• Nie Znaleziono Wyników

Lâ Espero : officiellt organ för Svenska Esperanto-Förbundet (S.E.F.) : organ för Esperanto-rörelsen i Sverige. Arg. 31, nr 11 (November 1943)

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Lâ Espero : officiellt organ för Svenska Esperanto-Förbundet (S.E.F.) : organ för Esperanto-rörelsen i Sverige. Arg. 31, nr 11 (November 1943)"

Copied!
8
0
0

Pełen tekst

(1)

N o vem b er 1 9 4 3

m 'Si

31 &rg. JT:r 11

VŜ ' '■ j, - ' , " ~V V ' - ' x ®?S i '

O R G A N F O R S V E N S K A E S P E R A N T O - F O R B U N D E T

•Xz>X>Xr: ‘ŝ>Ĵ7. Ss/r.,

ttaaaflgaamff^^^^ «xxis> • Wfyw«TOflMBK»a ..••$&’ &v: •' •:>*‘ • • ''§&■ >,} ->> •• •••'•

mdnnen bakom verket.

Stockholm s E sp eran to fo ren in g hade den 6 okt. med anledning av F o rlag sfo ren in g en E sp e ra n tc s 25-ŝrsjubi- leum in b ju d it till en enkel festlig h et i sin lokal, v a rtill m an s a rs k ilt in v ite ra t s tifta m a ja m te en del tid ig are v erk sa m m a ald re esp eran tister. A v sik ten v a r a t t p&

d e tta s a t t f& tillfalle visa de m an sin u p p sk a ttn in g , som n a s ta n u n d er h ela k v a rtsse k le t s k o tt fo rla g ets v erk sam - het. D et anforande, som fo rlag ets n u v aran d e chef, bok- try c k a re B e m h a rd E riksson, holl vid tillfallet, form ade sig ocks& i fo rs ta h an d till e t t ta c k till d essa fo r deras in sa ts och hade i b ero rd a avseende u n g efar foljande in- neh&ll:

I d ag fo r precis 25 &r sedan sam lades p& G ustav V asa- a u to m a te n vid U p p lan d sg atan i Stockholm n&gra opti- m istisk a ungdom ar, som darm ed s a tte i g&ng e t t verk, som fo r &tminstone en del av dem skulle kom m a a t t innebara, a t t de fo r det offrade in te b a ra de fo rs ta ung- doms&ren m ed dess glodande tro och en tu siasm u ta n aven m&nga och l&nga &r av den tid i en m an n isk as liv, som p la g a r k allas m ognadens. Vi h a r n&gra av dessa bland oss i dag.

J a g b ek lag ar, a t t en bland dem, som ja g i d ag ville h alsa i fo rs ta hand, in te h a f t tillfalle a t t n a rv a ra . J a g ta n k e r d& p& den m an, som to g in itia tiv e t till F o rlag s- foreningen E sp eran to s bildande, nam ligen k a m re r A d o 1 f L a r s o n.

R edan under sin a tid ig are studie&r blev h a n b e rg ta g en av Z am enhofs g en iala skapelse, en k a rle k som fo r honom

— ja g v e t d et — kom m er a t t ra c k a livet u t. M ycket tid ig t kom h an a t t in ta en p la ts bland dem, som skulle kom m a a t t s k a p a den sv en sk a esp eran tism en s h istoria.

U nder de g&ngna &ren h a r h an d ra g it m&nga av v&ra lass — och sah n erlig en in te de la tta s te . R a tt s n a rt in- s&g han, a t t skulle esp eran tism en i Sverige h a n&gon chans a t t fu llt sl& igenom, d& m&ste d e t a n d ra och h&r- d are ta g till fo r a t t lyckas — d et m&ste &t rorelsen sk a p a s o rg an i tja n an d e syfte.

H an s blick fo r re a lite te r sade honom, a t t en aldrig s&

brinnande tro hos honom sj&lv och a n d ra ej skulle v a ra

tillrack lig fo r a t t in i v&ra leder fo ra den s to ra m assan.

D artill m&ste a n d ra och m e ra p& tagbara saker.

D et v a r d e tta han drom de om, n a r h an planerade och sed erm era v a r m ed om a t t i d etalj u tfo rm a lin je m a fo r den organisation, som kom a t t b a ra d et n u m era valbe- k a n ta n a m n e t F o rlag sfo ren in g en E sp eran to . H an s in- s a ts kom dock in te a t t sta n n a e n b a rt vid u tfo rm an d et.

D et v a r F orlagsforeningen, s&dan h an ta n k t sig den, som skulle b ry ta den v ag som m oderforeningen, S venska E s- p eran to -F o rb u n d et, ej sjalv v a r m a k tig a t t b ry ta, och red an fr&n s ta r te n k a sta d e h an sig d arfo r in i a rb e te t fo r realise ra n d e t av foreningens sy ften och darm ed sina egna drom m ar.

D et skulle v a r a m ycket a t t b e r a tta om d et g ig a n tisk a arbete, som de fo rs ta och i n a sta n sam m a m&n alla de foljande &ren m edforde fo r dem, som kom a t t b a ra a r- b etets tu n g a, m en dess b a ttre , ibland av en fick sm a k a n&got av fram g& ngens sotm a.

N a r m a n b lad d rar i F o rlagsforeningens g am la proto- koll, k a n m an p& rad e m a , m en an n u m e ra m ellan dem, l&sa om, a t t d e t v a r e t t s to r t av en ty r, som ungdo m arn a av 1918 gav sig in p&. A tt Adolf L arso n in te horde till dem, som tv ek ad e infor sv& righeterna, d e t h a r h an san- nerligen blivit i tillfalle a t t visa, och a t t F orlagsforening- en kom a t t rid a u t de fo rs ta &rens sto rm a r, d et v a r till sto r del beroende p&, a t t h an hade e tt overflod av den egenskap, som liga k a lla det skotesynd, som m a n &ter- fin n er i o rd stav e t ”envis som en m a s” — fr&n den lands- a n d a n a r nam ligen L arson. D en ekonom iska ap p a ra te n s v an sk lig h eter och pressande arb ete kom redan fr&n b o rjan a t t n a s ta n u teslu tan d e vila p& honom. Om ja g in te m iss- m inner m ig, v a r L arsons s ta rk a s te skolam ne m a tem ati- ken. D en h a r han behovt m&ngfaldiga g&nger som F o r- lagsforeningens kassor. R edan 1920 hade v an sk lig h eter- n a h o p a t sig i s&dan grad, a t t sty relsen in fo r d e t sam - lade & rsm otet meddelade, a t t situ atio n en v a r oh&llbar.

Den bad a t t f& g&. D et fick den inte, ty m an forstod, a t t om in te L arson & C:o kunde k la ra saken, d& vore den o h jalpligt forlorad. M an vadjade — och lyckades, och bort&t tju g o &r e fte r d e t &rsmotet fan n m an fo rtfa ra n - de L arso n som ledam ot av fo rlag ssty relsen . N a rm a re tre ttio a n tju g o av sin a b a s ta &r h a r h a n till m y ck et s to r del a g n a t oss. Vi h a inte f&tt g ladjen a t t se honom bland

6 ?

