Cena zł 30,—
Rok IV Poznań, dnia 10 stycznia 1943 Nr 2
T R E Ś Ć ; O tóo.chodzsniu roszczeń z welksli w y s ła w io n y c h przed dniem 9 m aja 1945 r. {str. 9). — W y ja ś n ie n ia w sprawaidh p ra w n y c h (str. 10). — Zm iana rozporządzenia o księgach handlow ych, uproszczonych i p o d a tk o w y c h (str. 11). •— W iad om o ści skarbow e (str. 13). — W y ja ś n ie n ia w spraw ach sk a rb o w y c h (str. 14). — Bezpieczeństwo i h ig ie n a p fa c y (str. 16). — P ora dn ik k s ię gowego (str. 18). — S pra w y u ła tw ie ń przy' re a liz a c ji k re d y tó w in w e s ty c y jn y c h (str. 18), — K o m u n ik a ty (str. 18), — Handel z a g ra n ic z n y (str. 19). — K arto te ka.
O dochodzeniu roszczeń z weksli wysławionych przed dniem 9 m aja 1945 r.
1. U w a g i w stępne — D n ia 28 p a ź d z ie rn ik a
1947 r. (Dz. U. poz. 411), u k a z a ł się d e kre t, k tó r y o dnosi się do n ie k tó ry c h w e k s li. W e k s la m i ty m i są:
a) w e ksle , k tó re m ia ły b y ć p ła tn e p rze d dniem 1 s ty c z n ia 1948 r.;
b) o ile b y ły one ju ż w y s ta w io n e przed dniem 9 m a ja 1945 r.;
c) oraz o ile roszczenia z w e k s li n ie p rz e d a w n i
ł y się do d n ia 25 s ie rp n ia 1939 r.
D e k re t m a t y lk o w te d y zastosow anie, je ż e li w e k s e l o d p o w ia d a ró w n o cze śn ie w s z y s tk im trze m zasadom, p rz e d s ta w io n y m p o d a), b) i c). P rzepisy d e k re tu odnoszą się do w e k s li d a w n y c h i to p rz e w a żn ie w y s ta w io n y c h przed w o jn ą lu b też w cza
sie o k u p a c ji. P rze p isy te m a ją na ce lu u ła tw ie n ie w ie rz y c ie lo m r e a liz a c ji ic h p re te n s ji. U ła tw ie n ia te d o tyczą czasu p rz e d a w n ie n ia ; u c h y le n ia o b o w ią z k u p rz e d s ta w ie n ia do p rz y ję c ia , z a p ła ty i p ro te s tu ; sposobu u m o rze n ia z a g in io n y c h w e k s li;
m ie js c a p ła tn o ś c i.
2. P rz e d a w n ie n ie —- P raw o w e s k lo w e d e c y d u je :
a) że roszczenia w e k s lo w e p rz e c iw a kceptan to- w i a także p rz e c iw a v a liś c ie akce p ta n ta i p rz y je m c y (w yrę cza ją ce m u ) w p o trze b ie u le g a ją p rz e d a w n ie n iu z u p ły w e m la t trzech, l i cząc do d n ia p ła tn o ś c i w e k s lu (art. 70, 32 i 63);
b) że roszczenia posiadacza w e k s lu p rz e c iw in- dosanto m i w y s ta w c y u le g a ją p rz e d a w n ie n iu z u p ły w e m ro k u , lic z ą c od d n ia p ro te stu , do
ko n a n e g o w n a le ż y ty m czasie, a w p rz y p a d k u zastrzeżenia ,,bez k o s z tó w " — lic z ą c od dnia p ła tn o ś c i (art. 70).
W id z im y w ię c , że
w
m yśl p ra w a w ekslo w eg o te rm in p rz e d a w n ie n ia jest trz y le tn i lu b ro czn y io b lic z a się go od d n ia p ła tn o ś c i w e k s lu albo od d n ia p ro te s tu . O b e cn ie — je ż e li chodzi o w e k sle, do k tó r y c h odnosi się d e k re t — b ie g p rz e d a w n ie n ia tr z y le tn i i ro c z n y ro zp o czą ł się d n ia 1 s ty czn ia 1948 r., a w ię c d z ię k i d e k re to w i roszcze
n ia w e k s lo w e p rz e c iw a k c e p ta n to w i, a v a liś c ie i p rz y je m c y w p o trz e b ie — p rz e d a w n ią się w d n iu 1 s ty c z n ia 1951 r.; ro szczenia posiadacza w e k s lu p rz e c iw in d o sa n to m i w y s ta w c y x— p rz e d a w n ią się w d n iu 1 s ty c z n ia 1949 r.
3.
Z w o ln ie n ie od o b o w ią z k u p rz e d s ta w ie n ia do p rz y ję c ia z a p ła ty i p ro te stu .Posiadacz w e k s lu m a szereg o b o w ią z k ó w , k tó r y c h z a n ie d b a n ie p o cią g n ą ć m oże u tra tę je g o p ra w w sto s u n k u do in n y c h zo b o w ią za n ych , tj. in - d o sa n tó w lu]p w y s ta w c ó w , a także in n e u je m n e s k u tk i. I ta k do o b o w ią z k ó w je g o n a le ży, w p e w n y c h w y p a d k a c h , p rz e d s ta w ie n ie w e k s lu tra s a to w i do p rz y ję c ia , a p r z y w e k s la c h w ła s n y c h p rz e d s ta w ie n ie .w y s ta w c y celem zaznaczenia w iz y . Do in n y c h o b o w ią z k ó w n a le ż y p rz e d s ta w ie n ie d łu ż n i
k o w i w S k s łu do z a p ła ty w p ie rw s z y m a n a jp ó ź n ie j w trz e c im d n iu , w k tó r y m m ożna w ym a g a ć z a p ła ty . D a lszym o b o w ią z k ie m je s t s tw ie rd z e n ie a k tem p u b lic z n y m n ie k tó ry c h zaniechań, ta k ic h ja k np. o d m o w y p rz y ję c ia przez tra sa ta lu b z a p ła ty przez d łu ż n ik a w e k s lo w e g o . T a k ie stw ie rd z e n ie n a z y w a m y p rotestem .
D e kre t, w sto s u n k u do w e k s li, do k tó ry c h ma zastosow anie, w p ro w a d z a zasadę, że w e k s le z w o l
n io n e są od o b o w ią z k u p rz e d s ta w ie n ia do p r z y ję
cia, z a p ła ty i p ro te s tu . D z ię k i te m u d e k re t u c h y la
u je m n e s k u tk i, ja k ie b y ły zw iązane z n ieprzedsta -
w ie n ie m do p rz y ję c ia , z a p ła ty i p ro te stu . M ożna
w ię c dom agać się z a p ła ty w e k s lu m im o niep rze d -
s ta w ie n ia go do z a p ła ty . M o żn a ró w n ie ż dom agać
-
10
-sjlę z a p ła ty od in d o sa n ta m im o nie sp o rzą d ze n ia p ro te s tu p rz e c iw k o o d m o w ie z a p ła ty ze s tro n y tra s a ta itp .
4. U m o rze n ie w e k s la z a g in io n e g o . — I tu ta j
s p o ty k a m y się z u ła tw ie n ie m , k tó re p o le g a na ty m , że w e z w a n ie przez sąd posiadacza z a g in io nego w e k s lu do zgłoszenia się w c ią g u sześćdzie
s ię c iu d n i i o ka za n ia w e k s lu sądow i, k tó re b y ło do tych cza s d o k o n y w a n e w M o n ito rz e P olskim , obecnie zastępuje się przez w e z w a n ie w y w ie s z o n e w lo k a lu sądu, p rz e d k tó r y m p o s tę p o w a n ie o u m o rz e n ie się to c z y . O b e cn ie w ię c ten, k o m u w e k s e l za g in ą ł, m oże żądać od sądu g ro d z k ie g o m ie jsca p ła tn o ś c i w e k s lu , u zn a n ia w e k s lu za u m o rz o n y . W e w n io s k u n a le ż y podać is to tn ą tre ść w e k s lu oraz u p ra w d o p o d o b n ić je g o u tra tę , ja k ró w n ie ż in te re s p ra w n y , k tó r y uzasadnia żądanie u m o rz e n ia .Sąd przez w y w ie s z e n ie w lo k a lu sądu w e z w ie posiada cza za g in io n e g o w e k s lu do zgłoszenia się w c ią g u sześćdziesięciu d n i i do o ka za n ia w e k s lu są d o w i. Je że li, w c ią g u te rm in u oznaczonego w w e z w a n iu , n ik t się n ie z g ło s ił z w e k s le m , sąd w y d a orzeczenia uzn a ją ce w e k s e l za u m o rz o n y . J e ż e li n a to m ia s t posiadacz w e k s lu z g ło s ił się p rze d d n ie m orzeczenia, sąd u m o rz y dalsze p o stę p o w a n ie 1 po p rz e s łu c h a n iu in te re s o w a n y c h i po o k a z a n iu w e k s lu żą d a ją ce m u u m o rze n ia . Z a ró w n o o w szczęcie p o s tę p o w a n ia ja k o te ż o je g o w y n ik u , sąd z a w ia d o m i tra s a ta i w s z y s tk ic h d łu ż n ik ó w w e k s lo w y c h , w s k a z a n y c h przez żądające go u m o
rz e n ia w e k s lu . Po o g ło sze n iu w e z w a n ia o o ka za n ie w e k s lu i po te rm in ie je g o p ła tn o ś c i, ż ą d a ją cy u m o rz e n ia m oże dom agać się od a k c e p ta n ta z ło żenia su m y w e k s lo w e j do d e p o z y tu sądow ego a l
b o .z a p ła ty za zabezpieczeniem ; p ra w o w y b o ru s łu ży d łu ż n ik o w i. Z ło ż e n ie do d e p o z y tu z w a ln ia z z o b o w ią za n ia . — W to k u p o s tę p o w a n ia o u m o rz e n ie w e k s lu m ożna w y k o n y w a ć z w ro tn e p o s z u k i
w a n ie p rz e c iw w y s ta w c y oraz indosan tom , je ż e li akce p ta n t, a w b ra k u p rz y ję c ia tra sa t, p o m im o w e z w a n ia n ie z ło ż y sum y w e k s lo w e j do d e p o z y tu sądow ego a n i n ie d o ko n a z a p ła ty za zabezpiecze
niem . Z w ro tn ie z o b o w ią z a n y m a ró w n ie ż p o d o b n ie ja k a k c e p ta n t w y b ó r m ię d z y z a p ła tą za zabez
p ie c z e n ie m a zło ż e n ie m su m y w e k s lo w e j do de
p o z y tu . — N a p o d s ta w ie orzeczenia u znające go w e k s e l za u m o rz o n y m ożna w y k o n y w a ć w s z e lk ie p ra w a z w e k s lu (art. 68 do 100), O rze cze n ie ta k ie s ta n o w i d la żądające go u m o rz e n ia p o d sta w ę d la w y k o n y w a n ia w s z e lk ic h p ra w , k tó re b y posia d a ł, g d y b y w e k s e l m u n ie z a g in ą ł.
