Scenariusz zajęć
I etap edukacyjny, uczeń kończący klasę III, edukacja przyrodnicza
Temat: Czy rośliny są potrzebne? Jak o nie dbać?
Treści kształcenia:
1) obserwuje i prowadzi proste doświadczenia przyrodnicze, analizuje je i wiąże przyczynę ze skutkiem.
Dodatkowe:
Edukacja polonistyczna
2) analizuje i interpretuje teksty kultury:
a) przejawia wrażliwość estetyczną, rozszerza zasób słownictwa poprzez kontakt z dziełami literackimi.
3) tworzy wypowiedzi:
c) uczestniczy w rozmowach: zadaje pytania, udziela odpowiedzi i prezentuje własne zdanie;
poszerza zakres słownictwa i struktur składniowych.
Edukacja plastyczna
2) w zakresie ekspresji przez sztukę:
a) podejmuje działalność twórczą, posługując się takimi środkami wyrazu plastycznego jak:
kształt, barwa, faktura w kompozycji na płaszczyźnie i w przestrzeni (stosując określone materiały, narzędzia i techniki plastyczne).
Edukacja matematyczna
3) porównuje dowolne dwie liczby w zakresie 1000 (słownie i z użyciem znaków >, <, =).
Zajęcia komputerowe
2) posługuje się wybranymi programami i grami edukacyjnymi, rozwijając swoje zainteresowania; korzysta z opcji w programach.
3) wyszukuje i korzysta z informacji:
c) odtwarza animacje i prezentacje multimedialne.
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Potrafi przeprowadzić doświadczenie przyrodnicze,
● Wyprowadza wnioski z obserwacji i opisuje je,
● Posługuje się aparatem fotograficznym,
● Potrafi narysować/ulepić wybrany obiekt (kwiat, owoc, warzywo) z pamięci,
● Potrafi zbudować poprawną i bogatą w słownictwo wypowiedź,
● Potrafi zmierzyć długość linijką,
● Potrafi odtworzyć film,
● Umie wykonać proste obliczenia matematyczne (dodawanie),
● Zna wartość odżywczą przykładowych owoców i warzyw.
Nabywane umiejętności:
● Obserwacji i porównywania kilku hodowli,
● Pielęgnacji hodowli,
● Wykonywania prostych pomiarów,
● Wnioskowania z wysłuchanych/obejrzanych materiałów,
● Posługiwania się tabelą,
● Porównywania danych,
● Montowania filmu poklatkowego ze zdjęć,
● Współpracy i komunikacji z grupą.
Środki dydaktyczne:
● Tacki papierowe, wata, lignina, nasiona do kiełkowania (np. rzeżucha, rzodkiewka),
● Linijka, ołówki, kredki, farbki, plastelina, kartki,
● Jabłko, nóż (jeśli to możliwe, jabłka dla wszystkich uczniów),
● Sprzęt multimedialny: komputery, tablica interaktywna, aparat fotograficzny,
● Zasoby multimedialne: film samouczek („Tworzymy film poklatkowy”), galeria zdjęć („Rośliny hodowlane i uprawne”), karta pracy („Moja hodowla”),
● Tekst wiersza Jana Brzechwy pt. „Entliczek-pentliczek1”.
Metody nauczania:
● Podająca: pogadanka,
● Problemowe: rozmowa kierowana, problemowe aktywizujące: dyskusja dydaktyczna,
„burza mózgów”,
● Eksponujące: galeria zdjęć, film,
● Programowana: z użyciem komputera,
● Praktyczne: ćwiczenie laboratoryjne, metoda projektów.
Formy pracy:
● Zbiorowa zróżnicowana i jednolita,
● Indywidualna jednolita.
Kompetencje kluczowe:
● Porozumiewanie się w języku ojczystym,
● Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne,
● Umiejętność uczenia się.
