Cęgsa &
30
-¡¡1
fo z r m ó , d n i«19
k w ie tn ia1 9 4 7
N r16
Ulgi w podatku obrotowym
Postanowienia art. 22 dekretu o podatku obro
to w y m upow ażniają m in istra skarbu do zwalcza
nia w drodze rozporządzeń od podatku ca łko w icie lu b częściowo poszczególnych rodzajów św iad
czeń podlegających p o d a tko w i obrotowem u.
M in is te r skarbu ko rzystając z powyższego upo
w ażnienia u d z ie lił rozporządzeniem z dnia 31 grud
nia 1946 r. u lg w podatku obrotow ym , zw alniając pewne świadczenia ca łk o w ic ie od podatku, inne zaś częściowo w form ie obniżenia zasadniczych staw ek p o d a tko w ych (v. ,,Tabele P odatkow e" w y dane w ty c h dniach przy w spółudziale ,T y g o d n i
ka Gospodarczego").
Zw racam y uwagę, iż u lg i te obow iązują z mo
cą od 1 stycznia 1946 r.; stąd też podatnicy, k tó rz y w nieśw iadom ości p rzysłu gu ją cych im ulg (z po
w odu późnego ogłoszenia rozporządzenia) opo
d a tk o w a li o broty, k tó ry c h dotyczą ulgi, p o w in n i domagać się ich zastosowania w postępow aniu w y m ia ro w y m za r. 1946.
I. Z w o ln ie nia częściowe (obniżenie stawek) 1. świadczenia, polegające na sprzedaży a rty k u łó w spożyw czych i przem ysłow ych, nadchodzą
cych do P olski w drodze dostaw UNRRA, a pozo
stających w d ysp o zycji M in is te rs tw a A p ro w iz a c ji i H andlu; świadczenia te podlegają opodatkow aniu od dopuszczalnego zarobku b ru tto w edług 8%
sta w ki podatkow ej.
2. świadczenia, polegające na sprzedaży a rty ku łó w , stanow iących przedm iot obow iązku św iad
czeń rzeczow ych na rzecz Państwa, a pozostają
cych w d ysp o zycji M in is te rs tw a A p ro w iz a c ji i H andlu; świadczenia te podlegają opodatkow aniu od dopuszczalnego zarobku b ru tto w edług 4%
sta w ki podatkow ej.
3. świadczenia, polegające na dokonyw aniu przew ozu a rty k u łó w , stanow iących przedm iot obo
w ią zku świadczeń rzeczow ych; świadczenia te podlegają opodatkow aniu w edług 2% staw ki po
datkow ej.
4. świadczenia przedsiębiorstw budow lanych p aństw ow ych i zw iązków samorządu te r y to ria l
nego oraz pozostających pod zarządem państw o
w ym lub zw iązku samorządu te ryto ria ln e g o i św iadczenia spółdzielni b udow lanych należących do zw ią zkó w re w iz y jn y c h ; świadczenia te podle
gają opodatkow aniu w edług 3% sta w ki p odatko
w ej.
5. świadczenia, polegające na sprzedaży po cenach ustalonych:
a) a rty k u łó w Polskiego M onopolu T y to n io wego;
b) a rty k u łó w Państwowego M onopolu S p iry tusowego, sprzedawanych w naczyniach zam kniętych;
c) soli w prow adzonej do obrotu przez Polski M o n op o l Solny;
d) losów lo te rii, urządzanych przez P olski M o nopol L o te ry jn y ;
e) zapałek, w prow adzonych do obrotu przez Państw ow y M o n op o l Zapałczany.
Podstawę opodatkow ania ty c h świadczeń sta
n o w i c a łk o w ita suma p ro w iz ji (rabatu, ró żn icy ce
n y to w a ru itp .), udzielonej p rzy sprzedaży ty c h a rty k u łó w przez monopole. Do ta k ustalonej pod
staw y w y m ia ru stosuje się staw kę 8%. Jeżeli je d nak p rz y sprzedaży w yże j w y m ie n io n y c h a rty k u łó w sprzedawca p rzekroczy cenę ustaloną dla da
nego rodzaju sprzedaży (hurt, detal), to podstawę opodatkow ania u niego stanow i p e łn y obrót z za
stosowaniem staw ek zasadniczych.
6. świadczenia przedsiębiorstw państw ow ych i pozostających pod zarządem państw ow ym oraz spółdzielni należących do zw iązków re w iz y jn y c h , polegające na sprzedaży to w a ró w im p o rto w an ych
Czy wiesz o tym, że
M i^ tlzy n a P O fto ts w e T n r g il P o z n a ń s k i e 26
. IV . -4
. V .47
przyczyniają się do stabilizacji stosunków gospodarczych
140 prseij te pmedsiąbiorst,wa I spółdzielnie w ramach zezwoleń im p o rto w y c h M in is te rs tw a Żeglugi i H andlu Zagranicznego; podstawę opodatkow ania ty c h świadczeń stanow i c a łk o w ita suma dopusz
czalnego zarobku b ru tto , ustalonego przez M in i
sterstw o Żeglugi i H andlu Zagranicznego. Do ta k ustalonej pod staw y w y m ia ru stosuje się stawkę 8% .
7. świadczenia, polegające na doko n yw a niu na giełdach zbożow o-tow arow ych tra n sa kcyj kupna — sprzedaży w szelkiego rodzaju ziem iopło
dów i ic h p rze tw o ró w u do w odnionych p ra w id ło w y m i księgam i h a n d lo w ym i i k a rta m i um ów g ie ł
dow ych, spisanym i przez p rzysię g łych m a kle ró w g ie łdo w ych ; świadczenia te podlegają opodatko
w a n iu w edług staw ek p o d a tko w ych w w ysokości 50% staw ek zasadniczych.
8. świadczenia przedsiębiorstw w y d a w n ic tw d zie n n ikó w oraz czasopism d ru kow a n ych na ob
szarze R zeczypospolitej; świadczenia te podlegają opodatkow aniu; za ro k p o d a tko w y 1946 w edług sta w ki p odatkow ej — 0,1%, za ro k p od a tko w y 1947 w edług s ta w k i pod a tko w e j — 0,25%.
9. świadczenia podlegające zasadniczej stawce p odatkow ej 4%, w y ko n yw a n e przez przedsiębior
stwa. państw ow e i zw ią zkó w samorządu te ry to rialnego oraz pozostające pod zarządem państw o
w ym lu b zw iązku samorządu te ry to ria ln e g o i przez spółdzielnie należące do zw ią zkó w re w iz y jn y c h , je ż e li przedsiębiorstw o zatrudnia do 20 p ra c o w n i
ków , a je ż e li chodzi o spółdzielnie do 20 pra cow n ik ó w łącznie z za trud n io nym i członkam i spół
dzie lni; świadczenia te podlegają opodatkow aniu w edług 3% sta w ki podatkow ej.
10. świadczenia stow arzyszeń sportow ych, po
legające na udostępnieniu publiczności oglądania zaw odów lu b pokazów sportow ych; świadczenia te podlegają opodatkow aniu: za ro k p o d a tko w y 1946 w e d łu k s ta w k i pod a tko w e j — 1%, za ro k p od a tk o w y 1947 w edług s ta w k i p o d a tko w e j —
n 07
Z /o •
II. Z w o ln ie n ie ca łko w ite
1. świadczenia spółdzielni, należących do zw ią zkó w re w iz y jn y c h i działających w yłącznie w śród sw ych czło n k ó w -ro ln ik ó w , polegające na sprzedaży dostarczonych przez czło n ków nieprze
ro b io n ych sposobem prze m ysło w ym w y tw o ró w gospodarstw ro ln ych, w łasnych lub dzierżaw io
nych przez ty c h członków ;
2. świadczenia, polegające na sprzedaży w y łącznie p ra cow n iko m zakładów p ra cy a rty k u łó w , przyd zielon ych przez Fundusz A p ro w iz a c y jn y lub zakupionych z funduszów otrzym anych na ten cel z tegoż Funduszu bądź z w łasnych funduszów za
kła d ó w pracy;
3. świadczenia kre d y to w e należących do zw ią zkó w re w iz y jn y c h spółdzielni w rozum ieniu art.
'6 rozporządzenia Prezydenta R zeczypospolitej z dnia 17 marca 1928 r. o p ra w ie ban ko w ym (Dz. U.