5. M ie js c e p ła tn o ś c i. — Za m ie js c e płatności- w e k s li, do k tó r y c h o d n o si się d e k re t, p ła tn y c h na ty c h te re n a c h R z e c z y p o s p o lite j P o ls k ie j w je j g ra n ic a c h p rz e d w o je n n y c h , k tó re n ie w e s z ły w skład obecnego obszaru P aństw a, p rz y jm u je się m. st.
W a rsza w ę . M ie js c e p ła tn o ś c i in n y c h w e k s li p o zo sta je bez z m ia n i je s t re g u lo w a n e przez d o ty c h c z a s o w e p rz e p is y p ra w a w e k s lo w e g o .
dr Z. K. Nowakowski
Wyjaśnienia w sprawach prawnych
W ik to r Ch-, Poznań — Stan p ra w n y . — W księdze w ie czystej, dział cię żaró w i ograniczeń, w p isan a je s t h ip o te k a w sum ię 16.000,— z ło ty c h w zło cie z ty tu łu p o ż y c z k i z 15% odsetkam i od d n ia 1. 1. 1932 r. p ła tn y m i w p ó łro cz
n y c h ra ta c h z g ó ry i to 1 k w ie tn ia i 1 p a źd zie rn ika każdego ro ku . K a p ita ł p ła tn y je s t za po p rze d n im p ó łro c z n y m w y po w ie dze niem o b o w ią zu ją cym obie s tro n y . T ak od setki ja k i k a p ita ł p ła tn e są w e d łu g ró w n o w a rto ś c i fra n k a szw a j
carskieg o po k u rs ie 1,74 za fra n k s z w a jc a rs k i z ty m , że z ło ty w zło cie ró w n a się 900/5332 częściom gram a czystego złota. H ip o te k a w p isan a je s t bez u tw o rz e n ia lis tu h ip o te c z nego.
Pow yższa suma p o d zie lo n a je s t m ię d z y c z te ry m a ło le t
nie (obecnie p e łn o le tn ie ) c ó rk i po 3.000,— z ł oraz m ię dzy dw óch m a ło le tn ic h synó w (obecnie je d e n syn p e łn o le tn i) po 2.000,— zł.
P ożyczki w y ż e j w y m ie n io n e n a żądanie w ie rz y c ie li są n a ty c h m ia s t płatne, o ile o d s e tk i nie będą w te rm in ie ś w ia d czone. D łu ż n ik po dd ał się n a ty c h m ia s to w e j e g z e k u c ji aktem n o ta ria ln y m z tym , że egzekucja będzie dopuszczalna prze
c iw k o każdoczesnem u w ła ś c ic ie lo w i obciążonej n ie ru c h o mości.
D łu ż n ik bez w ym aganego półro czneg o w y p o w ie d z e n ia pisze W ik to r o w i Ch. — o jc u w ie rz y c ie li — w d n iu 28. 10.
1947 r.. że o ile W ik to r Ch. nie zgodzi się do d n ia 1. 1.
1948 r. na z w a lo ry z o w a n ie k a p ita łu i odsetek z a le g ły c h za p ó łto ra ro ku , w e d łu g m nożnika dziesięć, natenczas z ło ży ta k zaległe od setki ja k i k a p ita ł do depozytu sądu grodz
k ie g o do d y s p o z y c ji W ik to r a Ch.
W ik t o r Ch. dom agał się p rz e lic z e n ia kapitału- i odsetek w e d łu g m no żnika czterdzieści.
P yta n ia . — D la ojca w ie rz y c ie li, W ik to ra Ch,, nasuw a
ją s ię .n astęp ujące p y ta n ia :
a) C zy z u w a g i na b rz m ie n ie zapisu hipotecznego na le ży żądać s p ła ty w ie rz y te ln o ś c i h ip o te c z n e j 16.000,— z ł ==
9.195,40 fra n k ó w szw a jc a rs k ic h , czy też 16.000,— z ł = 2.700,68 g r czystego z ło ta ;
b) czy od setki — po do bn ie ja k w ie rz y te ln o ś ć — na le ży o b lic z y ć w e d łu g w a rto ś c i fra n k a szw a jca rskie g o czy w e d łu g w a ito ś c i zło ta ;
c) czy sąd z w a lo ry z u je k a p ita ł i od setki w e d łu g ró w n o w a rto ś c i fra n k a szw a jcarskieg o lub gram ów czystego złota, czy też w e d łu g pew nego m nożnika, np. 40 do 100;
d) c z y na po d s ta w ie k la u z u li e g z e k u c y jn e j m ożna w n ieść do sądu o w ye g z e k w o w a n ie z a le g ły c h odsetek do piero po z w a lo ry z o w a n iu odsetek w e d łu g fra n k a s z w a jc a r
skiego w zg lę d n ie czystego zło ta ;
e) czy w razie zdeponow ania sum y k a p ita łó w i odsetek w sądzie, sąd z urzę du p rz e p ro w a d z i z w a lo ry z o w a n ie , czy też w ie rz y c ie le muszą w d ro ż y ć skargę o przeTachowa- nie;
f) czy p ó łro czne w y p o w ie d z e n ie lic z y się od pism a d łu ż n ik a z dn ia 28 10 1947 r., czy też d o piero od dnia 1 1
1948 r .;
g) czy w y p o w ie d z e n ie ze s tro n y d łu ż n ik a może być d o rę czone samemu W ik to r o w i Ch., o jcu , k t ó r y dotąd o d b ie ra ł o d s e tk i, .czy też m usi b y ć doręczone każdem u z je g o p e łn o le tn ic h dzieci, k tó re są w ie rz y c ie la m i;
h) czy W ik to r Ch. może skargę w y to c z y ć sam, czy też m usi ją w y to c z y ć ró w n ie ż każde p e łn o le tn ie dziecko;
i) czy pożyczka z op ro ce n to w a n ie m 15% udzie lon a aktem n o ta ria ln y m z dnia 21 12 1931 r. po dlega k o n w e rs ji na 3% w e d łu g poz. 841 Dz. U. R. P. z r. 1934 czy też na 12 w e d łu g poz. 769 Dz. U. R. P. z r. 1932.
O d p o w ie d z i — ad a) i b). — Z aga dn ien ia podobne zo
s ta ły om ów ione w po p rze d n im num erze „T y g o d n ik a G o
spodarczego" w a rty k u le z a ty tu ło w a n y m „W ie rz y te ln o ś c i v,' w a lu ta c h zag ran icznych i w z ło c ie ".
W księdze w ie c z y s te j, ja k w y n ik a ze stanu praw nego, w p isana je s t h ip o te k a w sum ie 16.000,—• z ł w zło cie. T ak od s e tk i ja k i k a p ita ł pła tn e m a ją b y ć je d n a k w e d łu g r ó w n o w a rto ś c i fra n k a s z w a jca rskie g o po k u rs ie 1,74 za fra n k s z w a jc a rs k i z ty m , że z ło ty w z ło c ie ró w n a się 900/5332 częścią gTama czystego złota. Jest to spe cja lne go ro d z a ju
u & ie la i« c k r e d y tu d łu ż n ik o w i, tn ir ’ i n n i i • P eczyc się prze d ew e n tu a ln ą zm ianą w a r- k la u z u li S W ip?7vle ilr^ dZa‘ U c z y n ił on to w fl0 rn iie p o d w ó jn e j
“ S 6 P ° Pierwsze, zastrzegł s o b ie , że ta k k a Tn JiPQh .'p ita ł Płatne są w e d łu g ró w n o w a rto ś c i fran- w a r to ś ć / Q iq s4nWf znieJ®ze- K a p ita ł n a le ż y oce nić w e d iu g
je m y , dzieląc I d O O O - T ł t<? Uzysku;
zabezniprz-ui cip ; ' z ł P rzez ł >74. Jednakże w ie rz y c ie l żenie że z to tv w w dTngi sposób, w p ro w a d z a ją c zastrze- czysteeo z łn h T Z jC1S r ó w n a ,s i? 900/5332 częściom grama nie tego zastrz • ru d n ° tu om ó w ić d o k ła d n y ceł i znacze- ż e n ie to “ f * rzezem a- P ow iedzieć je d n a k można, że zastrze- reform a w a lm ° W lerzy c ie la c h ro n ić p rze d ew e n tu a ln ą now ą złota t0 ra bY zm m eJszy ła u sta w ow ą zaw artość tecznean ^ C° sp o w o d o w a ło b y in ne p rz e lic z e n ie hipo - i ?a z i ^ r i eS° na fra n k a a n iż e li 1 fra n k s z w a jc a rs k i = m im n ' crfa^ir10'123'''1 1?ow a re fo rm a nie została w p row a dzo na ten s a m a ro U w a rt° ś c i zło te go . M n o ż n ik w ię c pozostaje tv k a n ita i "• ! f ZMltacie P ° zrvvala żądać w ie rz y c ie lo w i spła- s Iw a irPflr !i! . w e d łu g w a rto ś c i 9.195,40 fra n k ó w stanik V,Ch' Podobnie, spłata odsetek w in n a ró w n ie ż na-
> ąP-- w e d łu g w a rto ś c i fra n k a szw ajcarskiego.
w i P ^ S ^ ^ zaSad n ie n ie » m ożna w ię c po w ie d zie ć, że rzvfp iYt n ° SC 7 obecnei c h w ili n a le ż y tra k to w a ć ja k o w ie l i tp lS ? 3! 1' W k to re i m ie rn ik ie m w y s o k o ś c i w ie rz y te ln o ś c i, W ip ^ f I , 1. 0d setek. będzie w a rto ś ć fra n k a szw ajcarskiego, ka c Y elnosc, je s t p ła tn a w z ło ty c h w e d łu g w a rto ś c i fra n ka szw ajcarskiego.
