Ilnlvcrsola Organo por fuf-
O U daia In fe rn a d a organo Je ..Infcrnaclo hafollha** (ika).
______________ae ..Mondjunularo Kafollha** (rioha), Numero 4.1922/23 |
mondaj infcrcsoĵ kofollhoj
de ..Infernacla hafollha Espcranfo Ollctfo** ( ikeo )
KaJ Je ..Dlanha hruco** (in fe rn a d a mlslo k a fo llk a )
II. Kolchfo 1922/23
La internacia devo de la katolikoj.*)
Se ekzistas klaso da homoj, kiuj devus esti plej intim e kaj profunde unuigitaj — ĉar tie tem as pri spiritaj kaj animaj in te rlig ig o j: tiu klaso devus esti la k a t o l i k o j . C ar ili estas tutm onda familio spirita, kies m em broj sin konas ĉiam kaj ĉie kaj frate sin devus saluti per^ la m alnova krista s a lu to : p a c o e s t u k u n v i ! Ciuj katolikoj ja estas infanoj de unu sam a p a tro enĉiela, fratoj de unu sam a enkarniĝinta frato Jesu-K risto, kaj filoj sam am ataj d e nia kom una patrino-eklezio. Kia forto m orala kaj spirita estus vere viva, vere ag ad k ap ab la internacia unuiĝo de la
k a to lik o j!
Ni ĉiuj ja scias, ni, kiuj unuigite en koroj kaj pensoj k lo p o d eg as realigi tian unuiĝon, ke malfeliĉe m ultaj kialoj de disunuiĝo ekzistas in ter la kato- likoj. Tio estas des pli m ulte plorinda, ĉar la kontraŭ- ekleziuloj, la fram asona internacio, la liberalistoj, la m aterialista socialism o, disponas je organizoj pli in- fluaj, pli m odernaj — estan te i n t e r n a c i a j .
V erd ire, ĉiam ekzistis disiĝoj en la eklezio; sed ŝajnas, en la n u n a t e m p o certaj ĝeneralaj formoj kaj kialoj de la disunuigo estas precip e d a n ĝ e r a j ; ĉar ili estas kunligitaj kun certaĵ kondiĉoj kaj certaj funkcioj de politika m ekanism o de m odernaj ŝtatoj, precip e de la g ran d aj ŝtato j. Inter tiaj kialoj d u p l e j g r a v a j kaj karakterizaj tie estu nom ataj.
La unua naskiĝas el la i n t e r n a p o l itik tK .J R n ĉiu ŝta to pluraj partioj sin k o n traŭstarantaj alceladas la decidan p o l i t i k a n influon en la ŝtato kaj tiu fakto plejp arte ankaŭ la katolikojn disŝiras en m a l- a m i k a j partioj kaj b lin d ig ite de p o l i t i k a j aferoj ili eĉ forgesas la kom unajn r e l i g i a j n taskojn. Pli facile estas la situacio en ŝtato j, kie ekzistas u n u g ra n d a p artio k ato lik a; sed ĉar tiu partio neniam enhavas ĉ i u j n katolikojn, la kialo de batalo kaj disunuigo restas. S e d kie n e ekzistas unueca p artio katolika, la katolikoj aliĝas al plej diversaj partioj kaj tie estas d ependaj de la bona volo de siaj kun- partianoj. La katolika forto tam en estas rom pita sur politika kam po kaj kontraŭekleziuloj trium fas. Ideala celo estas, ke la katolikoj form as alm enaŭ kununan l a b o r u n u i ĝ o n politikan, eb lig an te tiel unuecan kunagadon en r e l i g i a j dem andoj. S ed tio estas la ta sk o de a p a rtŝta ta j katolikoj. La i n t e r n a c i a inter-
*) La eminenta parolado de profesoro E. Beauregard, Parizo, okaze de 2® kongreso en Luksembur^o ; mallon^igite.
Kie estas amo, tie estas ankaŭ Dio.
D e Leo T o l s t o j . 3
A vdejiĉ ekstaras, eliras sur la ŝtu p aro n kaj vokas:
„ K a re g in o !“
La virino aŭ d an te tu rn as sin.
