następujące ważne wypadki;
1. Dary i zapisy, w liczbie 16001 na rzecz publicznych zakładów poczynione ,
Wbulletynie praw w ykazane, uczyniły w r.
i 8 a 3 , 4,728;«98 franków. Z tey ogólney summy przypadło na szpitale i dla ubo
gich 3,470,000 fr.
2. Pensye cywilne i w oyskowe, nadane w tymże roku, nie czynią iak i,573,23a franków.
3 . Ustanowiono tylko 9 majoratów, a ich dochód roczny wynosi 79,182 fr.
4. Upoważniono 14 osóli do zmiany lub przydania sobie nazwiska.
5 . Stu dwóch cudzoziemców, a między niemi 23 Anglików , otrzymało pozwolenie zamieszkania we F ran cyi, a 88 dostało na-
Uirahznryą. ,
6. Nadano 170 patentów na wynalazki, ich wprowadzenie do k ra iu , łub wydoskonale- nie.
l e n ż e rocznik zawiera wiele innych szcze
gółów bardzo użytecznych ; lecz głównym iego przedmiotem , iest ułatwić szukanie za pomocą słownika rocznego praw , u ch w ał, postanowień i reskryptów, ogłaszanych
Wurzędowych bulletynach i rozmaitych zbio
rach prawniczych. Znayduie się tam tak
że opis życia blisko 60 osób, iakoto: P a
nów A b ria l, Descze, i t. d.
— X. Macićy d’Agoult były Biskup w Pa- miers, zmarły w Paryżu d. 21 Lipca, urodził się w Grenoble r, 1749. był wielkim Wika- ryuszem w llouen i w tymże kościele Ar-
• hidyakonem z Yexin - Français. Mianowa
ny Biskupem w Pamiers otrzymał
s a k r adnia i 3 Maia >787. X. d’Agoult poświęciwszy się badaniom filozoficznym , udał się do Szway*
caryi. Wydał w Solurze dwa dziełka, oba- dwa pisane d. 9 Maia 1791 ; iedno iest pod tytułem Ordohance etc. postanowienie ty ' czace się \vyboru Bernarda Font proboszcza z Serves na Biskupa konstytucyynego w Ar
rière: druiiie Ostrzeżenie Pasterskie do du- n ' n chowieństwa
iprawowiernych , chroniące ich od odszczepieństwa. W r. 1801 prosił o u- wolnienie
iodtacl żył na ustroniu.
N i e k i e d ybawił się nauką finansów,
i wr. 1816 dru
kiem ogłosił : « Uwagi nad proiektem banku narodowego , i odpowiedzi na zarzuty przo ciw temuż proiektowi.» W słabości
o s t a t n i e fodebrawszy z naywiększćm
z b u d o w a n i e mwiernych w'szelka pomoc religiyną. rozstał się z tym światem. Był on bratem Wice Hra bi d ’ Agonit.
D O D A T E K
d o d a t e k
Do Numeru 64*- M O N IT O R A W A R S Z A W S K I E G O z dnia 10 Sierpnia 1824.
W IADOM OŚCI LITE
RACKIE.
O Stanie N ow ćy H iszp a n ii.
( Wyi^tek z pisma p eryo d y c z n e g o D er Staats-
toann.)
Przeciwko sekcie która zwycięztwa swoie
*aklada na ułudzeniu, a ułudzenie na ogói-
**ytn prawie braku wiadomości gruntownych ,
* "a milczeniu swoich przeciwników, niepo trzeba używać lepszćy, taktyki iak wystawie prawdę, przeciwko ićy kłamstwom; czyny przeciw ićy dekłamacyoin; smutne skutki ićy
* wycięątw, na przeciw iéy zwodniczym obie lnicom, W tym to celu zebraliśmy poniż
**e wiadomości o stanie nowćy Hiszpanii;
dowiodą one ‘ ile okropne i nieszczęśliwe , nawet pod materyalnym względem, były u
»iłowania podięte przez Amerykę południo
" ’ 3 , na wybicie się z podległości. Nie- vvspomnimy tu bynaymnićy o Jhienos-Ay- res , które od lat1 lis tu iest teatrem woien domowych i wszystkich spustoszeń towarzy
szących im nieodstępnie ; niepowiemy nic 0 Caraccas , Chili, Kwito i t. d„ gdzie a-
"'»nturnicy wszystkich kraiow graią rolę Oswobodzicieli , i gdzie nieszczęśliwi miesz*
kańce zmieniaia w prawdzie bez ustań*
tyranów, lecz nigdy tyranii. Gdyby zas P°Watp¡ewana o rzetelności naszego twier
dzenia , odesłalibyśmy naszych czytelników do źródeł naymnićy podeyrzanych. T a k , nP> gazeta w Caraccas, uczyniła w r. 1820
*u'utne uwagi nad klęskami które woyna ł r *ądzihi w tćy prowincyi.