(2)

D en av de h a r n a rv a ra n d e , som ja g pŝ. F o rla g e ts hog- tid s d a g i f r a m s ta ru m m e t v ill v a n d a m ig till m ed e t t v aikom m en, a r dess chef sed an den b ly g sa m m a b o rja n fo r 25 &r se d an tills fo r b a r a e t t &r, d& a n d ra upp- g ifte r tv in g a d e h o n o m a t t avg&, n a m lig e n r e d a k to r h e n n i n g h a l l d o r . M an b eh o v er in te tillg rip a over- ord, n a r m a n vill ta la om, v ad h a n b e t y tt fo r oss. H all- dor h a r v a r it lik a m ed F o rla g e t och F o rla g e t h a r v a r it H alld o r.

F o r de s v e n sk a e s p e ra n tis te rn a h a r H alld o r och F o r- la g e t b liv it till e t t o s k ilja k tig t b eg rep p . S k u lle m an o v e rh u v u d ta g e t k u n n a p&st&, a t t F o rla g e t h a r en sjal, s& k a n m a n u k a s a k e r t p&st&, a t t den s ja le n b a r H alld o rs s a rm a rk e .

K edan fr&n f o r s ta b o rja n v a r h a n m a n n en m ed id ĉern a, m en in te b a ra d et — h a n v a r av en den, som k u n d e l&ta idd bli re a lite t. A t t sv& rig h etern a a r till fo r a t t over- v innas, d e t h a r f o r honom a iltid st& tt so m e t t axiom . H u n d ra ta is och &ter h u n d ra ta ls a ro de p ro je k t, som h a n b u rit fra m , och i reg el h a r d e t v a r it s&, a t t n a r h a n f r a m la g t dem , s& h a r de ocksŭ v a r it m o jlig a a t t rea lise ra .

j? o rn a ila n d e n a s ja lv a & stadkom , a t t d e t s& sm & ningom blev h a lid o r, som e n s a m k o m a t t st& fo r F o rla g e ts sk o tsei och a t t se till, a t t d e t blev p e n g a r av v e rk sa m - h e te n a t t s to p p a i de h&l, v ilk a a llt e fte rso m v e rk s a m h e ts - iv e m o k ad es Diev a llt s to r r e och a llt fle ra . D e t lig g e r i s a k e n s n a tu r, a t t e t t fo rla g s s to r s ta u tg if te r k o m m e r a t t lig g a i dess try c k k o s tn a d e r, och u n d e rte c k n a d , so m kom - m ic a t t Dii den, som fo rla g e t till en s to r del h e d r a t m ed sin a D okD estahnm gar, ocn som d a rv id s a k e r t m e r a n n ag o n a n n a n k o m m it a t t f& en t i t t b ak o m k u lis se ra a , k a n o m v ittn a den m & ngfaid p en ib la situ a tio n e r, so m h a lld o r h a f t a t t re d a u t. JLiilgangar i la g e r h a r a lltid fu n n its l&ngt o v er s k u ld e ra a , m e n n a r en v a n lig a f f a r s m a n i de fle s ta fa ll k a n g o ra s in a v aru in k o p p& k o r t s ik t och fo r- n y a la g re t, n a r d e t s e r u t a t t sm a, s& b iir forh& llandet e t t a n n a t, n a r d e t g a ile r bocker, t y d a r m& ste m a n re d a n f ra n D orjan in r ik ta sig p& a t t b e s ta iia s& s to r u p p iag a, a t t den g e r b a s ta m o jn g a fo rtja n s t. M a n f o rs ta r , v ad d e t ta in n e o ar, om ja g n a m n e r, a t t exem peivis sv en sk - esp eran tisK o rd o o k — som inom p a re n te s s a g t, om ja g in te m issm in n e r m ig, to g en tid av t r e &r a t t f& fard ig , sed an b esiu t f a t t a t s om d ess u tg iv a n d e — m&ste b e ra k n a s r a c k a ŭ tm in s to n e bort& t tio ŭr, fo r a t t d e t sk u lle b a r a sig, och a t t den k o s ta d e i fu llt f a r d ig t s k ic k c :a 13.000 k ro n o r p lu s arv o d en till de t r e f o r f a tt a r n a och till k o r- r e k tu r g ra n s k a r e . M en — bok en sk u lie b e ta la s, n a r d en v a r fard ig , dess lik v id eran d e k u n d e in te d ro ja , till dess d en k u n d e v a r a s&ld. M en — av en d e t o rd n ad e H alldor.

N a r m a n b e ta n k e r, a t t fo rla g e t e n lig t p ro to k o lle t av d en 6 o k t. 1918 b o rjad e m ed e tt a n d e ls k a p ita l a v su m m a su m m a ru m 3.000 k r. plus e t t m e r eller m in d re fo r ogon- b lick et s a ljb a r t la g e r om 1.000 k r : s v ard e, och a t t d e t ta a n d e ls k a p ita l v a r fo rb ru k a t, n a s ta n in n a n m a n h u n n it o v er f o r s t a v erk sam h ets& ret, och a t t d en n y te c k n in g av a n d e la r, so m d a r e f te r u n d e r &rens lopp skedde, v a r fo r- sv in n a n d e lite n i forh& llande till behovet, d& forst& r m an , a t t d e t in te r a c k te m ed b a r a uen eg e n sk ap , so m A dolf D arson p& sin tid tillm a tte s i e k o n o m isk a tin g , n a r d e t gallde S v e n sk a E sp e ra n to -F o rb u n d e t, n am lig e n a t t v a r a d ess s to re tro llk a rl. H a r fic k m a n in te lita till n&gon tro lld o m — h a r v a r den e n d a u tsla g sg iv a n d e f a k to r n f r is k t m od, fo ru tseen d e , blick. H alJdor h a r v is a t a t t d essa e g e n sk a p e r in te a ro hon o m fra m m an d e .

O m m an , fo r a t t y tte r lig a r e s ta n n a in fo r d e t &r, som u n d e rte c k n a d r e n t e k o n o m isk t a n s e r v a r a d et m e s t p&- fre sta n d e , d e t &r d& n y ssn a m n d a o rd b o k u tk o m , e r in r a r sig, a t t s a m m a &r u tk o m in te m in d re a n y tte rlig a r e sex bocker, m ed en s a m m a n la g d u p p la g a av c :a 17.000 ex.

och m ed en try c k n in g s k o s tn a d av, sk u lle j a g tro , lik a m y c k e t so m fo r o rd b o k en , d& m&ste m a n fr& ga sig : v a r to g s m edel ifr& n? F o rm o d lig en sk u lle H alldor, om m a n rik ta d e den fr& gan d ir e k t tiU honom , s v a ra : ”T ja, m a n s a lje r b a r a ” . . . S& e n k e lt v a r det.

F u llt s& h a r d e t d o ck in te i v e rk lig h e te n v a rit. M ed e t t s& r in g a a n d e ls k a p ita l och m ed n o d v an d ig h eten a t t l&ta en b o k s fo rs a lĵn in g s tr a c k a s u t o ver & tskilliga &r, forst& r m an , a t t m & nga ek o n o m isk a sv& righeter fo re- le g a t. S jalv k a n ja g ocks& o m v ittn a, a t t d e t in te v a r it en

0 6

a v e g n a m edel la g t u t fo r try c k n in g s k o s tn a d e r, bl. a. fo r s o rg e b a rn e t D a E sp ero , v&r tid n in g . M en a v e n h y ra n fo r lokalen, lik so m a n d r a u tg ifte r, h a r m&ngen g&ng f& tt g&

u r h a n s fick a, fo r a t t &terf&s n&gon g&ng, n a r d e t s&

h a r p a s s a t.

