C e n e z ł 30,
Rok IV Poznań, dnia 17 lipca 1948 Nr 2 9
T R K f Cl W ażne zm iany rozporządzenia o. p ro w a d z e n iu Iksiąg — P raktyki w aikacyM ^iG P rzed się bio rstw a państw ow e (&tr, 339) —• U b ezp iecze nia na w yp a d e k ch o ro b y j f i ^ ^ e n g y i
W y ja ś n ie n ia w spraw ach k s ię g o w y c h (str. 342) — K o m u n ik a ty j
/ ,O r > ■
“ ą
'MS (str. 341)
(str. 343) K a rto te k a : R e jestr H a nd low y, D o ku m e n t.
W a ż n e z m ia n y ro zp o rząd zen ia*
o p ro w a d z e n iu k s ią g
^ haU Y ^ Vo k re ś le n ie : „ w m ia rę zach o d zą cych z m ia n " w ska - P o d a je m y do w ia d o m o ści w s z y s tk ic h p o d a tn i
k ó w p ro w a d z ą c y c h k s ię g i h a n d lo w e w zgl. u p ro s z czone is to tn e z m ia n y ro zp o rzą d ze n ia o księgach, o b o w ią z u ją c e od d n ia 1 lipca 1948 r. z u lg o w y m term inem , je ż e li id zie o zaopatrzen ie się w k s ię g i d z ie n n y c h zestaw ień sprzedaży do- d n ia 1 sierpnia 1948 r .
D la u ła tw ie n ia p o d a je m y n o w e b rz m ie n ie p rze p is ó w o b o w ią z u ją c e od d n ia 1 lip c a br. z ty m , że n o w o w p ro w a d z o n e p o s ta n o w ie n ia podane są d ru k ie m tłustym . Poszczególne p rz e p is y zaopatrzone są ró w n o cze śn ie u rz ę d o w y m i w y ja ś n ie n ia m i M i
n is te rs tw a Skarbu.
1.
K ontrola ilościowa.
§ 5. 1. P ro w a d z ą c y k s ię g i h a n d lo w e o b o w ią z a n i są p ro w a d z ić k o n tro lę ilo ś c io w ą w postaci ksiąg, k a rto te k lu b w in n y o d p o w ie d n i sposób. Kontrola ta powinna ujaw niać codziennie, w m iarę zacho
dzących zmian, ilościowo i wartościow o bądź ty l
ko ilościowo przychód, rozchód i stan, odrębnie dla każdego rodzaju lub grupy rodzajow ej:
a) to w a ró w , n a b y ty c h w ce lu dalszej odsprze
daży,
b) s u ro w c ó w , p ó łw y ro b ó w i m a te ria łó w p o m o c n ic z y c h , n a b y ty c h do p ro d u k c ji, c) w y tw o rz o n y c h w y ro b ó w , p ó łw y ro b ó w i p ro
d u k tó w u b o czn ych . Wyjaśnienie:
Przez „c o d z ie n n e w m ia rę za ch o d zą cych p o trz e b " ilo ś c io w e i w a rto ś c io w e bądź ty lk o ilo ś c io w e u ja w n ia n ie p rz y c h o d u , ro zch o d u oraz stanu p rz e d m io tó w m a ją tk o w y c h , w y s z c z e g ó ln io n y c h w zd a n iu d ru g im lit. aj — c) przepisu, n a le ż y ro zum ieć, iż k a ż d y p rz y c h ó d lu b ro z c h ó d w s p o m n ia n e j p rz e d m io tó w m a ją tk o w y c h p o w in ie n b y ć u w id o c z n io n y w k o n tr o li ilo ś c io w e j jeszcze w ty m sam ym dniu, w k tó r y m z a is tn ia ł; ulżyte w p rze p isie
zujie, iż o b o w ią z k o w i u ja w n ia n ia ru c h u i sta n u za
p asów c z y n i zadość u w id a c z n ia n ie zachodzą cych co do n ic h zm ia n w dniach, w k tó r y c h m a ją one m iejsce, je s t zaś rzeczą oczywistą/, iż w d n iu , w k tó r y m ru c h u zapasów n ie b y ło , żadnego zapisu w k o n tr o li ilo ś c io w e j c z y n ić n-ie m a p o trz e b y , a stan to w a ró w w ty m d n iu p o w in ie n b y ć ró w n y sta n o w i z dnia, w k tó r y m o s ta tn i zapis został d o k o n a n y .
P rz y c h ó d w y ro b ó w g o to w y c h , w y tw o rz o n y c h we w ła s n y m przedsiębio-rsw ie p o d a tn ik a , p o w in ie n b y ć w p is a n y do k o n tr o li ilo ścio w e j, w d n iu , w k t ó
ry m p ro d u k c ja w y ro b u zo sta ła zakończona, a w y ró b przekazano do miejlsca sprzedaży — celem zlbytu lu b do- m a g a zyn u — celem dalszego p rz e c h o w a n ia ; w p rz e d s ię b io rs tw a c h o b a rd z ie j ro z w in ię ty m -systemie o rg a n iz a c y jn y m w p is a n ie w y p ro d u k o w a n y c h w y ro b ó w do- k o n tr o li ilo ś c io w e j p o w in no b y ć d o ko n a n e w dniu, w k tó r y m w y r o b y te
p rz y jię te z o s ta ły ’ z d z ia łu w y tw ó rc z e g o -— (po sp ra w d z e n iu w y k o n a n ia — d-o- m a g a zyn u w z g lę d nie d z ia łu sprzedaży; w p rz e d s ię b io rs tw a c h , k tó re p rz e c h o w u ją w y tw o rz o n e w y r o b y oraz sprzedają je bezp o śre d n io z m ie js c a w y tw a rz a n ia , p rz y c h ó d w y ro b ó w p o w in ie n b y ć u ja w n io n y w 'k o n tro li ilo ś c io w e j w d n iu ic h c a łk o w ite g o w y k o ń c z e n ia .
U ja w n ia n ie w k o n tr o li ilo ś c io w e j: zm ia n — w m ia rę ic h p o w s ta w a n ia — za ch o d zą cych w stanie zapasów , o b o w ią z y w a ło p o d a tn ik ó w ró w n ie ż przed w e jś c ie m w ż y c ie om awianego- przepisu, a to za
ró w n o ze w z g lę d u na c h a ra k te r i zadania k o n tr o li ilo ś c io w e j, ja k ¡1 z u w a g i na is tn ie ją c e co do tego zasady k s ię g o w o ś c i; przepis p o w y ż s z y n ie n a k ła d a zatem na p o d a tn ik ó w nowego- o b o w ią zku , lecz -określa je d y n ie w sposób w y ra ź n y is tn ie ją c e ju ż d o tych cza s ich o b o w ią z k i w ty m w zględzie.
Z p o w yższe g o w y n ik a , że w razie stw ie rd z e n ia p rze d d n ie m 1 lip c a 19-48 r. w księ g a ch h a n d lo w y c h
- 334
u c h y b ie ń w sto s u n k u do p rz y to c z o n y c h zasad k s ię g i te n ie m ogą b y ć uznane za p ra w id ło w e w ro z u m ie n iu art. 85 d e k re tu o p o s tę p o w a n iu p o d a t
k o w y m . M in is te rs tw o S k a rb u p o le c a je d n a k nie k w e s tio n o w a ć ksią g h a n d lo w y c h (zarów no p ro w a
d z o n y c h p rz e d d n ie m 1 lip c a 1948 r., ja k i p ro w a d z o n y c h po tej dacie) w p rz y p a d k a c h , g d y z u w a g i na ro d z a j o trzym a n e g o to w a ru (jego- masę — w a gę, ró ż n o ro d n o ść itp .) z a is tn ia ła o c z y w is ta n ie m o ż ność w c ią g n ię c ia do k o n tr o li ilo ś c io w e j w sposób s z c z e g ó ło w y o trz y m a n y c h s u ro w c ó w , to w a ró w itd.
jeszcze tego- samego dnia, w k tó r y m to w a r na d szedł, p o d w a ru n k ie m je d n a k , iż p rz y c h ó d tego ro d z a ju to w a ru zostanie u w id o c z n io n y w d n iu je g o o trz y m a n ia w k o n tr o li ilo ś c io w e j c h o c ia ż b y w spo
sób o g ó ln y (ilość s k rz y ń , w o z ó w , w a g o n ó w itp.) n a o d rę b n y m k o n c ie np. „ to w a r ó w n ie s p ra w d z o n y c h ", „ to w a r ó w n a d e sła n ych bez s p e c y fik a c ji"
itp .
O b o w ią z k o w i codziennego u ja w n ia n ia stanu zapasów u c z y n i p o d a tn ik zadość, w p is u ją c do k o n t r o li ilo ś c io w e j w a rto ś c io w o i ilo ś c io w o bądź t y l k o ilo ś c io w o stan na p o c z ą tk u r o k u poszczegól
n y c h ro d z a jó w lu b g ru p ro d z a jo w y c h w s p o m n ia n y c h w y ż e j-p rz e d m io tó w m a ją tk o w y c h oraz u ja w n ia ją c w n ie j k a ż d o ra z o w o ic h p rz y c h ó d o ra z ro z chód; w y p ro w a d z a n ie ka żd o ra zo w e g o sta n u zapa
s ó w w fo rm ie w y rz u c a n ia codziennej, ró ż n ic y m ię d zy p rz y c h o d e m a ro zch o d e m n ie je s t konieczne . Przepis — w b rz m ie n iu o b e c n y m -— u jm u je w sposób w y ra ź n y sp ra w ę p ro d u k tó w u b o czn ych , w p ro w a d z a ją c o b o w ią z e k e w id e n c jo n o w a n ia ic h w k o n tr o li ilo ś c io w e j, p o d o b n ie ja k i to w a ró w , su
ro w c ó w , w y r o b ó w itd .; u su n ię ta w te n sposób zo
s ta ła w ą tp liw o ś ć , n ie m a ją c a zresztą p o d s ta w z p u n k tu w id z e n ia zasad k s ię g o w o ści, a p o w s ta ją
ca p o p rze d n io p rz y lib e ra ln y m je d y n ie u jm o w a n iu o b o w ią z u ją c e g o p rze d d n ie m 1 lip c a 1948 r. te k s tu
§ 5 ust. 1.
