Mikrofauna górnego eocenu z Grabna

(1)

R O C Z N I K P O L S K I E G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G I C Z N E G O A N N A L E S D E L A S O C I Ę T E G f i O L O G I Q U E D E P O L O G N E

Tom (Volume) XXV — 1955 Zeszyt (Fascicule) 3 Kraków 1957

S. L IS Z K A

M IK R O FA U N A GORNEGO EOCENU Z G RABNA

(T abl. V III—X)

Микрофауна верхнеэоценовых отложений в Грабне

(Табл. V III—X)

Microfauna o f the Upper Eocene from Grabno

(PI. V I I I —X)

S t r e s z c z e n i e . A u to r o p isu je m ik ro fa u n ę g ó rn eg o e o c en u z łu p k ó w m e n ilito w y c h g r u p y in o c e ra m o w e j z G ra b n a , pow . B rzesko. S tw ie rd z a on p o d o b ie ń stw o te j m i

k r o f a u n y do z esp o łu z G lo b ig erin o id es co n g lo b a tu s (B r a d y) z K a u k a z u i z M o raw . W e fliszu K a r p a t p o lsk ic h p o d o b n y zesp ół n ie b y ł d o ty ch c z a s zn a n y .

Od doc. K. C i s z e w s k i e j otrzym ałem próbkę łupków ilastych, czarnych z odcieniem bru n atn y m , m arglistych, grubo się łupiących, z m iej

scowości Grabrio, pow. Brzesko. Zachęcony znalezieniem w niej ciekawej, dobrze zachowanej i stosunkowo bogatej m ikrofauny pobrałem z odsło

n ięcia w iększą ilość m ateriału. Ł upki te w edług K. C i s z e w s k i e j re p rezen tu ją tu poziom łupków m enilitow ych w grupie inoceram ow ej tego obszaru.

Wieś G rabno położona je st około 4 km n a południow y zachód od W oj

nicza. O dkryw ki zn ajd u ją się w praw ym zboczu małego potoczku p ły n ą

cego przez wieś. Potoczek ten spływ a z przysiółka Zagórze w k ieru n k u w schodnim i w pada do potoku Podchylna za w sią Grabno, a te n koło m iasteczka W ojnicz uchodzi do D unajca jako jego praw oboczny dopływ.

Po przeszlam ow aniu residuum w ykazało obok otw ornic kilk a okazów ślim aka z rodzaju Spirialis, nieco okrzem ek, ząbki ryb, 1 okaz dobrze za

chowanego mszywioła, kolce jeżowców oraz nieco okazów kulistych radio

larii.

W zespole otw ornic p an u je w y b itn a przew aga otw ornic w apiennych n a d aglutynującym i. Na 54 rodzaje, rep rezentow ane w zespole przez 19 rodzin, 7 rodzin z 12 rodzajam i należy do otw ornic aglutynujących, z k tó ry ch tylko 4 rodziny: H yperam m inidae, Am m odiscinidae, Lituolidae i Verneuilinidae m ają po większej liczbie osobników, pozostałe zaś rodziny i rodzaje m ają po kilku lub po 1 przedstaw icielu. O tw ornice w apienne najsilniej reprezentow ane są przez rodziny: hagenidae, B ulim inidae, Ro-

Rocznik Pol. Tow. Geol. XXV, z. 3 U

(2)

taliidae, Chilostom ellidae, A nom alinidae i Globigerinidae. W ym ienione rodziny m ają po większej liczbie reprezentantów . Rodzaje Nodosaria, Uvigerina, Glóbigerina, H öglundina i Anom alina m ają przedstaw icieli w ystępujących masowo.

Ze składu zespołu w ynika, że basen, w k tó ry m osadzały się badane osady był stosunkowo głęboki i chłodny oraz norm alnie słony. Duże ilości otw ornic z rodzaju Uvigerina i Nodosaria, obecność gatu n k u Eponides um bonatus w większej ilości osobników, rodzina Chilostom ellidae św iad

czą o głębokiej i chłodnej wodzie. Ponadto p raw ie zupełny b ra k rep rezen tantów rodziny Miliolidae żyjących w w odach p łytkich i ciepłych, zupełny b rak małżoraczków żyjących też w niedużych głębokościach, znikom e w ystępow anie mszywiołów ^{( 1} okaz) św iadczą też o większej głębokości basenu. Zgadza się to też, z ch arak terem petrograficznym próbki oraz b ra kiem m ateriału terrygenicznego w residuum . Skład m ikrofauny oraz obec

ność ślim aka Spirialis św iadczą o norm alnym zasoleniu basenu.

Jeśli chodzi o w iekow ą przynależność badanej fauny, to m am y tu do czynienia z zespołem charakterystycznym dla górnego eocenu. S u b b o- t i n a (1935) opracow ała straty g rafię paleogenu północno-zachodniego K aukazu na podstaw ie plariktonicznych otw ornic. Zespół, w k tó ry m w y

stęp u ją g atunki :Acarinina centralis ( C u s h m a n & B e r m u d e z), Globi- gerina bulloides d ’O r b., G. corpulenta S u b b o t i n a i inne duże, g ru b o - ścienne globigeriny z „pęcherzam i p ływ nym i“, Globigęrinoides conglobatus (B r a d y), G. rubriform is S u b b o t i n a , zaliczyła ona do górnego eocenu, do strefy z G. conglobatus i podstrefy z dużym i globigerinam i.

O statnio prow adzone są w Czechosłowacji przez V. P o k o r n e g o badania nad m ikrofauną w arstw „niem czyokich“. Tenże autor w jednej z prac (1951) podaje listę fau n y otw ornic ag lutynujących z C yclam m ina am plectens G r z y b , i w apiennych z globorotaliam i (G. crassaformis (G a 11 o w ay & W i s s l e r ) ) , z k tórym to zespołem jednakow oż nasza fauna z G rabna m a m ało w spólnych gatunków . W iekowo zespół ten w e

dług autora oraz w edług badań S u b b o t i n y , a nadto zgodnie z dotych

czasowymi spostrzeżeniam i z obszaru naszych K a rp a t odpow iada n ajw y ż

szej części środkowego eocenu (podstrefa z Acarinina crassaformis S u b  b o t i n y .

O statnio V. P o k o r n y , badając w dalszym ciągu serię w arstw niem - czyckich anonsuje w notatce (1954) podobny do zespołu z G rabna ze

spół gatunków planktonicznych, zaliczając go za S u b b o t i n ą do strefy z G. conglobatus. Podobnie ja k w zespole z G rabna w y stęp u ją w n im duże globigeriny z „pęcherzam i pływ nym i“, ponadto Acarinina centralis, Globigerinoides conglobatus. Podobnie też ja k w naszym zespole zn ajd u ją się radiolarie, w śród form bentonicznych liczniej reprezentow any je st rodzaj Clavulinoides oraz masowo w y stęp u ją form y „jednoszeregow e“.

Z obszaru K arp at polskich są podaw ane zespoły, k tó re w edług autorów m ają być w ieku górno-eoceńskiego. O kazuje się, że są one różne od zespołu z G rabna. M ikrofauna fliszu z Koniuszy, opracow ana przez J. S y n i e w - s k ą (1937), której w iek autorka p rzy jm u je za przypuszczalnie górno- eoceński, m a z naszym zespołem tylko 17 gatunków w spólnych, jakkolw iek ogólny ch arak ter obu zespołów je st dosyć podobny. W obu zespołach słabo reprezentow ane są otw ornice aglutynujące, a z w apiennych najsilniej reprezentow ane są rodziny Lagenidae, Bulim inidae, Rotaliidae, Globigeri-

- 162 -

(3)

- 163 -

nidae i Anom alinidae. Stosunkowo silnie reprezentow ana je st w zespole z K oniuszy rodzina Miliolidae, a znikomo w G rabnie, co jed n ak może w ynikać z różnic facjalnych. To ogólne podobieństw o obu zespołów z Ko

niuszy i G rabna nie d aje jed n ak podstaw y do identyfikow ania wiekowego ty ch zespołów. W Koniuszy w y stęp u ją gatunki spotykane ta k w eocemie, jak i w oligocenie w tych sam ych procentow o ilościach, stąd też zespół z K oniuszy mógłby z rów nym powodzeniem w skazyw ać n a w iek m łod

szy, oligocen. Z resztą sam a autorka przyznaje, że określenie w ieku tego zespołu je st rzeczą trudną.