V a rje e s p e ra n tis t, som v a r it m ed b lan d oss n&gon tid, v e t v a d F o rla g sfo re n in g e n a r. H a n vet, a t t d e t a r den, so m o m b eso rjer, a t t vi h a r la ro b o c k e r fo r v&ra k u rs e r, o rd b o ck er till y tte rlig a r e fo rk o v ra n och l i t te r a t u r fo r a t t k u n n a fo m im m a spr& kets s ja l och in n e rs ta vasen. H a n v e t ocks&, a t t darifr& n k a n h a n t.o.m . f& s& p ro s a is k a s a k e r so m en esp e ra n to ra k h y v e l, en e s p e ra n to b ly e rts - p en n a, en d ito g ram m o fo n sk iv a och m & nga a n d ra o b jek t.

H a n h a r b liv it v a n vid, a t t om h a n behover n&got, som h a r a t t g o r a m ed v&rt spr&k, s& b eh o v er h a n b a r a v a n d a sig till F o rla g e t — och h a n h a r d e t o n sk ad e i sin hand.

F o rla g sfo re n in g e n h a r a lltid v a r it v&r ro re lse s livsnerv.

U ta n den sk u lle vi n u in te st&, d a r vi st&r. I a lla &r h a r d en ek o n o m isk t och a d m in is tra tiv t, tr o ts b ety d an d e fo r- lu s te r darv id , s t y r t om, a t t vi v a rje m&nad h a r Da E s- p ero i v&r h an d . P ro p a g a n d a n ut& t h a r d en o m b e so rjt g en o m k o rre sp o n d en sk u rsen , v ilk en till i d a g b e s ta llts av ej m in d re a n 44.293 sv e n sk a r. D en till s i t t omf&ng s&

obetydliga, m e n b e tra ffa n d e s i t t inneh&ll s& utom or- d e n tlig a e sp e ran to n y c k eln h a r h ittills g& tt genom s n a r t 200.000 sv e n sk a h an d e r. M & ngtusenden av a n d ra p ro p a - g a n d a s a k e r h a r v a r it e t t g o tt s to d fo r v&ra k lu b b a r i d e ra s a rb e te . M&nga a r de r&d, som i o lik a s itu a tio n e r g e t ts b ek y m ra d e m en in g sfra n d er.

M ed a s tro n o m is k a ta l behover vi in te r o ra oss, om vi sk u lle r a k n a sa m m a n a lla de o lik a b o ck e r och p ro p a g a n - d ab ro sch y rer, som fo rla g e t h a r g iv it u t, m e n om ja g n a m - ner, a t t vid en sa m m a n ra k n in g , som ja g gjorde, ja g k o m till en siffra , som in te v a r s& l&ngt fr&n h a 1 v a m i l l i o n e n , d& t r o r ja g , a t t ni fo rn im m e r n&got av s a m m a in ip o n e ra n d e k an sla, som ja g sja lv erfo r.

A llt d e tta v e t n i k a n s k e en del om. M en h u r m&nga b la n d v&ra m e d lem m ar u te i la n d et, t.o.m . h a r i huvud- sta d en , v e t n&got om d e t i sa n n in g g ig a n tis k a och m odo- s a m m a a rb e te , som lig g e r b a k o m d e ssa r e s u lta t ? V ad v e t de om de p e rso n lig a offer, som lig g e r b a k o m succdn, h u r m y c k e t v e t de om de tu s e n ta ls tim m a r, u tp o rtio n e ra - de fr&n en i o v rig t sn ŭ lt tillta g e n fritid , so m m an n en b a k o m v e rk e t o f f r a t fo r den idĉ, som fo r dem h a r blivit en h ja rte s a k ! A v d e tta h a r e n d a s t n&got d& och d& n&tt ut&t.

F o rla g s fo re n in g e n E s p e ra n to h a r, d e t u p p re p a r ja g , a lltid v a r it v&r livsnerv, och d e t a r f a t t i g t a t t b a r a k u n n a sa g a , a t t vi a r den m y ck en ta c k sk y ld ig fo r de 25 &ren.

O m vi m ed v&rt ta c k v a n d e r oss d ir e k t till fo rla g e t som s&dant, s& b lir s a k e n n&got opersonlig. D a rfo r g o r vi den n u p& d en n a h o g tid sd a g p erso n lig : H en n in g H alld o r, du h o r i a llra h o g s ta g ra d till v&ra p io n ja re r. D u v a r m ed b lan d dem , som fo r 25 &r se d an v&gade s te g e t u t i d e t ovissa, och d u a r den, som u n d e r de g& ngna &ren kom - m it a t t f& b a r a d en ty n g s ta b o rd an . I 24 av fo rla g e ts 25 &r h a r d u st& tt i dess sp ets. U n d er 24 &r h a r d u p la - n e r a t och &ter p la n e ra t fo r dess och d arm e d fo r e s p eran - tism e n s b a s ta . I 24 &r h a r din o u ttr o ttlig a h ja r n a sk a - p a t n y a m o jlig h eter, n y a m edel. O fta h a r du tr o ttn a t, och lik a o fta h a r d u k n o ta t o v er till sy n es r e s u lta tlo s t a rb e te , m en lik a o f ta h a r d u p& n y tt g rip it dig v e rk e t a n och fu n n it n y a v a g a r, n y a m eto d er. D u h a r i sa n n in g f&tt e r f a r a in n eb o rd en av bibelns u ts a g o :

”O ch n a r liv et v a r so m b a s t, v a r d e t fy llt av so rg e r och b ek y m m er.”

V an H alld o r, vi ta c k a r dig, och vi a r g la d a a t t se dig ib la n d oss i dag. F o r n&gon tid se d an blev du p& g ru n d av d in a f o r tja n s te r p& d et omr&de, som h o r d itt d a g lig a a rb e te till, u tn a m n d till rid d a re a v V asa-o rd en . J a g k a n f o r s a k r a dig, a t t om vi e s p e ra n tis te r h ad e n&gon ord en a t t d e la u t, ’d& sk u lle du f& t v &.

M en __ D arson och H alld o r v a r in te en sam m a om d e t h is to ris k a ogonblicket, d& F o rla g e t bildades, f a s ta n de k o m a t t bli de tv&, som fic k b&ra dess h u v u d sa k lig a b o rd a. Fr&n F a lu l&roverk u tg ic k n&got &r e fte r D arson en a n n a n y n g lin g , so m av en h a n k o m a t t sp ela en roll, v isserlig en a v k o r tv a r ig a r e b e sk a ffe n h e t, i F o rla g e t.

J a g t& nker d& p& re d a k to r F r e d r i k S k o g . H a n

(3)

S v e n s k a E s p e r a n t o - T i d n i n g e n

F rd n F d rla g sfo ren in g en E sp era n to s ju b ileu m sfe st den 6 o kto b er 19^8 i sto ckh o lm sesp era n tis-

tern a s klubblokal.

(I a n d r a r a d e n , bred- vid L a E speros red a ktris E v a Ju lin , red. Jo h n Jo- hansson, boktr. B. E rik s- son, red. P. N ylĉn , red.

H. Halldor. — I f j d r- d e r a d e n fr d n v d n s te r A bilden: ing. R . P ehrson och bredvid honom handl.

M a rtin E rik sso n , v ilk e n i v e rk sa m h e te n s fo rsta dr u tfo rd e e tt g o tt arbete fd r fo rla g et, s a m t dir. L ean- der Tell, den sistn d m n d e en a v 20-talets m e s t n itis- k a esperantister.

v a r s a m m a eldsj&l som L arso n , n a r d e t g&llde v&rt spr&k.