R. P. N r 34 poz. 321), zm ienionego dekretem z dnia 18 grudnia 1945 f. (Dz. U. R. P. N r 2 poz. 10 z r. 1946), któ re odpow iadają następującym w a runkom :
a) za podstaw ow y przedm iot przedsiębiorstw a m ają udzielanie pożyczek i przejm ow anie w kła d ó w ;
b) udzielają pożyczek w yłą czn ie członkom do w ysokości ustalonej przez m in istra skarbu;
c) odbiór w p ła t na rachunek czło n ków i osób trzecich ograniczają do inkasa w e k s li i do
kum entów ;
d) czynności bankow e ograniczają do zakresu przew idzianego w art. 91 pow ołanego w yże j rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospoli
te j z dnia 17 marca 1928 r. o p ra w ie banko
w ym ; w a ru n k o w i tem u nie uchyb ia p ro w a dzenie — za osobnym zezwoleniem m in istra skarbu — kupna i sprzedaży w a lu t obcych;
e) osiągają z ty tu łu p obieranych procentów od pożyczek i od sum, lo ko w a n y c h w zw ią zkow ej ce n tra li finansow ej, przychód sta
n o w ią cy co n a jm n ie j 2/3 ogólnego p rzych o du, uzyskanego w ro k u obrachunkow ym ; 4. św iadczenia kre d y to w e kom u na ln ych kas oszczędności, działających na podstaw ie rozporzą
dzenia Prezydenta R. P. z dnia 24 października 1934 r. o ko m u na ln ych kasach oszczędności, które udzielają pożyczek do w ysokości ustalonej przez m in is tra skarbu.
5. świadczenia, polegające na sprzedaży znaczków stem plow ych i b la n k ie tó w w e kslo w ych przez d ystryb u to ró w .
6. sprzedaż ry b — poza zw o ln ie niem z m ocy art. 3 p kt. 3 pochodzących z p o ło w u na wodach zam kniętych i o tw artych , nie p rzerobionych spo
sobem przem ysłow ym , dokonyw ana bez u trz y m y w ania w tym celu stałych m iejsc sprzedaży poza obrębem gospodarstwa rybnego lub siedziby w y konującego ryb o łów stw o.
Odraczanie terminu poboru podatku dochodowego w związku z odbudową zniszczonych nieruchomości
Poniżej podajem y do w iadom ości o k ó ln ik M in.
Skarbu.
W arszawa, dnia 22. marca 1947 r.
M N STERST W O SKARBU L. D. V . 1209/3/47
O draczanie te rm in u poboru podatku dochodowego od k w o t uzyskanych z ty tu łu w yd zie rża w ie nia — w zw ią zku z odbudową zniszczonych nieruchom ości,
O k ó ln ik N r. 66
(wg n um eracji Dep. V N r. 49/47) Do
Izb Skarbow ych, U rzędów S karbow ych i U rzędów R ew izyjnych.
Doceniając in ic ja ty w ę podjętą w zakresie od
budow y zniszczonych w s ku te k działań w o je n n ych m ie js k ic h nieruchom ości b u d y n ko w ych w drodze w yd zie rża w ie nia (oddania do u żytkow ania) tych
141 b u d yn kó w osobom trzecim na o kreślony umową term in za cenę odbudow y budynku, M in iste rstw o Skarbu upow ażnia ob. ob. D y re k to ró w (K ie ro w n i
ków ) Izb S karbow ych do odraczania na podstaw ie art. 26 dekretu z dnia 16 m aja 1946 r. o zobowiąza
niach p o d a tko w ych (Dz. U. R. P. N r. 27, poz. 173) na in d y w id u a ln e podania podatnikom podatku do
chodowego — w ła ścicielo m ty c h b u d y n k ó w te r
m in u płatności podatku dochodowego, przypada
jącego od k w o t należnych z ty tu łu w yd zie rża w ie
nia (oddania do użytkow ania) b ud yn ku do końca przew idzianego runową te rm in u w ydzierżawienia,
(oddania do użytkow ania).
Dalsze postępow anie z odroczonym z tego t y tu łu p odatkiem dochodow ym uregulow ane zo
stanie odrębnie.
Podatek p rzypadający z ty tu łu in n y c h o trz y m yw a n ych przez p odatnika p rzych od ó w z w y dzierżaw ionego (oddanego do użytkow ania) bu
d ynku nie podlega odroczeniu.
Przeniesienie własności
według nowego praw a rzeczowego
W numerze 15 „T y g o d n ik a Gospodarczego om ów iłem przeniesienie praw a własności na ru chomościach. W n in ie js z y m a rty k u le om ów ię przeniesienie w łasności na nieruchom ościach.
W e d łu g ustaw odaw stw a dotychczas obow iązu
jącego na terenach P olski do przeniesienia w ła s
ności na nieruchom ościach potrzebna b y ła urnowa (zgoda) oraz w pis do księ g i w ie czyste j (grunto
w ej). W p is sta n o w ił konieczną przesłankę naby
cia w łasności i in n y c h p ra w rzeczowych. D opiero z c h w ilą dokonania w pisu własność przechodziła na nabywcę.
N o w e praw o rzeczowe p rz y ję ło inną zasadę.
W łasność przechodzi z rnocy samej um ow y m ię
dzy w łaścicielem i nabyw cą. W p is s tra c ił swoje znaczenie. Prawo w łasności pow staje poza księgą wieczystą, w ięc np. p rz y przejściu w łasności skut
kie m darow izny, zam iany lu b sprzedaży — wpis w księgę w ieczystą nie będzie potrzebny do p rz e j
ścia praw a własności, a w ysta rczy tu sama umowa zaw arta w form ie a ktu notarialnego. Zasada ta odnosi się nie ty lk o do przejścia w łasności na pod staw ie czynności p raw nej, ja k um ow y sprzedaży, zam iany lu b darow izny, ale ma ona zastosowanie rów nież do przejścia p ra w z m ocy spadkobrania oraz dokonanej sprzedaży w drodze egzekucji p u blicznej, gdzie rów nież w pis w księdze w ieczystej nie ma charakteru konstytu tyw ne g o.
Przeniesienie praw a w łasności na nierucho
m ościach w in n o być dokonane w form ie aktu no
tarialnego. Ustawa rów nież wym aga, aby um owa nie b yła w a ru nko w a ani term inow a. Przeniesienie w łasności nieruchom ości nie może nastąpić z za
strzeżeniem w a ru n ku lub term inu, chyba że szcze
g ólny przepis stanow i w y ją tk o w o inaczej. D alej, um owa o przeniesienie w łasności nieruchom ości w in n a obejm ow ać podstawę praw ną świadczenia.
Jeżeli um owa o przeniesienie w łasności nierucho
mości została zaw arta w w y k o n a n iu istniejącego uprzednio zobow iązania zbyw cy, w inna ona obej
m ować uznanie tego zobowiązania.
Ta ostatnia zasada w ym aga w yjaśnienia. Przy um ow ach zm ierzających do przeniesienia w łas
ności, w yra źn ie odróżnić m usim y um owę sprzeda
ży, zam iany łu b darow izny, które zobow iązują w ła ściciela do dokonania a ktu przeniesienia w łas
ności — od u m o w y rzeczowej, przez któ rą prze
nosi się własność. Sprzedaż, zamiana lub daro
wizna będą tu podstawą praw ną um ow y o prze
niesienie własności. U m owa o przeniesienie w łas
ności w in n a obejm ować podstawę praw ną św iad
czenia, przez co um owa ta nabiera ch arakte ru u- m o w y kauzalnej a nie abstra kcyjn e j, ja k to b yło w daw nym praw ie. D zię ki temu, je ś li nieważna będzie np. um owa sprzedaży, rów nież bezskutecz
na będzie um ow a o przeniesienie własności. U m o
w y te, ja k o przyczynow e, są od siebie za le ż n e .—
W e d łu g nowego pra w a te dw ie u m o w y w in n y być dokonane jednocześnie w je d n y m akcie n o ta ria l
nym ; mogą one być zaw arte w form ie dwóch od
rębnych umów, ale w te d y um owa o przeniesienie własności, dokonana w form ie a ktu notarialnego, w in n a obejm ować uznanie tego wcześniejszego zo
bow iązania. M ożem y w ięc dokonać u m o w y sprze
daży i u m o w y o przeniesienie w łasności w je d nym akcie n o ta ria ln ym , ale możemy rów nież w cześniej zawrzeć um owę sprzedaży a później w y k o n u ją c tę um owę przenieść własność nieru- mości aktem nota ria ln ym , w k tó ry m je d na k musi się znajdow ać uznanie w cześniej dokonanej sprze
daży.