6Jeśli chodzi o porów nanie m ikrofauny z G rabna z bogatą m ikrofauną z górnego eocenu z K ruhela, opracow aną przez W ó j c i k a (1904), to biorąc pod uw agę listę otw ornic zestaw ioną przez au to ra w spólnych ga

tunków z G rabnem m am y jeszcze m niej, a nadto i ogólny c h a ra k te r obu zespołów je st różny. W zespole z K ru h ela silnie reprezentow ana jest rodzina Miliolidae, z rodziny Lagenidae obok rodzaju Nodosaria w y stę

p u je duża ilość przedstaw icieli rodzaju Cristellaria s. 1., w reszcie znikom o reprezentow ane są globigeriny w ystępujące w G rabnie masowo. Te róż

nice będą spow odowane raz różnicą facji, a po drugie różnym oznaczeniem poszczególnych gatunków . Niedawno otrzym ałem m ałą próbkę z K ru h ela pobraną w edług szkicu w pracy W ó j c i k a z jego w arstw „oligoceńskich“.

Po pobieżnym już przeglądnięciu dało się zauważyć, że zachodzi dużo większe podobieństw o m iędzy zespołem z G rabna i z K ruhela, oraz że je st więcej w spólnych gatunków dla obu zespołów. Poza przedstaw icielam i rodzajów Miliolidae, Robulus, M arginulina i Cibicides znalazłem jako dosyć częste: Globigerinoides conglobatus (B r a d y), Globigerina bulloides d ’0 r b. z pęcherzam i pływ nym i, Vaginulinopsis asperuliform is (N u t- t a 11), Clavulinoides eucarinatus C u s h m a n & B e r m u d e z , V ulvu lin a flabelliform is ( G i i m b e l ) , w reszcie częste w spólne g atunki rodzaju N o

dosaria. P om ijając n aw et faunę dużych otw ornic z K ruhela, u stalającą w iek tych w arstw na górno-eoceński, to w spom niana próbka zaw ierająca wyżej w spom niane otwornice, zwłaszcza planktoniozne, pozw ala ją jak i próbkę z G rabna zaliczyć do górnego eocenu, do stre fy z G. conglobatus.

M ikrofauna z w iercenia w Lgocie koło Wadowic, opracow ana przez Ż e l e c h o w s k i e g o (1923), a której autor przypisuje w iek górno-eoceń- ski (może górny środkow y eocen), m a zupełnie inny charakter. W idzimy w niej dom inow anie form aglutynujących (60°/o), a z w apiennych 4 ga

tu n k i są w spólne dla obu zespołów.

Podobnie porów nanie m ikrofauny z G rabna z m ikrofauną opisaną z B ukow ca przez M. C i z a n c o u r t (1933), a której w iek górnego eocenu doku m en tu ją duże otwornice, je s t rzeczą niem ożliwą. A utorka podaje dla

„m ałych“ otw ornic przew ażnie oznaczenia rodzajowe, a jedynie parę ga

tunkow ych. Z tych wspólne dla obu zespołów są: Pullenia bulloides (d’0 r b.), Eponides tenera (B r a d y), czyli E: um bonatus, Globulina (G ut- tulina) gibba (d’0 r b.). Z liśty rodzajów odnosi się w rażenie, że jeśli chodzi o otw ornice małe, to ogólny ch arak ter obu zespołów je s t podobny.

Podobnie m a się spraw a z m ikrofauną z Woli Łużańskiej opracow aną przez U h 1 i g a (1886). Obok dużych otw ornic w ym ienia autor nieco m a

łych otwornic, w śród których jed n ak b ra k je st gatunków w spólnych dla obu zespołów.

W reszcie porów nanie m ikrofauny z G rabna z m ikrofauną górno-eoceń-

l l *

(4)

L is ta m ik ro fa u n y z G ra b n a

Список м и кро ф ау н ы и з местности Грабно T h e l is t of m ic ro fa u n a fro m t h e lo c a lity of G ra b n o

Gatunek Вид Species

Częst.wyst. Kreda Paleocen Eccend. Eocenśr. Eoceng. Oligocen Miocen Recent

1. D e n d ro p h ry a sp. cz.

2. A m m o d isc u s in c e r tu s (d’O r b.) cz.

3. G lo m o sp ira c h a ro id es ( J o n e s & P a r k e r ) r.

4. H a p lo p h ra g m o id e s c a r in a tu m C u s h m a n &

R e n z r.

5. C y c la m m in a a m p le c te n s G r z y b * . r.

6. V u lv u lin a fla b e llifo r m is ( G ü m b e l ) cz.

7. C la v u lin o id e s h a v a n e n sis C u s h m a n &

B e r m u d e z r.

8. C la v u lin o id e s a lp in u s C u s h m a n r.

9. „ e u c a rin a tu s C u s h m a n &

B e r m u d e z cz.

10. D o ro th ia sp. Г .

11. K a rre rie lla su b g la b ra ( G ü m b e l ) cz.

12. „ c h a p a p o te n sis ( C o l e ) Г .

13. T r ita x illin a p le io n e n sis C u s h m a A r.

14. R z e h a k in a e p ig o n a R z k . Г . __

15. S ig m o ilin a te n u is (C j z k) r.

16. „ cf. S. in c o n sp ic u a H o v e r.

17. T r o c h a m m in a sp. cz.

18. R o b u lu s m id w a y e n s is ( P l u m m e r ) r.

19. „ in o rn a tu s (d ’O r b.) Г .

20. V a g in u lin o p sis a s p e ru lifo r m is (N u 11 a 11) r.

21. M a rg in u lin a sp. r.

22. D e n ta lin a c o m m u n is d ’O r b. r.

23. „ c o n so b rin a d ’O r b. cz.

24. „ sp in o sa d ’O r b. cz.

25. ? D e n ta lin a g lo b u li cauda G ü m b e l Г .

26. N od o sa ria lo n g isca ta d ’O r b. cz.

27. „ p y r u la d ’O r b. r.

28. „ d a c r y d iu m R s s. cz.

29. „ p a ria n a H e d b e r g Г .

30. „ la te ju g a ta G ü m b e l cz.

31. „ c la v a e fo r m is N e u g e b o r e n Г .

32. sp. r.

33. C h ry sa lo g o n iu m sp. c z .

34. P se u d o g la n d u lin a la evig a ta (d’O r b.) r.

35. L a g en a a c u tico sta R s s. cz.

36. „ globosa M o n t a g u r.

37. G lo b u lin a gib b a d ’O r b. r.

38. P y r u lin a c y lin d ro id e s (R o e m e r) n o v a v a r. Г .

39. R a m u lin a g lo b u life ra H. B. B r a d y Г .

40. N o n io n sca p h a F i c h t e l & M o l l r.

(5)

— 165 ^-

1 СЙ

t/>

UN Kreda Paleocen Eocend. 1---------- Eocenśr. Eoceng. Oligocen Miocen Recent

41. N o n io n e lla ja c k so n e n sis C u s h m a n r.

42. „ cf. v ilc o x e n s is C u s h m a n &

P o n t o n Г .

43. P le c to fro n d ic u la ria m a n s fie ld i C u s h m a n &

P o n t o n 1

Г ,

44. P le cto fro n d ic u la ria b ielzia n a ( N e u g e 

b o r e n ) Г .

45. P le c to fro n d ic u la ria c a rp a th ic a n. sp. cz.

46. B u lim in a tru n c a n a G i i m b e l Г .

47. „ s ta la c ta C u s h m a n & P a r k e r Г .