M in is te rs tw o S ka rb u z w ra c a p rz y ty m uw agę, że e w id e n c jo n o w a n iu w k o n tr o li ilo ś c io w e j p o d le ga za ró w n o p rz y c h ó d i ro z c h ó d s u ro w c ó w , p ó łw y ro b ó w i m a te ria łó w p o m o c n ic z y c h w p rz y p a d k a c h n a b y w a n ia ic h do p ro d u k c ji, ja k i p rz y c h ó d oraz ro z c h ó d ic h w p rz y p a d k a c h , g d y u le g ły one sp rze d a ży —- w b re w p ie rw o tn e m u przeznaczen iu — w stanie n ie z m ie n io n y m ; p o d o b n ie u w id o c z n ie n iu w k o n tr o li ilo ś c io w e j p o d le g a ją o d p a d k i p ro d u k c ji w p rz y p a d k a c h , -gdy są one z b yw a n e ; n ie n a le ż y je d n a k 'k w e s tio n o w a ć k s ią g h a n d lo w y c h , g d y k o n tro la ilo ś c io w a n ie u ja w n ia o d p a d kó w , p o w s ta ły c h w to k u p ro d u k c ji, je ż e li w a rto ś ć ic h je s t n ie zn a czna lu b g d y z b y w a n ie o d p a d k ó w w y s tę p u je t y l k o w s p o ra d y c z n y c h p rz y p a d k a c h , w z w ią z k u z c z y m tra n s a k c je tego ro d z a ju nie sta n o w ią dla p o d a tn ik a trw a łe g o o ch a ra k te rz e c z ę s to tliw y m ź ró d ła p rz ych o d u .
2. W łaściw e organizacje samorządu gospodar
czego określają dla poszczególnych grup przedsię
biorstw rodzaje lub grupy rodzajow e tow arów , su
row ców półw yrobów , w yro b ó w , produktów ubocz
nych i m ateriałów pomocniczych, które do n a j
m niej p o w in n y być ujaw niane odrębnie w ko n tro li ilościow ej. N a te j podstawie M inisterstw o Skarbu w porozum ieniu z M inisterstw em Przem y
słu i H andlu sporządza w y k a z y i ogłasza je w D zienniku U rzędow ym M inisterstw a Skarbu.
3. K o n tro lą Ilo ś c io w ą m ożna nie o b e jm o w a ć ro z c h o d u to w a ró w , g d y ro z c h ó d o d b y w a się w ram ach d ro b n e j sprzedaży ró ż n o ro d n y c h to w a ró w k o n su m e n to m . K o n tro lą ilo ś c io w ą m ożna ta kże nie o b e jm o w a ć m a te ria łó w p o m o c n ic z y c h , g d y ic h ko szt z a k u p u w sto s u n k u do k o s z tó w w y tw a rz a n ia je s t nieznaczn y.
4. J e że li ¡p rzedsiębio rstw o o prócz sp rze d a ży to w a ró w w w ię k s z y c h ilo ś c ia c h bądź celem d a l
szej odsprzeda ży lu b p rz e ró b k i p ro w a d z i ta kże dro b n ą sprzedaż ró ż n o ro d n y c h to w a ró w k o n s u mentom,, k o n tro lę ilo ś c io w ą w o d n ie s ie n iu do d ro b n e j sprzedaży k o n s u m e n to m m ożna o g ra n i
czyć do p o d a n ia o g ó ln e j ilo ś c i, W ty m celu n a le ży z o d p o w ie d n ic h ra c h u n k ó w k o n tr o li ilo ś c io w e j zapisać na ro z c h ó d to w a ry ,p rz e z n a c z o n e do d ro b n e j sprzedaży, i podać ic h w a rto ść.
5. W przypadku, o któ rym m owa w ust. 4, kon
trolę ilościową w odniesieniu do sprzedaży to w a
ró w możnja ograniczyć do ujaw n ien ia ilości tow a
ró w sprzedanych w w iększych ilościach lub celem dalszej odsprzedaży albo przeróbki, jeżeli sprzedaż tow arów i ich w yd aw an ie odbiorcom odbyw a się w obrębie tego samego pomieszczenia w w arunkach, w których nie jest m ożliw e określenie z góry, do jakiego rodzaju sprzedaży jest przeznaczony to
w ar, znajdujący się w m iejscu sprzedaży.
W yjaśnienia:
Przepis te n je s t n o w y , odnosi się on do p o d a t
ników,, p ro w a d z ą c y c h p rze d się b io rsw a , w k tó r y c h d o k o n u je się za ró w n o sprze d a ży w w ię k s z y c h ilo ś c ia c h b ą d ź dla c e ló w dalszej, odsprzeda ży albo p rz e ro b u , ja k i drobniej sprze d a ży ko n su m e n to m , lecz w k tó r y c h ze w z g lę d u n a szczupłość p om iesz
czenia n ie m o ż liw y je s t p o d z ia ł z n a jd u ją c y c h się w p rz e d s ię b io rs tw ie to w a ró w na przeznaczone
do sprzedaży drobnej} i sprzedaży p o zo sta łe j.
W p ra k ty c e chodzi tu o p rz e d s ię b io rs tw a , p o s ia d a ją ce je d e n lo k a l, a n ie d ys p o n u ją c e o d d zie l
n y m i m ag a zyn a m i itp.,, w k tó r y c h m o ż liw e b y ło b y d o k o n a n ie p o d z ia łu to w a ró w w sposób w y ż e j w s k a z a n y bądź w y o d rę b n ia n ie — p rz y p rz e k a z y w a n iu do w ła s n y c h m ie js c z b y tu — to w a ró w , p rze zn a czo n ych do d ro b n e j sprzedaży, ja k to' p rz e w id u je § 5 ust. 3.
T y p o w y m p rz y k ła d e m tego ro d z a ju p rze d się b io rs tw a je s t z a k ła d h a n d lo w y p o s ia d a ją c y jedną izbę (sklep), w k tó r e j to w a r y za ró w n o u le g a ją z ło ż e n iu ja k i sprzedaży oraz w y d a w a n iu o d b io r
com , p rz y czym z u w a g i na b ra k m o ż liw o ś c i te c h n ic z n y c h są o n e p rz e c h o w y w a n e w p rz e d s ię b io r
s tw ie bez p o d z ia łu ja k w y ż e j, n ie m o ż liw e g o zresz
tą ze w z g lę d u na p rz y g o d n ą k lie n te lę , w y k lu c z a ją c ą w s z e lk ie p rz e w id y w a n ia w ty m w zg lę d zie . N a le ż y je d n a k p o d k re ś lić , iż posia d a n ie przez p rzedsiębio rstw o- oddzieln ego m ie js c a p rz e c h o w y
w a n ia to w a ru , ¡nie s ta n o w i p rz e s z k o d y d la stoso
w a n ia przepisu, je ż e li z m ie js c a p rz e c h o w y w a n ia n ie d o k o n u je się sprzedaży bądź w y d a w a n ia to w a ru o d b io rc o m oraz je ż e li — ja k w y ż e j w s k a zano — p rz e k a z y w a n ie to w a ró w do w ła s n y c h
m ie js c sp rze d a ży n ie je s t d o k o n y w a n e o d rę b n ie
335
dla sprzedaży d ro b n e j i d la sprzedaży p o zo sta łe j.
Przepis b o w ie m m a zastosow anie je d y n ie w p r z y padku, g d y za ró w n o sprzedaż ja k i w y d a w a n ie to w a ru o d b io rc o m n a s tę p u je w ty m sam ym p o m ie sz
czeniu, za k tó re uw ażać n a le ż y je d n ą lu b w ię c e j izb ze sobą b ezpośred nio p o łą c z o n y c h z ty m , że m o ż liw o ś c i p rz e d s ię b io rs tw a w sposób o c z y w is ty w y k lu c z a ją p o d z ia ł z g ó ry z n a jd u ją c y c h się w ły c h izb a ch to w a ró w w e d łu g ro d z a ju d o k o n y w a n y c h tra n s a k c y j.
6. U p o w a ż n ia się d y re k to ró w izb s k a rb o w y c h , w p rz y p a d k a c h u z a sa d n io n ych istotnym i tru d n o ściam i, do z w a ln ia n ia p o d a tn ik ó w na ic h prośbę od o b o w ią z k u p ro w a d z e n ia k o n tr o li ilo ś c io w e j w całości lub częściowo.
W yjaśnienia:
W p o ró w n a n iu z p o p rz e d n im b rz m ie n ie m tego p rze p isu n a s tą p iła zm iana o ty le , iż obecnie u m o
ż liw io n e zostało d y re k to ro m izb s k a rb o w y c h u d z ie la n ie p o d a tn ik o m ró w n ie ż c z ę ś c io w y c h z w o l
n ie ń o d o b o w ią z k u p ro w a d z e n ia k o n tr o li ilo ś c io w e j, co ro zu m ie ć n a le ż y w te n sposób, że udzielać m ożna z w o ln ie ń bądź p ro w a d z e n ia w ogóle k o n tr o li ilo ś c io w e j lu b ty lk o o d o b o w ią z k u e w id e n c jo n o w a n ia ro z c h o d u to w a ró w albo zw a ln ia ć od o b o w ią z k u re je s tro w a n ia k o n tr o li ilo ś c io w e j za
ró w n o p rz y c h o d u , ja k i ro z c h o d u lu b t y lk o ro z ch o d u lecz ty lk o n ie k tó ry c h to w a ró w lu b g ru p to w a ró w , b ę d ą cych p rz e d m io te m o b ro tu p rz e d s ię b io rs tw a .
7. P ro śb y o z w o ln ie n ie od o b o w ią z k u p ro w a dzenia k o n tr o li ilo ś c io w e j n a le ż y w n o s ić n ie p ó ź n ie j n iż n a m iesiąc p rze d rozpoczęciem o kre su ra c h u n k o w e g o , k tó re g o d o ty c z y prośba o z w o l
n ie n ie .
2.
R aporty kasowe.