„Kial vi staras kun la infaneto en la m alvarm o?
V en u ĉi tien en la varm an ĉam bron, tie vi sukcesos?4 La virino miras. Si vidas maljunan viron en antaŭ- tu ko, kun okulvitroj sur la nazo staran te kaj vokante ŝin. Kaj ŝi sekvas lin. M alsuprenirinte la ŝtuparon ŝi paŝis en la ĉam bron, kaj la m aljunulo kondukas ŝin al la lito.
„Sidiĝu ĉi tien, k areg in o “ , H diris, „pli proksim e al la forno. Vi varm igos vin kaj m am nutros vian in- fanon.“
„N e estas lakto en la mamoj, de la m ateno mi mem nenion m anĝis", diras la virino, sed tam en kuŝ- igis la infanon ĉe la b ru sto . *
A vdeĵiĉ skuis la kapon, iris al la ta b lo , preninte ladon m alferm as la fornopordon, verŝis iom da rasiksupo en la pladon kaj elprenis la p o ton kun la g r ia ĵo ; sed tiu ĉi ne plu estis m a n ĝ o p re ta : do li
renis nur la brasiksupon kaj metis ĝin sur la tablon.
oste li elprenis panon d ira n te : „Venu, karegino, kaj m anĝu, mi volas resti intertem p e ĉe la infano. Mi ankaŭ havis infanojn kaj scias prizorgi ilin/* La virino krucosigninte sidiĝis ĉe la tablo kaj, ekm anĝis. S ed A vdejiĉ iris al la infano. A vdejiĉ ŝmacis longe p er la lipoj, sed p er la sendenta* buŝo li ne bone suk- cesis, kaj la infano daŭre kriis. Tiam ekvenis al li la penso, fingrom inaci al la in fa n o ; li altenlevas la fingron, m ovas ĝin proksim e al la buŝo de 1’ infano kaj tuj retiras ĝin. En ĝian buŝon li ne donas la
ligo d e la katolikoj sur politika kam po sendube ek strao rd in are utilus la n a c i a n ag-adon.
D ua ĉefa kaŭzo de disunuiĝo inter la katolikoj estas la n a c i o n a 1 i s m o, t. e. tiu m o d e r n a k a j i d o l a n a f o r m o de nacionalism o, rezultanta de tu te nekrista, idolana ideo pri ŝ t a t o , ideo kiu estas a b s o l u t e k o n t r a ŭ a al la spirito de krist- anismo.
En la okuloj de m ultaj bonaj katolikoj, trom pitaj p er malveraj v ortoj kaj eksteraj ŝajnoi nacionalism o estas amo kaj sen d ep en d eco de p atro lan d o . S e d en la pensoj kaj agadoj de la nationalistoj m odernaj, ĝi estas tu te alia afero : nom e la b l i n d a sinsubm eto sub la „ Ŝ t a t o “ , kiu estu s rajtig ata kiel absoluta tirano de m alrespekti la m oralajn leĝojn kaj en ĉ i u j rilatoj realigi sian sendependan volon. C e rte la amo al la p atro lan d o estas sankta kaj krista virto. S ed tiu m o d e r n a nacionalism o estas k ontraŭkrista.
Feliĉe la nacionalism o ĝis hodiaŭ ne sukcesis, disigi la katolikojn ĝis tiu g ra d o , ke ili konstituis n a c i a j n ekleziojn; sed sendube ĝi sukcesis alservigi la religiajn fortojn kaj subordigi ilin al sia profito, al siaj am biciaj celoj, al siaj perfortaj m etodoj, kiuj estas tu te kontraŭaj al la kristanism o.
Dum la d iv ersŝtataj nacionalismoj ekscitas la popolojn unuj kontraŭ la ali^’ kaj aliigas ilin de ta g o al tag-o plu en nerepacigebla; r nlamikoj, en la interna katohka vivo ĝi paralizas, sufokas, neniigas la kato- likajn fortojn kaj energiojn kaj blindigite p e r vantaj vortoj la am aso de la kreduloj ne plu vidas la g r a n d a j n t a s k o j n r e l i g i a j n d e 1’ E k l e z i o , la n a c i a n interligon su b stitu an te al la r e l i g i a .