48. „ cf. B . co rru g a ta C u s h m a n &

S i e g f u s Г .

49. F issu rin a m a rg in a ta ( W a l k e r & J a c o b ) cz.

50. „ o rb ig n y a n a (S e q u e n z a) cz.

51. B o liv in a h u n e r i H o w e Г .

52. „ a tla n tisa e C u s h m a n r.

53. „ ca u d ria e C u s h m a n & R e n z r.

54. „ k le in p e lli B e c k Г .

55. sp. r. j

j 56. R e u ssella sc u lp tilis C u s h m a n r. 1

57. U v ig e rin a h o w e i G a r r e t cz.

58. „ b o rto ta ra ( F i n l a y ) v a r. costata D o r r e n r.

59. U vig e rin a lappa C u s h m a n & B e r m u d e z cz.

60. „ sp in ic o sta ta C u s h m a n &

J a r v i s Г. i 61. U vig erin a ja ck so n e n sis C u s h m a n cz.

62. „ p y g m e a d ’O r b. r.

63. A n g u lo g e rin a sp. cz.

64. P le u ro sto m e lla n u tta lli C u s h m a n &

S i e g f u s r.

65. P le u ro sto m e lla a lte rn a n s S c h w a g e r cz.

66. „ in cra ssa ta H a n t к e n cz.

67. „ a c u ta H a n t к e n Г .

68. N o d o sa rella su b n o d o sa (G u p p y) r.

69. E llip so g la n d u lin a p rin c ip ie n sis C u s h m a n &

B e r m u d e z r.

70. L a m a rc k in a sp. r.

71. V a lv u lin e r ia sp. r.

72. G yro id in o id es g ira rd a n u s (R e u s s) cz.

73. E p o n id es u m b o n a tu s (R e u s s) cz.

74. P a relia te n u ic a rin a ta ( C u s h m a n & S i e g - f u s r.

75. H ö g lu n d in a elegans (d’O r b.) cz.

(6)

- 166 -

Częst. wyst. Kreda Paleocen Eocend. Eocenśr. Eoceng. Oligocen Miocen Recent

76. B a g g in a cf. B . m a r ie lin a C u s h m a n &

B e r m u d e z ) r.

77. C a ssid u lin a su b g lo b o sa ( B r a d y ) cz.

78. „ „ „ v a r. h o ri-

z o n ta lis C u s h m a n & R e n z Г . ^f■

79. Q u a d rim o rp h in a a llo m o rp h in o id e s (R e u s s) r.

80. ,, a d v e n a ( C u s h m a n &

R e n z ) cz.

81. C h ilo sto m e lla c y lin d ro id e s R s s. v a r. te n u is B o r n e m a n ) Г .

- 82. P u lle n ia q u in q u e lo b a (R e u s s) cz.

83. „ eo cen ica C u s h m a n & S i e g f u s Г .

84. „ b u llo id e s (d’O r b.) cz.

85. „ eg geri C u s h n c i a n & T o d d Г .

86. G lob igerin a b u llo id e s d ’O r b. cz.

87. „ c o rp u le n ta S u b b o t i n a r.

88. „ in fla ta d ’O r b. cz.

89. „ e ocaena G ii m b e 1 r.

90. „ trilo c u lin o id e s P l u m m e r cz.

91. G lobigerinoides c o n g lo b a tu s ( B r a d y ) cz.

92. „ r u b r ifo r m is S u b b o t i n a Г .

93. G lo b ig erin e lla m ic r a ( C o l e ) Г .

94. A c a rin in a c e n tra lis ( C u s h m a n & B e r 

m u d e z ) Г . /

95. A n o m a lin a tu m id a n. sp. cz. ^/

96. C ib icid es p e r lu c id u s N u 11 a 11 r. - 97. „ p s e u d o w u e lle r s to r fi C o l e r.

98. „ p se u d o u n g e r ia n u s C u s h m a n Г .

99. „ a r c u a tu s n. sp. cz.

100. S p iria lis sp. r.

101. B ry o zo a Г .

102. R a d iolaria cz.

103. D ia to m e a e cz.

104. E chino der m a ta (kolce jeżow ców ) cz.

105. Z ęb y ry b _{Г .}

1

O b ja ś n ie n ie : C zęstość w y s tę p o w a n ia : r — rz a d k o , cz — często. Z a się g w ie k o w y g a tu n k ó w u s ta lo n y n a p o d s ta w ie lite r a tu r y .

О бъяснение: М ногократность вы с ту н л е н и я : г-ред ко, ez-часто. Х ро н ол о ги ч еск и й п р е дел п о яв л е н и я видов у стан о вл ен н ы й н а осн о ван и и л и те р а ту р ы .

E x p la n a tio n : R a te of o c c u rin g : г — r a r e , cz — com m on. T h e ag e p o s itio n of th e s p e cies e s ta b lis h e d w ith th e h e lp of lite r a tu r e .

(7)

- 167 -

sk ą oznaczoną przez G r z y b o w s k i e g o (1894) z piaskow ca spod D ukli je s t bez rew izji tej ostatniej niemożliwe.

Do czasu dalszych, szczegółowych badań porów naw czych m ikrofauny naszego fliszu zespół z G rabna przedstaw ia się jako odrębny, dotychczas jeszcze nie znany z naszego obszaru. N atom iast zespół z G rabna w ykazuje duże podobieństwo), jak o ty m była m owa powyżej, do zespołów z K aukazu i z Czechosłowacji. Również m a nasz zespół dużo stosunkow o podobień

stw a z zespołami górnego eocenu T rynidadu, K uby i Półn. A m eryki. I tak z zespołem opisanym przez C u s h m a n a i R e n z a (1948) z T rynidadu m a nasz zespół, poza podobieństw em w ogólnym charakterze zespołów, 23 gatunki wspólne, pom inąwszy gatunki podobne, a inaczej oznaczone.

Podobnie dużo w spólnych gatunków ma z fauiną g. eocenu opisaną przez C u s h m a n a i B e r m u d e z a (1936) z Kuby, w śród k tórej w y stępuje rów nież gatunek Acarinina centralis C u s h m a n ’ & B e r m u d e z .

CZĘŚĆ PALEONTOLOGICZNA

R o d zin a L itu o lid a e

R o dzaj H a p lo p h ra g m o id e s, C u s h m a n 1910

H aplophragmoides carinatum C u s h m a n & R e n z

(T abl. v i i i, fig. 1)

1949. H a p lo p h ra g m o id e s c a r in a tu m C u s h m a n & R e n z ; J. A. C u s h m a n a n d S t o n e, s tr. 76, ta b l. 13, fig. 13, c u m sy n o n im is.

Skorupka płaskospiralnie zw inięta. Brzeg skorupki płatow aty, ostry, opatrzony czasem listew ką. W ostatnim zw oju 8— 10 kom ór trójkątnych, pom ału rosnących. Szwy w yraźne, wgłębione, słabo łukow ato w ygięte.

S korupka z drobnych ziarn piasku z dużą ilością w apiennego lepiszcza, pow ierzchnia dosyć gładka. Ujście u podstaw y ostatniej kom ory niskie.

P rzeciętne w ym iary: średnica 0,55 mm, grubość 0,1 mm. K ilka okazów.

G atunek opisany z eocenu i m iocenu Płdn. A m eryki.

R o d zin a T e x tu la r id a e

R o d zaj V u lv u lin a d ’0 r b i g n y, 1936

V ulvu lin a flabelliform is (G ii m b e 1)

(T abl. V III, fig. 2 a, b)

1949. V u lv u lin a fla b e llifo r m is ( G i i m b e l ) ; V. P o k o r n y , s tr. 18, ta b l. 1, fig.

15— 16, c u m sy n o n im is.

Początkow e kom ory spiralnie zwinięte, następne, w części dw uszere

gowej, rosną szybko n a szerokość. K u ujściu skorupka zwęża się ponow nie. Przegrody w ystające, wałeczkowatę, silnie zgięte przy brzegach sko

ru p k i ku dołowi. O statnie przegrody przy ujściu w części jednoszeregowej zagłębione. Brzegi skorupki, zwłaszcza bliżej strony ujściowej ostre.