Przebieg zajęć:
Etap przygotowawczy
Na dwa tygodnie przed zajęciami omawianymi w scenariuszu dzieci wraz z nauczycielem wysiewają cztery tacki nasion i prowadzą cztery hodowle:
● hodowla nr 1 w pełnym świetle i z codziennym podlewaniem,
● hodowla nr 2 w pełnym świetle, ale z podlewaniem co trzy dni,
● hodowla nr 3 w ciemności, ale z podlewaniem,
● hodowla nr 4 w ciemności.
1 Proponowane źródło: Jan Brzechwa, Wiersze i wierszyki dla najmłodszych, Wydawnictwo Wilga,
Nauczyciel wybiera dyżurnych na poszczególne dni, którzy samodzielnie zajmują się podlewaniem nasion oraz fotografowaniem tacek (z pomocą nauczyciela), np. trzy razy dziennie. Aby z wykonanych fotografii można było wykonać później film poklatkowy, należy pamiętać o robieniu zdjęć zawsze z tego samego miejsca (alternatywnie, jeśli nie ma aparatu fotograficznego, można mierzyć wysokość kiełków linijką i zapisywać z datą pomiaru).
Uczniowie mogą prowadzić w domu własne hodowle również innych roślin i przynieść je do szkoły w dniu, w którym odbędą się zajęcia o roślinach hodowlanych.
Etap wstępny
Nauczyciel wita uczniów i inicjuje rozmowę o roślinach w najbliższym otoczeniu człowieka.
Dzieci wskazują na te doniczkowe w klasie, na przyrodę za oknem; rozmawiają o gatunkach uprawianych na polach, w ogródkach, na balkonach itp. Nauczyciel zadaje pytania: „Co można wyhodować samodzielnie (zioła przyprawowe, rośliny ozdobne)?”; „Co jest potrzebne, żeby mieć własną roślinkę (doniczka, podstawka, ziemia)?”. Uczniowie dyskutują i wymieniają swoje doświadczenia.
Etap realizacji
Nauczyciel odtwarza galerię zdjęć różnych roślin hodowlanych (zasób multimedialny).
Uczniowie zgadują ich nazwy, wymyślają, do czego może służyć dana roślina człowiekowi, prowadzący zajęcia uzupełnia i porządkuje informacje, wskazując np. na zastosowanie do celów kulinarnych, leczniczych, ozdobnych itp.
W kolejnym etapie zajęć dzieci opowiadają o swoich ulubionych roślinach: kwiatach, owocach lub warzywach, rysują je, malują lub lepią z plasteliny i prawidłowo piszą w zeszytach ich nazwy.
Nauczyciel pokazuje dzieciom jabłko; uczniowie nazywają poszczególne jego części:
ogonek, skórkę; potem przekrawa owoc – dzieci nazywają pestki i miąższ. Mogą też naszkicować ołówkiem w zeszytach przekrój jabłka i zaznaczyć strzałkami oraz opisać poszczególne elementy. Następnie uczniowie opowiadają, do czego służy jabłku ogonek, pestka, skórka i miąższ. Jeśli to możliwe, każdy uczeń dostaje jabłko z poleceniem zjedzenia go: nauczyciel pyta uczniów o smak owocu i jego wartości odżywcze (dzieci mają wskazać na obecność witamin).
Następy fragment zajęć rozpoczyna się czytaniem przez nauczyciela wiersza Brzechwy.
Dzieci opowiadają treść utworu, odpowiadają na pytania, np.
● Co zrobił robaczek?
● Dlaczego miał dość jedzenia jabłek?
● Jakie potrawy zaproponowano mu w barze?
● Jakie znacie dania z jabłek?
● Które potrawy z jabłkami lubicie, jakie jada się w waszych domach?
Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami kulinarnymi, wymieniają spostrzeżenia.
W kolejnym etapie zajęć nauczyciel zaprasza dzieci do zapoznania się z filmem samouczkiem dotyczącym montowania filmów poklatkowych (zasób multimedialny): materiał
będzie można wykorzystać przy wykonywaniu ćwiczenia z utworzeniem filmu o roślinach, które dzieci wysiały na tackach. Prowadzący lekcję pomaga uczniom w montażu zdjęć wykonanych rosnącym kiełkom, a następnie wszyscy oglądają powstały materiał.