La unika ilo de savo konsistas en tio, ke ni al la n a c i o n a l i s t a „ C re d o w k o n traŭ staru la katolikan „ C re d o “ , al la m alvera nacialism o, kiu disigas, la vivan ideon k a t o l i k a n internacian, kiu kunligas.
Malfeliĉa konsekvenco de la hodiaŭa disunuiĝo estas, ke ni katolikoj ne konas unuj la aliajn, ne i n t e r n a c i e kaj eĉ ne n a c i e , ĉar ni ricevas la informojn pri katolikaĵoj regule nur per la grandaj g azetag en tejo j, kiuj ofte laŭfinance estas dependaj aŭ pag itaj p e r kaŝem aj fortoj internaciaj.
E1 ĉio re z u lta s : la internacia katolika organizado kaj kunlaborado estas la plej necesa ta s k o ; ĝi ebligas, ke ni ekkonu unuj la aliajn, ke ni forigu ĉion, kio efikus malam on, m alkom prenon, m alkonfidon ; ĝi fingron, ĉar ĝi estas tu te peĉonigrigita. La infano daŭre rigardis la fingron kaj unue trankviliĝis, po ste ekridis. A vdejiĉ ĝojis pri tio, sed la virino manĝis kaj rakontis, kiu ŝi estas kaj kien ŝi volas iri.
„Mi estas so ld ated zin o ", ŝi diris, „mian edzon oni forsendis m alproksim en antaŭ ok m onatoj kaj mi ne plu aŭdas ion pri li. Mi estis o k u p ata kiel kuir- istino, kiam mi ricevis la infanon. Kun la infano oni ne plu volis okupadi min. Tiel ipi nun turm entiĝas jam la trian m onaton sen ofico. C ion, kion mi havis, mi konsum is. Mi volis dungigi min kiel nutristino, sed oni ne ak cep tas m in : vi estas tro m algrasa, diras la homoĵ. Mi iris al kom ercistedzino, ĉe kiu servadas sam landanino el nia vilaĝo, kaĵ tiu prom esis, akcepti min. Mi kred is, ke ŝi akceptos min daŭre. S e d ŝi diris, ke mi revenu la p o stan sem ajnon. Kaj ŝi loĝas tiom fore. Tiam mi laciĝis, kaj ankaŭ p o r la infano tio estis turm ento. E stas feliĉo, ke la m astrino havas kom paton al ni kaj lasas nin pro K risto en la loĝejo.
Alie mi tu te ne scius, kiel ni povus vivi.“
A vdejiĉ ekĝem inte dem andis :
„Vi ia tu te ne havas varm igan vestaĵon ? “
„Kiel mi povus havi varm igan vestaĵon, kara am iko?
H ieraŭ mi vendis la lastan tukon p o r d udek kopekoj.“
La virino reveninte al la lito prenis la infanon. S ed A vdejiĉ eklevis sin, iris al la muro kaj, serĉinte tem- peron, li alportis m alnovan duonjakon.
„Jen p ren u “ , li diris, „ĝi estas m albona, sed p o r envolvado ĝi povas iom ete ta ŭ g i.“
La virino alrigardis unue la jakon kaj po ste la m aljunulon, kaj m anpreninte la jakon ŝi ekploris.
A vdejiĉ d eturnis sin, ram pis sub la liton p o r serĉi en sia kofro kaj residigis sin k o n traŭe de la virino.
Kaj la virino d iris:
realigos unuecan, grandanim an kuncentrigon de la vivaj katolikaj fortoj laŭ la grandiozaj taskoj de la m oderna tem po. M ultfoje la P apo nin vokis al frata kunlaborado. D o ni ne plu h e z itu !
E1 la internacia vivo.