(8)

- 168 -

U jście na szczycie, u form dojrzałych z częścią jednoszeregow ą szparo- w ate, podłużne, u form kończących się dw om a kom oram i ujście ty p u

„tekstulariow ego“. Ściany z dosyć grubego ziarna, szorstkie. Długość do

2 mm. W próbce- ⁶ okazów. '

W ystępuje w. eocenie Europy.

R o d zin a V e r n e u ilin id a e

R od zaj C la v u lin o id e s C u s h m a n , 1936

C lavulinoides eucarinatus C u s h m a n & B e r m u d e z

(T abl. V III, fig. 4)

1949. C la v u lin o id e s e u c a rin a tu s C u s h m a n & B e r m u d e z ; J. A. C u s h m a n a n d B. S t o n e , s tr. 77, ta b l. 13, fig. 21, cu m sy n o n im is.

S korupka wrzecionow ata, około dw a razy dłuższa od szerokości. Część początkowa, najstarsza, zaokrąglona, ujściow a tępo ścięta. Część trzy sze

regow a m a ściany lekko w ypukłe, przekrój tró jk ątn y , kom ory i przegrody słabo widoczne. W części jednoszeregow ej kom ory i przegrody w yraźne, kom ory lekko w ydęte i nieliczne. P rzekrój tej części też tró jk ątn y . W zdłuż skorupki po jej kraw ędziach biegną silne kile łączące się z szeroką w argą otaczającą okrągłe ujście. S korupka z drobnego ziarna kwarcowego, ściany gładkie. Ś rednia długość 0,9 mm, grubość 0,35 mm. K ilka okazów.

G atunek ten w ystępuje w eocenie K uby i eocenie, i oligocenie T ry nidadu.

C lavulinoides havanensis C u s h m a n & B e r m u d e z

1949. C la v u lin o id e s h a v a n e n sis C u s h m a n & B e r m u d e z ; J. A. C u s h m a n a n d B. S t o n e , s tr. 77, ta b l. 13, fig. 20, cu m sy n o n im is.

Skorupka o kształcie ostrosłupa, o długości nieco tylko większej aniżeli szerokość. Część początkow a ostra, ściany płaskie, przekrój trójkątny, równoboczny, kraw ędzie dosyć ostre. Szwy i kom ory praw ie zupełnie niewidoczne. N ajw iększa szerokość tuż niedaleko ujścia. U jście pod szczy

tem , na bok skierow ane, okrągłe, z nieznaczną w argą na ostatniej, nieco k u górze w zniesionej komorze. Skorupka z bardzo drobnych ziarn kw arcu z dużą ilością w apiennego lepiszcza, gładka. P rzeciętna długość 1,0 mm, szerokość 0,85 mm: ⁶ okazów dobrze zachowanych.

W ystępuje w g. eocenie K uby i Trynidadu.

Clavulinoides alpina C u s h m a n

1937. C la v u lin o id e s a lp in a C u s h m a n ; J. A. C u s h m a n , s tr. 127, ta b l. 18, fig. 13— 15, c u m sy n o n im is.

Skorupka wrzecionow ata, o przekroju trójkątnym , dw a razy tak długa ja k szeroka. Ściany płaskie lub nieco tylko w ypukłe. K om ory w części początkowej, trzyszeregow ej, oddzielone lekko w głębionym i szwami,

(9)

- 169 -

w części jednoszeregowej 2— 3 kom ory lekko w ypukłe. Ujście na szczycie, ku górze skierow ane, okrągłe, z w yraźnym zębem. Skorupka z drobnych ziarn kw arcu, gładka. Długość 1,5 mm, szerokość 0,75 mm. 1 okaz dobrze zachowany.

W ystępuje w eocenie Włoch i Niemiec.

R o d z in a V a lv u lin id a e

R o d zaj K a rre rie lla C u s h m a n, 1933

Karreriella chapapotensis ( C o l e )

(T abl. X , fig. 4)

1948. K a rre rie lla c h a p a p o te n sis ( C o l e ) ; J. A. C u s h m a n a n d H. H. R e n z , s tr. 18, ta b l. 3, fig. 14, c u m sy n o n im is.

S korupka krępa, gruba, o długości nieco tylko przew yższającej sze

rokość, ku części początkowej szybko zw ężająca się i łagodnie zaokrąglona.

Część początkow a złożona z bardzo m ałych kom ór i k ró tk a część trzy - szeregow a m ają przekrój owalny, praw ie okrągły. Część dw uszeregow a złożona z 13 kom ór m a przekrój w yraźnie owalny, eliptyczny. K om ory w części dw uszeregow ej niskie, nieco w ydęte, zachodzące na siebie.

P rzegrody zagłębione, lekko skośne. Dwie ostatnie kom ory najw iększe, ku gór,ze silnie w ydęte. Ujście małe, owalne, przy sam ej kraw ędzi ko

m ory ujściowej z wzniesioną, zgrubiałą w argą. S korupka z bardzo d ro b nego ziarna, gładka, czyniąca w rażenie skorupki w apiennej. Długość 0,5 mm, szerokość 0,45 mm. 1 okaz bardzo dobrze zachowany.

W ystępuje w g. eocenie Trynidadu.

K arreriella subglabra (G ii m b e 1)

1954. K a rre rie lla su b g la b ra ( G i i m b e l ) ; H. H a g n, s tr. 16, ta b l. 3, fig. 5—8, ta b l. 4, fig. 5—7, 13, c u m sy n o n im is.

S korupka pękata, o długości nieco tylko większej aniżeli szerokość, o p rzek ro ju ow alnym . W części początkowej, zaokrąglonej, 4— 5 m ałych komór. K rótka część trzyszeregow a przechodzi ku ujściu w dwuszeregow ą.

W tej części kom ory wzdęte, często silnie obwisłe. Szwy w yraźne, silnie wgłębione, w części dw uszeregow ej poziome. Ujście w ydłużone z w yraźną w argą tuż ponad przegrodą ostatniej komory. S korupka z bardzo drob

nego m ateriału z dużą ilością lepiszcza, podobnie jak u poprzedniego g a

tunku. Średnie w ym iary: długość 0,5—0,7 mm, szerokość 0,3—0,4 mm.

P osiadam kilkanaście okazów, w śród których je st dużo form zdefor

m owanych, jak b y spłaszczonych w różnych kierunkach. G atunek ten je st stosunkow o bardzo podobny do K. chilostoma (R e u s s) opisanego z oli- gocenu Niemiec, lecz ostatni je st bardziej w ysm ukły, m a i w części po

czątkow ej w yraźniejsze przegrody i inne ujście.

W ystępuje w g. eocenie Europy.

(10)

- 170 -

R o d zaj T r ita x ilin a С u s h m a n, 1911

T ritaxilina pleionensis С u s h m a n

(T abi, v ili, fig. 7)

1949. T r ita x ilin a p le io n e n s is C u s h m a n ; J. A. C u s h m a n a n d B. S t о n e, s tr . 77, ta b l. 13, fig. 22—23, c u m sy n o n im is.

Skorupka kształtu stożka. W części początkowej 5 kom ór w zwoju, ta k że patrząc od części początkow ej w idzim y pentagonalny zarys sko

rupki. K ró tk a część trzyszeregow a przechodzi ku ujściu w stadium dw u

szeregowe z tendencją do przejścia w jednoszeregowe. P rzegrody w czę

ści początkowej niew yraźne, następnie w yraźniejsze, często lekko w znie

sione. S korupka z dosyć grubego ziarna o szorstkich ścianach. Ujście okrągłe, zw ykle niew yraźne przy w ew nętrznej kraw ędzi. Długość około

1,2 mm, szerokość 0,5 mm. 1 окай dojrzały, 3 młode.

G atunek opisany z m iocenu B ułgarii i górnego eocenu Peru.

