Organ Okręgowego Zw igzku Towarzystw Ogrodów Działkowych,Przydomowych i Osiedli
Województwa Slgskiego
N a jfe p s ze życzen ia Świąteczne i N ow oroczn e
Sfąskim D ziałkow com p rze sy tu
E>mif Treege — Kraków, Katowice, uf. K o ściu szki 2
*mtar:i3££3Mm
Drzewka
C E B U L K I / B Y L I N Y / M O Z Ę
p o le c a
z n a n a —
EMIL FREEGE
T e le f o n 302^27 / K o n t o P. K. O . K a t o w ic e N r. 8Q3i«744
ZAKŁADY OGRODOWE RS. DONNERSMARCKA
Tel. 54-501 w ŚWIERRLAŃCU pow. Tarn. Góry. Tel. 54-501
H o dow la roślin ogrodowych na dużej skali.
S p e c j a l n o ś ć : H o d ow la róż w cieplarniach.
D rzew ka owocowe we wszelkich odmianach i formach, krzew y owocowe i ozdobne, zarośla żyw otniki w wszelkich wymiarach.
Pamiętajcie
o odnow ieniu prenum eraty na przyszły kwartał
Spis rzeczy
z roku
1935
I. A r t y k u ł y z a s a d n i c z e i o g ó l n e j treści
W ię c e j s ło ń c a ! — St. K a w o ń s k i . . . . . . . . . . 13
P ó l k o lo n j e le t n ie w o g r ó d k a c h d z ia łk o w y c h — K. S a t e r n u s . . . . 25
N a p o ż e g n a n ie — K ilj a n B y to m s k i ...53
C zerń j e s t d z ia łk o w ie c ? — St. K a w o ń s k i . . . . . . . . 48
J a k z d o b y ć so b ie z a u f a n ie ? .... 49
Z a rz ą d z e n ia na c z a s ie . . . . . . . . . . . . 5?
Z ż y c ia d z ia łk o w c ó w z k r a j u ... ... ...59
D o czeg o d ą ż y ć p o tr z e b a II. R u m u n ...6t Ż u cie tw a r d y c h s u r o w y c h p o k a rm ó w — St. k a w o ń s k i ...69
R ozw ój o g ró d k ó w d z ia łk o w y c h n a Ś ląsk u . . . . . . 75, 85, 98 K ró tk ie lifd y o g ro d n ic z e na c z a sie — W ł. W ło sik . . . . 9 t. 107. 145 K a r a n ie za n is z c z e n ie d r z e w ... ... 92
Z gon W o d za N a r o d u ... ... 97
A p e l d o w s z y s tk ic h d z ia łk o w c ó w . . . . . . . . . . 98
N a sz a m ło d z ie ż — J. S ł o m k a ... ... 109
D o r ó ż y (P r z e k ła d J. E js m o n d a ) — S a rb le w s k ie g o ...121
Je d ź m y na K o n g re s do P o z n a n ia — Z a rz ą d O k rę g o w e g o Z w ią z k u . . . 122
W a k a c je le tn ie w o g ro d z ie d z ia łk o w y m — St. K a w o ń s k i ...123
O g ro d n ic tw o s p o łe c z n e w ś w ie tle c y f r — H . R u m u n ...133
Z a c h o w a n ie się p o d c z a s u p a ł ó w ... 146
W ie c z ó r w a lta n c e — C. H . ... ... ...155
W ę d ró w k a p o o g ro d a c h d z ia lk . na G. Ś lą s k u - A. N o w a k 154, 178. 208. 254 J a k g łę b o k o u m ie sz c z a ć n a s io n a w a rz y w . . . . . . . . 172
S z k o d liw o ść n a d m ia r u w o d y w g le b ie — J. Iw a n e c k i . . . . . 177
J e d z ie m y d o P o z n a n ia — Z a rz ą d O k rę g o w e g o Z w i ą z k u ...189
O g ro d n ic tw o d z ia łk o w e ja k o c z y n n ik sp o łe c z n y — K u r o w s k i . . . . 190
W y s ta w a o g ro d n ic z a w R y b n ik u . . . . . . . . . 199
O z n a c z e n iu o g ro d ó w s z k o ln y c h — II. R um un . . . . . . . 20(> K o n g re s y w P o z n a n iu — Z a rz ą d O k rę g o w e g o Z w i ą z k u ...213
J e s ie ń sa d o w n ic z a 1935 r o k u — Wł. W ło sik ... 226
E ch o w ie lk ic h d n i w ż y c iu d z ia łk o w c ó w ś lą s k ic h — A. N o w a k . . . . 227
O d słó w do c z y n u — A. N o w a k . . . . . . . . . . 233
M ałe o s ie d le p o d m ie js k ie Inż. C z a r n e c k i ... 245
K w e s tja o s ie d li ro b o tn ic z y c h — Inż. K ra w c z y k ...257
II. A r t y k u ł y treści warzyw niczo-ogrodniczej
W a rz y w n ic tw o — H . R u m u n ... i, 14
W a rz y w a k a p u s t n e — H . R u m u n 17. 27, 41, 54
K a la f jo r y — H. R u m u n ... 19
F a s o lk a - Wł. W ł o s i k ... 44
U p r a w a i p ie l ę g n a c ja w a r z y w k a p u s tn y c h — E . R u m u n . 55 S a ła ty — H . R u m u n ... 65
S a ła t a g ło w ia s ta — U . R u m u n 64 S a ła ta lis tk o w a — H . R u m u n . . . . 78
F n d y w ja — H . R u m u n . . . . . . 78
K tó re w a r z y w a s ie je m y o b e c n ie do g r u n t u W ł. W lo sik . 87 G łą b ik i k r a k o w s k i e — II. R u m u n . 88 S a ła t a r z y m s k a — H. R u m u n . . . . . 88
R o s z p o n k a — H . R u m u n ... . 89
R z o d k ie w k a - - H . R u m u n . . . . . 103
U p r a w a s a ł a t — H . R u m u n . . . . . 110
W a rz y w a r z e p o w a te — H. R u m u n . 111 R z o d k ie w — U . R u m u n ... . 112