Pow iedzieliśm y, że w pis do księ g i w ieczystej s tra c ił sw oje k o n s ty tu ty w n e znaczenie i że n aby
cie własności następuje poza księgą w ieczystą — przez samą um owę. M im o to w pis ma w ie lk ie znaczenie i w yko n a n ie te j form alności le ży w in teresie w łaściciela. W m yśl nowego prawa, w celu ustalenia p ra w rzeczow ych na nieruchom ościach, prow adzi się dla w sze lkich nieruchom ości księ g i wieczyste. N ow e praw o w prow adza powszech
ność i przym us zakładania ksiąg w ieczystych. Od zasady powszechności ksiąg w ie czystych istn ie je w y ją te k co do nieruchom ości stanow iących w ła s
ność Skarbu Państwa lub zw iązku samorządu te ry torialnego, dla k tó ry c h księ g i zakłada się na żą
danie ich w ła ś c ic ie li. N ow e księgi w ieczyste za
kładane będą okręgam i w edług zarządzenia M in i
sterstw a S praw iedliw ości. Niezależnie od m in i
sterstw a w ła ś c ic ie l może w ystą pić z wcześniejszą in ic ja ty w ą założenia księ g i i w te d y założenie bę
dzie dokonane na jego żądanie. W okresie p rz e j
ściow ym prow adzić się będzie zb io ry dokum en
tów , zastępujące księgi.
N ab yw ca nieruchom ości jest zainteresow any w tym , aby w pisać swe praw o własności. Księga w ieczysta bow iem spełnia nadal doniosłą rolę ze w zględu na zasadę rę k o jm i w ia ry publicznej. Sto
sownie do tej zasady, k tó ra ma zastosowanie do
- 142 w szelkich p ra w u ja w n io n y c h w księdze w ie c z y stej, w razie niezgodności m iędzy treścią księ g i w ieczystej a rze czyw istym stanem praw nym , treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, k to przez czyn
ność praw ną nabyw a własność lu b inne praw o rzeczowe. R ękojm ia w ia ry p ublicznej ksiąg w ie czystych nie będzie m iała zastosowania, gdy roz
porządzenie praw em rzeczowym , np. własnością, nastąpiło bezpłatnie albo gdy nabyw ca działał w złej w ierze. W złej w ierze je st ten, k to w ie, iż treść księ g i w ieczystej je st niezgodna z rzeczy
w is ty m stanem praw nym .
S kutkiem zasady rę ko jm i, gdy ktoś jest w p i
sany w księgę w ieczystą ja k o w ła ś c ic ie l — a nie je st ju ż w łaścicielem — i przeniesie własność n ie ruchom ości na nabyw cę np. sku tkiem sprzedaży, nabyw ca uzyska własność nieruchom ości od nie- w łaściciela, o ile b y ł w dobrej wierze. W podob
n ych w aru nka ch w p isa ny n ie w ła ścicie l może ob
ciążyć nieruchom ość h ipoteką lu b in n y m i praw a
mi, przez co ktoś trze ci nabędzie te praw a z k rz y w dą dla niewpisanego w łaściciela.
Poza niebezpieczeństwem w y n ik a ją c y m dla niew pisanego w ła ściciela z pow odu rę k o jm i w ia ry p ub liczn e j ksiąg, istn ie je dalsze niebezpieczeń
stwo pow stające sku tkiem dom niemania, że praw o ja w n e z księ g i w ie czyste j je st wpisane zgodnie z rze czyw istym stanem p ra w n ym oraz dom niem a
nie, że praw o w ykre ślo n e z księgi w ieczystej nie istnieje. Domniemanie, że to, co je st wpisane,
je st zgodne z rze czyw istym stanem p ra w nym — może u tru d n ić łu b u n ie m o ż liw ić niew pisanem u w ła ś c ic ie lo w i przeprow adzenie dow odu własności, np. w razie zaginięcia dokum entu notarialnego stw ierdzającego nabycie własności.
G łó w n ym celem, ja k i przyśw ieca in s ty tu c ji ksiąg w ieczystych, je st osiągnięcie ta k ie j sytuacji, aby w p is y dokonane w księgę b y ły zgodne z rze
czyw istym stanem p ra w n y m nieruchom ości. K się
gi te służyć m ają nie ty lk o osobom m ającym p ra w a na nieruchom ości, ale rów nież intereso w i spo
łecznemu. N ic też dziwnego, że ustawa tw o rz y taką sytuację, aby zm usić u praw n io n ych do u ja w n ienia sw ych p ra w przez w pis. W ła ś c ic ie l n ie ruchom ości w m yśl dekretu obow iązany jest do u ja w n ie n ia swego prawa. Jeżeli w łaścicielem jest osoba p ryw atna, sąd prow adzący księgę w ie c z y stą mojże p rzy n a g lić opieszałego w ła ściciela za pomocą grzyw ien. N otariusz, k tó r y sporządził a kt obe jm u ją cy um ow ę przenoszącą własność n ie ruchom ości, obow iązany je st z urzędu przesłać w ciągu tygo d nia w y p is a k tu do sądu prowadzącego w ła ściw ą księgę w ieczystą w raz z w n io skie m o dokonanie wpisu. W końcu in n i zainteresowani, poza w łaścicielem , są rów nież u praw n ie n i do sta
w ie n ia w n io sku o wpis. W n io se k o w pis może być p o sta w io n y przez osobę, na k tó re j rzecz wpis ma nastąpić albo przez osobę, k tó re j praw o ma być w pisem dotknięte.
dr. Z. K. N o w a ko w ski
W yjaśnienia w sprawach księgowych
B. S. — Sopoty — Czy um ieszczony w bilansie zam knięcia rachunek w łaściciela, k tó r y się składa z pobranej w ciągu ro k u g o tó w k i i z zapłaconego podatku dochodowego, należy w ko ńco w ym b i
lansie odpisać z k a p ita łu zasadniczego?
W przedsiębiorstw ach je d n o stko w ych p ro w a d zi
m y dla w spom nianych w y d a tk ó w obok rachunku k a p ita łu zasadniczego oddzielne konto, tzw. ra chunek p ry w a tn y albo rachunek pobrań w ła ś c i
ciela, na k tó ry m n o tu je m y w szelkie w p ła ty i jego pobrania. K onto to ma charakter subkonta wspom- mnianego ko n ta k a p ita łu i z te j p rz y c z y n y z k o ń cem ro k u gospodarczego rachunek p ry w a tn y w ła ściciela zam ykam y kontem ka pita łu . M o g lib y ś m y w ła ściw ie zaprowadzenie takiego ko nta zupełnie pom inąć a w szelkie pobrania w ła ścicie la księgo
wać w p ro st na koncie ka pita łu . K ie ru ją c się je d nak w zględam i p ra k ty c z n y m i i z w y c z a jo w y m i nie czyn im y tego.
Z pow yższych p rzyczyn suma pobrań w ła ści
ciela w zględnie dokonanych w p ła t w in n a być u w i
doczniona rów nież w in w e nta rzu ko ńco w ym przedsiębiorstw a w ostatniej jego części, tj. w ze
staw ieniu, któ re daje nam w y n ik działalności za m in io n y ro k gospodarczy.
W w yp a d ku przew agi pobrań w ła ściciela od dokonanych w p ła t dodajem y pobrania do w y p ro wadzonej ró żn icy m iędzy stanem czynnym i b ie r
nym, natom iast p rzy zaistnieniu odw rotnego sto
sunku odejm ujem y daną sumę.
P rzykład:
III. Zestawienie W artość stanu czynnego .
W artość stanu biernego . C zysty m ajątek
na dzień 31. 12, 19. . r. . plus pobrania w łaściciela
zł 60.000,—
„ 25.000,—
„ 35.000,—
„ 4.000,—
C zysty m ajątek na początku ro k u . . . . . C zysty zysk
39.000, — 34.000, —
5.000,—
a w ięc w w yp a d ku w iększej w p ła ty niż pobrania:
III. Zestaw ienie W artość stanu czynnego . W artość stanu biernego . C zysty m ajątek
na dzień, 31. 12. 19. . r. . m niej w p ła ta w ła ściciela .
zł 60.000,—
„ 25.000,—
„ 35.000,—
„ 2.000,— 33,000,—
C zysty m ajątek na początku
ro k u . . , . " . . 34.000,—
Czysta s t r a t a ... 1.000,—
T. Z. Szczecin. — Czy saldo rachunku p ry w a t
nego w ła ściciela w przedsiębiorstw ie jed no stko w ym , w w yp a d ku gdy suma pobrań je st wyższa od w k ła d u kapitałow ego, należy um ieścić w b ila n sie zam knięcia pod p ozycją ,,należności" w a k ty wach, czy też po przeniesieniu zysku netto na k a p ita ł w prow adzone saldo przerzucić na kapitał?
P ytanie to ma do pewnego stopnia pow iązanie z poprzednim w yjaśnieniem . Zasadniczą treścią
KartotekaTyg, Gosp. 16/47
Bilans tabelaryczny
za czas od 1. 1. 19 ... r. do 31. 12. 19 ... r.