R o d z in a T ro c h a m m in id a e

R o d zaj T r o c h a m m in a P a r k e r & J o n e s , 1859

Trocham m ina sp.

Skorupka płaska, spiralnie zw inięta. Przegrody i kom ory niewidoczne.

P rzy prześw ietleniu widać w ostatnim zw oju 5—6 kom ór trójkątnych, pom ału rosnących. S korupka z drobnego ziarna kw arcow ego z nieznaczną ilością w apiennego lepiszcza. Średnica w iększa 1,0 mm, średnica m n iej

sza 0,75 mm. grubość 0,3 mm. Ujście niewidoczne.

Podobne form y, tylko większych w ym iarów opisuje z górnego eocenu P e ru E. W. B e r r y (1928) pod nazw ą gatunkow ą T. boggsi.

W G rabnie dosyć częste.

R o d z in a L a g e n id a e

R o d zaj R o b u lu s M o n t f o r t , 1808

Robulus m idw ayensis (P 1 u m m e r)

1946. R o b u lu s m id w a y e n s is ( P l u m m e r ) ; J. A. C u s h m a n a n d R u t h T o d d , s tr . 47, ta b l. 7, fig. 7, cu m sy n o n im is.

Jed en okaz dobrze zachowany, posiada jedynie zniszczoną ostatnią komorę. S korupka zupełnie zwinięta, w ostatnim zw oju 10 tró jk ątn y ch kom ór pom ału rosnących. P rzegrody grube, wzniesione, w ałeczkow ate o nieregularnej grubości, nieco różańcow ate, słabo łukow ato zgięte. P ępek dosyć duży, w ypukły, o nierów nej, guzow atej pow ierzchni. Przegrody łączą się przy kraw ędzi skorupki ze zgrubieniem biegnącym po kraw ędzi skorupki. Przegrody, pępek oraz zgrubienie n a kraw ędzi skorupki m ają jaśniejszą barw ę od pow ierzchni komór. Średnica 2,0 mm, grubość 0,75 mm.

G atunek ten podany je st z palegcenu A rkansasu i A labam y oraz eocenu K alifornii.

(11)

— 171 -

G atunek ten je st zbliżany do R. p iluliferus C u s h m a n , k tó ry ma je d n a k m niejsze w ym iary i przegrody w yraźnie różańcowate.

R o d zaj N o dosaria L a m a r c k , 1812.

Nodosaria sp.

(T ab l. V III, fig. 10)

W próbce jeden okaz bez kom ory ujściow ej. S korupka p ro sta o prze

k ro ju okrągłym , dołem zaostrzona, ku ujściu poszerza się powoli. Począt

kow ych 6 kom ór na zew nątrz niewidocznych, następne u w y d atn iają się przez głęboko w cięte szwy. Ściany skorupki grube, złożone z kilku w a r

stew ek kalcytu. K om ora em brionalna bardzo m ała, następne szybko ro

snące, k ształtu kulistego, połączone m iędzy sobą krótkim i okrągłym i ka

nalikam i. Pow ierzchnia gładka, lecz nierów na, w ykazująca m ałe zagłę

b ienia albo w zniesienia. Długość ułam ka złożonego z 9 kom ór w ynosi 1,55 mm. Grubość przy ostatniej kom orze 0,46 mm, średnica kom ory em brionalnej 0,21 mm, grubość ściany 0,2- mm.

R o d z a j C h ry sa lo g o n iu m S c h u b e r t , 1907

C hrysalogonium sp.

S korupki proste lub bardzo lekko zgięte. Część początkow a ostra. Ko

m ora em brionalna bardzo m ała, następne kom ory krótkie, szersze od długości, następne bliżej ujścia w ydłużają się osiągając przy ujściu dłu

gość około 1,5 raza w iększą od szerokości. Początkowe przegrody prze

św iecające ku ujściu słabo wgłębione, linijne. W zdłuż skorupki biegną cienkie, w ałeczkow atę żeberka z lekkim skręceniem około osi skorupki.

Ż eberek około 25. K om ora ujściow a najw iększa, zakończona stożkow atym w zniesieniem z sitkow atym ujściem na szczycie. S kłada się ono z jednego większego, okrągłego otw orka w środku, otoczonego w ieńcem pięciu m niejszych otw orków o kształcie ostro -jajo w aty m ostrym i końcam i zw ró

conych na zew nątrz. W próbce bardzo liczne, niestety w ułam kach zacho

w ane okazy.

O pisana form a je st podobna do C. tenuicostatum C u s h m a n , lecz ostatn ia jest większa, posiada liczne otw orki ujściowe, m a grubsze i rzad sze żeberka oraz część początkow ą łagodnie zaokrągloną.

R o d z in a P o ly m o r p h in id a e

R o d z a j P y r u lin a d ’O r b i g n y, 1839

Pyrulina cylindroides ( R o e m e r ) nova var.

(T abl. IX , fig. 10)

S korupka z obu stron zaostrzona o przekroju owalnym . N ajw iększa szerokość w połowie długości skorupki. K om ora ujściow a silnie w ydęta, najw iększa, część początkow a poniżej kom ory ujściowej silnie zwężona i z boków spłaszczona, lekko ku tyłow i zgięta. Ujście na szczycie opro-

(12)

- 172, -

mienione. Długość 0,75 mm, szerokość 0,32 mm, grubość 0,30 mm. Jed en okaz dobrze zachowany.

P yrulina cylindroides ( R o e m e r ) nie m a tak silnie w ydętej ujściowej kom ory i część początkow ą m a nie spłaszczoną.

R o d z in a H e te ro h e lic id a e

R o d zaj P le c to fro n d ic u la ria L i e b u s, 1903

Plectofrondicularia bielziana ( N e u g e b o r e n )

1850. P le c to fro n d ic u la ria b ie lzia n a ( N e u g e b o r e n ) ; J. L. N e u g e b o r e n , F o - * r a m in if e r e n v o n F e lsö -L a p u g y , z w e ite r A rtik e l, s tr . 121, ta b l. 3, fig. 5 a b c (fide: C a ta lo g u e of F o ra m in ife ra E llis a n d M essina).

S korupka w ydłużona, dołem silniej, przy ujściu słabiej spłaszczona.

Część początkowa skorupki ostra, powoli poszerzająca się ku ujściu.

W zdłuż skorupki biegnie 10 żeberek ostrych listew kow atych. D w a że

b erk a wzdłuż kraw ędzi skorupki, po 4 na ścianach bocznych. S k rajn e że

b e rk a na ścianach skorupki są nieco odsunięte od brzegów, ta k że przy kraw ędziach prześw iecają przegrody. K om ory krótkie, skośne, przegrody cienkie, taśm ow ate, bardzo słabo zagłębione. Najmłodsza, ujściow a część skorupki u naszego okazu uszkodzona. Długość 0,5 mm, szerokość 0,2 mm, grubość 0,1 mm. Jed en okaz.

W ystępuje w trzeciorzędzie W ęgier i Rum unii.

Plectofrondicularia carpathica n. sp.

Holotypus: okaz przedstaw iony na zdjęciu.

S tratu m typicum : łupki m enilitow e.

Locus typicus: Grabno.

Skorupki bardzo cienkie o pokroju elipsy bardziej ostrej w części po

czątkowej. N ajw iększa szerokość w połowie długości skorupki. Pierw sze 4 kom ory bardzo m ałe zachodzą na siebie, m ając na przem ian w spólne przegrody. N astępne kom ory jednoszeregowp ustaw ione rosną powóli n a długość. P rzegrody taśm ow ate bardzo lekko zagłębione bez p rzerw w p a r

tiach szczytowych. Pow ierzchnie ścian kom ór lekko w ypukłe. Pow ierzch

n ia skorupki gładka, błyszcząca. Długość 0,8 mm, szerokość 0,4 mm, g ru bość 0,05 m m przy ilości kom ór 11. K ilkanaście okazów w próbce.