§ 6. 1. P ro w a d z ą c y k s ię g i h a n d lo w e o b o w ią z a n i są sporządzać d z ie n n y ra p o rt k a s o w y , o b e jm u ją c y stan p o c z ą tk o w y i k o ń c o w y k a s y oraz w s z y s t
k ie w p ły w y i w y d a tk i danego dnia. R a p o rt m oże b y ć s p o rzą d zo n y na o s o b n y c h k a rta c h bądź w k s ię dze k a s o w e j. N a d o w ó d zg odno ści ze stanem rze
c z y w is ty m k a s y ra p o rt p o w in ie n b y ć p o d p is a n y codzienn ie przez osobę o d p o w ie d z ia ln ą za stan kasy.
W yjaśn ien ia:
W p rz y p a d k u , g d y p o d a tn ik sto su je w sw o im P rz e d s ię b io rs tw ie — ja k o s ta ły system — w y s ta w ia n ie a s y g n a t k a s o w y c h na k a d y p rz y c h ó d i ro z c h ó d k a s o w y , sporządzen i et/ ra p o rtu kjdso wejgo może b y ć d o ko n a n e w k o ń c u d n ia — p rz y za m k n ię c iu p rz e d s ię b io rs tw a . W ta k im je d n a k p rz y p a d k u na p o c z ą tk u ka żd e g o d n ia p o d a tn ik p o w i
n ie n w p is a ć do ra p o rtu ka so w e g o saldo dnia p o prze d n ie g o ; w p rz y p a d k u g d y w ła ś c ic ie l p o d e j
m u je co d zie n n ie pozo sta łą w k a s ie g o tó w k ę , sum y Przezeń p o d ję te p o w in n y b y ć k a żd o ra zo w o ro z cho d o w a n e w ra p o rc ie k a s o w y m danego dnia, W pisaniu zaś w ra p o rc ie k a s o w y m d n ia następne
go p o d le g a ją s u m y w p ła c o n e przez w ła ś c ic ie la ho kasy,
_ Sprzedaże u d o w a d n ia n e b lo c z k a m i k a s o w y m i, taśm am i kas m e c h a n ic z n y c h lu b ze sta w ie n ia m i P ro w a d z o n y m i p rze z o so b y p rz y jm u ją c e g o tó w k ę , m ogą b y ć w p is y w a n e do raportu k a so w e g o w je d
n e j sumie, p o zo sta łe tra n s a k c je ka s o w e — g o tó w k o w e n a le ż y do ra p o rtu k a so w e g o w p is y w a ć szcz.egółow o.
3.
Udowadnianie utargów.
§ 6. 2. U podatników prowadzących księgi handlowe sprzedaż tow arów powinna być udowad
niana — niezależnie od innych dowodów, w ym a
ganych przez przepisy praw ne — dziennym i ze
stawieniam i sprzedaży, prow adzonym i przez sprze
dających i zaw ierającym i poszczególne kw o ty transakcji sprzedaży, dokonanych przez każdego z nich i wpisanych do zestaw ienia w chw ili sprze
daży.
Zestawienia te pow inny być ponumerowane i ujęte w osobną dla każdego sprzedającego opra
w ioną księgę, zaświadczoną przed rozpoczęciem je j prowadzenia przez urząd skarbow y (rew izyjn y) w łaściw y dla podatnika w sprawach podatku obrotowego. Zestawienia sprzedaży pow inny być zsumowane codziennie i podpisane przez sprzeda
jącego.
W yjaśn ien ia:
O b o w ią z e k p ro w a d z e n ia przez sp rze d a ją cych d z ie n n y c h ze sta w ie ń sp rze d a ży je s t o b o w ią z k ie m n o w y m ; d o ty c z y on w s z y s tk ic h osób, d o k o n u ją c y c h w p rz e d s ię b io rs tw ie sprzedaży, każda z n ic h o b o w ią za n a je s t p ro w a d z ić o d d z ie ln ie zesta w ie n ie s p rze d a w a n ych przez siebie to w a ró w . Je że li w p rz e d s ię b io rs tw ie n a s tę p u je zm ia n a personelu, tO' dila n o w e g o p ra c o w n ik a n ie m a o b o w ią z k u za
k ła d a n ia n o w e j k s ią ż k i z e s ta w ie ń sprzedaży, m oże on dokona ne przez siebie tra n s a k c je sprzedaży n o to w a ć w księdze p ro w a d z o n e j przez po p rze d n ika , n a to m ia s t n ie m oże d o k o n y w a ć z a p isó w do je d n e j k s ię g i d z ie n n y c h zestaw ień sprzedaży d w ó c h lu b w ię c e j1 sprzedaw ców , c z y n n y c h w p rz e d s ię b io rs tw ie ró w n o cze śn ie .
Przepis n ie w p ro w a d z a w z o ru , w e d łu g k tó re g o m a ją b y ć p ro w a d z o n e ze sta w ie n ia sprzedaży, p o z o s ta w ia ją c w ty m w zg lę d zie sw obodę p o d a tn ik o w i, ze s ta w ie n ia te m ogą b y ć zatem p ro w a d zo n e w sposób d o s to s o w a n y do- p o trze b p rz e d s ię b io r
stw a; w b lo k a c h , księgach, zeszytach, p o n u m e ro w a n y c h i o p ra w n y c h , a n a d to za św ia d czo n ych przez w ła ś c iw e u rz ę d y s k a rb o w e (re w iz y jn e ). Z e sta w ie n ia p o w in n y b y ć sporządzane a tra m e n te m bądź o łó w k ie m a tra m e n to w y m ,
Z u w a g i na tru d n o ś c i, ja k ie m ogą p ow stać w p ie rw s z y m o k re s ie o b o w ią z y w a n ia p rz e p is u na
o d c in k u za o p a trze n ia się przez p o d a tn ik ó w w o d p o w ie d n ie k s ię g i d z ie n n y c h zestaw ień sprzedaży, M in is te rs tw o S ka rb u p o le c a niie k w e s tio n o w a ć ks ią g h a n d lo w y c h p o d a tn ik ó w , k tó r z y dzienne z e sta w ie n ia sprzedaży, o k tó r y c h m o w a w prze
pisie, zaczęli p ro w a d z ić nie z d n ie m 1 lip c a 1948 r., lecz p o ty m te rm in ie , n ie p ó ź n ie j je d n a k n iż z dniem 1 s ie rp n ia 1948 r.
3. O bow iązek, określony w ust. 2, nie dotyczy:
podatników obowiązanych do udowadniania p rzy
chodów gotów kow ych kw itam i z bloczków urzę
dowego nakładu, przedsiębiorstw państw ow ych i samorządowych oraz przedsiębiorstw pozostają
cych pod zarządem państw ow ym i samorządo
w ym . U pow ażnia się d yrekto ró w izb skarbowych
- 336 -
do zw alniania — na indyw idualne prośby — od obowiązku określonego w ust. 2, spółdzielni nale
żących do central spółdzielni.
W yjaśnienia:
W m y ś l zarządzenia M in is tra S k a rb u z dnia 2 cze rw ca 1948 r. o w p ro w a d z e n iu d la n ie k tó ry c h g ru p p o d a tn ik ó w o b o w ią z k u u d o w a d n ia n ia p rz y c h o d ó w g o tó w k o w y c h k o p ia m i k w itó w z b lo c z k ó w u rzę d o w e g o n a k ła d u (M o n ito r P o ls k i z d n ia 12 cze rw ca 1948 r. N r 54, poz. 305) o b o w ią z e k ten c ią ż y na:
a) p o d a tn ik a c h p ro w a d z ą c y c h k s ię g i h a n d lo w e w o d n ie sie n iu do p rz e d s ię b io rs tw i za k ła d ó w , p ro w a d z o n y c h na te re n ie m ia sta stołeczneg o W a r s za w y oraz m iast: B y to m ia , C horzow a, G liw ic , K a to w ic , K ra k o w a , Łodzi, P oznania i Sosnowca, z w y łącze n ie m p rz e d s ię b io rs tw p a ń s tw o w y c h i sam o
rz ą d o w y c h oraz p o z o s ta ją c y c h po d zarządem pa ń s tw o w y m i sa m orządow ym ,
b) p o d a tn ik a c h w y m ie n io n y c h w art, 10 p k t. 5 lit. c) d e k re tu o p o d a tk u o b ro to w y m — na ob
szarze całego P aństw a; należą do n ic h : lekarze, le k a rz e w e te ry n a rii, le k a rz e d e n tyści, i te c h n ic y d e n ty s ty c z n i, fe lc z e rz y , p o ło żn e p ie lę g n ia rk i d y p lo m o w a n e , a d w o ka ci, no ta riu sze , o b ro ń c y sądo
w i, in ż y n ie ro w ie oraz te c h n ic y .
N ie n a le ż y udziieilać z w o ln ie ń od o b o w ią z k u p ro w a d ze n ia przez s p rz e d a w c ó w ze sta w ie ń sprzeda
ży, o k re ś lo n y c h w § 6 ust. 2, sp ó łdzieln io m ', k t ó r y c h ks ię g i h a n d lo w e o k a z a ły się n ie p ra w id ło w e , p o d w zg lę d e m m e ry to ry c z n y m (nie rze te ln e ) lub co do k tó r y c h is tn ie ją p o d s ta w y do zasadnego d o m niem ania, iż s p o s ó b -ic h p ro w a d z e n ia n ie o d p o w iada zasadom oraz id e o lo g ii ru c h u spółdzielczego.
4.
5
Księgowanie.
§ 6. 4. K się g o w o ść p o d a tn ik a p o w in n a u ja w n ia ć bieżąco c o d zie n n ie w s z y s tk ie doko n a n e tra n s a k cje. T ra n s a k c je te p o w in n y b y ć za księ g o w a n e na o d p o w ie d n ic h k o n ta c h n a jp ó źn ie j, w c ią g u d w ó ch ty g o d n i od d n ia z a w a rc ia tr a n s a k c ji bądź od dnia o trz y m a n ia d o k u m e n tu , o ile go o trz y m a n o po dniu z a w a rcia tra n s a k c ji.
5. W ła d z e p o d a tk o w e p ie rw s z e j in s ta n c ji m ogą zezw alać na s k u te k podań p o d a tn ió w w p rz y p a d ka c h w y ją tk o w y c h (np. -choroba lu b u rlo p k s ię g o wego) na za le g ło ści w k s ię g o w a n iu poza granice o k re ś lo n e w ust. 4.
5.
Przechow yw anie dowodów.