A d c) O b licze n ie w a rto ś c i w ie rz y te ln o ś c i w e d łu g k u r su fra n k a szw a jcarskieg o n a p o ty k a na duże tru d n o ści.
ierzytelno.se, o p ie w a ją c a na w a lu tę obcą, zabezpieczona rpotecznie, p ła tn a je s t w w a lu c ie p o ls k ie j w e d łu g k u rs u z d n ia poprzedzającego zapłatę. Chodzi tu o k u rs o fic ja ln y , n o to w a n y na giełd zie p ie n ię ż n e j w W arszaw ie. T a k ie k u rs y nie są d z is ia j notow a ne . B ra k w ię c m ie rn ik a , podanego
U i aiWĘu WedłUS k tó r6 g 0 ’Siid z ia m a do kon ać p rz e li
czenia. Jednakże, je ż e li ani ustawa, an i p ra w o z w y c z a jo w e przedm iotem ' roz:strzygniScia p rz y p a d k u , będącego prze dm io tem rozpoznania, sąd u s ta li podstaw ę ro z s tiz v e - n ię c ia sam odzielnie, k ie r u ją c się interesem społecznym
ZaSa?n i0 n y m m teresem s tro n y . T ru d n o tu pow ie dzieć, 0 r0ZiSirzygniĘ'cia sąd p rz y jm ie . Często się o W irJ v ć P m T om a w ia n ym p rz y p a d k u sąd w in ie n i ‘ o yc w a rto ś ć h ip o te k i w e d łu g k u rs u fra n k a szw a jcar-
k • n o to w a n e S° na g ie łd z ie w a rs z a w s k ie j a n m w ■f£?CV le rp ^ la 1Ł39 r " a na stąPnie t ak uzyskaną su- n r L r ło ty ‘ch PTzeliczyc w p o d o b n y sposób, w ja k i sądy R e lic z a ją prze d w o je n n e z ło te ma dzisiejsze Sądy p rz e li- 7?a^ 7 a-wiiiejsze zło to na dzisiejsze, stosu jąc m n o ż n ik 1 szean n‘! r 0Jenny = 20 d 0 . 45 z ł obecnych. Stosow anie niż- n r r v c-, r • ^ Y zsz^ § ° m no żnika zależy od uznania sądu, k tó r y decy zJł bierze pod uw agę in te re s y o b u stron oraz zasady słuszności i d o b re j w ia ry .
~ 3eŻe!i d Iu ż n ik po dd ał Się n a ty c h m ia s to w e j
n r W akc! f n o ta ria ln ym , egzekucja może b y ć ty lk o w te d y przeprow adzona, je ż e li obow iązek z a p ła ty sum y p ie
n ię ż n e j je s t co do ilo ś c i i te rm in u d o k ła d n ie oznaczony w akcie lu b d o k ła d n ie w y n ik a z aktu , na po dstaw ie któ re g o ma b y ć prze prow adzana egzekucja.
T a k ie g o d o kła dne go oznaczenia ilo ś c i p ie n ię d z y , k tó re 'm ają b yć prze dm io tem e g ze ku cji, tu nie m am y, gdyż w y sokość w ie rz y te ln o ś c i a w ię c i p ro c e n tó w je s t sporna m ię
d z y strona m i. N a le ż y też n a jp rz ó d u s ta lić , ja k w ie lk i je st k a p ita ł i ja k ie należą się odsetki.
Ad e) — Z adaniem sądu, k tó r y p rz y jm u je pieniądze do 'depozytu sądowego, je s t je d y n ie prze cho w an ie p ie n ię d z y oraz w y d a n ie ic h — na żądanie — w ie rz y c ie lo w i lu b d łu ż n ik o w i. Sąd też nie in te re s u je się ty m , czy złożona suma um arza zobow iązanie, czy je s t dobrze obliczo na oraz czy
’złożenie luib niezło żen ie je s t słusznie dokonane. Sąd nie 'przeprow adza z urzędu z w a lo ry z o w a n ia , — D la w ie rz y c ie l i m a do niosłe znaczenie przepis, że ważne złożenie do de p o zytu sądow ego z w a ln ia d łu ż n ik a z zobow iązania oraz w k ła d a na w ie rz y c ie la o b o w ią ze k z w ro tu d łu ż n ik o w i w y ło ż o n y c h kosztó w . Z łożenie do de po zytu je s t ważne, je ż e li w ie rz y c ie l d o p u ścił się z w ło k i w p rz y ję c iu św iadczenia.
’W ie rz y c ie l może od m ów ić p rz y ję c ia św iadcze nia częścio
wego, je ż e li c a ły d łu g je s t w y m a g a ln y . Z w o ln ie n ie a zo
b o w ią z a n ia na stępu je ty lk o w te d y , g d y złożona suma od
p o w ia d a w y s o k o ś c i św iadczenia, ja k ie w in ie n b y ł d łu ż n ik 'uskutecznić.
A d f) — P ó łro c z n y te rm in w y p o w ie d z e n ia po ż y c z k i, w b r a k u in n e j u m o w y m ię d z y stronam i, lic z y się od dnia, k ie d y ośw iadczenie d łu ż n ik a o w y p o w ie d z e n iu u m o w y p o t y c z k i doszło do w ie rz y c ie la w ta k i sposób, że m óg ł o n ip i po w zią ć w iadom ość. P ó łro c z n y te rm in , w o m a w ia nym prz y - po da tku , lic z y się ód dnia, w k tó r y m w ie rz y c ie l o trz y m a ł p ism o d łu ż n ik a z d n ia 28. 10. 1947 r. o w y p o w ie d z e n iu p o życzki.
Ad g) — Je że li je s t k ilk u w ie r z y c ie li, a w ie rz y te ln o ś ć je s t p o d z ie łn a i n ie m a m y do c z y n ie n ia z solida rno ścią W ie rz y c ie li, w y p o w ie d z e n ie m u s i na stąpić w stosunku do każdego z w ie rz y c ie li. T a k ie w y p o w ie d z e n ie m usi nastą
p ić w om a w ia n ym przyp ad ku. J e ż e li w ie rz y c ie le s ą . n ie p e łn o le tn im i, ośw iadczenie n a le ż y zło żyć na ręce ic h o p ie k u n a . W o m a w ia n y m p rz y p a d k u zaw ia d o m ie n ie o jc a w y starcza je d y n ie , je ż e li on rep re ze n tu je ja k o o p ie k u n n ie p e łn o le tn ie g o syna. W stosunku do p e łn o le tn ic h dzieci na
le ż y dokonać odrębnego w y p o w ie d z e n ia . P ełnoletność ro z
po czyna się z c h w ilą u ko ńcze nia 18-go ro k u życia.
A d h) — Każde dz ie c k o m usi s k a rż y ć o sw o ją w ie rz y telność. D zie ci — na w a ru n k a c h p rz e w id z ia n y c h w ar.t. 69 do 71 k. p. c. — m ogą razem w y s tą p ić w cha rakterze p o w o d ó w , g d y roszczenia ic h są je dn ego ro d z a ju op arte na je d n a k o w e j p o dstaw ie fa k ty c z n e j i p ra w n e j.
1 Ad i) — O d s e tk i um ow ne posiadacza gospodarstw a w ie j
sk ie g o , p o n iż e j 500 ha, z o s ta ły obniżone — za czas od 1 lis to p a d a 1934 r. — do 3% w stosunku rocznym . O d s e tk i pow yższe m a ją b y ć p ła tn e z d o łu 1 k w ie tn ia i 1 pa źd zie r
n ik a . W w a ru n k a c h ty c h n a le ż y p rz y ją ć , że d łu ż n ik zobo
w ią z a n y je s t je d y n ie do p ła c e n ia 3% od k a p ita łu i to z d o ł u po u p ły w ie każdego p ó łro cza. O d s e tk i u le g a ją prze d a w
n ie n iu z u p ły w e m la t pięciu .
Zmiana rozporządzenia o księgach handlowych, uproszczonych i podatkowych
o b o w i-i^ f-1117 do w iado m ości z a intere sow a nych C zyte ln ikó w nia minio+ąCe i d l?'em f s ty c z n ia 1948 r. z m ia n y rozporządzę sach h a n d ^ ska^ bu z dn ia 31 p a ź d z ie rn ik a 1946 r. o księ- system atycznym ’ Uproszczoilych 1 P o d a tk o w y c h w u ję c ii
1. Z aśw iadczenie ksiąg.
P r z e d uPr0SZC2one oraz k s ię g i p o d a tk o w e p o w in n y być Pyć zat0ZP° CZęCiem ° k resu rach un kow e go , na k t ó r y maje skarbow °ZOne’ ’ prZed®ta w ' onfc: Przez p o d a tn ik ó w urzędów:
k u „K » „łe!mu (re w iz y jn e m u ) w ła ś c iw e m u -w spraw ach po-dat 1 o c t o w e g o , do zaświadczenia,
b u d y n k ó w podat!k o w e N r 5 (dla w ła ś c ic ie li nieruchom ość, n ia n ia w t YC • ? ° w in n y b y ć p rze dstaw ion e do zaświadczę w laś,; * rmtoie wskazanym w yżej urzędowi skarboweim W łaściwem u w spraw ach p o d a tk u dochodowego,
Zaśw iadczanie przez urzę dy -skarbowe i re w iz y jn e ks ią g uproszczonych i p o d a tk o w y c h na stępuje przez um ieszczenie na księdze o d p o w ie d n ie j k la u z u li. K la u zu la , w y p is a n a na od dzieln ej k a rtc e , p o w in n a b y ć n a k le jo n a na p ie rw s z e j lu b o s ta tn ie j s tronie k s ię g i, p rz y czym w p rz y p a d k u :
1, prz e d s ta w ie n ia przez p o d a tn ik a do zaśw iadczenia k s ię gi ju ż p rz e d z iu rk o w a n e j p rz y grzbiecie przez w s z y s tk ie s tro n y k s ię g i i p rz e c ią g n ię te j sznurem — końce s z n u ra 'u m o c o w u je się na p ie rw s z e j lu b o s ta tn ie j s tro n ie k s ię g i przez n a k le je n ie na n ic h w sp om n ian ej k a r tk i,
2. prz e d s ta w ie n ia k s ię g i n ie p rz e d z iu rk o w a n e j — ostem- p lo w u je się o k rą g łą tuszow ą pieczęcią urzędow ą s tro n y k s ię gi pa rzyste lu b niep arzyste, zn a jd u ją ce się w je j pierw sze j lu b d ru g ie j p o ło w ie w te n sposób, aby k a ż d y arkusz k s ię g i b y ł zao p a trzo n y w pieczęć.