R z e p a — 11. R u m u n . . . . . . . 114
B r u k ie w c z y li k a r p i e l e — li. R u m u n . 143 T r u s k a w k a c z a r n a — E m il F r a n e k . 161 O g ró d d z ia łk o w y w z o ro w y 11. R u m u n . 162 S z p in a k — H . R u m u n ... . 183
U p r a w a s z p in a k u — H. R u m u n . 193 P r a w id ł o w a p r a c a w o g ró d k u — W ito ld K o w a ls k i . . . . . 221
Z im o w e p r z e c h o w y w a n ie j a r z y n — Z. D . D . . 240
W a r z y w a k o r z e n io w e — 11. R u m u n . 241 S z p in a k — S te f a n M a lin o w sk i . . . . . 259
M a rc h e w — 11. R u m u n . . . . . 274
III. A r t y k u ł y sadownicze i pomologiczne D r z e w a o w o c o w e w o g r ó d k a c h — W ł. P o s tę p s k i 2, 20, 30, 59, 50, A g re s t o d p o r n y n a m ą c z n ia k a m e r y k a ń s k i —■ W ł. W ło s ik C ię c ie d rz e w o w o c o w y c h i w p ły w je g o n a r o ś lin y — W ł. W ło s ik M a lin y — II. R u m u n ... C z y o p ła c i się s a d z e n ie b rz o s k w iń u nas — W ł. W ło sik O c ię c iu k r z a k ó w n a w io sn ę — W l. W ło sik K w itn ą d rz e w a — 11. R u m u n ... C z a s n a jw y ż s z y n a w o z ić d rz e w a o w o co w e — W l. W ło s ik R a c h u n k o w o ś ć s a d o w n ic z a — W ł. W łosik G r u s z k i d la Ś lą s k a — W ł. W ło sik . . . . . B a n a n — czy ja b łk o ? — W l. P o s tę p s k i . . . . N a jle p s z e fo r m y d rz e w o w o c o w y c h — H . R u m u n Z b ió r j a b ł e k i g ru s z e k — In ż . P. D ą b ro w s k i Z a b e z p ie c z e n ie d rz e w o w o c o w y c h n a zim ę — L. S. 105 115 21 51 37 38 102 107 117 139 151 157 159 249 IV. Ogród k w ia to w y i ozdobny F io łe k a l p e j s k i — T a b e a u ... 7
J a k p ie lę g n o w a ć k a k tu s y w~ z im ie — II. R u m u n ... 7
T r z y k r o t k a — T a b e a u ...22
P a p r o c ie — T a b e a u ... 43
K a k tu s y — T a b e a u . . . . . . . . . . . . . 52
P o w o jn ik — T a b e a u ...6<> M a te r j a ł r o ś lin n y n a ż y w o p ło t — W ł. W ło s ik . . . . . . . 68
K w ia ty je d n o r o c z n e są te ż p ię k n e — W ł. W ł o s i k ...79
P re c z ze s z tu c z n e m i k w ia ta m i z m ie s z k a ń — W ł. W ło s ik . . . . . 80
U k o ś n ic a a m p u łk o w a — T a b e a u ... ... 90
R óże p n ą c e — H . R u m u n ... ... 125
P ie r w io s n e k - T a b e a u . . . . . . . ' . . . . . 127
A lta n k i le tn ie — A. K u r o w s k i ... ... . . . . 1 3 5 P o k o jo w a h o d o w la h o r t e n s j i — T a b e a u . . . . . . . . ' . 144
O b u m ie r a n ie p ę d ó w b y li n — In ż. P. D ą b r o w s k i . . . . . . . 166
M n ie j z n a n e b y lin y — J. K ola . . . . . . . . . . 167
PowojYiik J o u in ia n a — T a b e a u . . . . . . . . . . 184
O le a n d e r — T a b e a u ... ... 195
F ilo d e n d ro n — T a b e a u ... ... 214
J a k sa d z ić i p rz e c h o w y w a ć d a l j e — St. H . . . . . . . . 215
N a jp ię k n ie js z e i n a jo d p o w ie d n ie js z e d rz e w a i k r z e w y o z d o b n e do m n ie js z y c h o g ro d ó w — H . R u m u n . . . . . . . . . . . 223
N a jp ię k n ie js z e d r z e w a sz p ilk o w e — H. R u m u n . ...239
J a k sa d z ić i p ie lę g n o w a ć d rz e w a s z p ilk o w e — H . R u m u n . . . . . 248
W o d o try s k i w o g ró d k a c h o z d o b n y c h — W. K o w a lsk i . . . . . 250
C z y k w ia ty w o g ro d z ie p r z e d s ta w ia j ą j a k ą ś w a rto ś ć — K. S a te r n u s . . 263
P ię k n o z im y w o g ro d z ie — H. R u m u n ...277
V. A r t y k u ł y techniczne W y ro b y b e to n o w e w o g r ó d k u d z ia łk o w y m — K. S a te r u s . . . . 76
P r a w id ło w a p r a c a w o g r ó d k u — W . K o w a ls k i . ...242
O g ro d z e n ie z e w n ę tr z n e o g ro d ó w d z ia łk o w y c h — In ż. K r a w c z y k . . . 26l VI. Plany ogródkom d zia łk o w y ch P la n o g ro d u w zo ro w e g o o w o c o w o -o z d o b n e g o 250 m k w a d r . — H . R u m u n . 137 P la n o g ro d u w z o ro w e g o o w o c o w o - w a r z y w n o - o z d o b n e g o ...162
O g ró d e k n a 500 m e tr ó w k w a d r a to w y c h — W ito ld K o w a ls k i . . . . 2 7 1 VII. P ta ki w ogrodzie D o p r z y j a c ió ł p ta k ó w — P ro f. J o jk o . . . . . . . . . 216
J a k z a c h ę c ić p ta k i do g n ie ż d ż e n ia się w o g r ó d k a c h ... 275