§ 6. 6. Prow adzący księgi handlowe obow iąza
ni są przechow yw ać niezależnie od zw y k ły c h do
wodów, stanowiących podstawę księgow ania —>
wszystkie dokum enty, wystawiame w ramach ist
niejącego w ich przdsiębiorstwie systemu ko n tro li w ew nętrznej, ja k rów nież wszelkie inne do
kum enty otrzym ane w zw iązku z działalnością przedsiębiorstwa, np. na transakcje zakupu — li
sty przew ozow e, rachunki itp., na sprzedaż — do
w ody nadania tow aru na pocztę, kolej itp.
W yjaśnienia:
J a k o p rz y k ła d s a m o k o n tro li w e w n ę trz n e j p rz e d s ię b io rs tw a m oże s łu ż y ć p ro w a d z e n ie n ie z a le żn ie od b lo c z k ó w k a s o w y c h ró w n ie ż ze s ta w ie ń u ta rg ó w przez s p rz e d a w c ó w albo ró w noczesne
sto so w a n ie syste m u w y d a w a n ia a syg n a t k a s o w y c h na k a ż d y p rz y c h ó d lu b ro z c h ó d k a s o w y ; p r z y k ła dem ta k im je s t ró w n ie ż p ro w a d z e n ie — o b o k k o n tr o li ilo ś c io w e j — c h ro n o lo g ic z n e j, podrę czn e j k s ię g i p rz y c h o d u i ro z c h o d u przez m a g a zyn ie ra Ud.; w m y ś l p rze p isu w s z e lk ie tęgo ro d z a ju d o k u m e n ty p o d le g a ją o b o w ią z k o w i p rz e c h o w y w a n ia n a ró w n i z d o w o d a m i s ta n o w ią c y m i bezpośrednią p o d staw ę do ks ię g o w a n ia , zgodnie z art. 56 K. H.
d o k u m e n ty te i d o w o d y p o w in n y b y ć p rze ch o w y w a n e przez la t dziesięć.
6.
K onta sprzedaży.
§ 6a. Sprzedaż to w aró w pow inna być w y k a z y wana na koncie sprzedaży, nie zaś na ogólnym koncie tow arow ym . W przedsiębiorstwach, które oprócz sprzedaży to w aró w w w iększych ilościach bądź celem dalszej odsprzedaży lub przeróbki pro
wadzą także drobną sprzedaż różnorodnych to w a
rów konsumentom, n ależy obroty z drobnej sprze
daży różnorodnych to w aró w konsumentom księ
gować na odrębnym koncie.
W yjaśnienia:«
Z p rz e p is u w y n ik a ją n a stę p u ją ce zasady:
1) iż w k s ię g a ch h a n d lo w y c h u ja w n ia n ie tra n s a k c ji sprzedaży n ie m o że b y ć d o k o n y w a n e na ra c h u n k u to w a ró w , le cz n a le ż y d la tego celu p ro w a dzić o d d z ie ln y ra c h u n e k sprzedaży,
2) iż, g d y p rz e d s ię b io rs tw o , oprócz sprzedaży to w a ró w w w ię k s z y c h ilo ś c ia c h bądź dla ce ló w dalszej odsprzeda ży Tuib p rz e ró b k i, p ro w a d z i także dro b n ą sprzedaż ró ż n o ro d n y c h to w a ró w k o n s u m entom , to ta d ro b n a sprzedaż p o w in n a b y ć za p i
s yw a n a w k s ię g a c h h a n d lo w y c h p o d a tn ik a na o d rę b n y m k o n c ie sprzedaży; p o p rze d n io o b o w ią zu jące p rz e p is y ża d n ych w ty m w z g lę d z ie p o s ta n o
w ie ń n ie z a w ie ra ły . 7.
K się g i przedsiębiorstw przem ysłow ych i usługo
w ych.
# 1 1 . K s ię g i h a n d lo w e p rz e d s ię b io rs tw p rz e m y s ło w y c h i u s łu g o w y c h , ja k w y k a ń c z a ln ie , fa rb ia r- nie ,z a ro b k o w e tk a ln ie , p rzędzalnie , s z a rp ia rn ie itp., p rz y jm u ją c y c h surow ce, p ó łw y r o b y i to w a r y do dalszej p rz e ró b k i lu b o b ró b k i p o w in n y za w ie rać oddzieln e k o n ta n a k ła d c ó w z p o d a n ie m im ie nia, n a zw iska (n a z w y firm y ) i adresu.
2. P rzyjęcie surowców, p ó łw yro b ó w lub tow a rów do dalszej przeróbki łub obróbki oraz oddanie nakładcy po dokonanej przeróbce lub obróbcie powinno być ujaw niane codziennie, w m iarę p rzyjęcia łub w ydania, pod względem ilościowym w księgach ew idencyjnych obcych surowców, pół
w yro b ó w lub tow arów , p rzyjętych od nakładcy.
W yjaśnienia:
P rze p isy § 11 z o s ta ły w n o w e li rozporządze nia o księ g a ch u z u p e łn io n e n o w ym ' ustępem , w p ro w a d z a ją c y m d la p ro w a d z ą c y c h k s ię g i h a n d lo w e p o d a tn ik ó w , p rz y jm u ją c y c h od n a k ła d c ó w surow ce, p ó łw y r o b y i to w a r y do dalszej, p rz e ró b k i lu b o b ró b k i, o b o w ią z e k o d d zie ln e g o e w id e n c jo n o w a n ia m a te ria łó w o trz y m y w a n y c h od n a k ła d c y ; e w id e n c jo n o w a n ie p o w in n o b y ć d o k o n y w a n e codziennie, w m ia rę p rz y jm o w a n ia to w a ró w do p rz e ro b u lub o b ró b k i albo w m ia rę ic h w y d a w a n ia po p rze ro b ie .
- 337 -
W y ja ś n ie n ia do § 5 ust. 1 m a ją tu o d p o w ie d n ie zastosow anie. N a le ż y p o d k re ś lić , ilż! dotychczas o b o w ią z u ją c e przepfiisy ro zp o rzą d ze n ia o księgach N a k ła d a ły na p o d a tn ik a je d y n ie o b o w ią z e k p ro w a d ze n ia w k s ię g a c h odrębne go k o n ta dla każdego n a k ła d c y z p o d a n ie m je g o im ie n ia i n a z w is k a
oraz adresu; o b o w ią z e k te n je s t nadal a k tu a ln y . 8.
K oszty reprezentacyjne.
§ 12. Z a p is y w księ g a ch h a n d lo w y c h u o d b ie ra ją c y c h ś w ia d c z e n ia u s łu g u zn a je się za n a le ż y c ie u d o k u m e n to w a n e dowodam i! w e w n ę trz n y m i, je ż e li d o w o d y te o k re ś la ją cM w y d a tk ó w i zaopatrzon e są w datę i podpis osób, .¡które d o k o n a ły b e z p o średnio w y d a tk ó w , a w y d a tk i d o tyczą m. in n y m i d ro b n y c h w y d a tk ó w , k tó re ze w z g lę d u na s w ó j ro d z a j w y k lu c z a ją m o ż liw o ś ć u z y s k a n ia d o w o d u zew nętrzneg o nie w yłączając kosztów reprezenta
cyjnych.
W yjaśnienia:
J e d y n ą zm ianą w p ro w a d z o n ą w p rze p isie przez obecną n o w e lę je s t w y ra ź n e s tw ie rd ze n ie , iż do d ro b n y c h w y d a tk ó w , o k tó r y c h m o w a w przepisffie, z a lic z a ją się ta kże w y d a tk i re p re z e n ta c y jn e ; n a le ż y zaznaczyć jednakże , iż w ram ach o k re ś lo n y c h przepisem w y d a tk i te i p r z y p o p rze d n io o b o w ią z u ją c y m b rz m ie n iu p rze p isu m o g ły b y ć ró w n ie ż u d o k u m e n to w a n e d o w o d a m i w e w n ę trz n y m i, u zn a w a n y m i w ta k ic h razach za n a le ż y te w ro z u m ie n iu art. 86 ust. 1 d e k re tu o p o s tę p o w a n iu p o d a tk o w y m .
9.
Księgi uproszczone i podatkowe.
§ 22. 1. K s ię g i uproszczone w ra z z d o k u m e n ta m i oraz d o k u m e n ty do k s ią g p o d a tk o w y c h p o
d a tn ik p o w in ie n p rz e c h o w y w a ć przez la t sześć, l i cząc od k o ń c a o k re s u ra c h u n k o w e g o .
2. Przep-is § 6 ust. 6 sto su je się o d p o w ie d n io . W yjaśnienia:
O b o w ią z e k p rz e c h o w y w a n ia przez p o d a tn ik ó w , p ro w a d z ą c y c h ksiięgi uproszczone i p o d a tk o w e , d o w o d ó w , w y s ta w ia n y c h w ram ach is tn ie ją c e g o w p rz e d s ię b io rs tw ie syste m u k o n tr o li w e w n ę trz nej, ja k ró w n ie ż w s z e lk ic h in n y c h d o k u m e n tó w o trz y m y w a n y c h w z w ią z k u z d z ia ła ln o ś c ią p rz e d się b io rstw a , is tn ie je zgodnie z ustępem 1 tego- p rze p isu — przez la t sześć, lic z ą c od, k o ń c a o k re s u ra c h u n k o w e g o , w k tó r y m d o k u m e n ty te w y s ta w io n o lu b o trz y m a n o ; p r z y k s ię g a c h h a n d lo w y c h o b o w ią z e k ten, ja k to ju ż w y ż e j zaznaczono, is t
n ie je przez la t dziesięć; w y ja ś n ie n ia do § 6 ust. 6 m a ją tu o d p o w ie d n ie zastosow anie.