D la k o n tr o li w y d a n y c h zaśw iadczeń u rz ę d y sk a rb o w e i re w iz y jn e obow iązane są p ro w a d z ić s p e c ja ln y zapisek, któ re g o nu m er k o le jn y p o d a je się na zaświadczeniu'.
Z aśw iad czeniu po d le g a ją :
1. księ g a o b ro tó w ■—• p rz y księ g a ch uproszczonych,
2. k s ię g i, w k tó ry c h za p isu je sią codziennie u ta rg i i za
k u p — p rz y księgaeh uproszczonych bra n ż o w y c h , 3. k s ię g i po d a tko w e ,
4. k s ię g i, w k tó r y c h zap isu je się w a rto ś c io w o zakup —- p rz y księ g a ch p o d a tk o w y c h bra nżo w ych.
Z aśw iadczanie k s ią g uproszczonych lu b p o d a tk o w y c h podlega op ła cie sk a rb o w e j w k w o c ie 50,—■ zł. W razie złożenia p o da nia na p iś m ie o zaśw iadczenie ksiąg, poda nie to — nieza leżn ie od w y m ie n io n e j w y ż e j k w o ty — podlega op ła cie w w y s o k o ś c i 50,— zł.
Z aśw iadczenia k s ią g d o k o n u je się zasadniczo ty lk o przed rozpoczęciem okresu, w k tó ry m m a ją b y ć prow adzone.
W p rz y p a d k u p rz e d s ta w ie n ia do zaśw iadczenia ksią g w cią gu okresu ic h pro w a dzen ia , urząd s k a rb o w y (re w iz y j
ny) nie może od m ó w ić ic h zaśw iadczenia, ob ow iąza ny je s t je d n a k w zaśw iad czen iu podać ja k o po czą tko w ą datę o k re su, na ja k i k s ię g i te m a ją s łu ż y ć — datę d o kon an ia za
św iadczenia.
W y ją tk o w o , je ż e li chodzi o k s ię g i na ro k 1948, M in i
s te rstw o S karb u zezw ala na d o k o n y w a n ie zaśw iadczeń do ko ń ca m iesiąca stycznia 1948 r. i po ie ca nie k w e s tio n o w a ć zapisów do k o n a n y c h od p o c z ą tk u ro k u .1948 do d a ty za
św iadczenia ksią g , >o ile ono n a s tą p i w cią gu m iesiąca s ty c z n ia 1948 r.
Zaśw iadczenie k s ią g p o w in n o następow ać zasadniczo w d n iu ic h p rz e d s ta w ie n ia przez p o d a tn ik a , n ie p ó ź n ie j je d n a k — niż w ciągu trzech dni.
2. K s ię g i uproszczone.
S tosow nie d o posfesnowień § 24 rozporządzenia m in.
s k a rb u z dn ia 31 p a ź d z ie rn ik a 1946 r. do pro w a dzen ia ksią g up roszczo nych ob ow iąza ni są p o d a tn ic y , n ie m a ją c y o b o
w ią z k u p ro w a d z e n ia k s ią g h a n d lo w y c h m. in . a) bez w zg lę d u na w yso kość o b ro tu :
w s z e lk ie p rz e d s ię b io rs tw a p rz e m y s ło w e i z a k ła d y rze
m ie ślnicze z a tru d n ia ją c e p rz y ręcznej p ro d u k c ji siedem lu b w ię c e j osób łą cznie z w ła ś c ic ie le m i c z ło n ka m i je g o ro d z in y , a p rz y p ro d u k c ji z użyciem s iln ik ó w — c z te ry lu b w ię c e j osób, n ie lic z ą c (zm iany od 1 s ty c z n ia 1948 r.) uczniów/ za
tru d n io n y c h w p rz e d s ię b io rs tw ie lu b zakładzie na p o dstaw ie u m o w y o naukę.
Ze zm ia ny te j w y n ik a , że fa k t z a tru d n ia n ia u c z n ió w na p o dstaw ie u m o w y o naukę nie m a znaczenia, je ż e li chodzi o ocenę o b o w ią z k u p ro w a d z e n ia ks ią g uproszczonych lub o z w o ln ie n ie p ro w a d zą cych z a k ła d y rzem ieślnicze od o b o
w ią z k u p ro w a d z e n ia ks ią g p o d a tk o w y c h . b) w zależności od w y s o k o ś c i o b ro tu :
p o d a tn ic y p ro w a d z ą c y w s z e lk ie p rz e d s ię b io rs tw a (za
k ła d y ), je ż e li o b ró t o s ią g n ię ty w p o p rze d za ją cym okre sie ra c h u n k o w y m o b lic z o n y w istosunku roczn ym w y n o s i w p rze d się b io rstw a ch o charakterze w y łą c z n ie u s łu g o w y m (bez św iadcze nia rzeczy) w ię c e j n iż 1.000.000 z ł (od 1 stycznia 1948 i. 2-400.000 z}) a w p o z o s ta ły c h p rze dsiębiorstw a ch w ię c e j n iż 2.500.000 z ł (od 1 s tyczn ia 1948 r. 8.000 000 zł).
P odw yższenie g ra n ic y obrotu, p o w y ż e j k tó r e j cią ży na p o d a tn ik a c h prow adząęych p rz e d s ię b io rs tw a (zakłady) obo
w ią z e k pro w a dzen ia k s ią g uproszczonych, z k w o ty 1.000.000 z ł na k w o tę 2.400.000 z ł w prz e d s ię b io rs tw a c h o charakterze w y łą c z n ie usłu g o w ym , oraz z k w o ty 2.500.000 z ł na k w o tę 8.000.000 z ł w po zo sta łych prze d się b io rstw a ch , pozostaje w z w ią z k u z jednoczesnym podw yższeniem g ra n ic y obrotu*
p o w y ż e j k tó r e j na stępu je zaliczen ie p rze d się b io rstw a za
ro b k o w e g o do rzędu p rz e d s ię b io rs tw , p ro w a d z o n y c h w w ię k szym; rozm iarze.
W myśl^ rozporządzenia m in is tra p rz e m y s łu i h a n d lu z dn ia 4 p a ź d z ie rn ik a 1947 r. z dniem 1 s tyczn ia 1948 r . ;
1. za p rz e d s ię b io rs tw a prow adzone w w ię k s z y m rozm ia- rze* ze: w z g lę d u na w yso kość o b rotu, uw aża się prze dsię
b io rs tw a , k tó ry c h o b ró t przew yższa k w o tę 12 m ilio n ó w z ło ty c h w stosunku rocznym ,
2, a p te k i zosta ły skreślone z g ru p y p rze d się b io rstw , k tó re n a le ż y Uważać za prow adzone w w ię k s z y m rozm iarze bez w z g lę d u na w ys o k o ś ć o b rotu i w z w ią z k u z ty m ob ow iąze k pro w a dzen ia przez a p te k i k s ią g h a n d lo w y c h , uproszczo
n y c h lu b p o d a tk o w y c h na le ży oceniać począw szy od I- g o stycznia 1948 r. n a zasadach o g ólnych, a zatem w zależn o
ści od w y s o k o ś c i osiąganego ob rotu.
3. W ycena in w e n ta rz a p rz y księgach uproszczonych.
Z dniem 1 stycznia 1948 r. w in w e n ta rz u sporządzanym p rz y zap row adzeniu p ó raz p ie rw s z y k s ią g uproszczonych m ożna n ie w y k a z y w a ć p rz e d m io tó w m a ją tk u stałego (na
rzędzia, urządzenia ibd.), k tó ry c h cena n a b y c ia lu b k o s z ty w y tw o rz e n ia w d n iu sporządzania in w e n ta rz a n ie p rz e k ra c za ły 10.000 zl.
P odw yższenie k w o ty w a rto ś c i p rz e d m io tó w m a ją tk u sta
łego, do w y s o k o ś c i k tó r e j m ożna nie w y k a z y w a ć ic h w in w e n ta rzu sporządzonym p r z y za p ro w a d za n iu k s ią g uprosz
czonych po raź p ie rw s z y z k w o ty 5.000 z ł na k w o tę 10.000 zł, pozostaje w z w ią z k u z podw yższeniem do k w o ty 10.000 zł w a rto ś c i p rz e d m io tó w , p o d le g a ją c y c h je dn orazo w e m u od
p is a n iu w m y ś l prze pisu art. 10 ust. (2) d e k re tu z d n ia 8 s ty c z n ia 1946 r. o p o d a tk u dochodow ym , k t ó r y stosu je się o d p o w ie d n io do k s ią g uproszczonych.
4. K s ię g i p o d a tk o w e N r 5
P o s ta n o w ie n ia rozporządzenia z d n ia 31 pa ździernika 134o r. no tyczące oouwią-zuu p ro w a d z e n ia ksią g przez po- aauuicow p u u ic ia ją c y c n u o c n o u y z D uaynku o w z y m a iy na
stępujące o rzm iełn e:
„c/uow iązes. p io w a d z e n ia k s ią g p o d a tk o w y c h rozciąga się row m ez na poaduniKow pouaucu aucnouow ego, p o c ie ra ją c y m i o o c n o a y z OuayniKow, w k tó r y c h iio s c izb m iesz
k a m y cn p rze kracza 2u iu o nosć izb u ż y tk o w a n y c h na za- k ia u y hanorow e, p rze m ysło w e lu b rzem ieśln icze przekracza 5, aroo łą cznie iio s c izb m ie s z k a ln y c h i izb u ż y tk o w a n y c h na zakrauy nanchowe, p rz e m y s ło w e lu b rzem ieślnicze p rz e kracza 2o, a k tó re ¡są po io zone w m iastach, będących sie dzibą urzę d ó w s k a rb o w y c h lu b w in n y c h z i.o ś c ią m lesz- k a n c o w ponad 5.UUU".