VIII. Rośliny lekarskie. C e b u la j a k o le c z n ic z y ś r o d e k d o m o w y — d e . * ) ... 83
Z b ie r a jm y z io ła le c z n ic z e — de. ... 94
Z b ie ra n ie zió ł le c z n ic z y c h a o c h ro n a p r z y r o d y — P ro f. J o jk o 142. 170. 185, 201 IX. S zko d n iki i choroby Z a p o b ie g a n ie c h o ro b o m i s z k o d n ik o m w a rz y w i k w ia tó w Wl. P o s tę p s k i . 67 R a tu jm y n a s z e d r z e w a ś l i w o w e ...68
W a lk a ze s z k o d n ik a m i w o g ro d z ie w o k r e s ie w io s e n n y m — W. M. . . . 91
O b r u n a t n e j z g n iliź n ie o w o c ó w ...147
Z w a lc z a n ie c h o ró b i sz k o d n ik ó w w je s ie n i — Inż. P. J. D ą b r o w s k i . . . 217
W a lk a z p a s o r z y ta m i u r o ś lin p o k o j o w y c h ... 251
X. O kobietach i dla kobiet
K o b ie ty m ię d z y so b ą . . . . . . . . . . . . 55
U p ię k s z e n ie w n ę tr z a m ie s z k a n ia p o d c z a s z im y — W a sz a . . . . . 47
G r z y b y — d e. ... 108
C o m o ż e m y r o b ić z k a p u s t y — W a s z a ...131
M am y o w o c e i ja r z y n y , ró b m y p r z e t w o r y — W a s z a ... 149
Ś liw k i się k o ń c z ą W asza . . . . . . . . . . . 218
D ziafkow czy n i s a n a to rlc ą b u d ż e tu r o d z in y . . . . . . . . 245
J a d a j m y k r ó lik i, są s m a c z n e i ta n i e — W a sz a . . . . . . . 254
R ó żn e p r z y p r a w y ze śle d z i — W asza . . . . . . . . . 26l> G d y się C h r y s t u s r o d z i . . . — W a s z a ...278
XI. Porady dla gospodyń D la n a s z y c h g o s p o d y ń — d e. ...II P o m a r a ń c z e ! P o m a r a ń c z e ! — W asza* ) . . . . . . . . . 56
P rz e c h o w a n ie o w o có w i j a r z y n — W a sz a . . . . . . . . 149
P o r a d y d la g o sp o d y ń — W a s z a ... 150
J a k w y k o r z y s ta ć u r o d z a j p o m i d o r ó w ...188
C y tr y n o w a k u r a c j a — de. ... ... 267
S k ro m n e p o tr a w y w ig il ijn e — de. . . . . . . . . . 279
J a k o d ró ż n ić r y b y św ie ż e o d n ie ś w ie ż y c h - d e. . . . . . . . 279
XII. Kącik dla m łodzieży T a d z ik m ały s k n e r a — C io c ia H a n i a * ) ... 12
S z a r a d a (d la r o z r y w k i) . . . . . . . . . . . . 48
S z a r a d y i z a g a d k i . . . . . . . . . . . . . 72
P o m y s ło w y K a r lik — C io c ia H a n i a ...93
O ż a b k a c h i m u r z y n k a c h — C io c ia H a n ia . . . . . . . . 130
W a k a c je — C io c ia H a n ia ... 152
G ru s z k a — C io c ia H a n i a ... 174
2 Z a g a d k i p r e m j o w e ... 174
R o z tro p n y c h ło p c z y k ... 203
R o z w ią z a n ie z a g a d e k p r e m jo w y c h ... 204
L iścik d o m o ic h n a jm ło d s z y c h P r z y j a c ió ł — C io c ia H a n ia . . . . 244
K o le n d a — C io c ia H a n ia ... 282
XIII. Różne G u s tlik ło s p ro w io . . . . . . 60, 84. 120, 175, 204. 255. 268, 283 N o w o ści w y d a w n ic z e . . . . . . . . . . . . . 10
P r z y s ło w ia n a l u t y ... 24
N o w e c z a so p ism o „ P lo n “ . . . . . . . . . . . . 54
P r a k t y c z n e r a d y . . . . . . . . . . 95. 254, 278 T o i o w o ... 152, 176, 256 W ia d o m o śc i z k r a j u ... 172
N o w e w y d a w n ic tw a . . ... 176, 284 N a d e s ła n e w y d a w n i c t w a ... 188 K o m u n ik a ty z w ią z k o w e w k a ż d y m n u m e rz e .
O d p o w ie d z i r e d a k c j i i z a p y ta n ia — w k a ż d y m n u m e rz e . Z ż y c ia o r g a n iz a c y jn e g o — w k a ż d y m n u m e rz e .
*) P o d p s e u d o n im e m „ W a s z a “ , „ C io c ia H a n ia " lu b „ d e ” p is y w a ła d o „ D z ia łu k o b ie t" i ..K ą c ik a d la m ło d z ie ż y " p. Z o fja D rw ę s k a -D o e rin g o w a z P o z n a n ia .
Śląski Działkowiec
d w u t y g o d n i k i l u ^ f r o w o n y
Organ Okregowego Związku T«w. Ogrodów D ziałkow ych, Przydom . i Osiedli Woj. Śląskiego
Rok III 2 5 - g o g r u d n i a 1935 r. Nr. 2 3 i 24
' w ig ilijn y w ie c z ó r
Niesiesz nam uśmiech dziecka na g w ia zd k ą w u p o m in k u i w dom ach naszych z dziećm i cieszysz się choinką;
granit serc k ru szy sz pieśnią ro zm o d lo n y c h d ź w i ę k ó w O, nasz J e z u , J ezusieńku . . .
Dzielisz się z nami szczęścia b ielutkim o p łatkiem
i k u nam, n ę d z n y m , p a tr zy s z w objęciach S w ej M atki, p rzed któ rą świat w po ko rze m o d l it w y u k lę k n ą ł — O , nasz Jezu, ] ezusieńku . . .