§ 33. 1. P rze p isy § 6 ust. 2 i 3, do tyczą ce p ro w a d ze n ia d z ie n n y c h ze sta w ie ń sprzedaży, prze
p is y § 10, d o tyczą ce o d p is ó w na a m o rty z a c ję p rz e d m io tó w p o d le g a ją c y c h z u życiu , oraz przeois
§ 12 o u d o k u m e n to w a n iu w y d a tk ó w d o w o d a m i w e w n ę trz n y m i — stosuje się odpow iednio-,
W yjaśnienia:
Przepis te n został obecną n o w e lą u z u p e łn io n y przez ro z c ią g n ię c ie -na p o d a tn ik ó w p ro w a d z ą c y c h k s ię g i uproszczone m o c y p rz e p is ó w § 6 ust. 2 i 3, d o ty c z ą c y c h -obow iązku u d o w a d n ia n ia sprzedaży to w a ró w d z ie n n y m i ze sta w ie n ia m i sprzedaży, p ro w a d z o n y m i przez s p rz e d a ją cych ; w z w ią z k u z ty m w y ja ś n ie n ia do § 6 ust. 2 i 3 m a ją tu ró w n ie ż o d p o w ie d n ie zastosow an ie.
P raktyki w a kacyjn e
P rze p ro w a d za n a obecnie re fo rm a s z k o ln ic tw a , a w szczególno ści ro z b u d o w a s z k o ln ic tw a z a w o dow ego, n a k ła d a na p rz e d s ię b io rs tw a w s z y s tk ic h s e k to ró w , w p o w a ż n ie js z e j n iż to d o tych cza s m ia ło m ie jsce m ierze, o b o w ią z e k u m o ż liw ie n ia u cz
n io m ty c h s z kó ł p ra k ty c z n e g o zapozna nia się, ju ż w o k re s ie n a u k i s z k o ln e j, z z a g a d n ie n ia m i i p ro b le m a m i obraneg o zaw odu.
T a kże w ła d z e szkolne, ro z u m ie ją c znaczenie k o n fr o n ta c ji te o re ty c z n y c h w ia d o m o ś c i n a b y ty c h w szko le z ż y c ie m p ra k ty c z n y m w ż y w y m i na w ła ś c iw y m p o z io m ie o rg a n iz a c y jn y m p o s ta w io n y m p rz e d s ię b io rs tw ie , n a ło ż y ły na w y c h o w a n k ó w s z k ó ł z a w o d o w y c h o b o w ią z e k o d b y c ia w o kre sie w a k a c y jn y m c o n a irn ru tj 300 g o d zin n e j p r a k ty k i w d o w o ln ie o b ra n y m z a k ła d z ie h a n d lo
w y m w z g l. p rz e m y s ło w y m . W cią g u ta k k r ó t k ie go o k re s u czasu p r a k ty k a n t c z y p ra k ty k a n tk a nie będzie n a tu ra ln ie w sta n ie poznać w s z y s tk ic h t a j
n ik ó w i zasad p ro w a d z e n ia p rz e d s ię b io rs tw a ani też p ro b le m ó w , na ja k ie n a tk n ą ć się m oże w p rz y szłej p ra c y , ale, z a k ła d a ją c, że p ra k ty k a p rz e p ro w adzona będzie c e lo w o i syste m a tyczn ie , z o rie n tu je się i u z y s k a p e w ie n p o g lą d na is to tę i cha
ra k te r p ra c y w d a n y m zaw odzie.
Siedząc c h o c ia ż b y w y p o w ie d z i p ra s y na te- ńiat. s z k o ln ic tw a z a w o d o w e g o dostrzec m ożna
p rz e ja w ia ją c ą isię w e w s z e lk ic h p o s u n ię c ia c h p rz e d s ta w ic ie li s e k to ró w u sp o łe c z n io n y c h , tro s k ę o p rz y g o to w a n ie ja k n a jle p s z y c h fa c h o w c ó w dla s w y c h z a k ła d ó w p ra c y , g dyż od ilo ś c i a p rz e
de w s z y s tk im ja k o ś c i młodego- n a ry b k u zależą m o ż liw o ś c i ro z w o jo w e da n e j g ru p y p rz e d s ię b io rs tw .
W ty m p e w n e g o ro d z a ju w y ś c ig u , s e k to r p r y w a tn y n ie m oże pozostać w ty le . N a jle p s z ą zaś o k a zją do zachęcen ia m ło d z ie ż y , do w zb u d ze n ia w n ie j z a m iło w a n ia do za w o d u k u p c a czy p rz e m y s ło w c a to — danie je j w o kre sie -nauki s z k o l
n e j m o ż liw o ś c i w g lą d u , m o ż liw o ś c i zapoznania się z dobrze z o rg a n iz o w a n y m p rz e d się b io rstw e m . T y m w ła ś n ie ' ce lo m m a s łu ż y ć p ro w a d z o n a obec
nie a k c ja p r a k ty k w a k a c y jn y c h w p ry w a tn y c h p rz e d s ię b io rs tw a c h p rz e m y s ło w y c h i h a n d lo w y c h .
D ru g im arg u m e te m u z a s a d n ia ją c y m k o n ie c z ność a n a w e t o b o w ią z e k ja k n a jp rz y c h y ln ie js z e go u s to s u n k o w a n ia się p r y w a tn y c h p rz e d s ię b io rc ó w do a k c ji p r a k ty k w a k a c y jn y c h to m o m e n t w za je m n e g o św iadczenia , ja k ie p rz e d s ta w i
c ie le s e k to ra p ry w a tn e g o w in n i są szko ło m z a w o d o w y m . S z k o ły za w o d o w e b o w ie m -odciążyły p ra c o d a w c ó w od o b o w ią z k u te o re ty c z n e g o p r z y g o to w a n ia n o w y c h p ra c o w n ik ó w . O b e cn ie ro b i to za n ich szkoła. D la te g o też ta k sam orządow i ja k
3 3 8- i p rz e d s ię b io rs tw e m w in n o zależeć na u ła tw ie n iu zadań s z k o ło m z a w o d o w y m w za kre sie ja k n a j
lepszego i ja k n a jb a rd z ie j do p o trz e b ż y c ia g o spodarczego dostosow a nego k s z ta łc e n ia z a w o d o w e g o — a te m u c e lo w i służą w p ie rw s z y m rz ę dzie p r a k ty k i w a k a c y jn e .
In s ty tu c ja m i k tó re w ś ró d s w y c h zadań p r z y ję ły na siebie m ię d z y in n y m i tro s k ę o p rz y g o to w a n ie fa c h o w c ó w do p ra c y w sektorze p r y w a t
n ym , są iz b y p rz e m y s ło w o -h a n d lo w e . O ne też s k u p ia ją w s w y m rę k u k ie ro w n ic tw o i n a d zó r nad a k c ją p r a k ty k w a k a c y jn y c h p rz y w s p ó łp ra c y z je d n e j s tro n y w ła d z s z k o ln y c h z d ru g ie j o rg a n iz a c ji k u p ie c k ic h i p rz e m y s ło w y c h . D la te g o też w ro k u b ie ż ą c y m iz b y p rz e m y s ło w o -h a n d lo w e p r z y s tą p iły , poza p ro p a g o w a n ie m i ro z d z ie ln ic tw e m p r a k ty k w p rz e d s ię b io rs tw a c h s e k to ra p ry w a tn e go, do o p ra c o w a n ia o g ó ln y c h w y ty c z n y c h , k t ó r y m i k ie ro w a ć się w in ie n p ra co d a w ca , p rz y jm u ją c y p ra k ty k a n tó w , celem dania im m o ż liw o ś c i w y n ie s ie n ia m a k s im u m k o rz y ś c i z o d b y te j p r a k ty k i.
P ra k ty k a t y lk o w te d y sp e łn i swe zadanie, je ś li będzie p rz e p ro w a d z o n a w sposób o d p o w ia d a ją c y p e w n y m w a ru n k o m , do k tó r y c h z a lic z y ć n a le ż y :
1. u sta le n ie p la n u p r a k ty k i
2. w y z n a c z e n ie k ie r o w n ik a p r a k ty k i w p rz e d s ię b io rs tw ie (w m n ie js z y c h p rz e d s ię b io r
s tw a ch b ędzie n im sam w ła ś c ic ie l) i o k re ś le n ie je g o zadań
3. za p e w n ie n ie p r a k ty k a n to w i te c h n ic z n y c h w a ru n k ó w p r a k ty k i.
P lan o d b y c ia p r a k ty k i, w zasadzie, ze w z g lę d u na bardzo z ró ż n ic o w a n e w a r u n k i p ra c y każdego p rz e d s ię b io rs tw a , w in n o o p ra co w a ć samo p rz e d s ię b io rs tw o . Is tn ie je je d n a k m ożność u s ta le n ia d la danej b ra n ż y p e w n y c h ra m o w y c h p la n ó w , p rz y c z y m do ic h o p ra c o w a n ia w in n y p rz y s tą p ić w ła ś c iw e zrzeszenia b ra n żo w e . P lan o d b y c ia p r a k t y k i p o w in ie n b y ć poza ty m z ró ż n ic o w a n y w za
le żn o ści od k ie ru n k u , w ja k im k s z ta łc i się d a n y uczeń. A w ię c np. w p rz e d s ię b m is tw ie p rze m y r s ło w y m uczeń s z k o ły p rz e m y s ło w e j w in ie n się w p ie rw s z y m rzędzie zapoznać z p rocesem p ro d u k c ji i je j o rg a n iz a c ją , n a to m ia s t uczeń s z k o ły h a n d lo w e j c z y a d m in is tra c y jn e j s k ie ro w a n y zo
stanie do d z ia łu a d m in is tra c y jn e g o , k s ię g o w o ś c i w z g l. z a o p a trze n ia i z b y tu . W p rz e d s ię b io rs tw ie h a n d lo w y m -h u rto w y m p r a k ty k a n t zapozna się g ru n to w n ie z te c h n ik ą zaku p u , bada n ie m z a k u p io n y c h to w a ró w , p rz y jm o w a n ie m i e k s p e d y c ją p rz e s y łe k to w a ro w y c h oraz m a g a z y n o w a n ie m to w a ró w , n a to m ia s t w p rz e d s ię b io rs tw ie d e ta lic z n y m w ię k s z y n a c is k p o ło ż y ć n a le ż y n a za
po zn a n ie się z p ra cą zw ią za n ą z obsługą k lie n tó w , d e k o ra c ją o kn a w y s ta w o w e g o , ro zm ieszczaniem to w a ró w w s k le p ie itd . Już z p o w yższe g o k r ó t k ie g o o m ó w ie n ia w y n ik a jasno, iż poza p ra k ty c z n y m zapoznaniem p r a k ty k a n ta z o g ó ln y m i zasa
dam i p ra c y w p rz e d s ię b io rs tw ie oraz w ia d o m o ścia m i w s p ó ln y m i d la w s z y s tk ic h p rz e d s ię b io rs tw , do k tó r y c h z a lic z y ć n a le ż y m. in. te c h n ik ę r e k la m y, u m ie ję tn o ś ć b a d a n ia ry n k u , n a le ż y u m o ż li
w ić p r a k ty k a n to w i d o k ła d n ie i syste m a tyczn e za
p o zn a n ie się, z p e w n y m i c h a ra k te ry s ty c z n y m i dla danego d z ia łu h a n d lu c z y p rz e m y s łu c z y n n o ściam i..