La internacia ideo sen dube progresas. Ni estas superŝutataj de „novaj“ internacioj. Eĉ oni povas konstati certan „febron“ de ,,internaciism o“ . La per militoj kaj revolucioj d e tru ita socio hom ara serĉante savon el la nuna mizero ŝajnas opinii ke la „inter- naciism o“ ĝin povas liberigi de ĉiuj m albonoj. *
S en d u b e la nuna hom aro sen religia kaj spirita halto, m inacata de la plej terura katastrofo, kiun konas ta historioi, evoluiĝas rap id eg e al internacia socio ekonom ia kaj spirita. N e m irinde, se ni devas konstati en ĉi tiu m alsana kaj tro ra p id e g a evoluiĝo m ultajn erarajn kaj eĉ m alsaĝajn m ovadojn — la sendia hom o, p erd in te la eternan vojon de K risto blinde eraras en la dezertaĵoj . . .
Tam en oni devas konstati, ke oni rim arkas en ĉi tiu naoso d e ,,internaciism o“ , certajn tu te fiksajn direktojn, kiuj jam nun m ontras la vojon de verŝajna evoluo.
Mi volas nur citi du fa k to jn ; la u n u a, la kun- cen trig o de la socialistaj internacioj; la d u a : la kresk- ado ae la kristanaj internaciaj m ovadoj. Kaŭze de politikaj okazintaĵoj en G e r m a n u j o (m ortigo de m inistro R athenau ktp.) la ĝis nun disigitnj du g randaj soci&listoj partioj (la socialista partio kaj la sende- penda socialista p a r|io ) decidis sin unuigi al kom una p rak tik a ag ad o p o r starigi la , , u n u e c a n f r o n t o n d e la p r o l e t a r i a r o “ . Je s la „ u n u e c a f r o n t o d e l a p r o l e t a r i a r o " , ĉi tiu devizo ne plu mal- aperos, ĝis kiam ĝi estos realigata. Kian forton tia internacio — teo rie disigita, p raktike unuigita — havos, oni povas diveni m editante, ke la ,,industriigo“
de 1’ kultura naciaro d o la plim ultiĝo d e la indu- stria laboristaro rap id eg e p ro g resas kaj en la mo- dernaj dem okrataj ŝtatoj la amasoj voĉdonante havas decidan influon • . •
Ali d irek te la kristana m ovado interciem a bone
E
rogresas. K om ence de aŭgusto okazis en K o p e n - a g e n internacia kongreso d e t u t m o n d a f e d e r a - c i o d e k r i s t a n a j e k l e z i o i . La kongreso inici- ita de ĉefepiskopo de C an terb u ry sen d u b e havis g ran d an signifon. R cprezentantoj el ĉiuj nacioj ĉe- estis kaj oni qe t e o r i e diskutis la eblecon de unu- eca kunlaborado, sed oni pristudis p r a k t i k a j n pro-„K risto benu vin, av o ; li k red eb le estis tiu, kiu min kondukis antaŭ vian fenestron. A lie la infano estus frostom ortonta. Kaj li, nia paĉjo, kredeble ordonis al vi rigardi tra la fenestro kaj kom pati min en mia m alfeliĉo/4
A vdejiĉ rid etis d ir a n te :
„Jes, li ordonis ĝin al mi. A litem pe mi sen kaŭzo neniam elrig ard as tra la fenestro, karegino."
Kaj M arteno rakontis ankaŭ al la soldatedzino sian sonĝon, kiel li aŭdis la voĉon, kaj ke la Sinjoro prom esis al li, hodiaŭ gastiĝi ĉe li.
„Ĉio estas eb la“ , diris la virino. Ŝi ekstaris, ĉirkaŭ- ĵetis al si la duonjakon, envolvis en ĝin la infanon, riverencis denove el koro dankante.
„P renu ĝin pro K risto “ , diris A vdejiĉ, aldonante al ŝi dudekkopekan m oneron, „ v i reaĉeto s vian tu k o n .“
La virino krucosignis sin, A vdejiĉ farante la sam on akom panis la virinon al la dom pordo.
