1
Scenariusz zajęć
I etap edukacyjny, uczeń kończący klasę III, edukacja przyrodnicza
Temat: Rośliny i zwierzęta wybranych krajobrazów
Treści kształcenia:
4) wymienia zwierzęta i rośliny typowe dla wybranych regionów Polski; rozpoznaje i nazywa niektóre zwierzęta egzotyczne.
Dodatkowe:
Edukacja przyrodnicza
2) opisuje życie w wybranych ekosystemach: w lesie, ogrodzie, parku, na łące i w zbiornikach wodnych.
3) nazywa charakterystyczne elementy typowych krajobrazów Polski: nadmorskiego, nizinnego, górskiego.
Edukacja polonistyczna 1) korzysta z informacji:
a) uważnie słucha wypowiedzi i korzysta z przekazywanych informacji.
c) wyszukuje w tekście potrzebne informacje i w miarę możliwości korzysta ze słowników i encyklopedii przeznaczonych dla dzieci na I etapie edukacyjnym.
3) tworzy wypowiedzi:
c) uczestniczy w rozmowach: zadaje pytania, udziela odpowiedzi i prezentuje własne zdanie;
poszerza zakres słownictwa i struktur składniowych.
d) dba o kulturę wypowiadania się; poprawnie artykułuje głoski, akcentuje wyrazy, stosuje pauzy i właściwą intonację w zdaniu oznajmującym, pytającym i rozkazującym; stosuje formuły grzecznościowe.
Zajęcia komputerowe
1) umie obsługiwać komputer:
a) posługuje się myszą i klawiaturą.
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Umie rozpoznawać różne krajobrazy Polski,
● Nazywa pospolite gatunki roślin i zwierząt,
● Rozpoznaje rośliny na rysunkach,
● Wymienia chronione gatunki roślin i zwierząt,
● Potrafi powiedzieć, w jakim krajobrazie występują dane rośliny i zwierzęta,
● Umie utworzyć proste łańcuchy pokarmowe.
Nabywane umiejętności:
● Określania charakterystycznych krajobrazów Polski,
● Nazywania pospolitych gatunków roślin i zwierząt,
● Wykorzystywania podanych informacji do określania gatunku,
● Rozróżniania gatunków chronionych,
2
● Tworzenia prostych łańcuchów pokarmowych,
● Współpracy i komunikacji w grupie w trakcie zabawy edukacyjnej.
Kompetencje kluczowe:
● Porozumiewanie się w języku ojczystym,
● Kompetencje informatyczne,
● Umiejętność uczenia się.
Środki dydaktyczne:
● Koperty z opisem krajobrazów, gatunków roślin i zwierząt,
● Albumy z krajobrazami i zwierzętami, pocztówki, zdjęcia itp. (krajobraz górski, morski, łąkowy itp.),
● Atlasy, encyklopedie przyrody,
● Komputery,
● Zasoby multimedialne: ćwiczenie interaktywne („Nakarm zwierzątka”), karta pracy („Polskie krajobrazy”).
Metody nauczania:
● Podające: opis, wyjaśnianie,
● Problemowe: dyskusja dydaktyczna, rozmowa kierowana, zabawa edukacyjna,
● Praktyczna: ćwiczenie przedmiotowe (interaktywne),
● Programowana: z użyciem komputera.
Formy pracy:
● Zbiorowa jednolita,
● Zespołowo-grupowa.
Przebieg zajęć:
Etap przygotowawczy
Podczas tego etapu następuje przygotowanie materiałów do zabawy edukacyjnej, kopert zawierających kartki z :
● 1–2-zdaniowymi opisami poszczególnych krajobrazów: łąka, pole, las, góry, morze, jezioro,
● 1–2-zdaniowymi opisami dowolnej liczby zwierząt, do każdego krajobrazu według schematu:
1. wygląd, 2. pokarm, 3. środowisko,
● Rysunkami roślin.
Zadaniem dzieci będzie nazwać krajobrazy i dopasować do nich rośliny i zwierzęta.
Etap wstępny
Nauczyciel wita dzieci. Pyta je, jakie znają krajobrazy, dokąd jeżdżą najchętniej na wakacje, jakie są ich ulubione trasy spacerowe. Prosi o nazwanie krajobrazów i zapisuje odpowiedzi na tablicy.
3 Etap realizacji
Korzystając z albumów z krajobrazami i zwierzętami, pocztówek itp., prowadzący zajęcia pokazuje fotografie różnych środowisk oraz zdjęcia roślin i zwierząt. Sprawdza, które organizmy żywe dzieci rozpoznają bez trudu, a które widzą po raz pierwszy.
Następnie proponuje uczniom zabawę edukacyjną. Zadaje pytania:
● Kto to jest detektyw?
● Czym się zajmuje detektyw?
● Czego potrzebuje detektyw, żeby rozwiązać zagadkę?
● Jakie informacje są konieczne do rozwiązania zagadki detektywistycznej?