W z w ią z k u z u z u p e łn ie n ie m tego przepisu, obow iązek pro w a dzen ia ks ią g p o d a tk o w y c h N r 5 o b e jm u je z dniem i stycznia 1040 r. p o d a tn ik ó w p o d a tk u docnouow ego, p o b ie ra ją c y c h do cho dy z b u d y n k ó w , w k tó r y c h :
1. bądź ilo ś ć izb m ie s z k a ln y c h przekracza 20,
2. bąuz iio s c izb u ż y tk o w a n y m i n a z a k ia d y handlow e, p rz e m y s io w e lu b rzem ieślnicze przekracza 5,
3. bąaz łączna ilo ś ć izb m ie s z k a ln y c h oraz izb u ż y tk o w a n y m i na cele w y m ie n io n e w y ż e j w p k t. 2, prze- k ia c z a 20, je ż e li b u d y n k i te są położone w m iastach będących siedzibą urzę dó w s k a rb o w y c h lu b w in n y c h m iastach, lecz z ilo ś c ią m ie szkań ców ponad 5.000.
5. z w o ln ie n ie n ie k tó ry c h z a k ła d ó w rz e m ie śln iczych od o b o w ią z k u p ro w a d z e n ia ksiąg.
P osta now ien ia § 36 rozporządzenia z d n ia 31 pa ź d z ie rn ik a 1946 r. z w a ln ia ją c e n ie k tó re z a k ia d y rzem ieślnicze od obo
w iązku pro w a d ze n ia k s ią g p o d a tk o w y c h o trz y m a ły na stę
p u ją c e brzm ienie:
„ z w a in ia się od o b o w ią zku pro w a d ze n ia k s ią g p o d a tk o w ych p o d a tn ik ó w , k tó r z y pro w a d zą zakład rzem ieśln iczy,
¡zatrud niają cy je dn ego czło nka ro d z in y , z w y ją tk ie m ze
g a rm is trz ó w i ju b ile ró w . Z a tru d n ia n ie u c z n ió w na po d
s ta w ie u m o w y o na ukę nie s to i na przeszkodzie do zasto*- sow ania z w o ln ie n ia ".
6. Księga p o d a tk o w a dla zajęć zaw od ow ych .
O bo w ią zek pro w a dzen ia k s ię g i p o d a tk o w e j N r 3 obec
nie na zw a nej ,,Księgą p rz y c h o d ó w i ro z c h o d ó w " c ią ży z dniem 1 stycznia 1948 r. nie ty lk o na le karza ch, lekarza ch w e te ry n a rii, le karza ch dentystach, felczerach, adw o katach obrońcach sądow ych, in ż y n ie ra c h (geom etrach) i te c h n ik a c h ' lecz ob ow iąze k pro w a dzen ia te j k s ię g i o b e jm u je w s z y s t
k ic h p o d a tk n ik ó w , w y k o n u ją c y c h zajęcia zaw odow e o k tó ry c h m ow a w art. 10 p k t 5) i 6) d e k re tu z dnia 21 gru dn ia 194o r. o p o d a tk u o b ro to w y m a zatem — poza w y ż e j w y - m ie n io n y m i • ró w n ie ż p o ś re d n ik ó w w sze lkie g o rodzaju, p o m o c n ik ó w p o d ró ż u ją c y c h , in s p e k to ró w , a je n tó w z a k ła d ó w ubezpieczeń i in n y c h p rz e d s ię b io rs tw , położne, p ie lę g n ia rk i d y p lo m o w a n e itp.
7. K s ię g i p o d a tk o w e dla św iadczeń usług.
W z w ią z k u ze zm ianą b rz m ie n ia prze p isu § 40 rozporzą
dzenia z dn ia 31 p a ź d z ie rn ik a 1946 r. o b o w ią z k o w i pro
w adzenia k s ię g i p o d a tk o w e j N r 4 obecnie na zw a nej „ K itę -
-
13
-g i u ta rg ó w " .podlegają z dn ie m 1 s tyczn ia 1948 r. p o d a tn ic y , w y k o n u ją c y św iadczenia usług, n ie ob ow iąza ni do p ro w a dzenia k s ią g h a n d lo w y c h , k s ią g uproszczonych lu b ksią g p o d a tk o w y c h in n y c h ty p ó w .
P rz y k ła d o w o w y m ie n ić tu m ożna p o d a tn ik ó w , p ro w a d z ą cych:
1. h o tele , p o k o je um eblow ane i p e n s jo n a ty , po siadające n ie w ię c e j n iż p ię ć p o k o jó w do w y n a ję c ia , je ż e li nie są z w o ln io n e od p o d a tk u obrotow ego po m y ś li art. 3 p k t.
19 de kretu o p o d a tk u ob ro to w ym .
2. z a k ła d y k ą p ie lo w e , a m ia n o w ic ie ła źnie posia dające nie w ię c e j n iż 10 w a nie n oraz k ą p ie le w w o da ch m o rs k ic h i s ło d k ic h z ilo ś c ią k a b in nie w ię c e j niż dziesięć,
3. przew óz to w a ró w , p rz y u ż y c iu nie w ię c e j n iż czterech k o n i.
4. z a k ła d y fry z je rs k ie i g a b in e ty kosm etyczne,
5. b iu ra p is a n ia ipodań, tłum aczeń i p rz e p is y w a n ia na m a szynie,
6. w e lo d ro n y , ś liz g a w k i, fo to p la styko n y, w e sołe m iasteczka itp.,
7. m agle i in n e usługow e p rze d się b io rstw a lu b z a tru d n ie n ia o celach z a ro b ko w ych , w y k o n y w a n e za ró w n o oso
biście, ja k i p rz y p o m o cy c z ło n k ó w ro d z in y i s ił n a je m n ych , je ż e li nie k o rz y s ta ją ze z w o ln ie ń o k re ś lo n y c h w § 36 rozporządzenia.
M in is te rs tw o Skarbu z w a ln ia je d n a k od o b o w ią z k u p ro w a dze nia k s ią g p o d a tk o w y c h p o d a tn ik ó w , w V k o n u ia c v c h d o ro ż k a rs tw o i ek s p lo a ta c ję taksó w ek, je ż e li po sia dają nie w ię c e j niż d w ie -d o ro ż k i ko n n e lu b je d n ą taksó w kę.
8. K o n tro la ilo ścio w a .
Rozporządzenie z dnia 31 pa ź d z ie rn ik a 1946 r, upow ażnia d y re k to ró w izb s k a rb o w y c h w p rz y p a d k a c h w y ją tk o w y c h ,
uzasadnionych tru d n o ścia m i, d o z w a ln ia n ia p o d a tn ik ó w lu b grup p o d a tn ik ó w na ic h prośbę od o b o w ią z k u prow adzenia k o n tro li ilo ś c io w e j. '
Z dn ie m 1 stycznia 1948 r. o b o w ią z u je zasada, iż pro śby 0 z w o ln ie n ie od o b o w ią zku pro w a dzen ia k o n tro li ilo ś c io w e j n a le ż y w n o s ić n ie p ó ź n ie j n iż na m ie siąc przed rozpoczęciem okre su rach un kow e go , na k t ó r y ma nastąpić zw o ln ie n ie .
W y ją tk o w o , je ż e li chodzi o z w o ln ie n ie od obow iązku pro w a dzen ia k o n tro li ilo ś c io w e j w r. 1948, p ro ś b y w n ie sione do dnia 3 ! g ru d n ia 1947 r. n a le ż y uw ażać za w n ie sione w e w ła ś c iw y m te rm in ie .
P rośby o z w o ln ie n ie od o b o w ią zku pro w a dzen ia k o n t r o li ilo ś c io w e j w n ie s io n e po te rm in ie , o k re ś lo n y m w y ż e j, po zostaw ion e będą bez rozpatrzenia.
Jeże li je d n a k p o d a tn ik u d o w o d n i, że u c h y b ie n ie te rm in u na stą p iło bez je go w in y , może on w ciągu ty g o d n ia od usta
nia p rz e s z k o d y pro sić w ładzę p o d a tk o w ą o p rz y w ró c e n ie te rm in u . R ównocześnie n a le ż y zło żyć prośbę o zw o ln ie n i«
od o b o w ią z k u pro w a dzen ia k o n tro li ilo ś c io w e j. Prośbę o p rz y w ró c e n ie te rm in u m ożna um ieścić w piśm ie z a w ie ra ją cym prośbę o z w o ln ie n ie z o b o w ią z k u pro w a dzen ia k o n tro li ilo ś c io w e j.
Poniew aż p rz e w le k a n ie z a ła tw ie n ia próśb o z w o ln ie n ie 1 od o b o w ią zku pr.ow adzenik k o n tr o li ilo ś c io w e j je s t n ie p o żądany ze w z g lę d u na k o n s e k w e n c ję grożące p o d a tn ik o w i w p rz y p a d k u n isp ro w a d ze n ia k o n tr o li ilo ś c io w e j i odm ow ne
go z a ła tw ie n ia p ro ś b y o z w o ln ie n ie i od o b o w ią z k u p ro w a dzenia, M in is te rs tw o S karbu p o le c iło z a ła tw ia ć tego ro d z a ju p ro ś b y w ta k im te rm in ie , aby w ciągu m iesiąca od dnia w n ie s ie n ia p ro ś b y zosta ła doręczona- p o d a tn ik o w i decyzja.
Wiadomości skarbowe
D ochodow ość prac w y k o n y w a n y c h dla B iu ra N a dzoru E s te ty k i.
M in is te rs tw o S karbu — o k ó ln ik ie m z dnia ,16 pa ździer
n ik a 1947 r. N r D. V . 9511/5/47 p o le c iło izbom i urzędom sk a rb o w y m tra k to w a ć ja k o prace o o d p o w ie d n im po ziom ie a rty s ty c z n y m prace a rty s tó w p la s ty k ó w p rz y ję te przez B iu ro N a d zo ru E s te ty k i P ro d u k c ji M in is te rs tw a K u ltu r y i Sztu
k i i w k o n s e k w e n c ji po trą cać w la ta ch p o d a tk o w y c h 1946 1 1947 na k o s z ty u z yska n ia bez prze pro w ad zan ia dalszych dochodzeń 75% p rz y c h o d u osiągniętego z ty c h prac.