L . P-
K O N T O
B ila n s o t t n a r c i a
B i la n s o b r o t ó w
B i la n s s u m
B i la n s s a ld
B i la n s z a n i k n i ę c i a
B i la n s w y n i k ó w
Aktywa Pas'iwa W inien Ma W inien Ma W inie» Ma Aktywa Pasywa Straty Zyski
1 Kasa . . . . 10000,— 12960,™ 2 06 0 0 ,- 22960, - 20600, - 2360, - _ 2 3 6 0 ,-
2 Banki . . . . — — 23612,— 18660,- 23612— 18660, - 4 9 5 2 ,- - 4 9 5 2 ,- - - -
a Towary . . . . — — 26190,— 28.300,- 2 61 9 0 ,- 283 0 0 ,- - 2 1 1 0 ,- 4915 - - — . 7 0 2 5 ,-
4 O dbiorcy — — 26 ¿18,— 2 3 2 1 8 ,- 2 62 1 8 ,- 2 3 2 1 8 ,- 3000, - - 3 0 0 0 ,- - - -
6 Dostawcy — — 22502.— 2 7 4 9 2 ,- 2 2 5 0 2 .- 274 9 2 ,- - 4 9 9 0 ,- - 4 9 9 0 ,- - -
0 Ruchomości 5000,— — 1 8 0 0 ,- - 6 8 0 0 ,- - 6 8 0 0 ,- - 5 9 0 0 ,- - 9 0 0 ,- -
7 Nieruchomości 50000,— — — - 50060, - 5 00 0 0 ,- - 49COO,— ■ - 1 0 0 0 ,- -
8 Weksle obce . — • . — 8600,— 5 6 0 0 ,- 8 6 0 0 ,- 5 6 0 0 ,- 3 0 0 0 ,- - 30 0 0 , - - -
9 ,, u łasne — 5000 — 7 0 0 0 ,- 5 0 0 0 ,- 7 0 0 0 ,- - 2 0 0 0 ,- - 2000,,- - -
10 Ubezpieczenia — — 1150,— - 1 1 5 0 ,- - 1 15 0 ,- - - - 1 15 0 ,- -
11 Koszty ogólne — — 3898,—^ 1 8 ,- 3 3 9 8 ,- 1 8 , - 3 3 8 0 ,- - • - ■ - 3 3 8 0 ,- -
12 Podatek o brotow y . — — 258,— - 2 5 8 ,- - 2 5 8 ,- - - - 2 5 8 ,- -
13 Sumy przechodnie . — — — 800, — - 8 0 0 ,- - f 0 0 , - - 8 0 0 .- - -
14 K apitał . . . . — (>5000,— — - - 6 5 0 0 0 ,- - 6 5 0 0 0 .- - 65000, - - -
15 Czysty zysk . — - - ' - - - . 3 3 7 ,- 337, - -
‘ i
6 5 0 .;0 ,- ¡ 6 50 0 0 ,- 131688,- 131688,— 196688,- 196688,- 7 49 0 0 .- 7 49 0 0 ,- 7 3 1 2 7 ,- 7 31 2 7 ,- 7 0 2 5 ,- 7 0 2 5 ,-
Poznań, dnia 31 gru dn ia 19... r. Podpisy
B il a n s 7)
B i l a n s 8)
W y m ie n io n e b ila n se w p k t. 4, 5, 6 i 9 m ogą b y ć od
d z ie ln ie sporządzane a lb o w ch o d zą w s k ła d b ila n s u tabe
la ry c z n e g o w y ż e j p rz e d s ta w io n e g o . P ołączenie b ila n s u o b ro tó w z bila n se m sald w je d e n u k ła d d a je nam b ila n s p ró b n y albo s u ro w y . Sporządza się te g o ro d z a ju b ila n s w o kre sa ch m ie się czn ych , k w a rta ln y c h , p ó łro c z n y c h i ro c z n y c h . O k re ś lo n o go m ia n e m p ró b n y m z te j p r z y c z y n y , że p rz y je g o p o m o c y s p ra w d z a m y ró w n o w a g ę ro z p ro w a d z e n ia na p o szcze g ó ln ych k o n ta c h k s ię g i g łó w n e j.
Bilans re w iz y jn y ze s ta w ia się n a p o d sta w ie p rz e p ro w a d ze n ia r e w iz ji k s ią g przez rze czo zn a w có w . W s z e l
k ie g o ro d z a ju o d c h y le n ia i s p ro s to w a n ia są o b ję te spe
c ja ln y m p ro to k ó łe m . U k ła d je g o m oże b y ć ró ż n o ro d n y . P rócz za sadniczych e le m e n tó w s k ła d o w y c h b ila n s u d o d a je się p o nad to z je g o p ra w e j s tro n y k o lu m n y , w y k a z u ją c e s p ro sto w a n ia w a rto ś c i p e w n y c h s k ła d n ik ó w m a
ją tk o w y c h lu b k a p ita ło w y c h , je ż e li z a is tn ie je ic h k o n ie c z ność.
O s ta tn ie c z te ry w y m ie n io n e b ila n se , t j. a n a lity c z n y , s ta ty c z n y , d y n a m ic z n y i o rg a n ic z n y m a ją m ie jsce p rz y p rz e p ro w a d z a n iu a n a liz y gospod arczości i re n to w n o ś c i p rz e d s ię b io rs tw a .
S ta ty k a je s t to u k ła d lu b u s tró j. W k s ię g o w o ś c i u k ła d p o szcze g ó ln ych skła d n ikó w * o b ra zu je n a m s ta ty k ę i z te j p rz y c z y n y m ó w im y o bilansie statycznym .
B ilans a n a lity c z n y sporządzam y w te d y , g d y p ra g n ie m y drogą p o ró w n a ń s tw ie rd z ić p ro c e n to w y s to su n e k s k ła d n ik ó w m a ją tk o w y c h s ta ły c h do o b ro to w y c h , k a p ita łó w w ła s n y c h do o b cych , p o k ry c ie p ła tn y c h k o le jn o z o b o w ią zań w sto su n ku do d y s p o n o w a n y c h ś ro d k ó w p ła tn ic z y c h . W ty m ce lu s k ła d n ik i stanu u czyn n e g o d z ie lim y na c z te ry g ru p y p ły n n o ś c i, sta n u b ie rn e g o zaś n a c z te ry g ru p y w y m agalności. Z aszeregow a nie w a rto ś c i do d a n e j g ru p y w y m a g a dokładn ego zbadan ia sta n u fa k ty c z n e g o n a p o d s ta w ie k s ię g i g łó w n e j i d ysp o n o w a n e g o m a te ria łu d o w o dow ego .
___________________ B ila n s a n a lity c z n y 1. P o g o to w ie kasowe
2. Ś ro d k i p ó łp ły n n e 3. Ś ro d k i n ie p ły n n e 4. Ś ro d k i stałe (na kła dow ej
1. Z o b o w ią za n ia n a ty c h m ia s t p ła tn e
2. Z obo w iąż, k ró tk o te rm in o w e 3. Z obow iąż, d łu g o te rm in o w e 4. K a p ita ły w łasne
Kartołefca Tyg. Gosp. 16/47 — 10
B ila n s 9)
Z e s ta w ia ją c poszczególne g ru p y u w z g lę d n ia m y k o lu m n ę d la w a rto ś c i danego s k ła d n ik a , w d ru g ie j k o lu m n ie um ieszczam y w a rto ś ć o g ólną g ru p y , w trz e c ie j n a to m ia s t sto su n e k p ro c e n to w y w a rto ś c i g ru p y w p o ró w n a n iu do ca łości, t j. stanu c z y n n e g o lu b b ie rn e g o . ,
Bilans w y n ik ó w (ra c h u n e k s tra t i z y s k ó w ) n a z y w a m y ró w n ie ż b ila n se m d y n a m ic z n y m , b o w ie m z n a jd u je m y w n im d y n a m ik ę d z ia ła ln o ś c i p rz e d s ię b io rs tw a w e fo rm ie u sze re g o w a n ia k o s z tó w p ro w a d z e n ia i do ch o d ó w , z k t ó ry c h w y p ro w a d z o n a ró ż n ic a (saldo) daje n a m w y n ik k o ń c o w y , t j. c z y s ty z y s k lu b czystą stra tę za d a n y okre s go
spodarczy.
Bilans organiczny ró ż n i się od b ila n s u s ta tyczn e g o ty m , że w y c e n ę p o szcze g ó ln ych s k ła d n ik ó w d o k o n u je się po cenach o b o w ią z u ją c y c h w ty m d n iu , w k tó r y m się g o sporządza.
M . N .
K artoteka Ty«. Gosp. 16/47 — 11
*
'V
<
O d p is y n a z u ż y c ie ^
S k ła d n ik i m a ją tk o w e stałe w p rz e d s ię b io rs tw ie u le g a ją po p e w n y m o k re s ie czasu z u ż y c iu . W ty m c e lu n a le ż y r o k ro c z n ie u w id a c z n ia ć w k s ię g a ch w a rto ś ć z u ż y c ia , k tó r a p rz e n ie s io n a na ra c h u n e k s tra t i z y s k ó w p o m n ie js z a d o ch ó d p rz e d s ię b io rs tw a .