Z a d a n ie m k ie r o w n ik a p r a k ty k i w in n o b y ć w p ie rw s z y m rzędzie w p ro w a d z e n ie p ra k ty k a n ta w d zia ła ln o ść p rz e d s ię b io rs tw a , a n astępn ie c z u w a n ie nad p rz e b ie g ie m p r a k ty k i, u św ia d a m ia n ie p ra k ty k a n ta co do o b o w ią z k u z a ch o w a n ia d la sie
bie p e w n y c h rze czy s ta n o w ią c y c h ta je m n ic ę p rz e d s ię b io rs tw a a w re szcie k o n tro la w y n ik ó w p r a k ty k i.
Do te c h n ic z n y c h w a ru n k ó w p r a k ty k i z a lic z y ć m ożnaby:
1. w a r u n k i u m o ż liw ia ją c e p r a k ty k a n to w i za
z n a jo m ie n ie się z c z y n n o ś c ia m i p rz e w id z ia n y m i w p la n ie p r a k ty k i i n ie z b ę d n y m i z p u n k tu w id z e n ia zadań s z k o le n io w y c h 2. w a ru n k i m a te ria ln e , u m o ż liw ia ją c e p r a k ty
k a n to w i p o b y t na p ra k ty c e , a w ię c dla p ra k ty k a n tó w z a m ie js c o w y c h z a p e w n ie n ia z a k w a te ro w a n ia , w y ż y w ie n ia oraz p o k r y c ia d ro b n y c h p o trz e b fin a n s o w y c h , dla p ra k ty k a n tó w m ie js c o w y c h w y p ła c e n ie p e w n e g o ry c z a łtu w g o tó w ce lu b w to w a rach.
P rze p ro w a d ze n ie p r a k ty k i w e d łu g w te n spo
sób o p ra c o w a n y c h p la n ó w z a p e w n i p ra k ty k a n to w i m a k s im u m k o rz y ś c i z o d b y te j p r a k ty k i, a je d n o cze śn ie m oże go zachęcić, do p o ś w ię c e n ia się po u k o ń c z e n iu s z k o ły z a w o d o w i, k tó re g o ś w ia tła i c ie n ie m ia ł m ożność poznać i ocenić w ła ś n ie w o k re s ie p r a k ty k i.
R o k b ie ż ą c y je s t p ie rw s z y m rokiem ^ w k tó ry m sam orząd g o sp o d a rczy p rz y s tą p ił do u re g u lo w a n ia ty c h zagadn ień. C elem zapozna nia p ra c o d a w c ó w z zadania m i, ja k ie na n ic h cią żą w sto
s u n k u do p r a k ty k a n tó w — O d d z ia ł K s z ta łc e n ia Z a w o d o w e g o Iz b y P rz e m y s ło w o -H a n d lo w e j w W a rs z a w ie o p ra c o w a ł i w y d a ł bro szu rę pt. „ P r a k t y k i u c z n ió w szkó ł z a w o d o w y c h w p ry w a tn y c h p rz e d s ię b io rs tw a c h p rz e m y s ło w y c h i h a n d lo w y c h " — s ta n o w ią c ą p e w n e g o ro d z a ju in s tr u k cję dla p ra c o d a w c ó w . W n a jb liż s z y c h d n ia c h in s tru k c ję tę o trz y m a ją w s z y s tk ie zrzeszenia k u p ie c k ie i p rz e m y s ło w e , celem ro z d z ie le n ia je j p o m ię d z y s w y c h c z ło n k ó w , z a tru d n ia ją c y c h p r a k ty k a n tó w w o k re s ie w a k a c y jn y m . Jednocześnie k a ż d y p ra c o d a w c a m a ją c y w s w y m p rz e d s ię b io r
s tw ie p r a k ty k a n tó w o trz y m a w ty m ż e zrzeszeniu k w e s tio n a riu s z e , k tó re po w y p e łn ie n iu — o d d z ie l
n ie d la każdego p ra k ty k a n ta , n ie z a le ż n ie od tego czy fa k t p rz y ję c ia p r a k ty k a n ta zo sta ł ju ż u p rz e d n io z g ło szo n y do iz b y p rz e m y s ło w o -h a n d lo w e j w zg l. w ła ś c iw e g o zrzeszenia c z y też n ie — z ło ż y n a p o w ró t w zrzeszeniu, k tó re p o s k o m p le to w a n iu prześle je do w y d z ia łu s z k o ln ic tw a za w o d o w e g o iz b y p rz e m y s ło w o - h a n d lo w e j. K w e s tio n a riu s z e pow yższe s łu ż y ć będą ja k o p o d sta w a do w y p r o w a d z e n ia d a n y c h c y fro w y c h , d o ty c z ą c y c h ilo ś c i p ra k ty k a n tó w o d b y w a ją c y c h p ra k ty k ę w p rz e d s ię b io rs tw a c h s e k to ra p ry w a tn e g o — a m a ją c y c h w y k a z a ć p rz y c h y ln e u s to s u n k o w a n ie się p rze d się b io rc ó w p ry w a tn y c h do a k c ji s z k o le n ia za w o d o w ego,
M . M a ć k o w ia k
Rejestr H a n dlowy 5)
P rzed w y k re ś le n ie m w p is u z u rz ę d u w in ie n sąd re je s tr o w y w y s łu c h a ć osób z a in te re s o w a n y c h .
W w y p a d k u u sta le n ia , że w p is fig u r u ją c y w re je s trz e h a n d lo w y m je s t n ie z g o d n y z p ra w d z iw y m stanem , sąd re je s tr o w y w e z w ie osobę, o b o w ią z a n ą do zg ło sze n ia w n io s ku o w y k re ś le n ie , lu b o s p ro s to w a n ie w p is u , p rz y c z y m m oże za g ro zić g rzyw n ą .
W w y p a d k u za ło ż e n ia ś ro d ka o d w o ła w c z e g o od p o s ta n o w ie n ia sądu re je s tro w e g o oraz w p rz y p a d k u w n io s ku o sp ro sto w a n ie , lu b w y k re ś le n ie w p is u ja k o n ie u za sadnionego, sąd r e je s tro w y m oże zarządzić w p is a n ie do re je s tru o d p o w ie d n ie j w z m ia n k i, w ra zie zaś w y to c z e n ia sporu d o tyczą ce g o d a n ych w p is a n y c h do re je s tru , w p isa n ie o d p o w ie d n ie j w z m ia n k i m oże zasądzić sąd p rzed k tó ry m spraw a się toczy.
Je d n o cze śn ie 'z u s k u te c z n ie n ie m w p is u isąd re je s tro w y zarządza ogłoszenie w p is u w M in ito rz e P o lskim . Egzem p la r z M o n ito ra z a w ie ra ją c y ogłoszenie, załącza się do
w ła ś c iw y c h akt.
O d d a ty M o n ito ra P o lskie g o , w k tó r y m w p is został o głoszon y, n ik t w sto s u n k u do k u p c a n ie m oże się zasła
n ia ć n ie ś w ia d o m o ś c ią z a re je s tro w a n y c h dan ych , c h y b a b y u d o w o d n ił, że n ie m ó g ł o n ic h w ie d z ie ć .
D o p ó k i zaś dane, k tó re p o w in n y b y ć w p isa n e i o g ło szone, n ie u z y s k a ły s ku te czn o ści przez o głoszen ie w M o n ito rz e , k u p ie c m oże się na n ie p o w o ła ć w o b e c osób trz e c ic h ty lk o w ów czas, g d y u d o w o d n i, że o ty c h d a n y c h w ie d z ia ły . P rzepis te n n ie od n o si się do o k o lic z n o ś c i d o ty c z ą c y c h z d o ln o ś c i k u p c a do d z ia ła ń p ra w n y c h .
W o b e c osób trz e c ic h , d z ia ła ją c y c h w d o b re j w ie rze , k u p ie c n ie może zasła n ia ć się z a rzu ta m i, że dane w p isa n e zgod n ie z je g o zgłoszenie m n ie są p ra w d z iw e . Je ż e li n a to m ia s t pe w n e dane w p is a n o do re je s tru n ie z g o d n ie ze zgłoszenie m k u p c a lu b bez je g o zgłoszenia , k u p ie c n ie m oże zasłaniać się w o b e c osób trz e c ic h d z ia ła ją c y c h w d o b re j w ie rz e , zarzutem , że dane te n ie są p ra w d z iw e , .je że li z a n ie d b a ł w y s tą p ić n ie z w ło c z n ie z w n io s k ie m o s p ro s to w a n ie lu b o w y k re ś le n ie w p is u .
K a ż d y o d d z ia ł p o w in ie n b y ć z a re je s tro w a n y w sądzie re je s tro w y m s w e j s ie d zib y, a w s z y s tk ie w p is y p o w in n y b y ć u s k u te c z n io n e w re je s trz e h a n d lo w y m z a ró w n o za
k ła d u g łó w n e g o ja k i o d d z ia łu .
Kartoteka Tyg. Gosp, 29/48 — 281
Regestr Handlowy 6)
K u p ie c r e je s tro w y je s t o b o w ią z a n y w c ią g u trz e c h m iesiiący po u p ły w ie r o k u o b ro to w e g o p rz e d s ta w ić sądo
w i re je s tro w e m u in w e n ta rz i b ila n s, sp o rzą d zo n y na k o n ie c r o k u o b ro to w e g o .
O so b y p ra w n e p o w in n y p rz e d s ta w ić isądow i re je s tro w e m u w y m ie n io n e d o k u m e n ty w c ią g u 2 ty g o d n i po za
tw ie rd z e n iu rocznego b ila n s u przez o rg a n do te g o p o w o ła n y .