E n u t m a r k t spr& kbeg& vning som h a n a r, g jo rd e h a n sig s n a r t u p p m a rk s a m m a d och k o m a t t tid ig t t a del i den s v e n s k a e s p e ra n to ro re lse n . H a n blev F o rla g s fo re n in g e n s f o r s t a s e k re te r a r e , v ilk e n p o s t h a n in n e h ad e till 1920, d&

h a n la m n a d e S to ck h o lm . H a n h ad e s&ledes tillfa lle a t t v a r a m ed om de f o r s ta sv&ra &ren och d a r u n d e r m ed de a n d r a p ro v a d e t in te a lltid s& g o d a ” p o r tf o r e t” .

P e rso n lig e n a n s e r ja g em ellertid , a t t S k o g s s to r s ta in- s a ts , in te b a r a n a r d e t g a lle r F o rla g e t, u ta n av e n be- tr a f fa n d e v&rt fo rb u n d , a r den s v e n s k a e s p e ra n to ro re l- se n s h is to ria , som h a n p& u p p d ra g a v F o rla g s fo re n in g e n f o rf a tta d e o m k rin g tid e n fo r v&rt spr& ks 50-& rs-jubileum . D e t a r en m y c k e t o m fa tta n d e volym , a v o s k a ttb a r t vfirde in te e n d a s t f o r v&r g e n e ra tio n e s p e r a n tis te r u ta n i a n h o g re g r a d f o r k o m m an d e. D e m a n , so m s k a p a t sv e n sk h is to ria n a r d e t g a lle r e sp e ra n to , g& v a l s& sm & ningom b o rt en e f te r a n n a n , och s n a r t k a n s k e in g e n fin n es k v a r, so m m ed s a m m a in tim a k a n n e d o m om den f o r s t a tid e n , s&som h a r a r fa lle t, sk u lle k u n n a s k r iv a v&r h is to ria . N u a r d e t g jo r t. T id ig a re h a r ja g n&got b e t r a k ta t, m en a ld rig k o m m it a t t n a r m a re s tu d e ra den. N u h a r ja g i n&gon m&n g o ttg jo r t d e tta . D e t & ngrar ja g in te . M an h a p n a r o v er d en rik ed o m p& d e ta lje r, och in tr e s s a n ta s&dana, so m rv m m e s p& d e s sa blad, och m a n b e u n d ra r d e t f a r d ig a v e rk e t, som b a r den n o g g ra n n h e te n s p ra g e l, so m a lltid u tm a r k e r Skog, n a r d e t g a lle r n&got, som s k a ll fo re v ig a s m ed tr v c k s v a r t a n s hj&lp. D e tt a v e rk v o re v a r t e t t b a t t r e ode, a n a t t so m n u lig g a b e g r a v t i en skrivbordsl& da. D e ek o n o m isk a forh& llandena v id d ess tillk o m s t v o ro e m ellertid s& dana, a t t d ess u tg iv a n d e v a r o m o jlig t. M en — d en s v e n s k a e s p e ra n tis m e n s h is to ria fin n s, och d e t ta c k a vi S k o g fo r.

M in k a n s k e i n&gon m&n tr d tta n d e red o g o relse sk u lle s a k n a fu llst& n d ig h eten s p rag el, om ĵa g in te &ven b ero rd e e t t p a r a n d r a a v de m&n, som h o r till s t i f t a m a , och som v a r p& s i t t s a t t b id ra g it till fo rla g e ts fram g& ng. I f o r s t a h a n d vill ja g n& m na in g e n jo r R u d o l f P e h r - s o n. Fr&n a t t vid s tif ta n d e t h a v a lts till stv re lse su p p - le a n t, r y c k te h a n e f te r r e d a k t o r S k o g s a v fly ttn in g s n a r t in som o rd in a rie och k o m d& a t t fv lla p o ste n som se k re - te ra re , en s y s s la so m h a n h a n d h a ft a llts e d a n &r 1920 till & rsm otet i &r. S e k re te ra re s y s s la n i sig s ja lv h a r k n a p p a s t v a r i t b e tu n g a n d e , d& d e t v&l i de f le s ta fa ll v a r i t verkst& llande le d a m o te n , so m h a n d h a ft &ven k o r-

resp o n d en sen . P e h rs o n s in s a ts h a r k o m m it a t t lig g a p&

e t t a n n a t omr&de. H a n h a r a ld rig h o r t till d en k a te g o ri m a n n is k o r, som. k u n n a t t a lju m t p& e t t pro b lem . A lltid h a r h a n sok£ dess k a r n a och i de fle s ta fa ll a v e n fu n n it den. U n d e r m&nga &rs tid h a r ja g h a f t tillfa lle a t t sa m - a r b e ta m ed honom . D a rv id h a r ja g a lltid f r a p p e r a ts av den la tth e t, v a rm e d h a n fo rst& tt a t t s a t t a sig in i en n y situ a tio n , och den u p p sla g srik e d o m , som a lltid v a r i t h a n s s ty r k a . G enom o m s ta n d ig h e te rn a s m a k t h a r fo rla g s - ch efen k o m m it a t t bli den, som u n d e r de s e n a re &ren f& tt u tf o r a d e t v e rk s ta lla n d e , o f ta u ttr o tt a n d e a r b e t e t p&

fo rla g e t. D& b lir o f ta in te m y c k e t o v er fo r n y a p ro je k t, n y a id&er. D a rfo r h a r d e t v a r i t v a rd e fu llt och u p p fris k a n - de a t t h a tillg& ng till P e h rs o n s liv lig a in te lle k t och h a n s u p p sla g srik ed o m . H a n h a r alltid h o r t till dem , so m ty c k e r, a t t m a n s k a ll p ro v a p& n&got n y tt. D e t &r en o v a rd e rlig e g e n sk a p f o r en a f f a r s m a n — och fo rla g e t a r ju en a ffa r, som a v e n d e t m&ste h a n& got n y t t d& och d&. M in tr o a r, a t t & tskilligt a v d et, som f o rla g e t fo re ta - g it u n d e r P e h rs o n s 23-& riga le d a m o tsk a p , k o m m it som r e s u lta t a v en h a n s idĉ. M in b e u n d ra n fo r v a n n e n P e h r- so n e m a n e r a r i o v rig t fr&n d en tid , d& h a n so m b lo tt to n -

&ring to g sig f o r a t t bli r e d a k to r fo r S v e n sk a E s p e ra n to - F o rb u n d e ts o rg a n L a E s p e ro och sk ild e s ig fr&n den u p p g ifte n p& e t t s a tt, som k o m m e r m ig a t t fo ru n d ra s o v er d en n e 17-&rings v e rk , v a r je g&ng ja g b la d d ra r ige- n o m de & rg& ngam a.

M en e j e n d a s t s&som sty re lse m e d le m h a r P e h rs o n s a t t sp&r e f te r sig i f o rla g e ts v e r k s a m h e t — h a n s sp e k u la - tiv a och p ro d u k tiv a hj& rna h a r a v e n r a c k t till fo r f o r f a t- ta r v e rk s a m h e t. S&ledes &r d e t & tm instone f y r a a v fr&n f o rla g e t u tk o m n a a ls te r, so m b a r h a n s n a m n .

P e h rs o n v a r d en s is te a v s t i f t a m a , a v g a m la g a r d e ts m&n, so m l&m nade oss. I v&rt ”v&l m o tt” i d a g till dig, P e h rso n , lig g e r a lla de g& ngna &rens h o p sp a ra d e , o u t- s a g d a ta c k .