Opisane form y m ają duże podobieństwo do gatu n k u opisanego przez K a n t k e n a jako Flabellina budensis, lecz ostatn i jest form ą znacznie większą, niesym etryczną, m a więcej komór, część przyujściow ą ostrzejszą, a kom ory początkow e silniej się zbiegające. Również podobna do opisa

nej form y Frondicularia tenuissim a H a n t k e n z dolnego oligocenu Wę

gier jest form ą bardziej w ydłużoną, m a ostrzejsze i dłuższe komory, w części początkowej silniej zaostrzona, w reszcie w szystkie kom ory do

chodzą do początku skorupki. Podobna Plectofrondicularia jarvisi C u s h -

(13)

- 173 -

m a n z m iocenu Jam ajk i m a k il na brzegu oraz kolec' na części początko

w ej, a podobna kształtem do opisanej Plectofrondicularia vaughani C u s h T m a n z eocenu A m eryki je st form ą szeroką i posiada kil na brzegu sko

rupki.

Plectofrondicularia m ansfieldi C u s h m a n & P o n t o n

(T abl. X, fig. 8)

1931. P le c to fro n d ic u la ria m a n s fie ld i C u s h m a n & P o n t o n ; J. A. C u s h m a n a n d G. M. P o n t o n , s tr . 60, ta b l. 8, fig. l a b .

Skorupka wydłużona, z boków ścieśniona. Część początkow a tępa, b a r

dzo szybko się poszerza i w części młodszej skorupki kraw ędzie ma rów noległe. K raw ędzie skorupki lekko w klęsłe z widocznymi, prześw ietlają

cym i przegrodam i, obram ow ane dw om a listew kam i. P rzekrój skorupki prostokątny. K om ory liczne, początkowo dw useryjne, szybko przechodzą w ułożenie jednoseryjne, powoli rosnące n a długość. Przegrody słabo wgłębione, nieco taśm ow ate, łukow ate. Na części początkow ej skorupki w idoczne bardzo krótkie, rów noległe do osi skorupki żeberko. Ujście u n a szego okazu uszkodzone. Długość 1,0 mm, szerokość 0,25 mm, grubość 0,1 mm. 1 okaz.

G atunek opisany z miocenu.

R o d z in a B u lim in id a e

R o d z a j B u lim in in a d ’0 r b i g n y, 1826

B ulim ina truncana G ii m b e 1

1868. B u lim in a tru n c a n a G u m b e l ; C. W. G u m b e l , s tr. 66, ta b l. 2, fig. 77 a b.

S korupka o długości nieco przew yższającej szerokość, krępa, na po

czątku ostra, następnie szybko się poszerza, strona ujściow a zaokrąglona.

K om ory w yraźne, słabo w ypukłe. O statnie kom ory najw iększe zajm ują przeszło połowę całej skorupki. Przegrody lekko zagłębione, w yraźne jako ciem niejsze linie. Na skorupce 10 żeber listew kow atych, cienkich, biegną

cych bez p rzerw od części początkowej skorupki, w ygasających stopniowo na ostatnich komorach. Na skrzyżow aniach z przegrodam i żeberka lekko się załam ują. Ściany gładkie, błyszczące, bardzo drobno, perforow ane.

U jście podłużne, ow alne pod szczytem skorupki przy ostatniej krawędzi.

Długość 0,65 mm, najw iększa szerokość (w około 2/3 długości skorupki) 0,40 mm. Jed en okaz doskonale zachowany.

Podobna do opisanego g atu n k u B. jacksonensis C u s h m a n ma w ię

cej niskich i okrągław ych żeberek, a B. sculptilis C u s h m a n je st od, opisanego gatu n k u sm uklejsza i przy tej sam ej szerokości dużo dłuższa.

Nasza form a jest najbardziej podobna, o ile nie jest synonim em gatunku opisanego przez C u s h m a n a i P a r k e r a (1947) z górnego eocenu A m eryki (Claiborne, form acja Llajas) jako B, bradyi W e i n z i e r l

& A p p 1 i n.

(14)

- 174 -

R o d zaj B o liv in a d ’O r b i g n y , 1839

Bolivina huneri H o v e

1939. B o liv in a h u n e r i H o v e ; H. V. H o v e , s tr. 66, ta b l. 9, fig. 3—4.

S korupka mała, wydłużona, lekko z boków spłaszczona, o kraw ędziach zaokrąglonych. K om ory oraz przegrody słabo w idoczne z pow odu ch arak terystycznej rzeźby ścian skorupki. Tw orzą ją bardzo d elik atn e pionowe (równoległe do osi skorupki), lecz n iereg u larn e żeberka, na przem ian to rozdzielające się, to łączące. W olejku widać 18 kom ór kró tk ich i dosyć skośnie ustaw ionych. Ściana drobno dziurkow ana, przy czym n a przegro

dach silniej. Ujście jako podłużna szparka od podstaw y ostatniej kom ory do szczytu skorupki. Długość 0,4 mm, szerokość 0,18 mm, grubość 0,1 mm.

D w a dobrze zachowane okazy.

Nasze okazy różnią się nieco od typow ych bardziej eliptycznym kształtem .

W ystępuje w g. eocenie A m eryki (grupa Claiborne).

Bolivina atlantisae C u s h m a n

(T abl. X , fig. 9)

1939. B o liv in a a tla n tisa e C u s h m a n ; J. A. C u s h m a n , s tr . 65, ta b l. 11, fig. 6—7.

S korupka drobna, około dw a razy tak długa jak szeroka, o rom bow ym p rzekroju. Początek skorupki bardzo lekko zaokrąglony lub nieco ostry, następnie ku ujściu skorupka poszerza się powoli, osiągając najw iększą szerokość w około 3/4 długości skorupki, zwężając się n astępnie szybciej, ta k że posiada zarys deltoidalny. K raw ędzie dosyć ostre. K om ory liczne, w yraźne, silnie do osi skorupki nachylone. P rzegrody taśm ow ate, w y sta

jące, poszerzające się. ku osi skorupki. W zdłuż osi skorupki przebiega listew kow ate w zniesienie biegnące od ujścia do części początkow ej sko

rupki. Ściany skorupki gładkie. Ujście n a szczycie, ku górze zwrócone, wydłużone. Długość 0,50 mm, szerokość 0,25 mm, grubość 0,08 mm. Dwa dobrze zachowane okazy. Nasze form y zupełnie zgodne z opisem C u s h m a n a posiadają jedynie nieco większe w ym iary. G atunek ten jest b a r

dzo zbliżony do B. tectiform is C u s h m a n , ostatni m a na części począt

kowej skorupki w yraźniejsze, delikatne prążki, jest nieco sm uklejszy i po

siada dłuższe komory.

W ystępuje w g. eocenie A m eryki.

Bolivinia caudriae C u s h m a n & R e n z

(T abl. X , fig. 7)

1948. B o liv in a ca udria e C u s h m a n & R e n z ; J. A. C u s h m a n a n d R e n z , s tr. 19, ta b l. 3, fig. 13— 14.

S korupka w ydłużona, około 3 razy ta k długa ja k szeroka, nieco z bo

ków spłaszczona, o kraw ędziach zaokrąglonych. N ajw iększa szerokość przy ostatnich kom orach tuż przy ujściu. K om ory liczne, powoli w zrasta

(15)

- 175 -

jące. Przegrody w yraźne, silnie skośne, lekko zgięte, z m ałym i tró jk ątn y m i polam i tuż przy linii środkowej skorupki. Ściany gładkie, prześw iecające, bardzo drobno dziurkow ane. Ujście duże od podstaw y ostatniej kom ory do szczytu skorupki. Długość 0,45 mm, szerokość 0,15 mm, grubość 0,09 mm. Jed en okaz doskonale zachowany.

W ystępuje w oligocenie W enezueli (form acja A gua Salada) oraz w n a j

w yższym miocenie.

Bolivina kleinpelli B e c k .