W k s ię g o w o ś c i o d ró ż n ia m y d w ie m e to d y p r a k ty k o w a n y c h o d p is ó w na z u ż y c ie :
a) m e to d ę bezpośred nią, zw aną ró w n ie ż a k ty w n ą , b) m e to d ę pośrednią , z w a n ą pasyw ną.
M e to d a b ezpośred nia p o le g a na c o ro c z n y m z m n ie j
sza n iu w a rto ś c i s k ła d n ik ó w m a ją tk o w y c h s ta ły c h u w id o c z n io n ą w b ila n s ie .
Z a k u p iliś m y np. m aszynę za zł 10.000,— . P rz y jm u ją c u s ta w o w y o d p is 10% od w a rto ś c i z a ku p u w s ta w ia m y do b ila n s u z a m k n ię c ia p ie rw s z e g o ro k u w a rto ś ć z ł 9.000, tj. p o m n ie js z o n ą o o dpis na z u ż y c ie w w y s o k o ś c i zł 1.000,— . W d ru g im ro k u o d p is u je m y z n o w u z ł 1.000,—
od k o ń c o w e j w a rto ś c i u b ie g łe g o ro k u i w s ta w ia m y do b ila n s u w a rto ś ć z ł 8.000,— itd . W te n sposób po u p ły w ie 10 la t z a k u p io n a m aszyna u le g n ie z u p e łn e m u k s ię g o w e m u o d p is o w i na zu życie , — po u p ły w ie k tó r y c h za ch o w u je m y d la n ie j s y m b o lic z n ą w a rto ś ć je d n e g o złotego, je ż e li p o z o s ta je n a d a l na u słu g a c h p rz e d s ię b io rs tw a . 1. ro k
Kasa
M a s in y 10.000,- 10.000,-
O dpis B. Z.
1.000,—
9.000,—
10.000,—
_ _ ^ _ i^ ^ ^ i t n i t y i <>r£ski O d p is y na
zu ż y c ie 1.000,—
O dpis^nazuż^cie
M a szyn y S tra ty
1.C00,— i Z. 1.000, —
B ilan s zam knięcia M a szyn y
9.000,—
11. ro k
M a s z y n y
B. O. 9.000,— O dpis 1.000,—
B. Z. 8.000,—
9.000,— 9.000,—
S tra ty i zy s k i O d p is y ha
zużycie 1.000,—
O d p is y na zużycie M aszyn y i Z y s k i 1.000,—
1.000,— S tra ty '
B ilans zain k n ie c ia M a szyn y
8.000,—
K artoteka Tyg. Gosp. 16/47 — 13
O d p is y na zelżycie 2>
P rzy za sto so w a n iu m e to d y d ru g ie j u m n ie js z a m y ró w nież w a rto ś ć s k ła d n ik ó w ' m a ją tk o w rych, le c z d ro g ą p o śre d n ią tzn. z a c h o w u je m y w a k ty w a c h b ila n s u zam k n ię c ia , w a rto ś ć k u p n a lu b w y tw o rz e n ia , n a to m ia s t po
s tro n ie p a s y w ó w tw o rz y m y rezerwie a m o rty z a c y jn ą , K tó ra z ro k u na ro k z w ię k s z a się o c o ro c z n ie d o k o n a n y o dpis ta k długo, d o p ó k i n ie o sią g n ie ró w n ie j su m y od- pow siadającej w a rto ś c i n a b y c ia danego s k ła d n ik a m a ją t
k o w e g o stałego. W p ra k ty c e o w ą re z e rw ę a m o rty z a c y jn ą n a z y w a m y ró w n ie ż fu n d u sze m a m o rty z a c y jn y m , k a p ita łe m a m o rty z a c y jn y m a lb o re z e rw ą (funduszem ) na o d p is y na zu życie.
1. ro k
M a s z y n y O d p is y na
kasa 10,000,— B. Z. 10.000,— *
= = = = = A m o rt. 1.000,— j S. i Z. 1.000,—
S tra ły i z y s k i ______ ^ ^ ^ ^ u n d u s ^ ^ m o ily z a c ^ n y
O dpis 1.000,— j B. O. 1.000A - | O dpis 1.000,—
B ilan s zam kn ię cia I —---
M a s z y n y Fundusz
10.000,— A m o rt. 2.000,—
11. ro k
M a s z y n y O d p is y na zużycie
b. o. lo.ooo,— Ib. z. lo.ooo,— Fundusz
A m o rt. 1.000,— S. i Z. 1.000,—
S tra ty i z v s k i Fundusz am<D rtyzacyiny
O dpis 1,000,— i B. B. 2.000,— B. O. 1.000,—
1 O dp is 1.000,—•
2.030,—
=--- -— 2.000,—
ilans zam kn ię cia
M a szyn y Fundusz
10.000,— A m o rt. 2.000,—
D ru g a , w y ż e j p rz e d s ta w io n a m e to d a z d o b yw a sobie w sp ó łc z e ś n ie w iększe zastosow an ie p ra k ty c z n e . D o je j s to s o w a n ia p rz y c z y n ia ją się m ię d z y in n y m i obecnie.w rp ro - w a d z o n e m a d z w y c z a jn e o d p is y na z u życie , co do k tó r y c h s to s o w a liś m y w 1945 r. m n o ż n ik d z ie s ię c io k ro tn y , w m i
n io n y m r o k u 1946 m n o ż n ik d w u d z ie s to p ię c io k ro tn y
K artoteka Tyg. Gosp, 16/47 —
14
O d p is y n a z u ż y c ie 3)
W te n sposób 1/10 w z g lę d n ie 1/25 z a c h o w u je m y n a w ła ś c iw y m k o n c ie „F u n d u s z u a m o rty z a c y jn e g o " w p a s y w ach, p o zo sta łą zaś część, t j. 9/10 w z g lę d n ie w 1946 r.
24/25, n a le ż y u w id o c z n ić na o d d z ie ln y m k o n c ie w p a s y w a c h p o d n a zw ą „N a d z w y c z a jn e o d p is y n a z u ż y c ie ". N a ty m m ie js c u p o d k re ś la m y , że u w a g i te d o ty c z ą je d y n ie ty c h p rz e d m io tó w m a ją tk o w y c h , k tó re p o s ia d a ł p o d a tn ik p rz e d 1. w rz e ś n ia 1939 r. W o d n ie s ie n iu do n o w o n a b y - ty c h , s ta ły c h s k ła d n ik ó w m a ją tk o w y c h n a d z w y c z a jn e o d p is y n ie m a ją za stosow an ia. G d y b y ś m y d la p o n iższe g o p rz y k ła d u ja k o założenie p r z y ję li, że p o d a tn ik p o s ia d a ł p rz e d 1. 9. 39 r. 1 m aszynę w a rto ś c i z ł 10.000,— w ó w c z a s k s ię g u je m y o d p is y na z u ż y c ie w sposób n a s tę p u ją c y : 1945 ro k .
M a s z y n y O d p is y na zużycie
B. O. 10.000,— B. Z. 10.000,— Fundusz
A fflo rt. 1.000,—
N a dzw ycz.
S traty
i z y s k i 10.000,—•
Fundusz a m o rty z a c y jn y o d p is y 9.000,—
B. Z. 1.000,— O d p is y 1.000,— 10.000,— 10.000,—
N a d z w ^ c z a in e ^ o d p is ^ ^ M ^ jz o jż y c ie B. Z. 9.000 —
^Strat^J^z^ski O d p is y 9.000,- O d p is y na
zużycie 10.000,-
M a s z y n y Fundusz
10.000,— A m o rt. 1.000,—
N adzw . o d p is y na zużycie 9.009,—
1946 ro k .
^Maszyny
B. O. 10.000,- B. Z. 10.000,-
-B. Z. 2.000 — B. O. 1.000 — O d p is y 1.000 —
2.000,— 2.000,—
B. Z. 33.000,— B. O.
O d p is y
9.000,—
24.000 —
33.000,— 33.000 —
O d p is y na zużycie F. A . 1.000,—
N adzw ycz.
o d p is y 24.000,—
S tra ty
i z y s k i 25,90t,—
f
25.000,— 25.000,—
S tra ty z ^ s k ^ ^ O d p is y na
zużycie
25.000,—
B ilans zam kn ię cia
M a s z y n y F. A . 2.000,—
10.000,— N adzw ycz.
O d p is y
‘ 33.000,—
Kswtateika Tytg, Gcsp, 16/47 — 15
O d p is y n a z u ż y c ie 4)
W y k a z a n e w y ż e j k o n to „N a d z w y c z a jn e o d p is y na zu
ż y c ie " je s t k o n te m p rz e jś c io w y m , k tó re w s w o im czasie zo sta n ie w y e lim in o w a n e .