I f o rla g e ts sty re ls e h a r a lltid fu n n its p la ts e n d a s t fo r t r e — a v d en an le d n in g e n h a r r e d a k t o r J o h n Jo h a n sso n a ld rig k o m m it a t t tillh o ra den o rd in a rie sty re lse n . A ven h a n v a r n& m ligen m ed b la n d s ti f ta r n a , a v e n h a n tillh o rd e 1918 &rs a n s to rm a n d e u n g d o m a r. H a n v ald es in so m su p p le an t, m e n d e t o a k t a t to g m a n n o g g r a n t v a r a p&

h a n s a rb e ts lu s t. D e tta &r, 1918 s&ledes, v a r J o h a n s s o n re d a n g a m m a l so m e s p e ra n tis t. N a r m a n bl& ddrar i F r e d r ik S k o g s ”D en sv e n s k a e s p e ra n tis m e n s h is to r ia ” ,

6 7

(4)

fin n er m a n u n d e r &ren n a r m a s t fo re 1918 och daro m - k r in g Jo h a n sso n s n am n , s& o fta n&got v a r & fard e, som rd rd e esp eran to . In o m p a re n te s s a g t a r d e t r e n t m a rk - lig t h u r m y c k e t som u n d e r d en n a tid u tra tta d e s . A tt Jo h a n sso n s a r b e ts lu s t to g s i anspr& k aven av fo rla g e t lig g e r i sa k e n s n a tu r . H a n s m e ritlis ta i o v rig t u p p ta r bl. a. le d am o tsk ap a v S v en sk a E sp e ra n to -F o rb u n d e t3 sty- relse, "ĉefd eleg ito ” fo r U E A och m y c k e t a n n a t. H an tillh o rd e den ”in re k re ts e n ” , den som b&de ville och ku n - de b r y ta m a rk . D a rfo r ta c k a vi honom i dag.

S& vill ja g s lu ta , d a r ja g k a n s k e b o rt b o rja. J a g la se r u r p ro to k o lle t den 18 o k t. 1918 u n d e r § 5 m ed ru b rik

’ ’K o n s titu e rin g ’ ’ folj a n d e :

” . . . besloto de n a rv a ra n d e , sed an de h o r t o rd fo ran d en s redogorelse, a t t k o n s titu e ra F o rla g sfo re n in g e n E sp e ra n - to u.p.a. .. .”

J a g h a r in te h e lt & tergivit p a ra g ra fe n s inneh&ll ■— n a r ja g n u g o r d et genom a t t ŭ te rg e av e n de fem f o rs ta or- den i p a r a g r a f e n : ”P & f o r s l a g a v h e r r N y l ĉ n . . . ” etc, — d& fo rs t h a r ja g ly c k a ts sa m m a n fo g a den en k la k ra n s , som ja g h a r m ed k o n stlo sa m edel h a r s o k t binda till d e ra s a r a , v ilk a s o v a rd e rlig a f o r tja n s t d e t a r, a t t F o rla g sfo re n in g e n , d e tta esp e ra n to s y p p e rs ta tja n a n d e o rg an , k o m m it till och u tv e c k la ts, m en v ilk a s lon m e st m a tts u t i m oda och fo rsa k e ls e .”

U n d er de darp& fo ljan d e fo rfris k n in g a rn a vid de fest- lig t d u k ad e bo rd en b e ra tta d e r e d a k to r H alld o r p& s itt alltid lik a to rro lig a s a t t en del episoder u r fo rla g e ts his- to r ia s a m t av slu ta d e m ed n& gra a llv a rlig a re e rin rin g a r.

H a n e rin ra d e om, a t t n a r F o rla g sfo re n in g e n s tifta d e s fo r 25 &r sed an h ad e v a rld s k rig e t r a s a t i f y r a &r. U t- la n d sfo rb in d e lse rn a voro h in d rad e m en icke s& h&rt av- k lip p ta som nu. E sp e ra n to ro re ls e n i S verige v a r svag, k a n s k e icke s& m y c k e t p& g ru n d av a v s p a rrn in g e n u ta n p& g ru n d av ido-schism ens d y n in g ar. M an s a k n a d e fra m - fo ra llt larark & ren i esp eran to ro re lse n . B riste n p& laro- bocker, o rd b o ck er och lit t e r a t u r g jo rd e sig s t a r k t k an n - b ar. D e t g ic k icke a t t v a rv a n y a e s p e ra n tis te r s& lan g e m a n ic k e h ad e en o rd b o k a t t s a t t a i h a n d e m a p& dem.

M ed m y ck en m o d a k u n d e F b rla g sfo re n in g e n ge u t en e s p e ra n tis k -sv e n sk och se d e rm e ra en sv e n sk -e sp e ra n tisk ordbok.

T al. b ero rd e sed an d et a lltid lik a a k tu e lla problem et, h u ru vi sk o la f& e sp e ra n to u tb r e tt och a llm a n t a n ta g e t.

A lltfo r m y c k e t av d e t som ta la t s och s k riv its fo r den s a k e n s sk u ll h a r ru n n it u t i sanden. In n a n vi k u n n a t a n k a p& a t t f& in esp e ra n to i sk o lo rn a m&ste d et h a en m y c k e t s ta r k a r e sta lln in g . E s p e r a n tis te rn a s m y c k et s to r a o lik h e te r ifr& ga om &lder, sta lln in g , k u n sk a p e r, liv sin tre sse n o.s.v. g o r d e t sv&rt a t t sa m la dem k rin g en b e s ta m d u p p g ift. D en o v e rv ag a n d e delen av dem to rd e f& b e te c k n a s s&som id ealister, och den ideella sidan av varld ssp r& k sro relsen to rd e a lltja m t f& an ses som den v ik tig a s te . F o r a t t f& en f a s t p u n k t inom esp eran to ro - relsen b o r en k r a f tig fo rla g sv e rk sa m h e t b y g g a s upp, och d a rfo r h ad e ta l. a lltid o n s k a t a t t fo rla g sv e rk sa m h e te n skulle k o n c e n tre ra s e n d e ra i fo rb u n d e ts eller e t t d et- s a m m a narst& ende fo re ta g s hand, och s& borde sk e av en i a n d ra lan d er. D et h a r u tk o m m it a llt fo r m y c k e t sm&- p lo tte r p& e s p e ra n to och fo r f& s to ra , g ed ig n a v erk . F o r- la g s v e rk s a m h e te n b o r ocks& i e k o n o m isk t avseen d e bli e t t g o tt sto d fo r den a llm a n n a e s p e ra n to ro re ls e n ., E n ged ig en och rik h a ltig lit te r a t u r p& e s p e ra n to a r n&gon- tin g a t t t a p&, a t t v isa de tvivlande, p& s a m m a g&ng som den uppeh& ller e s p e ra n tis te rn a s in tre s se fo r ro relsen och g e r dem tillfalle a t t fo rk o v ra sin a k u n sk a p e r. D itte- r a tu r e n a r ja m te d e t p e rso n lig a u m g a n g e t m ed m u n tlig t b ru k av e s p e ra n to d e t e ffe k tiv a s te m e d let a t t s a t t a spr& ket i fu n k tio n . N&r vi k u n n a p e k a p& f a k t a och sag a, a t t e sp e ra n to sk a ll in te bli e t t varldsspr& k ty d et ar e t t varldsspr& k, d& h a vi k o m m it o v er portg& ngens tr o g a fo re och d& b o r d e t bli la tta r e fo r oss a t t a r b e ta och a t t v in n a fram g& ng.