(T abl. X , fig. 5)

1943. B o liv in a k le in p e lli B e c k ; R. S. B e c k , s tr. 606, ta b l. 107, fig. 39.

Skorupka mała, sm ukła, silnie z boków spłaszczona. Część początkow a ostra, następnie powoli się poszerza. N ajw iększa szerokość p rzy ostatnich kom orach, przy ujściu. Część skorupki ujściow a łagodnie zaokrąglona.

K raw ędzie ostre. Boczna płaszczyzna je st u jednego z okazów lekko sk rę

cona. K om ory liczne, początkow o bardzo małe, powoli rosnące ku ujściu.

P rzegrody listew kow ate, prześw iecające, esow ato w ygięte, dosyć skośne.

Ś ciany skorupki prześw iecające, drobno dziurkow ane. Ujście n a szczycie skorupki, małe, w ąskie i wydłużone. Długość 0,55 mm, szerokość 0,2 mm, grubość 0,1 mm. D w a dobrze zachowane okazy.

Podobna B. gardnerae C u s h m a n jest form ą szerszą, nie tak o strą w części początkowej i m a kraw ędzie boczne na pew nej długości rów no

ległe.

W ystępuje w g. eocenie A m eryki.

Bolivina sp.

S korupka rom boidalna, z boków ścieśniona, kraw ędzie ostre. Część początkow a praw ie ostra, następnie szybko poszerza się ku ujściu, osią

gając najw iększą szerokość w około 2/3 długości skorupki. K om ory po

czątkow e niew yraźne, bardzo małe, pow iększające się jed n ak szybko.

Ściany kom ór płaskie. Przegrody w yraźne, cienkie, listew kow ate, w y sta

jące. Na części komór, zwłaszcza młodszych widoczne są listew kow ate w y p ustki w ychodzące z dolnych przegród, m niej więcej rów noległe do osi skorupki i zw ykle nie dochodzące do przegrody górnej. Przegrody lekko łukow ate. Po kraw ędzi skorupki biegnie listew ka grubości p rze

grody, obejm ującą kulistą, lekko w ystającą kom orę em brionalną. P rzy ilości kom ór 10 w jednym szeregu długość skorupki w ynosi 0,4 mm, sze

rokość 0,25 mm, grubość 0,1 mm. Ujście małe, szparow ate n a szczycie przy przegrodzie ostatniej komory. Dosyć częste.

Nasze okazy są najbardziej zbliżone do B. subreticulata P a r r , , o stat

nia je st jednak szersza, m a żeberka na części początkowej skorupki oraz bogatszą rzeźbę. K ształtem podobna je st do B. reticulata H a n t k e n a , lecz ta posiada więcej komór, je s t silniej spłaszczona, posiada in n ą rzeźbę pow ierzchni, a ja k ' z ry su n k u w ynika, m a przegrody cienkie i nie ta k w ystające. Również podobna do naszych form B. caelata C u s h m a n

(16)

- ,176 -

z oligocenu A m eryki jest form ą dużo w iększą oraz posiada inną rzeźbę powierzchni.

R o d zaj R e u sse lla G a l l o w a y , 1933

R eusella sculptilis C u s h m a n

(T abl. X, fig. 6)

1945. R e u sse lla s c u lp tilis C u s h m a n ; J. A. C u s h m a n , s tr . 29, ta b l. 5, fig.

20—22, cu m sy n o n im is.

Skorupka kształtu piram idy, nieco dłuższa od swej szerokości, o prze

k ro ju trójkątnym . N ajw iększa szerokość niedaleko stro n y ujściowej.

Ściany boczne płaskie. K om ory liczne, krótkie, przegrody stosunkowo silnie w ystające. Część początkowo ostra z kolcem. Na stronie ujściowej skorupka lekko się zwęża. Ujście niewidoczne. Długość 0,5 mm, szerokość 0,4 mm. Jed en okaz nieco zniszczony.

W ystępuje w g. eocenie A m eryki (form acja Jackson).

R o d zaj U v ig e rin a d ’O r b i g n y, 1826

Uvigerina lappa C u s h m a n & E d w a r d s

1937. U v ig e rin a lapp a C u s h m a n & E d w a r d s ; J. A. C u s h m a n a n d P. G. E d w a r d s , s tr. 58, ta b l. 8, fig. 10.

Skorupka krępa, nieco tylko dłuższa od swej szerokości, w części po

czątkowej przew ażnie szeroko zaokrąglona, chociaż są form y o ostrym początku. Praw dopodobnie pierw sze będą form am i m akrosferycznym i, drugie m ikrosferycznym i. P rzekrój w części początkowej, starszej, okrą

gły, bliżej ujścia skorupka jest lekko spłaszczona. N ajw iększa szerokość- w połowie lub nieco tylko powyżej połowy długości skorupki. K om ory um iarkow anie w ydęte, przegrody w yraźne, nieco wgłębione. Pow ierzchnia skorupki pok ry ta jest stosunkow o dużym i tępym i guzkami. G uzki te ustaw ione są szeregam i rów nolegle do osi skorupki. To szeregowe u sta w ienie guzków najw y raźn iej je st widoczne na kom orach bliżej ujścia po

łożonych, najm łodszych, n a których u pew nej ilości okazów zlew ają się one w różańcowa te żeberka. U jście dosyć duże, okrągłe, n a krótkiej szyjce.

Długość średnio 0,45 mm, szerokość 0,30—0,25 mm, grubość 0,25—

0,20 mm. W ystępuje często.

G atunek ten podobny do U. farinosa H a n t k e n a jest bardziej krępy, grubszy, w części początkowej bardziej zaokrąglony, przy ujściu spłasz

czony, w reszcie posiada tępe guzki, a nie kolce. Podobnie U. hispida S c h w a g e r je st od naszej form y sm uklej sza, dłuższa, kom ory m a silniej w ydęte, guzki nie tak grube oraz n ieregularnie rozmieszczone, a nadto szyjka ujściow a je st w ychylona od osi skorupki.

W ystępuje w eocenie Tyrolu, A ustria.

(17)

- 177 -

U vigerina bortotara ( F i n l a y ) var. costata D o r r e n

(T abl. X , fig. 11)

1948. U v ig e rin a bo rto ta ra ( F i n l a y ) v a r. co sta ta D o r r e n ; J. M. D o r r e n , s tr . 292, ta b l. 38, fig. 5.

Skorupka około 1,5 razy tak długa ja k szeroka, krępa, dołem za

okrąglona, tak jak i po stronie ujściowej. K om ory liczne, w ypukłe, prze

grody zagłębione, silniej w części młodszej skorupki. Pow ierzchnia po

k ry ta silnym i, niskim i i stosunkowo grubym i żebram i, dochodzącym i do podstaw y szyjki ujściowej. Ujście okrągłe, dosyć duże. Długość okazu 0,65 mm, szerokość 0,38 mm. Jed en dobrze zachow any okaz.

O dm iana ta w ystępuje w g. eocenie i d. oligocenie Nowej Z elandii oraz w miocenie Rum unii.

Uvigerina howei G a r r e t

1939. U v ig e rin a h o w e i G a r r e t ; J. B. G a r r e t , s tr. 577, ta b l. 65, fig. 13— 17.

Skorupka w rzecionow ata, w ydłużona lub bardziej pękata. K om ory liczne, silnie w ydęte, pow odujące tym p łatow aty zarys skorupki. P rze

grody zagłębione. Na ścianach kom ór niskie, liczne żeberka. U jście małe, owalne, na krótkiej szyjce z kołnierzykiem . Długość średnio 0,4 mm, sze

rokość 0,25 mm. K ilkanaście okazów w próbce.

W ystępuje w trzeciorzędzie Meksyku.

Uvigerina spinicostata C u s h m a n & J a r v i s

(T abl. X, fig. 12)

1937. U v ig e rin a s p in ic o sta ta C u s h m a n & J a r v i s ; J. A. C u s h m a n a n d P. G. E d w a r d s , s tr. 83, ta b l. 12, fig. 11— 12.

Skorupka sm ukła, około 2,5 raza tak długa jak szeroka, dołem ostra.