Następnie uczniowie opisują kiełki z różnych hodowli i notują w zeszytach, jak wyglądają poszczególne hodowle, tworzą poglądowe szkice. Mogą też opowiedzieć o swoich domowych hodowlach i pokazać je, jeśli przynieśli je do szkoły.
W celu podsumowania obserwacji hodowli uczniowie wpisują w karty pracy (zasoby multimedialne) wyniki doświadczenia dotyczącego kiełkowania nasion. Następnie wykonują obliczenia i wpisują dane dotyczące liczby nasion, które wykiełkowały i które nie wykiełkowały. Oceniają jakość nasion na podstawie liczby tych, które wykiełkowały, wybierają najlepsze.
Nauczyciel podsumowując doświadczenia z hodowlą, prowadzi rozmowę kierowaną na temat wymagań i warunków roślin. Dzieci powinny wyciągnąć wnioski na podstawie rezultatów uprawy w odpowiednich i nieodpowiednich okolicznościach przez odpowiedzi na przykładowe pytania: „Dlaczego ta grupa roślin wyrosła słaba?”, „Dlaczego te rośliny są mniej zielone?”, „Jak sądzisz, co było przyczyną zgnicia roślin?”, „Czy światło/brak światła spowodowało taki a nie inny rezultat?” itp. Uczniowie dyskutując w ten sposób, uczą się rozumienia związków przyczynowo-skutkowych, wnioskowania, podawania przyczyny (a priori/a posteriori).
Etap końcowy
Uczniowie odpowiadają na pytania: „Jakie są korzystne warunki wzrostu roślin?”, „Czy warto samodzielnie hodować rośliny na własny użytek?”, „Do czego można użyć kiełków?”. Dzieci mogą też skosztować wyhodowanych przez siebie kiełków rzeżuchy czy rzodkiewki, np.
dodać je do kanapki.
Dodatkowo:
Z wykorzystaniem zasobów opisanych w scenariuszu nauczyciel ma możliwość zauważyć potencjalne symptomy lub ryzyko dysleksji:
● Trudności koordynacji czynności ręki i oka: niestarannie i niechętnie rysuje, pisze, nie mieści się w liniaturze, zagina „ośle uszy”, zbyt mocno przyciska ołówek/długopis, ręka szybko się męczy;
● Utrzymująca się oburęczność;
● Wadliwa wymowa, przekręcanie złożonych słów, używanie sformułowań niepoprawnych pod względem gramatycznym.
Ponadto nauczyciel może zauważyć potencjalne symptomy lub ryzyko dyskalkulii, m.in.
w obszarze zaburzeń percepcji wzrokowej:
● Niepełne odczytywanie informacji przekazanych rysunkiem, grafem, schematem, tabelką, wykresem;
● Lustrzane zapisywanie liter i cyfr;
● Błędy w przepisywaniu;
● Brak logicznego zapisu operacji matematycznych;
● Niedokładność pomiaru długości odcinków;
w obszarze zaburzeń funkcji motorycznych:
● Zapisywanie cyfr w odbiciu lustrzanym;
● Trudności z prawidłowym umieszczaniem liczb w kolumnach;
w obszarze zaburzeń funkcji słuchowo-językowych:
● Wolne tempo lub częste błędy w wykonywaniu prostych operacji rachunkowych w pamięci;
● Problemy ze zrozumieniem poleceń i objaśnień nauczyciela;
● Trudności w werbalizowaniu swoich myśli (uczeń rozwiąże zadanie, ale nie potrafi opisać sposobu, w jaki to zrobił);
● Kłopoty z wykonywaniem nawet prostych działań rachunkowych w pamięci.
Scenariusz przewiduje zadania dla dzieci szczególnie uzdolnionych w postaci:
asystent nauczyciela np. w przypadku korzystania z jednego komputera/tablicy interaktywnej rola lidera w projekcie.
Słowa kluczowe:
rośliny hodowlane, jabłko, kiełki, rzeżucha, film poklatkowy, fotografia, hodowla, uprawa