Dzisiaj starzec się czuje takiem m atem d zieckiem co na d r z e w k u zapala kolorow e św ie c zk i
za radość życia plącąc snów swoich p o d zięką , O , nasz Jezu , Jezusieńku . . .
Ach, odw róć nasz sm utek, co na obrusów tło legł i zajm ij jedno miejsce — to puste p r z y stole, a nasze o c zy w spo m n ień p rzysłoń d ziec k a ręką O , nasz Jezu , Jezusieńku . . .
O ch ro n a praw na dorobku działkowca
C zy posiadam y jakąkolw iek o- chronę p raw n ą w naszych ogród
kach działkow ych? O tóż to p y ta nie niejednokrotnie można w śród naszych działkow ców usłyszeć. D a w niej. kiedy jeszcze n a terenie G ó r
nego Śląska obow iązyw ało niem ie
ckie p raw o karne, praw o to bezpo
średnio nie daw ało działkowcom jako tak im żadnej ochrony, aczkol
w iek i w ów czas istn iały pew ne p rzepisy praw ne, na podstaw ie k tó rych za szkody w yrządzone w o- grodzie m ożna było spraw cę ścigać.
O becne p raw o polskie, w ydane na mocy R ozporządzenia P rezy denta Rzeczypospolitej Polskiej /.
dn. 11. lipca 1932 r. D ziennik U staw R zeczyposp. Nr. 60 poz. 571 i 572 — d aje działkow cow i bezpośrednią o- chronę.
M ianowicie art. 54 — § 1 — roz
działu VI. P raw a o w ykroczeniach p o w iada:
Kto u szk ad za cudzy ogród w a rzy w n y , owocowy lub kw iatow y, flrzewo owocowe lub drzew o p rzy drożne, podlega k arze aresztu do 3 miesięcy, lu b grzyw nie do 3000 zło
tych.
Zaś § 2 tego a rty k u łu p o w iad a:
N adto orzeka się na rzecz po
krzyw dzonego naw iązkę w w yso
kości trz y k ro tn ej w artości w y rz ą dzonej szkody.
To znaczy, że o ile by którem u działkow cow i uszkodzono, czy też złam ano drzew o owocowe łub ozdo
bne w w ysokości 10 złotych warto-*
ści, w ów czas spraw ca tego, prócz w ym ierzonej jem u za ten czyn k a ry aresztu lub k a ry pieniężnej, m u
si na rzecz pokrzyw dzonego za p ła
cić odszkodow anie w w ysokości 30 złotych.
O kradzieżach w ogródkach po
w iada a rty k u ł 55 — § 1 tak : Kto z cudzego ogrodu zabiera b ezpraw nie w nieznacznej ilości (to
270
jest w malej ilości) owoce, w arzy wa bib k w iaty, podlega k arze are
sztu do 2 tygodni lub grzyw nie do 500 złotych.
Zaś § 2 tego a rty k u łu p ow iada:
N adto orzeka się na rzecz po
krzyw dzonego n aw iązk ę (odszkodo
wanie) w wysokości od 10—20 zło
tych.
To jest do zrozum ienia w ten sposób, że w razie gd y by ktoś za
b rał z ogródka działkow ego kala- fjo r lub k w iaty w artości p rz y p u szczalnie 0,50 zł., w ów czas oprócz zw ykłej kary, m usi działkow cow i w ynagrodzić w yrząd zo ną szkodę od 10—20 złotych dodatkow o.
Również może zajść ta k i w y p a dek, że działkow iec pozostaw ił przez niedopatrzenie w ogródku ło
patę, grabie lub konw ię do podle
w ania, lub też ja k ie inne narzędzie, potrzebne w ogródku. Sąsiad jego to zauw ażył, m yśli sobie ta k : n a co ja mam narzędzie niszczyć, kiedy tam stoi narzędzie mojego sąsiada;
bierze ow ą łopatę i p racu je nią.
W praw dzie nie m iał on zam iaru p rzy w łaszczy ć sobie tej łopaty, lecz je j u ży w ał bez w iedzy i zgody w ła
ściciela, i za to rów nież może być k a ra n y po m yśli art. 57 k. k. — p raw a o w ykroczeniach, k tó ry m ó
w i:
Kto samowolnie u ży w a cudzego m ienia ruchomego, podlega karze aresztu do 2 tygodni lub g rzyw ny do 500 zl.
Albo może zajść ta k i w yp ad ek , że na terenie ogródków zn ajd u je się tablica do obwieszczeń i t. p.
Na tab licy tej w ylepiono przez z a rząd to w arzy stw a afisze o zw oła
niu zebrania i t. p. Na teren p rz y chodzi ktoś i afisze te zryw a, lub n alepia tam inne afisze, a to bez w iedzy zarządu to w arzy stw a, w ów czas rów nież może być k aran y , m ianow icie w m yśl art. 60 tej u s ta
w y, k tó ry m ów i:
Kto sam owolnie um ieszcza na cu dzej rzeczy ogłoszenia nap is lub rysunek, albo kto sam owolnie z cu dzej rzeczy takow e usuw a, podlega k arze aresztu do tygodnia lub g rzy w nie do 250 zł.
O ile- b y zaszły kradzieże w o- gródkach, przez które pow stały ju ż pow ażniejsze szkody, albo naw et takie, że kom u w łam ano się do a l
ta n k i i skradziono z niej coś, a n a w et chociażby tylko drzw i do al
ta n k i oderw ano, nic z niej nie z a b ierając, w ów czas ju ż sp raw a b ę
dzie ciężej k a ra n a i to z ustaw y k arn ej, za k radzież zw ykłą, lub też kradzież z w łam aniem .
Ażeby je d n ak o ile możności kradzieżom zapobiec, poleca się w m iejscow ościach gdzie istnieje Ko- m isarjat wzgl. P osterunek Policji pozostaw ić tam klucz od b ram y w ejściow ej do ogrodu, tak. ażeby policji um ożliw ić naw et w porze nocnej w stęp na teren kolonji.
