SCENARIUSZ LEKCJI IV ETAP EDUKACYJNY Temat: Obserwujemy niebo. TREŚCI KSZTAŁCENIA:

(1)

SCENARIUSZ LEKCJI

IV ETAP EDUKACYJNY

Temat: Obserwujemy niebo.

TREŚCI KSZTAŁCENIA:



Fizyka, I.1.8: wyjaśnia przyczynę występowania faz i zaćmień Księżyca;



Fizyka, I.1.7: wyjaśnia, dlaczego planety widziane z Ziemi przesuwają się na tle gwiazd.

CELE ZOPERACJONALIZOWANE:

 Uczeń wie, dlaczego Księżyc jest widoczny z Ziemi w różnych fazach;

 Uczeń wyjaśnia, jak powstają zaćmienia Księżyca;

 Uczeń wyjaśnia, jak powstają zaćmienia Słońca;

NABYWANE UMIEJĘTNOŚCI:

(2)

Uczeń:

 przedstawia na rysunkach poglądowych układ ciał niebieskich podczas zaćmienia Księżyca;

 przedstawia na rysunkach poglądowych układ ciał niebieskich podczas zaćmienia Słońca;

 przedstawia na rysunkach poglądowych układ ciał niebieskich w trakcie różnych faz Księżyca;

 nazywa poszczególne fazy Księżyca;

Etapy lekcji Obszar edukacyjny

Kompetencje kluczowe

Sposób realizacji Środki dydaktyczne

Metody nauczania

Formy pracy

Etap wstępny

Fizyka Porozumiewanie się w języku ojczystym;

myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo- techniczne;

umiejętność

Przypomnienie wiadomości na temat Układu Słonecznego i zjawiska rozchodzenia się światła.

Podające:

pogadanka

Zbiorowa, jednolita

(3)

uczenia się;

świadomość i ekspresja kulturalna

Etap realizacji

Fizyka Myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo- techniczne;

umiejętność uczenia się

Nauczyciel opowiada o

Układzie Słonecznym. Zapisuje na tablicy nazwy planet w przypadkowej kolejności Uczniowie porządkują planety względem odległości od Słońca.

Tablica Wykład,

ćwiczenie

Zbiorowa, jednolita

Fizyka Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo- techniczne

Przeprowadzenie

doświadczenia w grupach – nauczyciel przedstawia po kolei kroki przeprowadzenia

doświadczenia, na podstawie załączonej instrukcji. Następnie liderzy grup przedstawiają i porównują wyniki

przeprowadzonych doświadczeń, wyjaśniają

Załącznik nr 1 do scenariusza (opis przeprowadzenia doświadczenia)

Praktyczna:

ćwiczenie laboratoryjne

Zbiorowa (grupowa), jednolita

(4)

niespójności w wynikach.

umiejętność uczenia się

Nauczyciel odtwarza film przedstawiający fazy Księżyca.

Uczniowie na podstawie poszczególnych ujęć (rozkładu światła i cienia) próbują określić położenie Księżyca względem Ziemi i Słońca dla każdej z pokazanych faz.

Film „Fazy Księżyca” (zasób nr 1)

Podająca:

ekspozycja

Zbiorowa, jednolita

umiejętność

Dyskusja na temat wpływu występowania zaćmień i faz ciał niebieskich na ludzkość.

Uczniowie wyszukują w Internecie lub innych

materiałach informacji na ten temat. W przypadku braku dostępu do Internetu może to być zadanie domowe dla chętnych uczniów.

Komputer z Internetem

Problemowa:

aktywizująca:

panelowa

Zbiorowa, jednolita

(5)

uczenia się;

świadomość i ekspresja kulturalna

Uczniowie przedstawiają zaćmienia, które miały wpływ na historię ludzkości, zaćmienia opisane w literaturze oraz odniesienia kulturowe i religijne związane z zaćmieniami.

Etap końcowy

Fizyka Podsumowanie lekcji. Podająca:

pogadanka

Zbiorowa, jednolita

*Propozycja dla uczniów szczególnie uzdolnionyc h

Fizyka Myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo- techniczne

Chętni uczniowie mogą wykonać modele, makiety, animacje Układu Słonecznego.

Praktyczna:

ćwiczenie produkcyjne

Indywidualna ,

zróżnicowana

Uwaga: na załączonych filmach, ilustracjach i zdjęciach nie pokazano rzeczywistych proporcji wielkości Słońca, Ziemi i Księżyca.

(6)

Załączniki do scenariusza

ZAŁĄCZNIK NR 1 – OPIS DOŚWIADCZENIA DOTYCZĄCEGO ZAĆMIEŃ CIAŁ NIEBIESKICH ZAĆMIENIA CIAŁ NIEBIESKICH

1. Opis teoretyczny badanego zjawiska

Zaćmienie Słońca występuje, gdy trzy ciała niebieskie: Słońce, Ziemia i Księżyc ustawią się w jednej linii (co zdarza się w czasie nowiu). Księżyc rzuca cień na powierzchnię Ziemi. Ponieważ są oglądane z Ziemi, Księżyc i Słońce mają w przybliżeniu te same rozmiary – wielkość kątową (Księżyc jest w przybliżeniu 400 razy bliżej Ziemi niż Słońce oraz ma średnicę 400 razy mniejszą od Słońca). Zatem przy obserwacji z Ziemi Księżyc jest w stanie zasłonić całkowicie Słońce.

Podobnie powstają zaćmienia Księżyca, podczas których Ziemia rzuca cień na Księżyc. Jednakże orbita Księżyca krążącego wokół Ziemi jest nachylona pod kątem ok. 5 stopni do orbity Ziemi krążącej wokół Słońca, więc Księżyc, nawet jeśli znajdzie się za Ziemią, to nie zawsze będzie w jej cieniu.

2. Sformułowanie problemu badawczego oraz hipotezy

W których miejscach na swoich orbitach muszą znaleźć się Ziemia i Księżyc, aby można było obserwować z Ziemi zjawisko zaćmienia Księżyca?

Hipoteza: Aby wystąpiło zaćmienie, jedno ciało niebieskie musi się znaleźć w cieniu innego.

3. Zestaw potrzebnych do doświadczenia narzędzi i materiałów

Okrągłe przedmioty o różnej wielkości, np. piłki lub owoce, lampka biurkowa, zaciemnione pomieszczenie.

4. Spis czynności, które należy wykonać kolejno:

a. włączyć lampę biurkową;

b. zaciemnić pomieszczenie – zgasić światło, zasłonić rolety, kotary, zawiesić na oknie koce;

(7)

c. uczniowie stoją i trzymają w wyciągniętej ręce kulisty przedmiot;

d. zaczynają się obracać wokół osi i obserwują, jak na tym przedmiocie rozkładają się światła i cienie;

e. następnie uczniowie w parach symulują ruch jednego obiektu wokół drugiego;

f. obserwują sposób rzucania cieni przez te obiekty, w różnych ustawieniach.