P o st kiam la virino foriris, A vdejiĉ m anĝis iom d e sia brasikosupo kaj revenis al la laboro. Li laboras, sed ĉiam pensas pri la fenestro. Kiam m alheliĝas antaŭ la fenestro, li tuj elrigardas p o r konstati, kiu p reter- iris. K onatoj p reterp aŝis, ankaŭ nekonatoj p reterpaŝis, kaj ne estis iu, kiu incitus lian aten to n .
Tiam vidas A v d e jiĉ : ĝuste antaŭ lia fenestro ek- haltas maljuna fruktvendistino. Si havas korbon kun pom oj en la mano. N ur m alm ultaj restis al ŝi: kred- eble ŝi ĉion forvendis. S ur la ŝultro ŝi n o rta s sakon kun rabotaĵoj. Tiujn ŝi kolektis supozeble ĉe iu nov- konstruejo kaj nun ŝi iras hejm en. La sako prem is ŝian ŝultron, kaj ŝi volas pendigi ĝin sur la alian.
P ro tio si dem etis la sakon sur la pavim on, starigis la korbon kun la pom oj sur foston kaj nun disskuas
la rabotaĵojn. (Daŭrigoia.)
N u m e r o 4 , 1 9 2 2 /2 3 K A T O L I K A M O N D O II. K o le k t o 1 9 2 2 /2 3
blem ojn de la nuna m ondpolitiko (la dem ando de paca o rd ig o de la politika kaj ekonom ia situacio, Ia ro te k ta d o de la naciai kaj religiaj malplimultoj ktp.) aj p e r tio la nunjara kongreso feliĉe diferencas de antaŭaj — ĉar sendube nur sur praktikaj teritorioj unueco estos ebla.
A lia internacia aranĝo ŝajnas g ra v a : la konferenco de la m o v a d o p o r k r i s t a ^ n a i n t e r n a c i o en S o n n t a g s b e r g (A ŭstrujo). Ci tiu m ovado disting- iĝas p er plej p rofunda kristana spirito kaj plej serioza k lo p o d o , realigi la kristanajn principojn en la t u t a p u b l i k a vivo precipe ankaŭ en la inter- nacia politiko. P recipe oni pritrak tis la socian de- m andon, la orientajn problem ojn (H inujo, H indujo [^G andi^-m ovado], A rm enio) kaj la porpaca m ovado.
P ri la lasta problem o la konferenco publikigis al- vokon al ĉiuj kristanoj, kiu m ontras tiel pacem an kaj kristanan spiriton, ke ni volas ĝin publikigi en K. M .. . .
Resum e r la internacia organism o k re sk a s ; du ĉefgrupoj sin fo rm a s: la m aterialista kaj la kristana.
Kiu venkos ? Cu la m inacanta katastrofo de E ŭropo
povas esti h a ltig a ta ? Argus.
Alvoko al la eklezioj kaj krist- anoj ĉiulandaj.
F rato j en K risto !
N i, m em broj de 20 ŝtatoj kaj anoj de multaj religiaj s o c io j: de la grek o -o rien ta, de la rom katolika, de la p ro testan taj eklezioj kaj konfesioj, anoj de ŝtataj kaj liberaj eklezioj sentas nin urĝitajn nin turni al vi en nomo de Jesu-K risto kaj de la mal- feliĉega hom aro.
O kaze de nia kunveno en meza E ŭropo, kie la trag ik o de la tiel nom ita ,,paco“ kvazaŭ estas pli g ra n d a ol la trag ik o de 1’ milito tutmonda> ni tu t- klarp vidas, kiel teru re la milito malefikis sian ofte gloritan c e lo n : konduki la hom aron al pli alta, pli religia vivo.
Kiel povas eklezio alporti benon kaj harm onion? — P r e j d i k a n t e l a v e r o n kaj Ia servem an amon.
C u ne 1’ eklezio devas adm oni al politiko de kom pleta p ard o n o kontraŭe de ĉ iu j malamikoj, estintaj kaj e s ta n ta j?