P onadto to w arzy stw a niezam oż
ne, które sobie nie mogą pozw~olić n a u trzy m an ie specjalnego stróża, niechaj sp ró b u ją tego sposobu, że
działkow cy sam i będą na zm ianę w nocy stróżow ali bezpłatnie, przez co będ ą strzegli nie ty lk o swojego, ale rów nież m ienia swoich sąsia
dów, ja k to ju ż w kilku naszych biedniejszych tow arzy stw ach się p ra k ty k u je .
Pod koniec chciałem jeszcze zw rócić u w agę na okoliczności, że w szystkie k rad zieże w ogrodach usianą dopiero wówczas, k ied y każdy z o b y w ateli będzie posiadał swój w łasn y ogródek, w sk u tek cze
go k ażd y zrozum ie, ile p racy i n a kładu p ien ięd zy kosztuje, ażeby so
bie odpow iednio ogródek urządzić, ja k trze b a cierpliw ie czekać zanim się o trzy m a pierw sze m ałe zyski z ogródka, o raz ja k to boli. gdy osoba niepow ołana w y rząd zi w ogródku szkodę, a chociażby szkoda ta była najm n iejsza. W ów czas dopiero n a uczą się w szyscy ogrody ja k i p lo ny w ty c h ogrodach szanow ać. D ą żyć po w inniśm y w szyscy do tego, ażeby ja k najw ięcej tw orzono o- gródków działkow ych, ażeby k a ż dem u z naszy ch w spółobyw ateli um ożliw ić posiadanie swego w ła
snego ogródka. Saternus.
Ogródek na 5 0 0 m2 ziemi
G łów ną rzeczą w ogródku jest um iejętne rozplanow anie i rozm ie
szczenie ozdób. Zdobnictwo na m niejszym terenie w ym aga nieraz A\iększego arty zm u . C hcąc przez ozdoby upiększyć, n ależy p rz y roz
m ieszczaniu ich uw ażać, ażeby k a ż da ozdoba, czy to roślina i każd y w niej drobiazg harm onizow ał z całością, t. zn. ażeby nie raził oka sw ą nieproporcjonalnością i dobo
rem b a rw i t. p.
D la zrealizow ania piękna ogród
k a trzeb a przeprow adzić n a stę p u jące prace:
I. Rozbicie p la n u w teren.
Zaznaczanie m iejsca pod: drogi, baseny, fontanny, altan k i, p u n k ty
wysokości i t. p., rów nież granice działki, zapom ocą w bicia m ałych kołków do ziemi.
[I. Prace ziem ne.
a) W y ró w n an ie terenu, podnieść w zględnie zniżyć p u n k ty w ysoko
ści.
b) M iejsce pod drogi, altan k i, baseny, dołki pod płot i t. p. oprócz tego dołki pod drzew ka, szpalery, k w ietniki, ew entualn ie pod traw n i- nik w y b rać, ostatnie u p raw ić zie
mią ulepszoną. D ołki przeznaczo
ne do sad zen ia pow tórnie zakryć.
c) Jeśli je st p o ra sadzenia, po
sadzić roślinność, teren opłotować, jeśli ta czynność nie mogła być w cześniej w y ko nan a.
III, Podział i rozmieszczenie o- gródka na:
a) część ozdobną, b) część gospodarczą,
c) część w arzyw no-ow ocow ą.
Nie n a d a ją pięk n a ogródkow i k w iaty umieszczone m iędzy zago
nami w arzyw , kom post na tra w n i
ku, lub naczynie n a gnojów kę p rzed altan k ą. K w iaty, w arzy w a, kom post m a ją swoje m iejsce w y znaczone, k tó re należy w ten spo
sób rozmieszczać, że będą się s k u piały części ozdobne: alian k a, ta ras, basen, fo n tann a, schodki, p ły ty kam ienne, pergola, ław k a, sk rz y nie n a k w iaty , w azy, fig u ry i t. p.
F igur, ja k : grzyby, pieski, karzełki, ptak i, ku le - szklane w ogródku, k tó ry nie m a sty lu fantastycznego, ja k o m niej w artościow e, nie należy umieszczać. Tam też należy um ie
ścić traw n ik , skalnik, kw ietnik, sk u pienia krzew ów , drzew liściastych i iglastych i t. p.
Poniższy plan w skazuje na p r a w idłow e rozplanow anie i rozm ie
szczenie ogródka.
O b ja ś n ie n ia :
O g r ó d e k p o s ia d a 500 m k w a d r , p o w ie r z c h n i z iem i. P o s ia d a a lt a n k ę A. w e r a n d ę 1, k u c h e n k ę 2, u s tę p 3. P r z y a p n ie się r ó ż a P a u l ’s S c a r le t C lim b e r, p rz e z w e r a n d ę w b. P o ly g o n u m b a ld - s c h u a n ic u m o k r y w a a lt a n k ę , w c p n ie się w z d łu ż b r z e g u d a c h u C le m a tis in o n ta n a p e r f e c ta . P r z y a lta n c e z n a jd u je ' się k u r n ik B z o d d z ia łe m d la k r ó lik ó w 4, z w y lo te m C, z p ó łp ie n n ą g r u s z k ą S z a r n e tk a (K ó stlic h e v on C h e r n e u ) 17. P r z y k u r n ik u j e s t p a s i e k a D . W z d łu ż a lt a n k i je s t s z p a le r d w u - r a m ie n n y E. (G) P e p in a P a r k e r a 5. (G) B o n k r e ta W illia m s a 8.
(W ) G o ry c z k a c ie n is ta 7. (J) R e n e ta P e a sg o o d 6. P r z y k u r n i k u w in o k rz e w L ip s k ie w c z e s n e 9, M a lin g e r w c z e s n y 10.