P odstaw ą o d p is ó w na zu ż y c ie je st w a rto ś ć u ż y tk o w a danego p rze d m io tu . N ie z a le ż n ie od p o w y ż s z e j zasady M i
n is te rs tw o S karbu u s ta liło s ta w k i p ro c e n to w e na zu życie , k tó re u le g ły z dn ie m 1 s ty c z n ia 1947 r. p e w n e j z m ia n ie . P o n iże j p o w ta rz a m y s ta w k i o b o w ią z u ją c e do d n ia 31-go g ru d n ia 1946 r. oraz obecnie o b o w ią z u ją c e :
Stawka am ortyzacyjna uj °/0 S k ła d n ik m a ją tk o w y do dnia
31 .1 2 .4 6 r.
od dn ia 1. 1.47 r.
B u d y n k i m ieszkalne m urow ane . . . 1 1,5
B u d y n k i m ieszkalne d re w n ian e . . 2 2,5
B u d y n k i gospodarcze m uro w an e . . 1,5 2
B u d y n k i gospodarcze d re w n ian e . . 3 4
B u d y n k i fab ryczn e m urow ane . . . 3 3
B u d y n k i fa b ry c z n e d re w n ian e . . . 6 6 R uchom ości (urządzenia b iu r, skle
pów , h o te li, p e n s jo n a tó w itp .) . . . 5 5 M aszyny, urządzenia fabryczne, k o
pa lniane itp. 10 10
N arzędzia . . . . . 10 20
Sam ochody i tr a k to r y . . . , , 20 20
M. N .
K artoteka Tyjs. Gosp. 16/47;— 16
A k r e d y t y w a t o w a r o w a 1}
(d o c u m e n ta ry c re d it, c ré d it d o cu m e n ta ire , D o k u m e n te n - A k k r e d itiv ) je s t s ta w ie n ie m dô d y s p o z y c ji osobie d ru g ie j (a k re d y to w a n e m u — b e n e fic ja n to w i) o znaczon ej su
m y p ie n ię ż n e j w b a nku, za p rz e d ło ż e n ie m przez n ią ban
k o w i o k re ś lo n y c h d o k u m e n tó w .
W y s tę p u je z a ró w n o w h a n d lu k r a jo w y m ja k i m ię d z y n a ro d o w y m . P rz e d s ię b io rs tw o I (im p o rte r, n a b yw ca ) p ra gnie np. z a k u p ić za g ra n ic ą w p rz e d s ię b io rs tw ie E (ekspor- te r-d o sta w ca ) p a rtię to w a ró w . W ty m ce lu u z g o d n iw s z y z E o g ólne w a ru n k i u m o w y k u p n a — sprzedaży a także za
p ła tę w fo rm ie a k re d y ty w y , poleca b a n k o w i w y s ta w ie n ie a k r e d y ty w y na rzecz E. W p o le c e n iu s w y m I w y m ie n ia sumę a k re d y ty w y , sposób z a p ła ty , d o k u m e n ty , od k t ó ry c h p rz e d ło ż e n ia u za le żn ia w y p ła tę , te rm in w a żn o ści itd . B a n k a lb o ko re s p o n d e n t (in n y b a n k k r a jo w y lu b z a g ra n ic z n y ) w y s ta w ia na p o d s ta w ie p o le c e n ia a k re d y ty w ę i z a w ia d a m ia o p o w y ż s z y m E. Z c h w ilą p rz e d ło ż e n ia w b a n k u przez E w y m a g a n y c h d o k u m e n tó w p rz e s y ła n y c h n astępn ie do I, o d b y w a się w y p ła ta i a k re d y ty w a w ygasa.
R e a liza cja a k r e d y ty w y n a stą p ić m oże n ie ty lk o w fo r m ie w y p ła ty g o tó w k o w e j, lecz ró w n ie ż d ro g ą przekazu c z y a kceptu. D o k u m e n ta m i, k tó r y c h żąda się n a jc z ę ś c ie j są — w h a n d lu z a m o rs k im — k o n o sa m e n t (d o w ó d za ła d o w a n ia to w a ru na statek) — w h a n d lu lą d o w y m — w tó r n ik lis tu p rze w o zo w e g o , d o w ó d n a d a n ia p rz e s y łk i p o c z to w e j, u z u p e łn io n e p o n a d to fa k tu rą k u p ie c k ą , fa k tu rą k o n s u la r
ną, ś w ia d e c tw e m pochod zenia, z d ro w ia , a n a liz y ch e m icz
nej, zaśw ia d cze n ie m w a g i, p o lis ą u b e zp ie cze n io w ą itp . A k r e d y tu ją c y (I), a b y za p e w n ić sobie n a le ż y ty o d b ió r to w a ru , o k re ś la d o k u m e n ty te b. szczegółow o. O d p o w ie d zia ln o ść za p ra w id ło w e w y k o n a n ie p o le c e n ia sp o czyw a na n e g o c ju ją c y m b a nku, k tó r y ze s ta ra n n o ścią su m ie n n e go k u p c a w in ie n sp ra w d z ić zgodność ilo ś c io w ą w e fa k tu rze i kono sa m e n cie łu b liś c ie p rz e w o z o w y m , za ch o w a n ie te rm in u d o sta w y, d a le j czy d o k u m e n ty n ie są p o drabia ne itd . P oniew aż o b o w ią z e k b a n k u o g ra n ic z a się je d y n ie do bad a n ia s tro n y fo rm a ln e j i tre ś c i d o k u m e n tó w , b a n k n ie o d p o w ia d a a n i za ja ko ść, ilo ść, w agę to w a ru , n a le żyte o p a k o w a n ie a n i u czciw o ść sp e d yto ra . O ile o ry g in a ł a k re d y ty w y zo sta ł przez b a n k w y s ła n y bezpośred nio pod ad
resem E, k o re s p o n d e n t b a nku, k t ó r y o trz y m a ł je d y n ie
K a rto te ka Tyg. Gosp. 16/47— 17
A k r e d y t y w a t o w a r o w a 2)
k o p ię a k re d y ty w y , żadnego z a w ia d o m ie n ia do E n ie w y s yła . Z ło żo n e p rz y w y p ła c ie przez a k re d y to w a n e g o d o k u m e n ty p rz e s y ła b a n k a k re d y tu ją c e m u (I), a b y u m o ż liw ić m u, za p rz e d ło ż e n ie m ich, o d e b ra n ie to w a ru w k r a ju i w te d y d o p ie ro obciąża je g o k o n to k w o tą a k r e d y ty w y w ra z z p ro w iz ją i k o s z ta m i. C elem u c h ro n ie n ia się od ewtJ.
s tra t, żą d a ją b a n k i w n ie k tó ry c h w y p a d k a c h , b y -jako n a d a w c a i o d b io rc a p rz e s y łk i w y m ie n io n y z o s ta ł bank.
R o z ró ż n ia m y a k re d y ty w y : a) o d w o ła ln e i n ie o d w o ła ln e , b) p o tw ie rd z o n e i n ie p o tw ie rd z o n e , c) te rm in o w e i b e z te rm in o w e .
K a żd a a k re d y ty w a n ie oznaczona ja k o n ie o d w o ła ln a m oże b y ć ka żdego czasu o d w o ła n a w ca ło ści lu b w czę
ści, z a ró w n o p rze z a k re d y tu ją c e g o ja k i pośredniczący, bank.
Z a w ia d o m ie n ie ze s tro n y b a n k u o o tw a rc iu a k re d y t y w y n ie je s t ró w n o zn a czn e z p o tw ie rd z e n ie m i n ie s tw a rza żadnego z o b o w ią z a n ia w o b e c b e n e fic ja n ta (E). in a c z e j je d n a k m a się sp ra w a z tą c h w ilą , g d y b a n k na p o le c e n ie sw ego k lie n ta (I) p o tw ie rd z a a k re d y ty w ę w obec E, t»
znaczy, z o b o w ią z u je się w obec E do w y p ła c e n ia , na w a ru n k a c h w a k re d y ty w ie w y m ie n io n y c h , o znaczon ej s u m y p ie n ię ż n e j. Z o b o w ią z a n ie ta k ie je s t s a m o d z ie ln y » ty tu łe m p ra w n y m i je g o re a liz a c ji m oże b e n e fic ja n t da- c h o d z ić na drodze są d o w e j.
A k r e d y t y w y są w p rz e w a ż a ją c e j w ię k s z o ś c i teraom o
w e ,-'tz .'w a ż n o ś ć ic h oznaczona je s t te rm in e m k o ń c o w y » . A k r e d y ty w y te rm in o w e p o tw ie rd z o n e są w g ra n ic a c h te rm in u n ie o d w o ła ln e .
S p e cja ln ą fo rm ę a k r e d y ty w y p rz e d s ta w ia ją CLC.