D o k u m e n ty te p o w in n y b y ć p odpisa ne przez kupca, ja k ró w n ie ż przez k s ię g o w e g o je ż e li on je sporządził.
N a p rz e d s ta w io n y m in w e n ta rz u i b ila n s ie sąd re je s tro w y u m ie ści po p o d p isa ch k u p c a i księ g o w e g o z a ś w ia d czenie, s tw ie rd z a ją c e fa k t i datę p rz e d s ta w ie n ia d o k u m entu.
P rz e d s ię b io rs tw a p a ń stw o w e , sam orządow e i s p ó łd z ie l
n ie w o ln e są od o b o w ią z k u p rz e d s ta w ie n ia s ą d o w i re je s tro w e m u in w e n ta rz y i b ila n s ó w .
Kartoteka Tyg, Gosp 29/48 — 282
D okum ent l)
D o k u m e n te m je s t k a ż d y a k t p is a n y za ró w n o u rz ę d o w y , ja k p ry w a tn y , m o g ą c y przez s w o ją tre ść słulżyć za dow ód.
K o d e k s p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o , u zn a ją c d o k u m e n ty ja k o je d e n ze ś ro d k ó w d o w o d o w y c h w p o s tę p o w a n iu c y w iln y m , ro z ró ż n ia :
1, d o k u m e n ty sporządzone przez a) w ładze, b) u rz ę d y i c) o so b y za u fa n ia p u b lic z n e g o w za kre sie ic h d z ia ła nia;
2. d o k u m e n ty p ry w a tn e .
A d a) W ła d z ą p u b lic z n ą w za kre sie w y m ia ru s p ra w ie d liw o ś c i są sądy.
ad ib) U rzę d a m i p u b lic z n y m i są u rz ę d y w y m ia ru sp ra w ie d liw o ś c i, a d m in is tra c ji o g ó ln e j ja k i szczególnej np.
poczta, m onopole , p rz e d s ię b io rs tw a p a ń s tw o w e itp ., a n a le ż y z a lic z y ć do n ic h ró w n ie ż u rz ę d y zw iązane z p u b lic z n y m i u b ezpie czeniam i, ja k U b ezpiecza lnie S połeczne itp . O sobam i za ufania p u b liczn e g o są zaprzysiężone przez w ła d z e o so b y fizyczn e , u s ta n o w io n e n a zasadzie p rz e p is ó w u s ta w o w y c h d la d o k o n y w a n ia i d o k u m e n to w a n ia p e w n y c h przez u s ta w y o k re ś lo n y c h czynności, a k tó w lu b zda
rzeń p ra w n y c h , d o ty c z ą c y c h p ry w a tn o -p ra w n y c h sto su n k ó w lu d n o ś c i, ze znaczeniem , m ocą i w ia rą urzę d o w ą .
O sobam i za u fa n ia p u b lic z n e g o są: n o ta riu s z , se k re ta rz sądow y, k o m o rn ik , s e k w e s tra to r u rz ę d u s k a rb o w e g o itp .
Z a kre s d z ia ła n ia w ła d z, u rz ę d ó w i osób za u fa n ia p u b lic z n e g o w y n ik a z p rz e p is ó w u staw , u s ta n a w ia ją c y c h
w ładze, u rzę d y, lu b o so b y za u fa n ia pu b liczn e g o , bądź z rozporządze ń w y k o n a w c z y c h .
D o k u m e n te m p ry w a tn y m je s t k a ż d y d o k u m e n t, sporzą
d z o n y przez osobę p ry w a tn ą , oraz d o k u m e n t s p o rz ą d z o n y w p ra w d z ie przez w ładzę, urząd, lu b osobę z a u fa n ia p u b lic z n e g o ,ale poza zakresem ic h d ziałania , lu b z o b ra zą fo rm a ln o ś c i p rz e w id z ia n y c h ustaw ą.
D o k u m e n ty sporządzone przez Władze, u rz ę d y i o so b y za u fa n ia p u b lic z n e g o w z a kre sie ic h d ziałania , s ta n o w ią w m y ś l p rz e p is ó w k o d e k s u p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o do
w ó d tego, c o uczestniczące w czyn n o ścia ch o so b y o św ia d c z y ły , lu b co zostało u rz ę d o w n ie zaśw iadczone.
D o k u m e n ty publiczn e , z a w ie ra ją c e o św ia d cze n ia n a tu r y fa k ty c z n e j (fa k tó w ) lu b p ra w n e j (czyn n o ści p ra w n e j) złożone p rze d w ładzą, urzędem , lu b osobą z a u fa n ia pu-
Kartoieka Tyg. Gosp. 29/48 — 283
D o k u m e n t 2)
b liczneąo przez o so b y uczestniczące w czynności, służą na. do w ó d z u p e łn y, że z o s ta ły złożone przez o s o b y w d o ku m e n cie w y m ie n io n e w osnow ie, czasie i m ie js c u w d o k u m e n c ie s tw ie rd z o n y c h .
D o k u m e n ty , z a w ie ra ją c e u rzę d o w e zaśw iadczen ia przez w ładze, u rz ę d y , w z g lę d n ie o s o b y za u fa n ia p u b lic z nego p e w n y c h zdarzeń, ic h czasu i m ie js c a (d o k u m e n ty tre ś c i d e k la ra c y jn e j) ja k p r o to k ó ły , d o w o d y doręczeń, p ro te s ty w e k s lo w e i cze ko w e , służą za d o w ó d z u p e łn y na
czas, fa k t ti m ie jsce zdarzeń.
D o k u m e n ty z a w ie ra ją c e osnow ę rozporządzeń, zarzą
dzeń i d e c y z y j w ła d z, sta n o w ią d o w ó d z u p e łn y n a o k o lic z ność, że ro zporządze nie, zarządzenie, d e cyzje , w o sn o w ie w d o k u m e n cie zaśw iadczon ej, p ochod zą od w ła d z y
D o k u m e n t p r y w a tn y s ta n o w i w m y ś l p rz e p is ó w k o d eksu p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o d o w ó d tego, że za w a rte w inim- o św ia d cze n ie p o ch o d zi od osoby, k tó r a go podpisała.
N ie d o p u s z c z a ln y je s t za te m za rzu t, że a) w y s ta w c a n ie c z y ta ł o s n o w y d o k u m e n tu p rze d p o d p isa n ie m , b) że w y sta w ca n ie z ło ż y ł o św ia d cze n ia za w a rte g o w d o k u m e n c ie przez n ie g o p o d p isa n ym . F o rm a ln a m oc d o k u m e n tu p r y
w a tn e g o n ie rozciąga się n a to m ia s t n a o k o lic z n o ś c i to w a rzyszące z ło ż e n iu o św ia d cze n ia , w szczególności n a czas i m ie jsce , a m oc d o w o d o w a ty c h o k o lic z n o ś c i po d le g a s w o b o d n e j oce n ie Sądu i m-oże b y ć w s z e lk im i ś ro d k a m i d o w o d o w y m i u d o w o d n io n a , lu b obalona. F o rm a ln a m oc d o w o d o w a (p ra w d ziw o ść) d o k u m e n tu nie przesądza sama p rz e z się m a te ria ln e j m o c y d o w o d o w e j d o ku m e n tu , w szczególności k w e s tii, c z y ośw ia d cze n ie w d okum encie z a w a rte je s t w ażne lu b sku te czn e ta k ż e ze w z g lę d u na p rz e p is y p ra w a p ry w a tn e g o , lu b u s ta w y szczególnej np.
czy w a żn a je s t czynność p ra w n a z a w a rta przez m a ło le t
n ie g o bez w s p ó łu d z ia łu o p ie ku n a . N ie przesądza o n a r ó w nież k w e s tii, c z y s tro n a m oże u c h y lić się od s k u tk ó w p ra w n y c h swego o św ia d cze n ia w o li, albo żądać zm niejszenia swego św iadczenia, albo z w ię k s z e n ia ś w ia d cze n ia w z a je m n e g o z p o w o d u p o k rz y w d z e n ia , błędu, podstępu, b ra k u w o li zo b o w ią z a n ia się (np. k to ś p o d p is a ł d o k u m e n t n ie ja k o k o n tra h e n t, lecz ja k o ś w ia d e k ), lu b in n y c h p rz e s ła n e k p ra w a m a te ria ln e g o . M a te ria ln a m oc d o w o d o w a do k u m e n tu p odleg a s w o b o d n e j oce n ie sądu i w y k ła d n i na zasadzie p rz e p is ó w p ra w a p ry w a tn e g o .
N ie u c h y la fo rm a ln e j m o c y d o w o d o w e j d o k u m e n tu przyzn a n a oko liczn o ść, że w y s ta w c a p o d p is a ł d o k u m e n t
Kartoteka Tyg. Gosp. 29/48 — 284
in ‘blanco lu b z opuszczeniem is to tn y c h części o s n o w y o św iadczen ia, p o d p isa n ie b o w ie m b la n k ie tu i w rę cze n ie go in n e j osobie z a w ie ra w sobie p e łn o m o c n ic tw o do w y p e ł
n ie n ia b la n k ie tu . D o m n ie m a n ie p rze m a w ia za z g o d n y m z w o lą w y s ta w c y w y p e łn ie n ie m d o ku m e n tu , a w ie c i za ty m ze ośw ia d cze n ie w ta k im d o k u m e n c ie złożone p o chodzi od osoby, k tó ra go ch o c ia ż b y in b la n c o podpisała.
D o k u m e n t je s t przez w y s ta w c ę p o d p isa n y, g d y n a z w i
sko je g o je st um ieszczone po d tekstem , a nie w te kście o ku m e n tu . N a z w is k o same w y s ta rc z a , im ię n ie jest k o n ie czn e i samo n ie w ysta rcza .
U w ie rz y te ln ie n ie p o d p is u za p e w n ia ty lk o d o w ó d a u te n tyczn o ści podpisu, na c h a ra k te r d o k u m e n tu n ie m a ied- p u b lic z ^ . YWU' 111,8 Zm ienia d o k u m e n tu p ry w a tn e g o na K o d e ks p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o s ta n o w i że d o w ó d p rz e c iw n y co do ośw iadczeń, z ło ż o n y c h w do ku m e n cie p u b lic z n y m lu b p ry w a tn y m , n ie je s t w y łą c z o n y , je d n a k d b S ń J u cza stm ka m i c z y n n o ś c i s tw ie rd z o n e j d o ku m e n te m d o w o d ze ś w ia d k ó w m e będzie d o puszczo ny p rz e c iw k o o s n o w ie , lu b p o n a d osnow ę d o ku m e n tu .