M ie jsc e n a k o m p o s t F 1 1 —12 z n a c z y n ie m n a g n o jó w k ę 15. O b o k k o m p o s tu j e s t r a b a t a r a b a r b a r u 14: o d m ia n y : Yi- c to r ia , D e lik a te s a , K sią ż ę A lb e r t i a m e r y k a ń s k i o lb r z y m . M ie jsc e n a in s p e k ty
15, 7. b a s e n e m 16, o b s a d z o n y d rz e w a m i s z p a le ro w e m i. W in o k r z e w y : M a lv a s ie r w c z e sn y 11, G u te d e l b ia ł y 19, P o r tu g is k a n ie b ie s k a 20; fig a (e w e n tu a ln ie w n a c z y n iu ) R r o v n T u r k e y 21; b rz o s k w in ia C z e r w o n a M a g d a le n a 22; m o r e la D e N a n c y 23. O b ie n a d a j ą c e się n a s z p a le r, a z w ła s z c z a N a n c y . O s ta t n ia d o b rz e n a s z p a le r m o r e la c ie n is ta 7. W części o z d o b n e j p ó łn o c n o - z a c h o d n ie j r a m u j e się p e r g o la la k i e r o w a n a n a b ia ło z łą c z o n a z p e rg o lą w e jś c io w ą 24. O b s a d z o n a j e s t r ó ż a m i p n ą c e m i: T a u s e n d s c h ó n 25, F e li- te e t >; • >! i ; 26, Z e p h e rin e D ro u h in 27, H ia v a t h a 28, S a n c y d e P a r a b e r e 29, C o n r a d S ó th 30, C rim s o n R a m b le r 31, D o r o th y P e r k i n s (b ia ła ) 32, F lo w e r of F a ir f ie l d 33, G r u s s a n Z a b e r n 35. W z d łu ż p e r g o łi j e s t r o z a r ju m , p o s ia d a o k o ło 70 do 80 róż k r z a c z a s ty c h w o d le g ło ś c i 40 do 50 cm ( h e r b a c ia n e , h e r b a c i a n e h y b r i - d a, L u te a - h y b r i d a i R e m o n ta n te w g r u p a c h po 3— 5 s z tu k ró ż w je d n y m k o lo rze) z o d c ie n ia m i. W c z ę śc i w s c h o d n ie j j e s t z a ta m o w a n a ż y w o p ło te m m io d o d a j- n y m M a h o n ia a ą u if o lia . P r z e d a l t a n k ą je s t t r a w n i k I z 3-ch s tr o n o b ło ż o n y p ł y ta m i k a m i e n n e m i 35. N a z a c h o d n ie j s tr o n ie t r a w n i k a o b r a m o w a n a j e s t s k a l
n ik ie m z 35 o d m ia n a m i, o b o k p ó ł- p ie ń c z e śn ia H e d e lf iń s k a 37. W t r a w n i k u je s t p ia s k o w ie c i h u ś t a w k a 38, g r u p y k r z a k ó w R h o d o d e n d r o n f e r u g in e u m 39, R h.
p r a e c o x 40, A z a lia m o lis 41 i p a p r o c ie S c o lu p e n d r iu m \ u l g a r e , A s p id iu m m on- ta n u m , A sp . a n g u l a r e po 3 s z tu k i w k a ż d e j g r u p i e 32. W z d łu ż f r o n tu p o łu d n io w e j części a l t a n k i j e s t r a b a t a b y lin o w a 43 (lis ta o b s a d z e n ia r a b a t y k w ia to w e j u k a ż e się w n a s tę p n y m n u m e r z e ), k tó r a g ra n ic z y n a p ó łn o c c z ę śc ią w a r z y w n ą z a g o n a m i o d 44 do 67 z p o d łu ż n ia n y m , ł ą c z ąca /, r a b a t ą s z p a le r o w ą d w u r a m i e n n ą 68. u s p o d u o b s a d z o n a tr u s k a w k a m i.
G r u s z e : M a s łó w k a D ie la 69, L e L e c tie r 70. J a b ło ń K a h i l l z im o w a 71. R a b a ta 72 j e s t o b s a d z o n a k r z a k a m i a g re s to w e m i i p o r z e c z k a m i. A g r e s ty : A m e r y k a ń s k i g ó rs k i 73, G r e e n W illo r 74, W h in h a i n s I n d u s t r y 75, B ia ła k r y s z ta ło w a 76. P o rz e c z k i: H o le n d e r s k a c z e r. 77, W iś n io w a 78, Y e r s a l s k a b ia ł a 79. R a b a ta 80 m a lin y z o d m ia n a m i: G o lia th , S u p e r la tiv , L lo y d
/. o d m ia n a m i: G o lia th , S u p e r la tiv , L lo y d , G e o rg e i n a r a b a c i e 81 m ie s z c z ą się w y s o k o p ie n n e p o rz e c z k i i a g r e s ty , u s p o d u o b s a d z o n e tr u s k a w k a m i, Z b a s e n 82. W z a g o n a c h w a r z y w n y c h są 3 d r z e w a k a r ło w e (k r z a c z a s te ) i to : m o r e la w c z e s n a w ie lk a 83, R e n k lo d a A lta n a 84, Ś liw a U le n ą 85. O d z a c h o d u o g ró d g r a n ic z y z r a b a t ą s z p a le r o w ą , sp o d e m o b s a d z o n ą tr u s k a w k a m i. K o rd o n p io n o w y i d w u r a m ie n n y . J a b ło n ie : p a p ie r ó w k a b ia ła 86, Z ło ta R e n e ta P e a s g o o d 89, K a lv illa A d e r s l e b e r s k a 103. R e n e ta B a u m a n a 107.
C h a r ła m o w s k i 108. D o b r a L u iz a 109.
K o rd o n p io n o w y : M a s łó w k a D ie la 101, P a lm e ta V ie r r ie r a 4 r a m ie n n y . J a b ło n ie : M a s łó w k a N a p o le o n a 87, Y ie r n ie r a C ro n - z e ls k a 104, R e n e ta L a n d s b e r s k a 105.
G r u s z e : B o n k r e ta W ilłia m s a (sz c z e p io n a z d z ic z k a ) 90, N o w a P o ite a u 102. P r e z y d e n t D r o u a r d 106.
(D a ls z y c ią g n a s tą p i.)
W ito ld K o w a ls k i.