F o ru to m red . H alld o r ta la d e ing. R. P eh rso n , som s a r- s k ilt v itso rd a d e d e t a lltid g o d a sa m a rb e te , som r& tt in te b a r a inom s ty re ls e n u ta n av en m ellan fo rla g e t och S v e n sk a E sp e ra n to fo rb u n d e t. V idare ta la d e red. Jo h n Jo h a n sso n och dir. L ea n d e r Tell s a m t red. P . N yl6n.

D U A R A P S O D I O —

N ova — B ona — Leginda —

0 8

D u a R a p s o d i o .

R icevebla p e r E ld o n a Societo E sp e ra n to , F a c k 698, S to ck h o lm 1.

P re z o : 2 k r.; 2:25 ĉe p o ŝtrep ag o .

K iel ju b ilean donacon a l sia j k lien to j E ld o n a Societo E s p e ra n to p re tig is b elan k a je ro n su b la tito lo ” D u a R ap- sodio”. Ĝi e s ta s se k v a n to de la p a s in tja ra ”V erda R ap - sodio” k iu n la V estro g o ta n o j eldonis p o r fe sti la ta g o n de la libro. T iu re la tiv e p rim itiv a k a je ro vekis g ra n d a n a te n to n in te r la e s p e ra n tis to j. Ĝu la m ovado fine hav o s k r is tf e s ta n g az eto n ? oni esperplene dem andis. Cu oni k u r a ĝ a s pensi p ri e s p e ra n ta ja rlib ro en la sv ed a libro- riv ero ”de 1’ a ŭ tu n ” ?

Oni scias k e n ia h u n g a ra am ik o d ro F eren c Szil&gyi m u ltfo je p ro v is in te re sig i n in u tilig i la in te re so n p o r leg- ado, k iu k a p ta s la svedojn la ŭ m ez u re k e la ta g o j m al- lum iĝos je k r is tf e s ta tem po. I n t e r la v e s tro g o ta n o j li tro v is a ŭ s k u lta n to jn k a j in te r ili re d a k to ro n H ilding E lg.

T iuj du m etis la plan o n a n ta ŭ la E ld o n an Societon en Stockholm , k a j je n la rez u lto de la k u n lab o ro : D u a R ap- sodio.

L a k a je ro e n te n a s riĉ e n h a v a jn 48 p aĝ o jn , k o le k to n de p le jp a rte sv ed lan d a j E ŝ p e ra n to -v e rk e to j facile leg eb laj;

in te r ili ne tro v iĝ a s eĉ unu, k iu ne v e k a s in tereso n . P re n u k iel ekzem plon la e ltira ĵo n p ri la lingvo de la laponoj, k iu n fa ris p ro feso ro B jo rn C ollinder el sda v erk o

”L a p p a rn a ” , a ŭ stu d u la k o le k to n de 12 poem oj de 12 esp eran to -p o eto j, el k iu j ĉiu p rik a n tis sian sp ecialan m o- n ato n .

S a tir a n p o rtre to n de m o n tg rim p u lo p e n tra s fraŭ lin o D a g m a r P erso n , d u m re d a k to ro E lg k o rtu ŝe s k rib a s

”P ro ili” , la infanoj, al k iu j la m ilito donas tio m d a su- fero. D ro Szil&gyi dediĉas a l du am ik o j-p o ŝtisto j tr e a m u z a n tra d u k o n de h u n g a ra poezio el la d e k o k a ja r - cento. — E ĉ d ram o ne m a n k a s; E v a Ju lin d ra m ig is h isto rio n el d u o n -g an g sterv iv o . R e d a k to ro N y lĉn rak o n - ta s p ri a v e n tu ro j en k o n g re s a vojaĝo. Fil. lic. K a rl So- d erb erg k a j S tellan E n g h o lm k o n trib u a s p e r in te re s a j artik o lo j, k a j B irg e r G erd m an p e r b o n eg a tra d u k o de v erk o de V. v. H eid en stam . N i ne po v as n o m b ri ĉiu jn 33 a rtik o lo jn . L a le g a n to h av o s p lezu ro n de ĉiuj.

”N e tiu e s ta s b o n a esp eran tisto , k iu bone esp eras, sed k iu ebligas bonan esp ero n .” T iun -ĉitaĵon de la r u s a e s p e ra n tis to ŝ a tu n o v s k i 1896 la eldonintoj f a r a s en la a n ta ŭ p a ro lo , k a j la le g a n to j c e rte su b stre k o s, k e ĝi e s ta s bo n a m oto p o r la libro.

U R A G A N O .

D e E 11 a N i 1 s o n.

G riz a j ondoj k o lereg e a ta k is la b o rdojn de "Ŝ afin su lo ” . Ui m uĝis, b ru is k a j ĉ irk a ŭ ĵe tis b la n k a n ŝaŭm on, k iu am asiĝ is su rb o rd e k v a z a ŭ m o la neĝo. L a b o ato j s a ltis k iel n u k s a j ŝeloj s u r la on d su p ro j k a j la v en to fren eze fajfis, so n a n te kiel tim ig a alarm sig n alo . L a a rb o j tr e - m is k a j hum ile sin klinis al la tero . — S u r a lta ĵo s ta ris m a lju n a so la pino. T ie ĝi p o sten is d u m ja rd e k o j, p e rsis te e lte n a n te en la b a ta lo k o n tr a ŭ fu rio z a j elem entoj. N u n ĝ ia fo rto p re s k a ŭ elĉerpiĝis. Ĝ ia ”k o rp o ” sk u iĝ is k a j la m e n ta n te ĝi to rd is s ia jn m is fo rm ita jn ”m em b ro jn ” .

M u lta jn v en te g o jn la ”ŝ a fin s u l”-an o j tra v iv is sed ape- h a ŭ iun, k iu sim ilis a l ĉi tiu la s ta . M a lju n a K aro lin a, 1 0 0 -jara k a j la plej a ĝ a lo ĝ an to de la insulo, p ro fe tis la alvenon de la la s ta ta g o k a j fe rv o re legis la p re d ik a ro n de L ŭ th e r k a j la h im n aro n . De sia fe n e s tro ŝi povis vidi la a lta jn , ĉiam k r e s k a n ta jn ondojn k u n b la n k a ŝaŭm o s u r la su p ro j k a j ŝ a jn is al ŝi, k e ili sim ilas a l a ro d a m ilitisto j, k iu j k tin b rila j arm ilo j k u re g a s k o n tra ŭ ŝin p o r n en iig i ŝin k a j ŝia n k ab an o n .

L a in su laj fiŝ k a p tis to j ĝ u s te e s tis p r e ta j p o r lo n g a fiŝ k a p ta v etu ro , k ia m k o m enciĝis la u ra g a n o , k iu m al- helpis la p la n ita n en trep ren o n . N u n ili devis pacience a te n d i la ĉeson de la v en teg o k a j dum e o k u p iĝ i p ri m alp li g r a v a j afero j.

E n s ia dom eto sidis O la P e tte r k a j p len ŝto p is sian pi- pon. L ia frim to estis ĉ a g re n e su lk ig ita , okupis lin pensoj p ri la p r o k r a s tita v etu ro , sed lia edzino J o h a n n a vigle babilis. :ŝi e stis m u e la n ta k a fo n k a j ŝia buŝo sin m ovis sa m e ra p id e kiel la k a fm u e lila tu rn ilo .