C eny de taliczne zapałek spe cja lnych .
M in is te rs tw o S karbu zarządzeniem z d n ia 27 p a ź d z ie rn i
k a 194? r. N r D. V I. 12465/2/47 zaw iadam ia, iż ceny deta
liczn e zapałek s p e c ja ln y c h w yp uszczo nych przez P ań stw ow y M o n o p o l Z apa łcza ny pod nazw am i: 1. ,,G a b in e to w e " 2. „F a j
k o w e " i 3. „S z to rm o w e " usta lon e z o s ta ły w tr y b ie § 6 ust.
2 rozporządzenia M in is tra S karbu z dnia 31 stycznia 1931 r.
w na stępu ją cej w y s o k o ś c i: D e ta liczn a cena zapałek spe
c ja ln y c h z uw zg lę d n ie n ie m je j s k ła d o w y c h e le m e n tó w w z ło ty c h :
...G a b in e to w e '' za 1 p u d e łk o ' 200 s z tu k
z a p a łe k
. . F a jk o w e '1 za 1 p u d e łk o 40 s z tu k
z a p a łe k
, , S z lc rm o w e za ł p u d e łk o
30 s z tu k z a p a łe k
Ceną fa b ryczn a P. M , Z. 35,— 8,50 8,50
P ro w iz ja h u rto w n ik a 1,— 0,50 0,50
„ d e ta lis ty 4,— 1,--- 1,—
Cena w de talu za 1 pud. 40,— 10,— 10,—
Z a p a łk i spe cja lne rozprow adzane są w sposób analo
giczny, ja k z a p a łk i norm alne.
G rz y w n y i k a r y um ow ne p rz y P. M . T.
W p ra k ty c e p o w s ta ły w ą tp liw o ś c i, czy n a le ż y pociągać do o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a rn e j sk a rb o w e j d e ta lic z n y c h sprze
d a w c ó w w y ro b ó w ty to n io w y c h za ta k ie naruszenie prze
p is ó w o m o n o p o lu ty to n io w y m , k tó re w e d łu g um ów za
w a rty c h przez M o n o p o l T y to n io w y z w y m ie n io n y m i sprze
daw cam i p o cią gają za sobą obciążenie s p ra w c ó w k a rą u-
w ow ną, ja k n.p.: sprzedaż w y ro b ó w ty to n io w y c h no w y ż szej cenie niż u s ta lo n e j przez M o n o p o l, sprzedaż tv c h w y r o b ó w w stanie in n y m n iż w ypuszczono je do obrotu, b ra k cennika, s z y ld u itp.
W z w ią z k u z ty m w y n ik ł po gląd, iż u k a ra n ie ta k ic h sprzedaw ców w e d łu g odnośnych p o s ta n o w ie ń pra w a k a r nego skarbow ego łą cznie z o b o w ią z k ie m uiszczenia przez n ic h k a r u m o w n y c h s ta n o w i p o d w ó jn e u k a ra n ie — co je st sprzeczne z naczelną zasadą p ra w a ka rn e g o : „n o n bis in idem ".
K ara um ow na je s t od p o w ie d zia ln o ścią czysto c y w iln ą , m ającą zastosow anie w y łą c z n ie w stosunkach p ry w a tn o p ra w n y c h . Z is to ty sw ej je s t to ry c z a łto w e od szkodow anie za po niesione przez k o n tra h e n ta szkod y i s tra ty i nie może b yć uw ażane za k a rę w ścis ły m tego słow a znaczeniu.
A w ię c g d y b y n a w e t naruszenie ja k ie g o k o lw ie k w a ru n k u um o w y, k tó re o b o w ią z y w a ło b y sprzedawcę do zapłacę- n ;a k a r y um o w n ej, w y p e łn ia ło stan fa k ty c z n y przestępstw a skarb ow ego ,, to sprzedawca — w in n y n ie d o trz y m a n ia tego w a ru n k u -— oprócz od po w ie d zia ln o ści k a rn e j s k a rb o w e j b y łb y z ob ow iąza ny do zapłacenia k a r y u m o w n e j i to n ie s ta n o w iło b y b y n a jm n ie j p o d w ó jn e g o uka ran ia.
W s p ra w ie w y k o n a n ia u s ta w y o am nestii
W N r 48 z ro k u 1947 „T y g o d n ik a G ospodarczego" w art.
pt. „A m n e s tia w spra w a ch k a rn o -s k a rb o w y c h " w y ja ś n io n o m. in., że orzekanie ró w n o w a rto ś c i p rz e d m io tó w w y s tę p k u na po d s ta w ie art. 20 p ra w a ka rn e g o skarbow ego w spraw ach o przestępstw a podlega ją ce am n estii je s t niedopuszczalne.
W p ra k ty c e p o w s ta ło je d n a k p y ta n ie , ja k n a le ż y postą
p ić w ty c h p rzyp ad kach, gd y orzeczono ju ż ró w n o w a rto ś ć n ie u ję ty c h p rz e d m io tó w w y s tę p k u w spra w ie k a rn o -s k a r
b o w e j p o d le g a ją c e j am n estii w m y ś l art. 7 u s ta w y z dnia 22 lu te g o 1947 r. skoro a r ty k u ł ten m ó w i o d a row aniu lub zm niejsze niu do p o ło w y ty lk o g rz y w ie n i k a r pozbaw ienia w olno ści.
/
Z d a w a ło b y »ię, że orzeczoną ró w n o w a rto ś ć n ie u ję ty c h p rz e d m io tó w w y s tę p k u n a le ż a ło b y u trz y m a ć w m ocy, gdyż ustaw a o am n estii co do da row ania lu b zm niejszenia k w o ty
-
14
-orzeczonej ty tu łe m ró w n o w a rto ś c i n ie u ję ty c h p rz e d m io tó w w y s tę p k u n ie z a w ie ra żad nych przepisów .
B io rą c je d n a k pod uw agę, że przepadek p rz e d m io tó w w y s tę p k u w spraw ach o przestępstw a po dlega ją ce am nestii orzeka się ty tu łe m środ ka zabezpieczającego, że orzekana na^ po d s ta w ie art. 20 p ra w a k a rn o -s k a rb o w e g o ró w n o w a r
tość n ie u ję ty c h p rz e d m io tó w w y s tę p k i-1 z is to ty sw ej nie m o g ła b y p rz y b ra ć c h a ra k te ru środ ka zabezpieczającego, na
le ż y p rz y jś ć do w n io s k u , że we w s z y s tk ic h spraw ach o p rz e stępstw a ob ję te p ra w e m k a rn y m ska rb o w ym , w k tó ry c h w całości lu b w części d a ro w u je -się na m o c y u s ta w y o am
n e s tii orzeczone k a r y , n a le ż y odstąpić od ściągnięcia ró w n o w a rto ś c i n ie u ję ty c h prze dm io tów .
W s p ra w ie o p ła t s k a rb o w y c h od podań i św iade ctw . O p ła ta skarb ow a należna od podań, p ro to k ó łó w zastę
p u ją c y c h podania, z a łą c z n ik ó w oraz ś w ia d e c tw ma być
uiszczona znaczkam i s k a rb o w y m i z w y ją tk ie m ty c h ś w ia de ctw , od k tó r y c h op ła ta p rze kracza 2.000,— zł. O pła tę sk a rb o w ą od ty c h ś w ia d e c tw uiszcza się g o tó w k ą w kasie urzędu skarbow ego.
fe
C elem uiszczenia o p ła ty od p o da nia lu b p ro to k ó łu za
stępującego podanie, strona p o w in n a n a k le ić z n a tz k i s k a r
bow e w m ia rę m ożności na p rz e d n ie j s tronie pism a. W a r
tość ty c h zna czków ma się ró w n a ć sum ie o p ła t p rz y p a d a ją c y c h od p o da nia i załączników .
Z naczki skarbow e na p o d a n iu nie p o w in n y b yć ka s o w a ne p ry w a tn ie , je ż e li je d n a k sitrona ju ż skasow ała znaczek um ieszczony n a po d a n iu , nie ¡należy żądać p o w tó rn e g o uiszczenia na le żnej o p ła ty.
W yjaśnienia w sprawach skarbowych
Z w ią zek b. W ię ź n ió w P o lity c z n y c h — ob ow iąze k p o d a tko w y-
L. W . Ziem hice. P yta n ie : Z w ią ze k b. W ię ź n ió w P o li
ty c z n y c h z a ło ż y ł na tu te js z y m teren ie 2 p la c ó w k i — zakład fo to g ra fic z n y i za k ła d rzeźniczy. D o chód z ty c h prze d się b io rs tw , w m y ś l statutu, przeznaczony je s t na pom oc ro dzinom po ofia ra c h h itle ry z m u . Ja k prze dstaw ia się spraw a o p o d a tk o w a n ia ty c h p rz e d s ię b io rs tw p o d a tk ie m o b ro to w y m i dochodow ym . U staw a o p o d a tk u do cho do w ym m ó w i, iż in s ty tu c je dobroczynne zw o ln io n e są od p o d a tk u dochodo
wego, lecz op ła ca ją p o d a te k ze sw ych p rz e d s ię b io rs tw o b li
czonych na zysk. Ja k in te rp re tu je się ,,o b lic z o n y c h na z ysk"? Żadne p rz e d s ię b io rs tw o nie może b y ć obliczo ne na stratę!
P o w o ła n y w z a p y ta n iu przepis d e k re tu o p o d a tk u do
c h o d o w y m s tw ie rd za , iż od p o d a tk i;1 dochodow ego w o ln e są; osoby p ra w n e, k tó ry c h dochód, zgodnie ze s ta tu te m o- b ra ca n y je s t w c ałości na cele o g ó ln e j użyteczności, n a u k o we, o św iato w e, k u ltu ra ln e , s p o rto w e , w y z n a n io w e , o p ie k i społecznej i do bro czynne ; osoby te p o d le g a ją je d n a k obo
w ią z k o w i p o d a tk o w e m u z te j części dochodu, k tó rą u z y s k a ły z p rz e d s ię b io rs tw o b lic z o n y c h na zysk.