M archew
{Móhre —2Daneus caro ta) M archew n ależy do czołowych bardzo zdrow ych i pożytecznych w arzyw . P osiada pozatem w łasno
ści dietetyczno-lecznicze, gdyż czy
ści k rew i przew ód karm ow y. Pod względem użyteczności m a wielo
rak ie zastosow anie; i tak używ a się m archw i do zup, rosołów, na j a rz y n y i na surowo. N iew ątpliw ie m archew w stanie surow ym — gdy jest m łoda, d elik atn a — jest n a j
zdrow sza.
W pielęgnow aniu m archew n a leży do bardzo łatw y ch roślin. L u bi ziemię średnio zw ięzłą i lżejszą, przepuszczalną, pulchną, m iernie w ilgotną, chociaż udaje się rów nież dobrze na ziem iach cięższych i zw ięzłych, lecz z tych ostatnich jest m niej sm aczna. N ajlepiej w ysie
w ać m archew w t ziemię czystą, od- chw aszczoną a zatem po kapuście, k alafjo rach . G ru n t pod m archew należy przekopać w jesieni głęboko,
274
najm niej n a 30 cm, k tó ry zasilam y gnojem p rzetraw io n y m w ilości 300 kg n a 100 m kw . G rządki, k tó re b y ły w rok u ostatnim dobrze gnojone w y starczy zasilić n aw o za
mi sztucznem i w ilościach: 4 kg so
li potasow ej 40%, 3 kg supertom a- syny 30% i 2 kg azo tn iak u g ra n u lowanego 25% na każde 100 m kw.
Na ziem iach lżejszych piaszczy
stych, suchych, uży w am y zam iast soli potasow ej k ain itu 12— 15% w ilości 10—12 kg n a tę sam ą p rz e strzeń. Na naw ozie św ieżym m a r
chew źle rośnie, rozw idla się, b y w a atak o w a n a przez choroby i szkodni
ki, a co najw ażn iejsze — jest m niej sm aczna i blada.
P oniew aż najsm aczniejsza, n a j
zdrow sza i n ajp o ży w n iejsza jest m archew młoda, przeto pow inniśm y się starać o ta k ą na cały rok. W tym celu należy m archew siać 2 r a zy. P ierw szy raz od 15 m arca do 15 kw ietn ia n a zbiór, k tó ry trw a od końca czerw ca do końca sierp nia, d ru g i raz n a u ży tek późniejszy i n a przechow anie zimowe (prze
chow yw ać w średnio w ilgotnym czystym p łu k a n y m piasku) w ysie
w am y po zbiorach przedplonów w czasie od 1— 15 czerwca. Jeżeli 15 czerw ca w ysiejem y nasienie moczo
ne a naw et lekko skiełkow ane, to do końca paźd ziern ik a będziem y mieli bardzo o b fity zbiór, świeżej, młodej m archw i. Jeżeli w czerwcu m am y suszę, to po w ysianiu należy obficie podlać a grządkę n a prze
ciąg 2—4 dni lekko zacieniow ać g a
łązkam i. Siew gęsty je st n ajczęst
szym powodem złego zbioru m ar
chwi. N ależy w ysiew ać w ilości 5—7 g n a grządkę 10 m kw . w 5 linij n a grządkę. W razie gęstego w schodu należy m archew przerw ać możliwie jak n ajw częśn iej — po przerw an iu grządkę podlać.
N ajlepsze odm iany są:
I. D u w ic k a wczesna, d elik atn a, b.
sm aczna. Zbiór około 18—30 kg z 10 m kw .
M archew nantejska ulepszona 2. N a n tejska ulepszona, bardzo cen
na, plenna odm iana zarów no na w czesny ja k i późniejszy siew.
Zbiór 40—50 kg z 10 m kw.
5. L o nd yńska, póklługa, targow a znakom ita odm iana, podobna do nantejskiej, ale znacznie grubsza.
Zbiór 40—50 kg z 10 m kw.
4. Sudenburger długa, gruba, inten
syw nie czerw ona, znakom ita, n a j
lepsza n a zimę i do p rzechow a
nia. Zbiór 50—80 kg z 10 m kw.
M archew zalicza się do n a js ta r
szych, zn an y c h w arzy w . O jczyzną w schodnia i północna E uropa, skąd rozpow szechniła się n a południe.
Jest rośliną d w u letn ią — należy do rodziny b ald aszk o w aty ch (Umbelli- ferae). M archew używ ano daw niej do w y ro b u w ódek. N asienie u ż y w a się ja k o p rz y p ra w ę p rz y w y ro bie p iw a. H e rb a ta z nasion jest m oczopędna — syrop z m archw i u- śm ierza kaszel. H. R um un.
Jak zach ęcić ptaki do gnieżdżenia się w ogródkach?
P ta k i śpiew ające — to najlepsi i n ajm ilsi sprzym ierzeńcy działkow ca. N ietylko u m ilają czas sw ym śpiew em i ra d u ją oczy zw innością ruchów , ale po m ag ają w tępieniu szkodników roślinnych ta k w y trw a le i dokładnie, ja k p raw ie żadne ze znanych sposobów czy środków chem icznych. Z tego w zględu k a ż dy, oceniający należycie te zasługi sk rzy d laty ch p rzyjaciół, chciałby w idzieć ich gniazda z w iosną za
kład ane w ogródku.
N iestety, p ta szk i nie w każdem m iejscu gnieżdżą się jednakow o ła t
wo; p rzy w ab io n e n aw et do osiedli lu dzkich w zimie i m asowo z la tu ją ce się do karm ik ó w , z nastaniem w iosny o d la tu ją n a pola, do lasów i b u d u ją g n iazd a tam , gdzie m ają b ard ziej s p rz y ja ją c e w arunki.
C hcąc z a trzy m ać p ta k i na lato w ogrodzie, trze b a zapew nić im wy- odne i bezpieczne m iejsca pod za- ład an ie gniazd, spokój i bliskość wody do p icia: łatw o to spełnić,
gdy pozna się ich w szechstronne w ym agania.