W roku 1809, mówi ona, ludność pro-
%mcyi wynosiła 420,000 mieszkańców, z któ-
»ych } zginęła. W 1810 r. miasto Carac- Ci*» liczyło ich 3 i , 8 i 3 , a r. 1816 pozostało tylk^j a 1,408. W 1810 r. ludność C a
labozo wynosiła 3 , 783 ; w r. 1816 było tyl- i860. Ludność wyspy Śtćy Małgorzaty ztnnieys7.yla się od zaczęcia rewolucy i o
^iOoo osób; ludność powiatu Barcelony, o , 2 )Ooo;— Cumany, o j 5 , o o o ; — Y a h u a s , 0 ' ł . o u o ; — Maracaibo, o 6,o«o; — Coro, 0 4 iOoo mieszkańców. ' Zkądźe łiłantropo-
" r*e rewolmyyni nabyli prawa poświęcania Swoićy dmnie j swoim niedorzecznym teo- ry°»> J ludności prowincyi niedawno tak Si0ięśliwćy i która codziennie wznosiła się
&lunu więcćy kwitnącego ?
Cl> się tycze ftowćy Hiszpanii, pewną iest
^eczą Hiszpania , a przez nią Frant ya
‘etiicy i recita Europy pobierały z Mexy 1 Vera-Cruz , istotne zasjłki. W ostut-
•>lko porcie, ładowano co rok dla
‘SłP«iiii 6 do 7 milionów piastrów w zło -’
c,e i „ „ i . ■ ,
»'thrze wybitem na pieniądze, a nie
kiedy i i .
, J ,a'lnnki te wynosiły 12 do i4 milio
nów. rr„ trzecia częsc tych pieniędzy pozo- • • • . u ■ 1 gd- W ^ra' u ’ * resalll'ąee wyt hoił/.iły lein'l¿iéy na opłatę towarów fabryk za-
^ ni^ nych , a osobliwie za płótna, tkane . Włościan Niemieckich, i za mnóstwo mnyrh a i » » r
*lot • “ ułów. Ten ogromny wywoź h- * sre^ra > ułatwiany iedynie przez pe|n UWe stósunki z Hiszpanią , ustał zu- í r¿(j|,e ’ * P°dobno wieki upłyną , za nim
*tat Wy*c^Ie 2 powodu rewolueyy lat o-
^ ,c 1 znowu wytryskiwac zaczną.
rozmaite prowincje kraiu, n,*PPachŁ ■ naSiyCh c*y‘ elników aby ie na my w t o i n í r Kra kŁinyCh u.wa4ali ’ ' P °*n«y-
"ości, y *«uhne skutki mpiemanćy woł- r *e ^ewolucją , prowineya Sonora
ku
n i tu
H
miała 140,000 mieszkańców. Sonora była niewyczerpaną kopalnią złota , wydobywano z ni ¿y skarby które przeprowadzano do mennicy w Mexyku. W zamianę tych b o gactw otrzymywała płody europejskie za po
średnictwem Hiszpanii. Teraz ustały iéy związki handlowe z stolicą , a prowincja Sonora prowadzi handel z Stanami Zjedno- czonemi przez porty Quinas i San lilas na oceanie sp o k o jn ym ; przez to wydarła E u ropie 1,000,000 piastrów rocznie. Trudno będzie zaradzić temu złem u , i piowincya Sonora nieprzyłączy się zapewne do zwią
zku federaeyynego który inne prowincje pragną utworzyć; można ią więc uważać za oderwaną od Mexyku a tem samem i od Europy.