”V elojn vi rip a ra s , r e to jn vi rip a ra s , sed p ri la b e s te ja te g m e n to vi tu te n e zo rg as. Ĝion vi la s a s a l m i, tero n ,

(5)

S v e n s k a E s p e r a n t o - T i d n i n g e n

k a m p o ĵn , b e sto jn , ĉion, ĉion! Sed n u r a ŭ d u tio n : devos e s ti a lia o rd o !”

L a v o rto j de J o h a n n a e s tis v e r a j ĝ is c e r t a g rad o . O la P e t t e r p re fe re p lu g is la b lu a jn o n d o jn ol la n ig r a n te ro n . L in pli in te re s is h a rin g o j k a j m o ru o j ol bovinoj k a j ŝa fo j. K a j n e ĉ a g re n is lin k e lk a j d ife k to j de dom o k a j b estejo , se n u r la fiŝ k a p tilo j e s tis en b o n a s ta to .

” Se p lu v eg o s” , d a ŭ rig is J o h a n n a , ”la m a lfe liĉ a j b e s to j dronos. — Cu v i n e a ŭ d a s, h o m o ? Cu vi d o r m a s ? ”

Ŝ ia je re m ia d o tu te ne efik is al O la P e tte r . E s tis k iel v e rŝi a k v o n s u r a n s e ro n . D enove aŭ d iĝ is ŝ ia voĉo:

” D iru k io n a jn p ri N ik o la u s, sed p ri s ia te ro k a j s ia j b e sto j li z o rg a s s a m e bone k iel p ri s ia fiŝk a p ta d o . K a j lia b e s te jo . . . ”

J o h a n n a su b ite e s tis in te rro m p a ta , ĉ a r la no m o N ik o - la u s v e k is ŝ ia n edzon el la p en sad o . N ik o la u s e s tis u n u el la n a j b a r a j fiŝ k a p tis to j, k u n k iu O la P e t t e r de m u lta j ja r o j e s tis en m a la m ik a rila to .

” F i” , li e k k riis k a j k r a ĉ is s u r la p lan k o n , ”m i n e volus doni k v in o ero jn p o r lia m iz e ra b estejo . K a j n u n fe rm u la buŝon, v irin aĉ o , h a ltig u la m uelilon, se vi eble in te n c a s p re tig i la k a fo n h o d ia ŭ !”

A n k a ŭ en la fam ilio P o g ra n d a la h u m o ro ne e s tis la p lej bona. S in jo ro P o g ra n d a e s tis r iĉ a k o m ercisto , k iu e le k tis ” ŝ a fin s u lo n ” k iel k e lk te m p a n re s ta d e jo n , k red - a n te , k e la izola, tr a n k v ila vivo en la insulo e s to s b o n a k u ra c ilo p o r lia edzino, k ie s n e rv a ro ne e s tis tu te en ordo. L a s ta to , feliĉe, a n k a ŭ pliboniĝis, sed je n ek sp lo - dis la u r a g a n o k a j la ŭ m e z u re k e ĝ ia fo rto k re sk is , la n e rv o j de sin jo rin o P o g ra n d a plivigliĝis. Ŝ i fu rio z is k a j a k r e rip ro ĉ is s ia n edzon, k e li k o n d u k is ŝin a l ” ŝ a fin s u lo ” p o r m eze en b ru a ” o ce an o ” p erei. U ra g a n o e k s te re , u ra - g a n o in te rn e ! K ien r if u ĝ i? S in jo ro P o g ra n d a g a rd is sin p o st g az eto , b ed a ŭ rin d e de n e t r e f r e ŝ a d ato .

A n k a ŭ fra ŭ lin o P o g ra n d a ne e s tis tr o k o n te n ta p ri la ek z isto . C ar p ro la v e n te g o la k o m u n ik o k u n la k o n - tin e n to e s tis in te rro m p ita , ŝi j a ne povis, k iel a n ta ŭ e , re g ŭ le ricev i le te ro jn de iu c e r ta j u n a s tu d a n to t r a n s la m a ro . ŝ i so p iris tio m , k e ŝ ia k o ro povus k re v i k a j espe- ris, k e la situ a c io b a ld a ŭ iĝ o s pli bona, sed k o n tr a ŭ e ĝi iĝ is ĉ ia m pli m in a c a k a j tim ig a .

E s tis ta m e n iu, k iu s a lu tis la u r a g a n o n k iel b o n v en an g a s to n : S in jo ro R im o, ju n a poeto, k iu sin tro v is en

” ŝ a fin s u lo ” p o r en s o n o r a n ta jn s tr o f o jn tra n s f o r m i m a r- v e n ta n lu d o n k a j o n d an k a n ta d o n . L a v e n te g o nom e in s p iris a l li, la ŭ lia p r o p ra opinio, g ra n d io z a n poem on, k ie s l a s t a j s tro fo j n a s k iĝ is tiu n te r u r a n n o k to n , k ia m k u lm in is la v en teg o . M em o rin d aj h o ro j! R im o sidis en s ia s u b te g m e n ta ĉ a m b re to a d m ira n te la im p o n a n sp ek - ta k lo n e k s te re . L a p e ĉ n ig ra m a ro to n d re ru liĝ ad is. L a g ig a n ta j ondoj k v a z a ŭ b le k a n ta j b e s to j fu rio zis, sa lte g is, ĵe tiĝ is a n ta ŭ e n , su b ite re tiriĝ is , sin p r e p a r a n te p o r n o v a m a lic a a ta k o .

L a d o m aj m u ro j tre m is , la f e n e s tr a j v itro j k la k is, g rin cis, p ep is en ju n to j k a j m u rfe n d e to j k a j la p la n k - ta b u lo j k n a ris , k v a z a ŭ iu iru s s u r ili. ŝ a j n i s k v a z a ŭ la ĉ a m b ro e s tu s p le n a de m is tik a j e s ta ĵo j, k iu j ĝ e m a s k a j la m e n ta s .

T ie li n u n sidas, la m a lriĉ a poeto, r a v ita , in s p ir ita k a j s e n ta s sin — tu te n e m a lg ra n d a a n t a ŭ la m a je s ta n a t u r - f o r t a ludo — sed p o te n c a r e g a n to s u p e r m a ro k a j v en to , ĉ a r en s ia j s tro fo j li j a la ŭ p la ĉ e p o v a s ilin fu rio z ig i a ŭ k v ie tig i.

S ed la v e n te g o io m p o s t io m m a lfo rtiĝ is . E k p lu v eg is.

K iel k u g lo j la p lu v ero j f ra p is te g m e n to jn k a j fe n e s tro - v itro jn . T ia m v ek iĝ is J o h a n n a , la edzino de O la P e tte r.

K u n b o m b a rap id eco ŝi flu g s a ltis el la lito, k r ia n te : ”L a b estejo , la b e s te jo !!!”

O la P e t t e r p o r m o m e n to m a lfe rm is la o k u lo jn , sed e k v id a n te b la n k a n fa n to m o n ĉ irk a ŭ flirti en la ĉa m b ro , li tu j sin t u m i s s u r la a lia n fla n k o n k a j tir is la k o v rilo n su p e r la k ap o n .

L a n o k to ŝa n ĝ iĝ is je ĉ a r m a m a te n o . O ni n e m iru , k e la m a lju n a K a ro lin a k re d is sin e s ti en la p ara d iz o , k ia m ŝi d u o n d o rm e v id is b r ila n ta n globon, k iu p en d is de la b lu a ĉiela p lafo n o , f lir ta a o n de b la n k a j flu g ilo j k a j aŭ d is m elo d ian sonon, sim ila n a l to n o j de m ild a m uziko.