Je ż e li osoby praw ne w ś ró d ź ró d e ł p rz y c h o d ó w po sia dają ró w n ie ż prz e d s ię b io rs tw a ob liczone na zysk, p o d le g a ją opo
d a tk o w a n iu od n a d w y ż e k u z y s k a n y c h z p rze dsiębiorstw , c ho cia żby n a d w y ż k i te łą cznie z n a d w y ż k a m i z in n y c h ź ró d e ł p rz y c h o d ó w b y ły z go dn ie ze statutem w całości ob ra
cane na cele o g ólnej użyteczności lufo dobroczynne ( k r y te ria om aw ianego p rz y p a d k u ); e w e n tu a ln ie podniesione n ie d o b o ry z in n y c h źró d e ł p rz y c h o d ó w nie p o d le g a ją p o trą cen iu od sum y n a d w y ż e k z ¡przedsiębiorstw.
D o ch o d y uzyskane z in n y c h źró d e ł niż z p rz e d s ię b io rs tw p o d le g a ją o p o d a tk o w a n iu w całości, je ż e li ob racane są cho ćby częściowo na in ne cele niż w y ż e j w ym ie n io n e .
N a le ż y p rz y ty m p o d k re ś lić , iż n ie uw aża się za .przed
s ię b io rs tw a w ro z u m ie n iu p rz y to c z o n y c h na w stęp ie p rz e p is ó w d e k re tu 1 o p o d a tk u do cho do w ym s po rad ycznie urzą
dzanych. im p rez o cha rakterze ro z ry w k o w y m , w id o w is k o wym , s p o rto w y m itp., ch o cia żby te im p re z y b y ły prze dsię
w zięte d ia zysku.
P ojęcie prz e d s ię b io rs tw a obliczonego na zysk.
L- W - Z iem bice (ciąg dalszy). J e ż e li chodzi o p o ję c ie prz e d s ię b io rs tw a obliczonego n a zysk, to na le ży z w ró c ić nasam przód uw agę na. ¡postanow ienia art. 8 ust. (2) p k t. 3) d e k re tu o p o d a tk u d o c h o d o w y m stw ie rdza jące , iż źródłem p rz y c h o d ó w m. im. są „p rz e d s ię b io rs tw a ".
Rozporządzenie w y k o n a w c z e do d e k re tu o p o d a tk u d o c h o d o w ym nie z a ję ło się n ie s te ty b liż s z y m okre śle nie m tego p o ję c ia a w szczególności, w ro z u m ie n iu ja k ic h prze pisów (p o d a tk o w y c h czy in n y c h ), na le ży uznać dane ź ró d ło p r z y c ho dó w za p rz e d s ię b io rs tw o w p o ję c iu d e k re tu o p o d a tk u do cho do w ym .
, O b o w ią z u ją c y d e k re t mp. o p o d a tk u o b ro to w y m (ja k ró w n ie ż ustaw a z d n ia 4 m aja 1938 r. o p o d a tk u o b rb to w y m ) zerwały z p a n u ją c y m i dotąd w te j m ierze zasadniczym i p o ję c ia m i, k tó fe u ję c ie p rz e d m io tu p o d a tk o w e g o s p ro w a d z iły
do fa k tu h is to ry c z n e g o , iż is to tn ą cechą okre śla jącą obo
w iązek p o d a tk o w y b y ło is tn ie n ie zespołu urządzeń te ch n icz
no-gospodarczych i p ra w m a ją tk o w y c h , c z y li p rz e d s ię b io r
stwa.
P rzystosow anie tego p o ję c ia do p o d a tk u od ob ro tu u- ja w n iło , że ta k ie ok re ś le n ie p rz e d m io tu n ie je s t b y n a jm n ie j dla p o d a tk u o b rotow ego is to tn e i zaw iera w e w n ę trzn ą sprzeczność.
U s taw od aw stw o po d a tk o w e w o w ym czasie obciąża p o d a tk ie m ty lk o ta k ie p rze dsiębiorstw a , k tó re w p o d m io to w y m znaczeniu po łączone są z d z ia ła ln o ś c ią w celu z a ro b ko w ym , dz ia ła ln o ś c ią obliczo ną na zysk. Zarobek., może b y ć nie- o sią g n ię ty, o b licze nie na zy s k zawodne, b y ły to o k o lic z ności z p u n k tu w id z e n ia pra w a ha nd low eg o i po da tko w e go obojętne, je dn akże o p rz e d s ię b io rs tw ie , w ro z u m ie n iu ty c h ustaw, m og ła b y ć ty lk o m ow a p rz y u s ta la n iu czynności w y k o n y w a n e j w ¡sposób p rz e m y s ło w y , tj. m a ją c y na celu za
rob ek lu b zysk.
Stąd w y n ik a ła cecha s ta ło ś c i zajęcia i pew n a suma p rz e d m io to w y c h znam ion w po staci lo k a lu , personelu, to w a io w , ksią g itp ., a w k a ż d y m razie w po staci p e w n y c h s ta ły c h s to su n kó w h a n d lo w y c h , k lie n te li itd.
N ie ma prze d się b io rstw a , g d y korz y ś ć albo n ie je s t prze
w id z ia n a albo zgoła w y k lu c z o n a , c o może m ie ć m iejsce na
w et w te d y , g d y poszczególne czynności są odpłatne.
Z ta k ie j is to ty p rz e d s ię b io rs tw a w y n ik a , że nie może być:
m o w y o nim , je ż e li zw iązana z nim działa ln ość nie ma na celu za ro b k u i nie je s t ob liczo na na zysk, gd y — p o w ta rz a m y —- k o rz y ś ć albo nie je s t p rze w id zia n a albo zgoła w y kluczona.
U tożsam ienie ty c h czynności bez dalszego faktyczne go uzasadnienia, d o p ro w a d z iło b y do stw ie rd z e n ia czynności h a n d lo w y c h w k a ż d y m p rz y p a d k u w y z b y c ia się rzeczy o trz y m anych zam iast na le żnej g o tó w k i, co zdarza się n ie rz a d k o w ś ro d o w iska ch od w s z e lk ie j dzia ła ln o ści k u p ie c k ie j da
le k ic h .
Do w n io s k ó w p o w yższych dochodzim y, zesta w ia jąc ó w cześnie obow iązu ją ce p rz e p is y p o d a tk o w e z do tychczaso
w y m i p o s ta n o w ie n ia m i k o d e k s u ha nd low eg o, k tó re o kre ś
la ją ku p ca ja k o tego, k to w im ie n iu w ła s n y m p ro w a d z i p rz e d s ię b io rs tw o zarobkow e.
Je że li zatem p r z y c h y liliś m y się do okre śle ń do niedaw na o b o w ią z u ją c e j u s ta w y o p o d a tk u d o cho do w ym , to choćby z te g o w zg lę d u , iż tam usta w od aw ca ze sta w ia ją c 'bez ja k ic h k o lw ie k zastrzeżeń w je d n y m k r ó tk im z da niu „h a n d lo w e i prze m ysłow e prze d się b io rstw a s tw ie rd z ił ty m sam ym w y raźnie, iż n ie lic z y się z m o ż liw o ś c ią is tn ie n ia p rz e d s ię b io rs tw , k tó re n ie b y ły b y obliczone na zysk.
Tego ro d z a ju u ję c ie p rz e d s ię b io rs tw h a n d lo w y c h i p rz e m y s ło w y c h je s t zresztą zgodne z ic h p o ję c ie m pow szechnie p rz y ję ty m w p ra k ty c e ja k ,i w usta w o d a w s tw ie , w e d le k t ó ry c h n a jis to tn ie js z y m zmamieniem p rz e d s ię b io rs tw h a n d lo wych. 5 p rz e m y s ło w y c h je s t w ła ś n ie to, że są one ja k k a ż d y k u p ie c ob liczone na zysk.
N ie n a le ż y p rz y ty c h (rozważaniach zapom inać, że do z aistn ie nia p ra k ty c z n e j m o ż liw o ś c i w y m ia ru p o d a tk u n ie zbędny je s t nie t y lk o „p rz e d m io t p o d a tk u ’ ', ale także „pod-
Zastaw na rzeczach ruchomych J)
1. U w a g i w stę p n e . Z a s ta w na rzeczach ru c h o m y c h re g u lu je art. 250— 2 6 8 /p ra w a rzeczow ego. Z a s ta w daje u p ra w n io n e m u (z a s ta w n ik o w i) m ożność za s p o k o je n ia ozna
czonej w ie rz y te ln o ś c i z rz e c z y ru c h o m e j z p ie rw s z e ń stw em przed w ie rz y c ie la m i o s o b is ty m i każdoczesnego w ła ś c ic ie la (zastaw cy). Z a s ta w s łu ż y d la zabezpieczenia w ie rz y te ln o ś c i. W ie rz y te ln o ś ć m oże b y ć p ie n ię żn a lu b in n e g o rodzaju, b y le b y d a ła się na p ie n ią d ze p rz e lic z y ć . W ie rz y te ln o ś ć m oże b y ć p rz y s z ła lu b w a ru n k o w a . P rze
d a w n ie n ie w ie rz y te ln o ś c i n ie p o z b a w ia z a s ta w n ik a m oż
no ści z a sp o ko je n ia się z rz e c z y od d a n e j w zastaw . Z a s ta w zabezpiecza ta k ż e roszcze n ia zw ią za n e z w ie r z y te l
n o ścią a w szczególności roszczenie o o d s e tk i n ie p rz e d a w n io n e , o z w ro t n a k ła d ó w na rzecz vora z o p rzy z n a n e k o szty. U trz y m u je się on na c a łe j rz e c z y aż do z u p e ł
nego w y g a ś n ię c ia w ie rz y te ln o ś c i, k tó rą zabezpiecza.
2. R odzaje za s ta w u .— R o z ró ż n ia m y : a) za sta w u m o w n y i u s ta w o w y ; b) zastaw z w y k ły i u ż y tk o w y ; c) z a sta w p o łą c z o n y z p o sia d a n ie m rze czy i bez p o s ia d a n ia rze czy;
d) zastaw na je d n e j rze czy i na w ie lu rzeczach.