Prowineya Durango liczyła 122,796 miesz
kańców. Doznali ona wszelkiego rodza
ju nieszczęść na początku rewolucyi ; a na końcu sprzykrzywszy sobie uciemiężenie przez niepodległych, zrzekła się wszelkiego handlu z Mexykiem.' Zjednoczone Stany od nićy samćy tylko pubieraią rocznie 2,000,000 piastrów za towary.— Prowineya Guadalaxara miała w 1807 r. 623,570 miesz
kańców. Wiele ona ucierpiała przez za
mieszki polityczne, a szczególmćy w mia
stach rękodzielnych , które przed tą epoką były w stanie nader kwitnącym. Nieobecność Hiszpanów wkladaiących swoie pieniądze w załoienia fabryczne , straty poniesione , śmiertelność sprawiona przez nędze i obce okręty przybywaiące * wielkieiui ładunka
mi , wprawiły w naysmutmeyszy stan tę prowineya, tak dalece i* prawie wszystka gotowizna zniknęła. Rolnictwo iest ieszcze dotąd wrtobrjm stanie, lecz z a t o uprawa bawełny, zatrudniaiąca i żywiąca wiele lu
dzi, upadła. Teraz chce ta prowineya sa
ma się rządzić, i wzbrania się przyłączyć do rządu federaeyynego.— A o w m c y a Zaca
tecas miała w 1806 r. ludności i 5 i, 743 , bogate kopalnie rolnictwo i handel czyni
ły tę prowincją , iednę z najbardziéy kwi
tnących w IN o w ¿y Hiszpanii. Rewolucja zniszczyła tę pomyślność, a mieszkańcy kraiu zostaią w naywiększćy nędzy. Od nie
dawnego czasu, powróciło tam kilku Hisz
panów, i rozpoczęto znowu prace w kopal niach; lecz wiele lat upłynie, a ona me będzie tem czem była. T jiu czasem Me xyk utracił korzyść wybiiania swych kru
szców na pieniądze 1 handel zamiany na
der znaczny. Okazuie się iż ta prowineya przyłączy się do prowincyi Guadaxara.
Prowineya Quanaxuato, naymnieysza, lecz ze wszystkich nayludnieysza, albowiem liczyła na 3oo mil kwadratowych, 540,000 mieszkańców , miała kopalnią srebra w któ- rćy pracowało codziennie 6‘ooó robotników, 1400 m ułów , 4000 kom 1 2000 w o z ó w ; hray iest bardzo dobrze uprawiany 1 wszyst- Kieh płodów w mm podostatkiem Można sadzić do iaktego stopnia pomyślności ilu stłaby ta prowineya, skoro się wspomni ze stolica w 1808. r. miała 80,000 miesz
kańców , i że handel przynosił iéy corocznie 4o milionów; lecz od chwili straszliwéy zezi wykonanéy przez łlU lalgo, Hiszpa
nie się wynieśli. Teraz wszystkie te b o gactwa zniknęły i można zapewnić że wie
le lat niewyslarczy leszcze do wynagrodze
nia szkód które poniosła.
Prowineya Oajaea miała 328,860 miesz
kańców. Chciwy krwi Múrelos kazał wy
mordować wszystkich Hiszpanów w nićy o siadłych; ci któriy szczęściem uszli prze>j
r z e z ią , opuścili podobno na zawsze kray który im był winien całe swoie bogactwo, to iest: uprawę bawełny. W pośród poru
szeń politycznych, prowineya ta była za wsze spokoyną, i dla tego utrzymała nie
które swoie związki handlowe ; iednakowo?,, podług ostatnich doniesień , które do nas doszły, n¡o£emy zapewnić źe iéy dochody z-nnieyszyły się o i J 2 od ezasu iak fa
bryki założone przez Hiszpanów zostały zniszczone.
W Prowincyi Vera-Cruz, zamieszkali tam
że Hiszpanie prowadzili z mieszkańcami wewnętrznych prowircyy nader znaczny handel. Prowineya ta liczyła i 54 ,206 miesz
kańców, których nilem zatrudnieniem przernysłowem była uprawa bawełny. W y woziła ią s*i znaczne summy do Tosama- luavan , do Ruliscoya i innych portów téy okolicy. Teraz, kiedy prawie wszystkie rę- kodzielnie królestwa sa bezczynno, nialo iest spekulantów; kraiowry zaś nie są d o syć bogalemi do zakupienia wiejkieh par- tyy bawełny. Handel który ta prowineya prowadziła z Europejczykami , począ
wszy od tego portu aż do granic iest teraz zniszczonym. Nieobecność Hiszpa
nów, -a następnie i zwwanie z niemi wszel
kich stosunków handlowych , szczupłość go
lowych pieniędzy u konsumentów , napływ statków cudzoziemskich, a szczególniéy z Ameryki półnoeney , gościńce napadane przez bandy łotrów , i brak ufiuyíei w rozlicznych rządach nastałyeh p o'rządzie hiszpańskim:
wszysko to się przyczyniło i ieszcze się przy
czynia