P rzekrój okrągły, najw iększa szerokość przy ujściu. K om ory liczne, w y

raźne, um iarkow anie w ydęte. P rzegrody w części początkowej, n a js ta r

szej, bardzo słabo widoczne, ku górze, ujściu, stają się w yraźniejsze, nieco zagłębione. Wzdłuż skorupki biegną dosyć wysokie, listew kow ate, ząbko

w ane żeberka. Ząbkow anie to jest silniejsze n a części starszej skorupki, gdzie żeberka tw orzą ostre k ró tk ie kolce. Ujście n a krótkiej szyjce, okrą

głe. Nasze okazy m ają nieco m niejsze w ym iary i są m niej smukłe. D łu

gość 0,65 mm, szerokość 0,25 mm. 2 okazy.

W ystępuje w g. eocenie T rynidadu (sekcja Cipero).

R o d zaj A n g u lo g e rin a C u s h m a n ,%1927

Angulogerina sp.

Skorupka tak długa ja k szeroka, rzadziej długość nieco tylko w iększa od szerokości. N ajw iększa szerokość w połowie długości skorupki. P rz e krój tró jk ątn y o zaokrąglonych narożach. K om ory początkow e małe, lecz

Rocznik Pol. Tow. Geol. XXV, z. 3 12

(18)

- 178 -

w yraźne, obwisłe, o zarysie prostokątnym , kom ory m łodsze silniej w y

dęte. Przegrody dosyć w yraźne, głęboko w cięte. Na pow ierzchni skorupki delikatne, gęste żeberka, słabiej zaznaczające się na o statniej, ujściowej komorze. K om ora ujściow a o p rzek ro ju tró jk ą tn y m ob ejm u je sw ym i p rze

dłużonym i, ostrym i narożam i poprzednią kom orę n a k ształt szponów.

W ym iary: długość 0,3 mm, szerokość 0,25— 0,3 mm. K ilkanaście okazów.

Podobna do tego g atu n k u A. pulchella C u s h m a n & E d w a r d s je s t sm uklej sza, początkowe kom ory niew yraźne, żeberka gęściejsze, k ra wędzie dolne kom ór zaokrąglone. Również zbliżona do niej A. germanica C u s h m a n & E d w a r d s je st sm uklejsza, dłuższa, m a więcej komór, kom ory m niej w ydęte, żeberka silniejsze i rzadsze. A. sem itrigona (G a l l o w a y & W i s s l e r ) z plejstocenu K alifornii jest grubsza, część początkow a stożkowata, kom ory nieobw isłe i dołem zaokrąglone, żebra rzadsze.

R o d z in a E llip so id in id a e

R o d zaj P le u ro s to m e lla R e u s s, 1860

Pleurostom ella n u tta li C u s h m a n & S i e g f u s

1948. P le u ro sto m e lla n u tta lli C u s h m a n & S i e g f u s ; J. A. C u s h m a n a n d H. H. R e n z , s tr. 30, ta b l. 6, fig. 4, cu m sy n o n im is.

Skorupka w ydłużona, sm ukła, przeszło 4 razy tak d łu g a jak szeroka, w alcow ata, o kraw ędziach rów noległych, bardzo lekko k u tyłow i prze

gięta. K om ory nieliczne, szybko rosnące n a długość, dw ie ostatnie ko

m ory m ają razem nieco w ięcej aniżeli połowę długości całej skorupki.

Część początkow a nieco zwężona, tępa, kom ory małe, alternujące, prze

grody lin ijn e słabo widoczne. W części młodszej skorupki przegrody śą lekko zagłębione, kom ory bardzo lekko w ydęte z tendencją do jednoszeregow egó ustaw ienia. Ujście pod szczytem, półksiężycowate, z w yraźnym łukow atym „k ap tu rem “ powyżej ujścia. Ściany gładkie, nieco błyszczące.

Długość 1,5 mm, najw iększa szerokość 0,3 mm. K ilka okazów dobrze za

chowanych.

W ystępuje w eocenie górnym oraz oligocenie A m eryki.

Pleurostom ella alternans S c h w a g e r

(Tabl. X , fig. l a b )

1934. P le u ro sto m e lla a lte r n a n s S c h w a g e r ; J. A. C u s h m a n , s tr. 128, ta b l. 16, fig. 3—4, c u m sy n o n im is.

Form a o różnych kształtach, w ydłużona, szybko ku początkow i zwęża

jąca się lub w alcow ata, wrzecionow ata. K om ary liczne, przeciętnie 10, przegrody silnie zagłębione i skośne. W szystkie kom ory alte rn u ją ce i -wy

dęte. U jście pcd szczytem skorupki w niszy, górą zam knięte łukow atym kapturem , od dołu odgraniczone po tró jn y m łukiem . P ow ierzchnia sko

ru p k i gładka, błyszcząca. Ś rednia długość około 1,0 mm. Dosyć częsta w Grabnie.

(19)

- 179 ^-

O pisany gatunek je st podobny do P. subnodosa R s s ., lecz u ostatniej najm łodsze kom ory są ustaw ione jednoszeregowo.

W ystępuje od kred y do dziś i jest form ą kosm opolityczną i częstą.

Pleurostom ella acuta H a n t k e n

1927. P le u ro sto m e lla a c u ta H a n t k e n ; J. A. C u s h m a n a n d R. W. H a r r i s , s tr. 130, ta b l. 25, fig. 14, c u m sy n o n im is.

Skorupka w rzecionow ata, dołem ostra. K om ory początkowe bardzo małe, ku ujściu szybko rosną. O statnia, ujściow a kom ora najw iększa, nieco w iększa od połow y długości całej skorupki. Przegrody linijne, bardzo słabo zagłębione. U jście półksiężycow ate w dużej niszy. Długość 0,45 mm, szerokość 0,2 mm, grubość 0,17 mm. 2 okazy w próbce.

W ystępuje w oligocenie Europy, eocenie i oligocenie A m eryki.

Pleurostom ella incrassata H a n t k e n

(T abl. X , fig. 2 a b )

1927. P le u ro sto m e lla in cra ssa ta H a n t k e n ; J. A. C u s h m a n , s tr . 156, ta b l. 28, fig. 2, 3 a b, cu m sy n o n im is.

Skorupka raczej w alcow ata, dołem tępa. K om ory nieliczne, średnio

6— 7, silnie w ypukłe, o wysokości nieco tylko większej aniżeli szerokość.

P rzegrody głęboko wcięte. Ujście niskie, półksiężycowate, w m ałej niszy.

Długość 0,55— 0,75 mm, grubość 0,25 mm. Częste.

W ystępuje w g. eocenie Europy.

R o d zaj N o d o sa rella R z e h a k, 1895

Nodosarella subnodosa (G u p p y)

1945. N o d o sa rella su b n o d o sa ( G u p p y ) ; J. A. C u s h m a n a n d R. M. S t a i n - f o r t h, s tr. 53, ta b l. 9, fig. 3, c u m sy n o n im is.

Skorupka cylindryczna, bardzo lekko w części początkow ej zwężona.

K om ór 5 nieco szerszych od długości. Przegrody linijne, lekko zagłębione.

K om ora em brionalna duża, zaokrąglona, ujściow a najw iększa, kopułow ata.

U jście na szczycie, szparow ate, z w argą. P rzegrody rów noległe bez ten dencji do alternującego ułożenia. Nasze okazy w liczbie 4 należą do form m akrosferycznych. U form m ikrosferycznych tego g atu n k u kom ory n a j

starsze, przyujściow e, w ykazują tendencje do dwuszeregow ego ułożenia.

P ow ierzchnia gładka, błyszcząca. W ym iary okazu na tablicy: długość 1,5 mm, szerokość kom ory em brionalnej 0,3 mm, szerokość kom ory ujścio

w ej 0,45 mm.

W ystępuje w kredzie (Trynidad), g. eocenie M eksyku i oligocenie Me

ksyku i Kuby.

12*