C o m m e rc ia l L e tte rs o f C re d it), u ż y w a n e przez im p o rte ró w a m e ry k a ń s k ic h .
W ie lk ą p o p u la rn o ść, ja k ą nieznaczn e p rz e d 30 ła ty a k r e d y ty w y u z y s k a ły po p ie rw s z e j w o jn ie ś w ia to w e j, p rz y p is a ć n a le ż y z a ró w n o ó w cze sn ym w a ru n k o m , nace
c h o w a n y m b ra k ie m z a u fa n ia w o b ro ta c h h a n d lo w y c h w e w n ę trz n y c h i m ię d z y n a ro d o w y c h ,ja k ró w n ie ż s p e c y fic z n y m w ła ś c iw o ś c io m a k re d y ty w , k tó re c z y n ią je ró w n ie d o g o d n y m i d la n a b y w c y ja k i d o s ta w c y . D z ię k i ty m za-
K a rto to ka Tyig. Gosp, 16/47 — 18
Akredytywa t o w a r o w a 3>
le to m s ia ły się one ty p o w ą fo rm ą r e g u la c ji zo b o w ią za ń w h a n d lu za g ra n ic z n y m . F a kt, że są in s ty tu c ją p ra w n ą s to s u n k o w o m ło d ą , u tru d n ia o k re ś le n ie ic h n a tu r y p ra w n e j. W b ra k u n o rm u s ta w o w y c h p o s łu g iw a n ie się n im i re g u lo w a n e je s t p ra w e m z w y c z a jo w y m , o d m ie n n y m dla każdego k ra ju , co s p ra w ia , że a k r e d y ty w y są je d n ą z n a j
tru d n ie js z y c h , cho cia ż z y s k o w n y c h , o p e ra c y j b a n k o w y c h . W ro k u 1933 M ię d z y n a ro d o w a Izba H a n d lo w a o p ra c o w a ła w y ty c z n e o dnośn ie a k r e d y ty w y to w a ro w e j: __
Règles et usances u n ifo rm e s ré a iitiv e s a u x c ré d its d o c u m entaires. — J a k k o lw ie k zasady te n ie s p o tk a ły się z je d n o lity m p rz y ję c ie m w p o szcze g ó ln ych państw ach^ p r z y c z y n iły się je d n a k w zn a czn ym s to p n iu do u ła tw ie n ia o b ro tu n im i. W o k re s ie p o p rz e d z a ją c y m w y b u c h d ru g ie j w o jn y ś w ia to w e j p o s łu g iw a n ie się a k re d y ty w a m i sko m p lik o w a ło się jeszcze b a rd z ie j w s k u te k w p ro w a d z e n ia o g ra n icze ń d e w iz o w y c h , ro z ra c h u n k ó w m ię d z y n a ro d o -
•w ych, r e s tr y k c y j im p o rto w y c h , w s k u te k czego zd a rzyć się m ogło, że a k re d y ty w a d la e k s p o rte ra b y ła w w y p a d k u w y m a g a n ia z e z w o le n ia w w o z o w e g o p ła tn a w k r a ju im p o rtu ją c y m .
E. W .
Kartofel:« Tyjs. Gosp. 16/47 — Î 9
1
♦
•/
I
A k r e d y t y w a p ie n ię ż n a
je s t s ta w ie n ie m a k re d y to w a n e m u (b e n e fic ja n to w i) pe
w n e j su m y p ie n ię ż n e j do d y s p o z y c ji.
P ow stanie je j m ożna w y ja ś n ić p rz y k ła d o w o w sposób n a s tę p u ją c y : K u p ie c p ra g n ie n a b yć w in n e j m ie js c o w o ś c i M to w a ry na znaczną, choć n ieznan ą d o k ła d n ie , sumę.
N ie chcąc zabierać p ie n ię d z y ze sobą i narażać się na u tra tę ic h w s k u te k z a g u b ie n ia lu b k ra d z ie ż y , p o le c a sw e m u b a n k o w i BK. a b y o k re ślo n ą k w o tę z ło ż y ł do d y s p o z y c ji je g o lu b in n e j osoby (p e łn o m o c n ik a — agenta) w oznaczonej m ie js c o w o ś c i M . P odaje p rz y ty m te rm in w a żności zle ce n ia oraz sposób, w ja k i a k re d y to w a n y będzie się le g ity m o w a ł a w ię c podpisem , d o w o d e m oso b istym N r ... , p a szportem itd . Po o d e b ra n iu w z o ru p o d p is u a k re d yto w a n e g o , p r z y ję c iu k w o ty p ie n ię ż n e j lu b za strze że n iu je j na k o n c ie o soby K, b a n k B K a w iz u je tre ś ć a k re d y ty w y k o re s p o n d e n to w i (sw em u o d d z ia ło w i lu b in n e m u b a n k o wa) i p rz e s y ła ró w n o cze śn ie w z ó r p odpisu . Po p rz y b y c iu do M a k re d y to w a n y u d a je się do k o re sp o n d e n ta ban ku i w zależności od p o trz e b y p o d e jm u je w ca ło ś c i lu b p a r
tia m i k w o tę a k re d y ty w y . N a ka żd ą odebran ą sumę p ie n ię żną w y s ta w ia b e n e fic ja n t p o d w ó jn e p o k w ito w a n ie , Jeden egzem plarz p o k w ito w a n ia z a trz y m u je ko re s p o n d e n t u sie
bie, d ru g i zaś w y s y ła do b a n k u BK. B a n k te n obciąża k o n to z le c e n io d a w c y k w o tą w y p ła ty w ra z z p ro w iz ją i k o sz
ta m i w ła s n y m i i ko re sp o n d e n ta . Po w y g a ś n ię c iu a k re d y ty w y , e w e n t. n ie p o d ję ta reszta zo s ta je z w o ln io n a z za
strzeżeniem n a k o n c ie K, bądź, w w y p a d k u uiszcze n ia przez n ie g o c a łe j su m y p rz y o tw a rc iu a k re d y ty w y , sta w io n a do je g o rozporządze nia.
E. W .
K a rto te ka Tyg. Gosp. 16/47— 21
ê
íI
L i s t k r e d y t o w y 1*
(c re d it - le tte r, łe tte r o f c re d it, le ttre de c ré d it, K r e d it
b rie f, n ie słu szn ie z w a n y n ie k ie d y a k re d y ty w ą ) je s t p i
sm em b a n ku , w y s to s o w a n y m z w y k le n a ozd o b n ym , w ce
lu u tru d n ie n ia fa łsze rstw a , fo rm u la rz u , do s w y c h k o re sponde ntów , a b y za o ka za n ie m lis tu , w y p ła c iły osobie w n im w y m ie n io n e j, k w o tę p ie n ię żn ą , p a rtia m i lu b w ca
ło ści, do oznaczon ej z g ó ry w y s o k o ś c i.
L is t (w z ó r p o s ia d a ją z w y k le ko re s p o n d e n c i) w y s ta w ia b a n k na w n io s e k sw ego k lie n ta u d a ją ce g o się w p o d ró ż k ra jo w ą lu b za graniczną , pragnącego, za m ia st g o tó w k i, K tó rą m oże ła tw o u tra c ić , zabrać je d y n ie pisem ne p o le ce nie, u m o ż liw ia ją c e m u do o kre ślo n e g o te rm in u sw o b o d n e ro zp o rzą d za n ie n ią w in n y c h , o zn a czo n ych lu b n ie o z n a czo n ych m ie js c o w o ś c ia c h .
T e c h n ic z n a s tro n a lis tu k re d y to w e g o je s t odm ienna w zależności, c z y ch o d zi o
a) lis t k r e d y to w y p ro s ty , z w a n y ta kże z w y k ły m c z y a b) „ „ o k rę ż n y .
P ie rw s z y ty p lis tu k re d y to w e g o c h a ra k te ry z u je się ty m , że w y m ie n ia t y lk o je d e n lu b k ilk a z g ó ry o k re ś lo n y c h a d resów , gdzie m ożna lis t z re a liz o w a ć . W s z y s c y c i k o re s p o n d e n c i są w p o s ia d a n iu z a tw ie rd z o n e g o w z o ru p o d p is u be
n e fic ja n ta , n ie k ie d y ta kże od p isu lis tu k re d y to w e g o , n ie bezpie cze ń stw o zatem w y p ła c e n ia pienie.dzy osobie n ie u p ra w n io n e j je s t n ie w ie lk ie .