Sed, ho! E s t a s n u r la ondoj, k iu j a fa b le p la ŭ d a s k o n - t r a ŭ la b o rd o j de ” ŝ a fin s u lo ” k a j m evoj, k iu j ŝv e b as s u p e r su n b rila , b lu a v a sto . K o m en ciĝ as n o v a ta g o , p le n a de te r a j z o rg o j k a j ĉ a g re n o j. N u r n u n ŝi e k rim a rk a s , k e la f e n e s tro v itro e s ta s fo r k a j k e p lu v ak v o fo rm is la g e to n

s u r la p lan k ŭ . Sed tio j a e s tis n u r b a g a te lo k o m p a re k u n ĉiuj a lia j d e tru o j, k iu jn k a ŭ z is la v en teg o . D om oj e s tis d ife k tita j, b o ato j, fiŝ k a p tilo j f r a k a s it a j. Ĝ ard en o j k a j k a m p o j p re z e n tis m iz e ra n v id aĵo n , a rb o j k a j a rb u s - to j e s tis e lra d ik ig ita j. — L a m a lju n a pino e s tis f a lin ta p o st lo n g e d a ŭ ra agonio.

L a u n u a fa ro de J o h a n n a e n tiu m a te n o k o m p ren e b le e s tis in s p e k ti la b e stejo n . S ed n en iu d an ĝ e ro !! Tio, k io n ŝi ekvidis, m u tig is ŝin p o r u n u t u t a m in u to . T u j p o ste ŝi eligis la ŭ ta n k rio n , k iu v o k is e k s te re n ŝ ia n edzon. Ce la vido de la o k a z in ta ĵo O la P e t t e r rid is tio m , k io m li n e n ia m rid is d um s ia t u t a vivo, ĉ a r — s t r a n g a k a p ric o de la so rto ! — la b e s te ja to rfte g m e n to de N ik o la u s d u m la n o k to fo rla s is s ia n lo k o n k a j flu g is r e k te al l a b estejo de O la P e tte r , ĝ e n tile sin m e ta n te s u r ĝ ia n a ĉ a n te g - m en to n .

O la P e tte r ta m e n ne f a r is sa m e g a ja n m ienon, k ia m li v en is a l la bordo. C ar lia fiŝ k a p tile jo d u m la n o k to e k v e tu ris m a re n , postla& inte n u r k e lk a jn ta b u lo jn k iel a te s to n p ri ĝ ia ia m a ek z isto .

S ed s u r ŝto n o ĉeborde, s e n z o rg a p ri ĉiu j v e n te g a j ru in ig o j, sid is R im o. L i denove tra v iv is la m irin d a jn h o ro jn , d e k la m a n te c e rte je la d e k a fojo s ia n p oem on k a j ĉiufoje li pli k a j pli e k s ta z iĝ is . K iom g ra n d io z a ! Ho, ĝi ” sk u o s” la m ondon, sa m e k ie l la v e n te g o sk u is

” ŝ a fin s u lo n ” .

E n la fam ilio P o g ra n d a re g is paco k a j h arm o n io . L a n e rv o j de la sin jo rin o k v a z a ŭ fo rflu g is k u n la v en to . S ed tio n oni f a k te p o v as d iri p ri la e le g a n ta m o to rb o a to de sin jo ro P o g ra n d a . L a p o se d a n to ta m e n p o rtis la p e r- don k u n s to ik a tra n k v ilo , ĉ a r ne m u lte s ig n ifa s t i a b a g a - telo p o r an o de la g e n to P o g ra n d a .

E n la p o s tta g m e z o b o a to alb o rd iĝ is a l ”ŝ a fin s u lo ” . E l- s a ltis ju n a viro, iu c e r ta s tu d a n to , k ie s k o ro n u r tia m k v ie tiĝ is, k ia m li s e n ta s la te r c n de ” ŝ a fin s u lo ” su b s ia j piedoj k a j v id a s a n t a ŭ s ia j o k u lo j la ŝ a t a t a n p e rso n o n de iu c e r ta fra ŭ lin e to .

Aŭtjuriaj pensoj.

' F o lio j, m o rd ita j de fro s to fla v iĝ a s k a j fa la s a l te ro . L a t u t a n a tu r o fo rv e lk as, k is ita de a ŭ t u n a m izero.

S ed r e s ta s en m ia m em o ro la beloj de s u n a som ero, k a j ili lu m ig a s la ta g o n , e lk re s k a s p rin te m p a espero.

L a m ondo sin m o n tra s a ŭ tu n a k a j b lo v as v e n teg o g lacia,

fro s tm o rd a s la h o m a jn an im o jn .

— fo r e s ta s la viv h a rm o n ia . S ed ta m e n m i n e ĉesos k re d i:

p ereo s la m o n d a m izero.

D enove e k flo ro s p rin tem p o , k r e a n te la p a c o n s u r te ro !

E d e .

E S P E R A A T O

— l a t i n e t s a r v t a g a r e

— n a tio n ftl* p r & k e n » j a m l i k e

s& h e te r n r 1 i ” S v e n s k a E s p e r a n to - I n s titu te ts s k r if t- s e rie ” , so m u tk o m m e r in o m a llr a n a r m a s te tid en . D e tta f o r s t a h a f te k o m m e r a t t inneh& lla p ro f. B jo rn Collin- d e rs u r p ro p a g a n d a s y n p u n k t u to m o rd e n tlig a ra d io fd re - d ra g , som h o lls v id ” S o m m a ru n iv e rs ite te t 1943” , s a m t v id a re la ro v e rk s a d ju n k t Jo h n S te n s tro m s v id s a m m a till- falle h&llna tv& fo re d ra g , a v e n de a v s a m m a h o g a v a rd e b e tra ffa n d e lo g isk a rg u m e n te rin g fo r v&rt spr&k.

R e d an n u k a n h a f te 1 b e s ta lla s. P r i s e t &r 1 k r..

I f o r s t a h a n d k o m m a n a tu rlig tv is d e o v e r 100 d e lta g a r- n a i s o m m a ru n iv e rs ite te t a t t r a k n a d e t so m fo rd el, a t t av e n i t r y c k t fo rm h a tillg& ng till fo re d ra g e n , i all sy n - n e r h e t som d e t a r a v s ik te n a t t a v e n o v rig a f o re d ra g s k o la u tg e s i s k rifts e rie n .

B e s ta lln in g a m a s ta lla s till F o rla g s fo re n in g e n E sp e - ra n to , F a c k 698, S to c k h o lm 1. P r is e t in k lu d e ra r s k a t t o. p o rto vid fo rs k o tts b e ta ln in g . Vid p o s tf o r s k o tt a r p ri- s e t k r. 1:25.

0 9

Cytaty

Powiązane dokumenty

Tack vare den stora isoleringsform agan ger den fu k tfria och sunda

[r]

eldonis la D ana Esp. Sed la kom encanto certe ne enuos traleg an te la libron, kies stilo estas facila kaj g ran d p arte konvena. Sed, bedaŭrinde, ĝi enhavas

fritid ssy sselsa ttn in

Collinders och

Andersson Smedjebacken 5:—, eller tillsammans

Zam

Genom arrangerandet av dessa sammankomster i omedelbar anslutning till var- andra samt d&rigenom att b&da komma att aga rum i Sk&ne, har det skapats