N asze p ta k i pożyteczne dzielą się pod względem budow y gniazd n a dw ie g ru p y : jedne znoszą ja jk a i h o d u ją młode w d ziu p lach starych drzew , w rozpadlinach m urów i w przeróżnych dziurach, d ający ch im n a tu ra ln ą osłonę; drugie w iją g n iazdk a bardzo m istycznie wśród zagęszczonych krzew ów i m łodych j>ędów drzew , m ając z liści cień i ochronę przed deszczem.
R acjonalnie prow adzony ogró
dek nie posiada drzew o spękanej korze i w y p róch n iały ch pniach i dlatego dziuple w ogródku trzeba zastąp ić drew nianem i skrzynkam i.
S krzy nk i tak ie w y ra b ia się z g ru b szych, szczelnie dopasow anych de
sek, z daszkiem n achylonym ku przodow i i w y stający m nad otw o
rem w ejściow ym , a b y w oda de
szczowa, w ia tr i chłód nie m iały dostępu do środka. N a ścianach w ew n ętrzn y ch i na dnie sk rzy n ki p rz y b ija się k ilk a listew piono
w ych: pierw sze u ła tw ia ć będą p ta kowi schodzenie do gniazda, drugie zaś, gniazdo zacieśniają i nie po
zw ala ją rozsuw ać się jajom . Na dno skrzynki dobrze jest nasy p ać trochę trocin drzew nych, aby tem więcej upodobnić ją do n a tu ra ln e j dziupli. O tw ór, prow adzący do środka, nie pow inien być zbyt d u ży; w ystarczy, ab y p ta k mógł w su
w ać się do gniazda, usiadłszy na kraw ędzi. Zbyt duże otw ory, ja k rów nież w y stające kijki u w ylotu, są raczej szkodliwe, bo u ła tw iają różnym drapieżcom dostęp do gniazda.
S k rzy n k a dla p ta k ó w pow inna mieć przed nią ścianę przym ocow a
ną na śru bach i z łatw ością d ającą się odjąć, a b y w zimie m ożna było w nętrze oczyścić i przygotow ać na przyjęcie now ych lokatorów z w io
sną.
Im w cześniej zaw iesim y sk rzy n ki na drzew ach — tem lepiej! Moż
276
na to ju ż rozpocząć w styczniu.
S k rzy n k a musi być ta k mocno p rzy tw ierd zo n a do drzew a, a b y n a wet silne w ia try nie ch y b o tały nią i nie stu k ały o pień. Zawiesza się skrzynki tak wysoko, a b y dorosły człowiek nie mógł dosięgnąć laską, nic gęściej niż co 30—40 kroków jed n a od drugiej. Nie należy też wieszać sk rzy n ek w m iejscach zbyt zacienionych; dostęp słońca jest ko
niecznym w arunkiem . Zważać też należy, a b y w ylot sk rzy n k i po um o
cnieniu był raczej skierow any ku dołowi niż k u górze, a to d la ochro
ny przed deszczem i w iatrem . D la p tak ó w , w ijący ch gniazdka bezpośrednio w śród gałęzi, w ysadza się krzew y o n atu raln ej, zagęszczo
nej budow ie lub też specjalnie w tym celu strzyżone i przycinane.
Należą tu w pierw szym rzędzie tu je, głogi, dzikie ag resty i porzeczki, śnieguliczki i jaśm iny, sadzone tak pojedynczo ja k i w sk u p in ach lub żyw opłotach. P rzy drzew ach p rz y cina się grubsze gałęzie na jesieni lub zimą, w rezu ltacie czego w y b i
ją oczka pozostałe w cienkie pędy, te zaś p rzycięte utw o rzą w n astęp nym roku idealne m iejsca pod bu
dowę gniazd.
Jednym z niezbędnych w a ru n ków będzie rów nież zapew nienie ptakom spokoju i bezpieczeństw a.
O ile sam e ptaki o sw a jają się dość łatw o i niekiedy przychodzą p ra wie do rąk, o ty le nie znoszą n ie
pokojenia ich w gnieździe; w szel
kie ciekaw e zag ląd an ia do ja j czy do młodych, grożą zupełnem po rzu ceniem g n iazda i w yprow adzeniem się p ta k ó w z ogródka. P o d p a try w anie p ta k ó w m usi być bardzo o- strożne, b y ich nie płoszyło i nie p rzeszkadzało w norm alnym trybie ich życia.
O szkodnikach i w rogach p ta ków pożytecznych i ich zw alczaniu pisano ju ż obszernie w ..Śląskim D ziałkowcu ‘ Nr. 22/34 r., wobec cze
go odsyłam y czytelników w tej spraw ie do tego num eru. Doi.
W sp a n ia ły o b ra z z m ro ż o n y c h g ałąz ek i sz y p u ł k w ia to w y c h n aw ło ci (Solidajro S hortii) w sza c ie śn ieżn ej.
Piękno zimy w ogrodzie
O grody nasze w sw ej zimowej szacie tw orzą niedoścignione piękno i w spaniałe k o n trasty w espół z rze
komo m a rtw ą przy ro d ą. O to w sp a
n iały obraz zm rożonych gałązek i szypół kw iatow ych nawłoci (Soli- dego Shortii) o k ry ty ch śniegiem (rys. 1). N iezw ykle pięknie w y g lą
d ają w szacie zim ow ej gałązki p rze
k w itłych bylin, drzew i krzew ów owocowych, zim otrw ałych róż, k rze
wów ozdobnych i t. p. Szczegól
niej zaś o d znaczają się w szystkie rośliny zimozielone, ja k bluszcz, m ahonia, irga (Cotoneaster horizon- talis), kw aśnica (Berberis steno- phylla),- suchodrzew (Lonicera ni- tida, L. pileata).
D om inują jed nak w szędzie w ie
cznie zielone kon ifery (ryc. 2: jało wiec kolum now y — Ju n ip eru s hi- bernika) w zim ow ej szacie.
H. R um un. Ja ło w ie c K o lu m n o w y (Ju n ip e ru s h ib e rn ic a )