W nawiązaniu do ich odpowiedzi proponuje rozwiązanie zagadki przyrodniczej. Zadanie polega na podaniu nazw gatunkowych roślin i zwierząt oraz dopasowaniu ich do odpowiedniego krajobrazu (np. kaczka krzyżówka w środowisku wodnym połączona z krajobrazem przedstawiającym jezioro). Nauczyciel tłumaczy zasady gry: dzieci nie znają ani nazw krajobrazów, ani nazw roślin i zwierząt. Posługują się tylko opisami. Na stole prowadzącego zajęcia mogą leżeć dodatkowo atlasy i encyklopedie przyrody, z których można korzystać w trakcie zabawy. Jeżeli uczniowie nie będą mogli poradzić sobie z rozwiązaniem zagadki, mogą przyjść po „koło ratunkowe” do nauczyciela: może to być pierwsza litera w nazwie lub inna podpowiedź. Kiedy dzieci będą znały odpowiedzi, powinny zapisać je na kartkach, np. „pole”, „żyto”, „bażant”.
Po wyjaśnieniu reguł nauczyciel dzieli uczniów na sześć grup: mogą one dostać te same lub inne opisy. Uczniowie zostają poinformowani o długości czasu, który przysługuje im na rozwiązanie zadania. Po zakończeniu zabawy przedstawiciele grup czytają odpowiedzi.
Przykłady nazw gatunkowych roślin i zwierząt, które mogą zostać wykorzystane w zabawie edukacyjnej:
Krajobraz Rośliny Zwierzęta
ŁĄKA koniczyna biała lub czerwona, chaber łąkowy, stokrotka, mniszek lekarski, babka zwyczajna, skrzyp polny, rumian polny, mak polny, niezapominajka błotna, trawa
pszczoła, trzmiel, motyl, konik polny, żaba, zaskroniec, skowronek, myszołów, bocian, kret, zając, sarna, krowa, owca, koń
POLE zboże: pszenica, żyto, jęczmień, owies;
mak polny, chaber bławatek, kukurydza, rzepak
stonka ziemniaczana, bielinek kapustnik, jaszczurka zwinka, padalec, skowronek, myszołów, pustułka, bażant, kuropatwa, mysz polna, dzik, sarna
LAS drzewa: świerk, sosna, modrzew, dąb, jarzębina;
borówka czarna, paproć, mech, konwalia, zawilec
lis, kuna leśna, dzik, sarna, wiewiórka, borsuk, jaszczurka zwinka, żmija, padalec, dzięcioł, sójka, sikorka, puszczyk, ryś, żbik
GÓRY drzewa: świerk, sosna, modrzew,
dąb, jarzębina; niepylak apollo, traszka górska, salamandra, żmija, orzeł przedni,
4 borówka czarna, paproć, mech, szarotka, krokus, dziewięćsił bezłodygowy
kozica, muflon, jeleń, świstak, wiewiórka, kuna leśna, ryś, żbik, niedźwiedź
MORZE mikołajek nadmorski, rokitnik, sosna, trawa – wydmuchrzyca piaskowa, glony – morszczyn
ryby: dorsz, śledź, flądra;
mewy – mewa śmieszka, kormoran, meduza – chełbia modra, foka, morświn
JEZIORO trzcina pospolita, pałka wodna, kosaciec żółty, tatarak zwyczajny, grzybień biały, grążel żółty, rdestnica, moczarka
zaskroniec, kaczka krzyżówka, łabędź niemy, czapla siwa, kormoran zwyczajny, perkoz dwuczuby, łyska, bóbr, piżmak, wydra, ryby: okoń, płoć, szczupak, kiełb
W kolejnym etapie zajęć nauczyciel prosi o zaznaczenie na kartkach, które z odgadniętych przez uczniów roślin i zwierząt należą do gatunków objętych ochroną. Pojawia się pytanie, co oznacza nazwa „gatunek chroniony” i dlaczego tylko niektóre gatunki są pod ochroną.
Dzieci odczytują swoje propozycje, a nauczyciel sprawdza, czy gatunki chronione zostały prawidłowo wybrane spośród innych. Następnie tłumaczy, że mogą być one zagrożone wyginięciem (są spisane w Polskich Czerwonych Księgach: roślin i zwierząt).
Następnie, korzystając z zasobów multimedialnych, prowadzący zajęcia proponuje ćwiczenie interaktywne. Dzieci rozwiązują je, a potem odpowiadają na pytanie nauczyciela: „W jaki sposób w środowisku połączone są ze sobą wszystkie zwierzęta i rośliny?”. Prowadzący zajęcia kieruje odpowiedziami uczniów tak, by wskazali na pojęcie łańcucha pokarmowego.
Prosi ich, by określili, które zwierzęta należą do roślinożernych, a które do drapieżnych.
Zadaje też pytania: „Jakie zwierzęta żyją w konkretnych środowiskach, krajobrazach?”,
„Jakie krajobrazy spotykane są w Polsce?”, „Jakie żyją tam rośliny/zwierzęta?”. Uczniowie dyskutują, nauczyciel uzupełnia ich odpowiedzi, może też zapisywać na tablicy ważne informacje.
Następnie prowadzący zajęcia rozdaje dzieciom karty pracy i poleca wykonanie zawartych w nich zadań.
Etap końcowy
Zabawa na zakończenie zajęć: jedno dziecko podaje nazwę zwierzęcia lub rośliny, drugie musi podać nazwę krajobrazu, w którym występuje. Jeżeli udzieli poprawnej odpowiedzi, wymienia kolejne określenie rośliny lub zwierzęcia i wskazuje kolegę, który musi podać nazwę krajobrazu. Zabawę prowadzi się do momentu, aż wyczerpią się nazwy omawianych organizmów.
Słowa kluczowe:
krajobraz, gatunki chronione, rośliny pod ochroną, zwierzęta pod ochroną, Czerwona Księga, łańcuch pokarmowy, detektyw