Cu ni ne fine devas diri, ke ĉiu speco de milito estas kontraŭa al la spirito d e K risto kaj ke dis- ĉiploj de Jesu-K risto neniam devus partopreni je ĝi ? Cu ne nova ekkonsciiĝo de D io, kiel Jesuo instruis, ke D io estas la p a t r o , kiu am as ĉiun infanon kaj faras lumi sian sunon super justuloj kaj m aljustuloj, ĉu ne tiu ekkonsciiĝo de Dio devus efiki tian re- z u lto n ? Tia kom preno de Dio estas necese, p o r ke la hom aro estu eligata de tim o kaj malamo kaj la fortoj de bona volo, d e kom patem o, de espero estu lib e rig a ta j!
Eklezio ekvigliĝinta al nova vivo facilege povus doni la pacon al la hom aro. *Se eklezio unuanim e alvokus al pardonem o, al amo kaj kunagado en la ĉiutaga vivo, al la kondam no de milito, ĉu iu state stro povus konduki la popolojn al interfrata m o rtig o ?
T iuspeca eklezio sendube gajnus 1* estim on kaj la sindonon de 1’ am asoj kaj, p o rta ta de ilia konfido, ĝi estiĝus gvidantino je la novkreo de la socio. La am asoj ekkonus, ke I’ eklezio fakte m eritas la kon- fidon kaj ke la vojo al Jesuo ankaŭ al la hodiaŭa m ondo alp o rto s la pacon.
F ratoj en K risto, ĉu ni ne humile kaj forte iru tiun vojon ? ---
S en d u b e la voko de bonvolaj serĉantoj I Argus.
La katolika misio en Rusujo.
Originala artikolo <3e S ro T e r s e k l a w , Lubljana.*)
E stas tu te kom preneble, ke la s u d a j s l a v o j ĉiam havis plej g ran d an intereson je la reunuiĝo inter ia k a t o l i k a kaj p r a v o s l a v a eklezioj. C e la Slovenoj la „ A p o s t o l a t o d e s a n k t a j C i r i l o k a j M e t o d i o u jam delonge agadis en tiu direkto, pre- cipe laborante sur literatu ra kaj g azetara kam po. Nun- tem pe la t e o l o g i a f a k u l t a t o d e l ’ universitato en L j u b l j a n a , ĉefe profesoro F r a n c i s k o G r i v e c , estas la centro de tiu m ovado. Multaj teologio- stu d an to j estas science edukataj p o r studi la pro- blem ojn, precip e la historion d e la orienta eklezio.
Kelkaj sin p rep aras kiel m i s i i s t o j p o r iri en la orienton, kiam la politika situacio tion perm esos.
Kiel dirite, ĝis hodiaŭ tiu laboro havas ĉefe s c i e n c a n karakteron. O ni klopodas esplori la pro- fundajn kialojn de la b ed aŭrinda disunuiĝo, p o r ĝin kom preni historie, p o r studi la teologian literaturon de la orienta m onaĥaro pruvante, ke tiu literatu ro ĝis la plej m alfrua tem po de 1’ disiĝo, eĉ pli p o ste, estis k a t o l i k a , akcen tu an te la u n u e c o n de 1* ekl- ezio, dum precipe p o l i t i k a j kialoj kaŭzis Ia kon- flikton. D o tia scienca laboro estas profunde pacem a kaj trovas la intereson d e la r u s a j elm igrantuloj kaj de la s e r b a pastraro.
O ni nun c erte dem andos, ĉu tiucelaj s c i e n c a j k l o p o d o j almenaŭ dum la venontaj dekjaroj efikos la v e r a n k a j k o m p l e t a n reunuiĝon de la du dis- igitaj ek lezio j? Ni opinias, se oni konsideras nur la n a t u r a j n ilojn kaj la n a t u r e atendindajn rezultojn,
Ĉi tiu vere interesega raporto pri la religia situacio nun- tempa en Rusujo nia amiko T c r s e k l a w verkis por Ia kongreso en Luksemburgo. Redaktoro Terseklaw, kiu dum pluraj Jaroj kiel militkaptito p e r s o n e studis la religian evoluon en Ruslando, sendube estas kompetenta fakulo kaj estas tre dezirinde, ke oni publikigu la artikolon en naciaj gazetoj aŭ revuoj. Car bedaŭr- inde la katolikoj ne estas sufiĉe informitaj pri la vera situacio en Ruslando.