P rzy liś c ie k r e d y to w y m o k rę ż n y m (c irc u la r le tte r o f c re d it, le ttr e de c ré d it c irc u la ire , Z ir k u la r k r e d itb r ie f) u p ra w n ie n i do d o k o n a n ia na je g o p o d s ta w ie w y p ła ty są K ieoznacze ni z g ó ry ko re s p o n d e n c i b a n ku , k tó r y c h od
d z ia ły m ogą p rze kra cza ć lic z b ę k ilk u ty s ię c y . Jest rzeczą zro zu m ia łą , że w ty c h w a ru n k a c h a w iz o w a n ie lis tu lu b p rz e s y ła n ie w z o ru p o d p is u m ija ło b y się z celem . Z te g o w zg lę d u , w zale żn o ści od p r z y ję ty c h z w y c z a jó w , b e n e fi
c ja n t s k ła d a w z ó r sw ego p o d p is u a lb o n a sam ym liś c ie a lb o na s p e c ja ln y m fo rm u la rz u , k t ó r y ze w z g lę d ó w bez
p ie cze ń stw a zaleca się p rz e c h o w y w a ć w te d y o d d z ie ln ie , W ra zie p o d e jm o w a n ia g o tó w k i u p ra w n io n y s kła d a s w ó j
Kartotek® Ty*». Gosp. 16/47 — 23
L is t k r e d y to w y 21
p odpis w obecności u rz ę d n ik a b a n k u oraz p rz e d k ła d a w ra z z lis te m w z ó r p o d p is u z a tw ie rd z o n y przez bank.
W y p ła ta sama, za ró w n o lis tu k re d y to w e g o w z g lę d n ie okrężnego , je s t prosta. K a żd a w y p ła ta b y w a przez b a n k o d n o to w y w a n a n a o d w ro tn e j s tro n ie lis tu ta k, iż m ożna z. ła tw o ś c ią u s ta lić , ja k ą k w o tą jeszcze posiadacz lis tu rozporządza. N a p o d ję te su m y w y s ta w ia się z w y k le (po
d o b n ie ja k p rz y a k re d y ty w ie p ie n ię ż n e j) d w a p o k w ito w a n ia , z k tó r y c h je d n o z a trz y m u je b a n k — ko re sp o n d e n t, d ru g i zaś w y s y ła b a n k o w i — w y s ta w c y celem o bciążen ia k o n ta k lie n ta .
E. W .
“'15
K artoteka Tytf. Gosp. 16/47 — 24
- 143 -
obecnego p yta n ia jest, co poczynić, gdy pobrania w ła ściciela są ta k w ysokie, że w yczerpią zupełnie saldo kre d y to w e ka pita łu . Tego rodzaju w ypadek należy do rzadkości. Jeżeli nadw yżka z d zia ła l
ności przedsiębiorstw a da nam zysk p o k ry w a ją c y różnicę z nadm iernych pobrań w łaściciela, w ó w czas:
1. m ógłby zaistnieć ta k i stan rzeczy, że k a p ita ł w ła sn y nie w ystą pi w ogóle w bilansie zam
knięcia, tj. rów nać się będzie O albo
2. pew na m ała nadw yżka pozostaw i znikom ą w artość k a p ita łu w bilansie zam knięcia.
K ie ru ją c się zasadą postępowania, podaną w popizednich w yjaśnieniach, nie umieszczam y nad- m ie rn ycn p o b ia ń W łaściciela w a ktyw ach bilansu końcowego.
P rzykła d y:
K a p ita ł p oczą tkow y w y n o s ił zł 50.000,— . W ła ściciel p obrał w ciągu ro k u na potrzeby pryw atne zł 60.000,— .
Pobrania w łaściciela
O brót . . 60.000,— | K apitał . . 10.000,—
__ K a p ita ł zakładow y
Pobr. właśc. 60.000,— B. O. . . , 50.000,—
S traty i zyski 10.000,—
60.000,— 60.000,—
___ S traty i zyski
S traty . . 20.000,—
K a p ita ł . . 10.000,— Z yski . . . 30.000,—
30.000,— 30.000,—
Bilans zam knięcia
A k ty w a . . 90.000,— K a p ita ł obcy 90.000,—
90.000,— 90.000,—
P rzytoczony p rz y k ła d m ó w i nam, że w ła ściciel pobrał w ięcej, aniżeli w y n o s ił k a p ita ł zakładow y a m ia n ow icie zł 10.000,— w ięcej, to je st tyle , ile w y n o s ił za dany ro k gospodarczy czysty zysk.
T ym samym w bilansie zam knięcia w y s tą p iły w y tycznie k a p ita ły obce a analizując dalej możemy pow iedzieć, że w istocie rzeczy przestał być w łaścicielem swego przedsiębiorstw a. O czyw iście w ży c iu p ra k ty c z n y m tego rodzaju fa k ty należą do rzadkości, bow iem inne p rz y c z y n y n a tu ry go
spodarczej czy ogólno-społecznej je w yklu cza ją . G dyb y czysty zysk w y n o s ił m n ie j aniżeli zł 0.000,— i natenczas, ja k to na dru gim p rzykła dzie w yja śn ia m y, w ystą p i w bilansie zam knięcia debe
towe saldo k a p ita łu i w składnikach m a ją tk o w y c h o ia k p o k ry c ia na w yw ią za n ie się z u w id oczn io nych zobowiązań.
Pobrania w ła ściciela
O brót . . 60.000,— K a p ita ł . . 60.000,—
K a p ita ł za kła do w y Pobr. właśc. 60.000,— B. O. . .
S. i Z. . . B. Z. . .
. 50.000,—
. 5.000,—
. 5.000,—
60.000,— 60.000,—
S traty i z yski S traty
K a p ita ł .
. 25.000,—
. 5.000,—
Z y s k i . . . 30.000,—
30.000,— 30.000,—
Bilans zam knięcia
A k ty w a . 85.000,— Kap. obcy 90.000,—
D. K pt. . . 50.000,—
90.000,— 90.000,—
2. Czy w pisu ją c inw entarz k o ń co w y do księgi in w e n ta rzy należy w stanie czynnym um ieścić w artość nabycia bez s k ła d n ikó w stałych, tj. w a r
tość nabycia bez uw zględnienia odpisów, zaś w stanie b ie rnym ró w n o w a ż n ik a m o rtyzacyjny, — czy też w artość um niejszoną o odpisy?
Inw entarz k o ń co w y jest podstawą sporządze
nia bilansu zam knięcia w księdze głów nej. Suma końcow a stanu czynnego czy stanu biernego jest tą ogólną kw otą, na podstaw ie k tó re j zam ykam y ko nta księgi g łów nej i z tej przyczyn y, tj. z p u n k tu w idzenia technicznego w yprow adzania zasad księgow ości, należy inw entarz ta k sporządzić, b y śmy te same lic z b y prze no sili do księgi głów nej na poszczególne konta. A zatem p rzy stosowaniu m etody bezpośredniego odpisu um niejszam y w stanie czynnym w artość s k ła d n ikó w stałych o w a r
tość odpisu, natom iast p rzy stosow aniu m etody pośredniego odpisu zachow ujem y w stanie czyn nym w artość ceny nabycia w zględnie w y tw o rz e nia uw zględniając odpow iednie sprostowanie w stanie biernym .
Prenum erator — Łódź — 1. W styczniu br. za
p ła c iliś m y polisę ubezpieczeniową (ubezpieczenie od ognia) za ca ły rok, tj. od 1. 9. 1946 do dnia 31. 8. 1947 r. W ja k i sposób przeprow adzić księ gowanie?
Koszt ubezpieczenia dotyczący ro k u 1946 na
leży księgow ać w starym roku, tj. 1946, obciąża
jąc ko n to ubezpieczeń (klasa 4-ta — konta kosz
tów , uznając w klasie d ru g ie j ko n to „R ozliczenia m iędzyokresow e bie rne ". To ostatnie ko nto z w o l
n im y z w ystę pu ją ce j w nim sum y w styczniu br., w k tó ry m nastąpiła zapłata, a w ięc uznam y konto kasy na pełną sumę, a obciążam y na sumę d o ty czącą ro k u 1946 ko nto „R ozliczeń m iędzyokreso
w y c h rocznych — b ie rn y c h " oraz ko n to ubezpie
czeń za część składek za bieżący ro k gospo
darczy.
2. W styczniu uregulow ano faktu rę za dostar
czony przez nas w listopadzie ubiegłego ro k u to war. Jak zaksięgować pow yższy w p ływ ?
Jeżeli w m in io n y m ro k u dostarczyliśm y to w a r w raz z faktu rą , wówczas już na podstaw ie odpisu fa k tu ry naszej księgow aliśm y w listopadzie, tzn, uznaliśm y ko nto sprzedaży (klasa 9-ta), a obcią
ż y liś m y o db io rcó w (klasa 1-sza). Pretensja nasza do o d b io rcy przeszła poprzez sprawozdanie roczne na n o w y ro k gospodarczy i je ż e li w tej c h w ili nasz d łu ż n ik z w o ln ił się od swego zobow iązania drogą gotów ki, obciążam y teraz ko nto ka sy (klasa 1-szaj