Z a s ta w u m o w n y p o w s ta je przez u m o w ę oraz p rz e n ie sienie p osiada nia, je ś li p o sia d a n ie je s t k o n ie c z n e do p o w sta n ia zastaw u. Z a s ta w u s ta w o w y p o w s ta je s k u tk ie m sa
m ego d z ia ła n ia u s ta w y . P rz y k ła d e m m oże b y ć tu w y n a jm u ją c y , k tó re m u słu ży, celem za b ezpie czenia czynszu, u s ta w o w e p ra w o za sta w u na rze cza ch w n ie s io n y c h przez najem cę. — Z a s ta w u ż y tk o w y — w o d ró ż n ie n iu od z w y k łe g o — p o z w a ła na p o b ie ra n ie p o ż y tk ó w na p o c z e t w ie rz y te ln o ś c i za b ezpie czonej z rz e c z y z a s ta w io n e j w g ra n ic a c h p ra w id ło w e j g o sp o d a rki. W y s tę p u je on tam , gdzie rzecz p rz y n o s i p o ż y tk i. Z r e g u ły z a sta w je s t p o łą c z o n y z p o sia d a n ie m przez w ie rz y c ie la p rz e d m io tu zastaw u. W y ją tk o w o m oże is tn ie ć za sta w bez p o sia d a n ia rz e c z y za
s ta w io n e j. P rz y k ła d e m m oże tu b y ć za sta w r e je ltr o w y , a d a le j za sta w u s ta n o w io n y d la in s ty tu c ji k re d y to w e j lu b sp ó łd z ie lc z e j na rzeczach ru c h o m y c h , p o trz e b n y c h za
s ta w c y do osobistego w y k o n y w a n ia zaw odu. — Z a s ta w na w ie lu rzeczach p o z w a la w ie r z y c ie lo w i na z a s p o k o je n ie je g o w ie rz y te ln o ś c i z je d n e j lu b w ie lu rze czy w e d łu g je g o uzna n ia aż do c a łk o w ite g o zabezpieczenia je g o p re te n s ji.
3. U s ta n o w ie n ie , p rz e n ie s ie n ie i w y g a ś n ię c ie zastawu.
D o u s ta n o w ie n ia za sta w u na rze czy ru c h o m e j p o trze b n a
Kartoteka Ty g, Gosp, 2/48 — 81
je s t u m o w a m ię d z y w ła ś c ic ie le m i w ie rz y c ie le m oraz __
p ra w ie zawsze — p rz e n ie s ie n ie p o s ia d a n ia rze czy na w ie rz y c ie la . P rze n ie sie n ie p o s ia d a n ia to w y d a n ie rze czy a lb o o d stą p ie n ie roszczenia w y d o b y w ¿ z e g o lu b też u s l >- n o w ie n ie w ie rz y c ie la posiada czem z ty m , że k to ś in n y m a bezpośred nią w ła d z ę n a d rzeczą ja k o d z ie rż y c ie l. J e d nakże p rz e n ie s ie n ie p o s ia d a n ia rze czy n ie m oże w p r z y p a d k u za sta w u n a stą p ić w te n sposób, że w ła ś c ic ie l za
trz y m a rzecz u siebie ja k o d z ie rż y c ie l. — W y ją tk o w o zastaw p o w s ta je bez u s ta n o w ie n ia p o s ia d a n ia p rz y za
sta w ie re je s tro w y m , a d a le j m ożna u s ta n o w ić za sta w dla in s ty tu c ji k re d y to w e j lu b sp ó łd z ie lc z e j z p o z o s ta w ie n ie m rzeczy ty c h w ła ś c ic ie lo w i — na rzeczach ru c h o m y c h , p o trz e b n y c h do osobistego w y k o n y w a n ia z a w o d u a n ié b ę dących p rz y n a le ż n o ś c ią ru c h o m o ści, je ż e li rz e c z y te z o s ta ły oznaczone w sposób t r w a ły i w id o c z n y ja k o p rz e d m io t zastaw u. W p rz y p a d k u ta k im u m o w a o u s ta n o w ie n ie zastaw u w in n a b y ć s tw ie rd z o n a p ism e m z datą u rzędo- w n ie u staloną .
J e że li ch o d zi o p rz e n ie s ie n ie zastaw u, s tw ie rd z ić trz e ba, że zastaw łą c z y się ściśle z w ie rz y te ln o ś c ią i n ie m oże b yć p rz e n ie s io n y a n i o b c ią ż o n y bez w ie rz y te ln o ś c i, k tó rą zabezpiecza. N a to m ia s t p rz e le w , o b ciążen ie w ie r z y te l
n o ści zabezpieczonej zastaw em oraz w s tą p ie n ie o soby trz e c ie j w p ra w a z a s p o ko jo n e g o w ie rz y c ie la , p o w o d u je p rze n ie sie n ie zastaw u. M o żn a je d n a k p rze n ie ść łu b o b c ią ż y ć w ie rz y te ln o ś ć z w y łą c z e n ie m z a s ta w u i w te d y za
sta w w ygasa.
Z a sta w w ygasa, poza ju ż w y m ie n io n y m w y p a d k ie m , przez ośw iadczen ie z a sta w n ika , tj. w ie rz y c ie la w o b e c za
staw cy, że się p ra w a w y z b y w a ; d a le j, przez zniszczenie rzeczy, przez w y g a ś n ię c ie w ie rz y te ln o ś c i, przez k o n fu z ję , tj. zjednocze nie się p ra w a za sta w u z w ła sn o ścią , przez zw rócenie' p rz e d m io tu zastaw u, o ile p o w s ta n ie zastaw u w ym a g a p o sia d a n ia rz e czy ru c h o m y c h . G d y p ra w o za
staw u w yg a śn ie , zastaw ca m oże żądać z w ro tu rzeczy.
4.
P raw a i o b o w ią z k i stron. —- Z a s ta w n ik , t j. w ie r z y ciel, o b o w ią za n y je s t czu w a ć na d rzeczą oddaną m u w zastaw, ja k p rze c h o w a w c a za w y n a g ro d z e n ie m . M a on o b o w ią ze k złożenia ra c h u n k ó w , g d y za sta w b y ł u ż y tk o w y , o b o w ią za n y je s t z w ró c ić rzecz z a sta w cy z w y g a ś n ię ciem zastaw u. Z a s ta w n ik je s t z re g u ły u p ra w n io n y do
Zastaw na rzeczach r uchomych 2)
Kartoteka Tyg. Go«p. 2/48 — 82
p o sia d a n ia rze czy, do p o b ie ra n ia p o ż y tk u , g d y rzecz o d dana w zastaw p o ż y tk i p rz y n o s i, do z w ro tu n a k ła d ó w i w y d a tk ó w p o łą c z o n y c h z n a le ż y ty m p rz e c h o w a n ie m rze
czy w ra z z odsetkam i, do ż ą d a n ia z w o ln ie n ia z z o b o w ią zań, k tó re z a s ta w n ik p o c z y n ił celem p rz e c h o w a n ia rzeczy.
Z a s ta w n ik nie m oże żądać z w ro tu n a k ła d ó w i w y d a tk ó w po u p ły w ie 6 -c iu m ie się cy. Z a s ta w n ik o w i p rz y s łu g u je p ra w o z a s p o ko je n ia się z rze czy o ddan ej w zastaw . Prze
d a w n ie n ie w ie rz y te ln o ś c i n ie p o z b a w ia z a s ta w n ik a tego p ra w a . Z a sp o k o je n ie z a s ta w n ik a z rzeczy o ddan ej w za
sta w następuje w drodze e g z e k u c ji. P rze p isy ko d e k s u p o stę p o w a n ia c y w iln e g o o e g z e k u c ji z ru c h o m o ś c i będą m ia ły o d p o w ie d n ie za sto so w a n ie . C elem p ro w a d z e n ia e g z e k u c ji będzie p o trz e b n y t y t u ł w y k o n a w c z y . W y ją t k o w o u sta w a p o z w a ła na z a s p o k o je n ie w in n y sposób, np.
in s ty tu c jo m lo m b a rd o w y m i b a n k o w y m . D a le j, je ż e li p rz e d m io te m zastaw u są rz e c z y zam ienne, m a ją ce cenę ta rg o w ą lu b g ie łd o w ą , m ożna się u m ó w ić , że w ra z ie n ie - d o k o n a n ia z a p ła ty w te rm in ie , p rz e jd ą one n a w ła sn o ść z a s ta w n ik a w o d p o w ie d n ie j ilo ś c i w e d łu g cen z dnia, w k tó r y m te rm in te n u p ły n ą ł.
Z a sta w ca m oże d o ko n a ć z b y c ia lu b o b cią że n ia rzeczy p rze d w y g a ś n ię c ie m zastaw u. N ie w a ż n e też je s t zastrze
żenie, przez k tó re zastaw ca z o b o w ią z u je się w z g lę d e m za
s ta w n ik a , że n ie d o k o n a z b y c ia lu b o b cią że n ia rzeczy. Z a staw ca, n ie b ę d ą c y d łu ż n ik ie m o so b istym , m oże n ie z a le ż n ie od z a rz u tó w , ja k ie m u służą osobiście p rz e c iw k o za
s ta w n ik o w i, zasłaniać się za rzu ta m i, k tó re służą d łu ż n i
k o w i osobistem u, ja k ró w n ie ż ty m i, k tó r y c h d łu ż n ik z rz e k ł się po u s ta n o w ie n iu zastaw u. N ie m oże on je d n a k p o w o ła ć się na o g ra n ic z e n ie o d p o w ie d z ia ln o ś c i w y n ik a ją c e j z p rz e p is ó w p ra w a sp adkow e go. J e ż e li rzecz oddana w za sta w zo sta je n a ra żo n a na u tra tę lu b uszkodzenie, za
staw ca m oże w e d łu g sw ego w y b o ru bądź żądać zło że n ia je j do d e p o z y tu sądow ego lu b na zachow an ie, bądź dom a
gać się je j z w ro tu za je d n o cze sn ym u s ta n o w ie n ie m in nego za b ezpie czenia w ie rz y te ln o ś c i Z astaw ca m oże żą
dać z w ro tu rzeczy, g d y za sta w w y g a s ł.
Zastaw na rzeczach ruchomych 3)
K artoteka Tyig. Gosp. 2/48 — 83