N ie d o p u szcza ln e je s t w ię c d ow odze nie przez ś w ia d k ó w w p ro ce sie p o m ię d z y u c z e s tn ik a m i czyn n o ści, s tw ie r-
z o n e j dokum entem ', fa k tó w p rz e c iw k o o snow ie d o k u m e n tu tj. sp rze czn ych z tre ścią d o ku m e n tu , o b a la ją c y c h p ra w d z iw o ś ć o św iadczeń z ło ż o n y c h w d o ku m e n cie lub ponad osnow ę d o k u m e n tu tj., fa k tó w d o ty c z ą c y c h źobo w ią za n ia lu b tra n s k a c ji z m ie n ia ją c y c h ic h treść, lu b zna
czenie, albo s tw ie rd z a ją c y c h w a ru n k i z o b o w ią za n ia in n y m i s ło w y , s tw ie rd z a ją c y c h ta k ie ośw iadczen ie stro n k tó re z n a tu r y rz e c z y p o w in n y b y ć złożone w sporządzo
n y m przez s tro n y d okum encie , a k tó r y c h d o k u m e n t n ie aw ie ra . K o d e ks p o stę p o w a n ia c y w iln e g o n ie dopuszcza m ię d z y u c z e stn ika m i c z y n n o ś c i s tw ie rd z o n e j d o ku m e n te m d o w o d u ze ś w ia d k ó w , m a n a m y ś li niedopuszczenie tego d o w o d u na rozszerzenie tre ś c i a ktu , lu b je g o z m ia n y przez p o w o ła n ie Się n a opuszczenie p e w n y c h ośw iadczeń, d o
d a tk ó w , zastrzeżeń itp.
Z p o w y ż s z y c h p rz e p is ó w w y n ik a , że w s z e lk ie z m ia n y w o sn o w ie p isem nej, p o w in n y b y ć ró w n ie ż sporządzone
na p iśm ie. •
D okum ent 3)
Kartoteka Tyg. Gosp. 29/48 - 285
D o w ó d ze ś w ia d k ó w m oże b y ć je d n a k ż e n a w e t m ię d z y u c z e s tn ik a m i czyn n o ści s tw ie rd z o n e j d o ku m e n te m dopusz
czo n y w n a s tę p u ją c y c h w y p a d k a c h : 1. za w za je m n ą zgodą s tro n ;
2. art. 502 k o d e k s u h a n d lo w e g o p rz e w id u je , że w sporach w y n ik a ją c y c h z czynnoścli h a n d lo w e j, m oże sąd, o ile uzna to za niezbędne, d o p u ścić d o w ó d p o n a d osnow ę, lu b p rz e c iw o s n o w ie d o k u m e n tu p ry w a tn e g o
3. dla u d o w o d n ie n ia n ie w a ż n o ś c i o św ia d cze n ia w o li o p a r
te j n a p rze p isa ch k o d e k s u zo b o w ią za ń ,,o w a d a ch O św.adczenia w o li" art. 31— 45 k. z. np. o ś w ia d c z e n ia w o li złożonego przez osobę z n a jd u ją c ą się w stanie n ie p rz y to m n o ś c i lu b złożonego p o d w p ły w e m b e z p ra w n e j g ro źb y, p rz y m u s u itp .;
4. dla w y k a z a n ia m ożności u c h y le n ia się od s k u tk ó w p ra w n y c h ośw ia d cze n ia w o li w w y p a d k a c h p rz e w i
d z ia n y c h p rze p isa m i k o d e k s u z o b o w ią za ń np. gdy ośw iadczen ie w o li zostało zło żo n e p o d w p ły w e m b łę d n e j p o b u d k i, je ż e li p ra w d z iw o ś ć p o b u d k i b y ła w a ru n k ie m w a żn o ści o św ia d cze n ia w o li, lu b o ś w ia d cze n ie w o li zostało złożone p o d w p ły w e m b łę d u w y w o ła n e g o p o d stę p n ie przez d ru g ą osobę, lu b osobę trzecią, je ż e li d ru g a stro n a o p o d stę p ie w ie d z ia ła i skła d a ją ce g o ośw iadczen ie z b łę d u n ie w y p ro w a d z iła , a d z ia ła ją c y po d w p ły w e m błędu, p o d stę p u w c ią g u ro k u od w y k r y c ia b łę d u , c z y p o d stę p u z a w ia d o m ił d ru g ą stro n ę na piśm ie, że u c h y la się od s k u tk ó w p ra w n y c h sw ego o św iadczen ia w o li, w zg lę d n ie w y to c z y ł p o w ó d z tw o , S tro n a p o w o łu ją c a się w p ro ce sie na d o ku m e n t, p o w in na go z ło ż y ć s ą d o w i w o ry g in a le , chyba, że stro n a p rze c iw n a p oprzestan ie na odpisie, a sąd n ie zażąda o ry g in a łu . K a żd a s tro n a na żądanie d ru g ie j s tro n y , lu b sądu, ob o w ią za n a je s t p rze d sta w ić z n a jd u ją c y się w je j posia d a n iu doku m e n t, s ta n o w ią c y d o w ó d o k o lic z n o ś c i sp o rn e j m ię d z y stro n a m i.
S tro n ie w o ln o o d m ó w ić p rz e d s ta w ie n ia d o ku m e n tu , je ż e li u ja w n ie n ie je g o tre ści m oże n a ra zić ją samą, lu b je j b lis k ic h na o d p o w ie d zia ln o ść ka rn ą , lu b hańbę, p o cią g n ą ć za sobą w y k ro c z e n ie p rz e c iw k o ta je m n ic y u rz ę d o w e j.
W s z e la k o n a w e t w ty c h w y p a d k a c h s tro n ie n ie w o ln o o d m ó w ić p rz e d s ta w ie n ia d o k u m e n tu , je ż e li o bow iąza na
D okum ent 4)
K artoteka Tyg. Gosp. 29/48 — 286
D okum ent 5)
je s t do te g o z m o c y p ra w a p ry w a tn e g o lu (b g d y d o k u m e n t w y s ta w io n y je s t w e w s p ó ln y m in te re s ie o b u stron.
G d y s tro n a b e zp o d sta w n ie o d m a w ia p rz e d s ta w ie n ia d o ku m e tu , k t ó r y z n a jd u je się w je j p o sia d a n iu lu b k tó r y w m y ś l p rz e p is ó w p ra w a posiadać p o w in n a , albo g d y do
k u m e n t został przez n ią u k r y t y lu b zniszczony, sąd m oże sto so w n ie do o k o lic z n o ś c i uznać tw ie rd z e n ie s tro n y p rz e c iw n e j co do tre ści d o k u m e n tu za p ra w d z iw e .
S tro n a w procesie m oże zaprzeczyć p ra w d z iw o ś c i d o ku m e n tu , p rze d sta w io n e g o przez stro n ę drugą, lu b za rzu cić niezgodność z p ra w d ą zaśw iadczeń z a w a rty c h w d o k u m e n c ie p u b lic z n y m . Fałsz d o k u m e n tu ob o w ią za n a je s t u d o w o d n ić ta strona, k tó ra fałsz zarzuca. O d te j zasady p rz e w id u je k o d e k s p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o w y ją te k , a m ia n o w ic ie je ż e li spór d o ty c z y p ra w d z iw o ś c i d o k u m e n tu p ry w a tn e g o , pochodzącego od in n e j osoby, a n ie od s tro n y zaprzeczającej, p ra w d z iw o ś ć d o k u m e n tu u d o w o d n ić p o w in n a strona, k tó ra chce z d o k u m e n tu tego sko rzysta ć.
Zaprzeczenie p ra w d z iw o ś c i d o k u m e n tu bądź p u b liczn e g o , bądź p ry w a tn e g o m oże o p ie ra ć się na z a rz u ta c h p o d ro b ie nia, albo p rz e ro b ie n ia d o k u m e n tu .' P o d ro b ie n ie m d o k u m e n tu je s t sporządzen ie d o k u m e n tu p rz y z a c h o w a n iu p o z o ró w , ja k g d y b y d o k u m e n t te n p o c h o d z ił od in n e j osoby, a nie od s p ra w c y . P rze ro b ie n ie m d o k u m e n tu je s t n adan ie m u in n e j tre ści, n iż ją p ie rw o tn ie posiadał.
Z a rz u t n ie zg o d n o ści z p ra w d ą u rz ę d o w y c h zaśw iadczeń m oże b yć z w ró c o n y p rz e c iw k o w s z e lk im n ie z g o d n y m z p ra w d ą zaśw iadczen iom , z a w a rty m w d o ku m e n cie p u b li
cznym .
Fałszu d o k u m e n tu m ożna d o w o d z ić w s z e lk im i ś ro d k a m i d o w o d o w y m i. W szczególności b adan ie p ra w d z iw o ś c i d o k u m e n tu o d b y w a się przez p o ró w n a n ie z u działem , lu b bez u d z ia łu b ie g ły c h c h a ra k te ru pism a na z a k w e s tio n o w a n y m dokum encie.
Strona, k tó ra fa łsz d o k u m e n tu z a rz u c iła w p o stę p o w a n iu są d o w ym le k k o m y ś ln ie , u le g a ka rze g rz y w n y .
Je ż e li d o k u m e n t w y k a z u je ze w n ę trzn e b ra k i, lu b w a d y , ja k p rze kre śle n ia , p o s kro b a n ia , d o p is k i, p la m y, lu b n ie c z y te ln e m iejsca, w ó w cza s w ia ro g o d n o ś ć i m oc d o w o d o w ą ta k ie g o d o k u m e n tu oce n ia sąd w e d łu g sw obodnego uzna
n ia i to odnośnie c a łe j o s n o w y d o k u m e n tu , a n ie ty lk o co do u s tę p ó w d o tk n ię ty c h w adą, lu b b ra kie m .
Kartoteka Tyg. Go®p. 29/48 — 287