La katolikoj kaj la politika agado en Australio.
(Originala raporto.)
P o r kom preni la politikan ag ad o n en A ŭstralio oni devas memori, ke nia lando e sta s v asta konti- nento kun 3 milionoj da kvadratm ejloj kaj malmult- nom bra loĝantaro d e preskaŭ 5 1/* milionoj. Inter ili la plej g ra n d a p a rto loĝas en la urboj kaj m arbordaj regionoj d e V ictoria, N ew S outh W ales and Q ueens- land, dum la okcidentaj ŝtatoj d e S u d a A ŭstralio, la tu ta o k cidenta p arto kaj la insulŝtato d e Tasm ania havas n u r m alm ulte .da loĝantoj. Ciu de la nomitaj ŝtatoj p o sed as du parlam entajn sekciojn („su p era“
kaj „m alsupera“ dom o) kaj ĉiuj estas interligitaj p er f e d e r a c i a parlam ento, konsistanta sam e el du
„dom oj“ p o r la tu ta A ŭstralio. Tiu tu tŝta ta parla- m ento p ritrak tas ĉiujn kom unajn aferojn de la fede- racio — lasante al la apartaj ŝtatoj la lokajn pro- blem ojn — p o r tio ankaŭ la dem andojn pri e d u k o .
Ekzistas nun 3 ĉefaj p a r tio j: l tt la „nacionalistoj“
aŭ „lib eralo j“, konservativa p artio subtenem a la kapitolism on. L aŭprincipe ĝi ne estas kontraŭkato- lika (kelke d a katolikoj eĉ ap arten as al ĝi), sed p r a k t i k e ĉiuj kontraŭuloj tie troviĝas. 2* p artio estas „C ountry P a rty “ (kam parana partio), kiu fakte estas branĉo d e „nationalistoj“ . Gi defendas la inter- esojn de la f a r m i s t o j kaj aliaj p ro d u k tan to j.
3® partio estas „L abour P a rty “ (laborista partio), kiu precipe estas su b ten ata per la laboristoj kaj la k a t o - l i k o j . Tam en ĝi nun kliniĝas al „ekstrem ism o“ kaj tio forturnas kelke da subtanintoj aligante ilin al aliaj
f
iartioj. K oncerne la edukan problem on ĝi postulas a „senreligian“ edukon, kio kaŭzas nun gravajn kon- fliktojn kun la katolikoj. Plue ekzistas kelkaj aliaj m algrandaj partioj neinfluaj.La katolikoj kiel unueca korpo ne prenis ĝis nun iun ap artan politikan iniciaton escep te en N ew S outh W ales, pri kio mi rap o rto s pli p o ste. Ili kontentiĝis aparteni al diversaj politikaj grupoj ekzistantaj. La
E
randa plim ulto de la katolikoj estas nek anoj de abour P a rty nek ĝin su btenas, do ili ap arten an te al aliaj politikaj grupoj, ofte ne havas grandan inter- eson je la parlam entaj elektoj eĉ ne d o n an te sian voĉon. T io estas tre bed aŭ rin d a fakto, ĉar la kato- likoj scias — aŭ devus scii — ke la destino de la nacio estas m etita en iliajn m anojn. La katolikoj ja estas la sola societo, kiu havas la ĝustan ideon pri la fajtoj de 1’ hom oj, pri socio, pri fina destino de hom aro. S e la katolikoj p reterlasas, okupi direktantanE
osicion en la ŝtataj aferoj, la lando estiĝas sendia aj m aterialista — kaj A ŭstralio evoluiĝas en tiu d irek to . A p artaj katolikoj en kelkaj okazoj prenis agadan iniciaton politikan; sed oni devis konstati la tendencon forlasi la katolikecon kaj la katolikaj prin- cipoj kuŝas dorm ante. Tiuj katolikoj ne havas iu- specan organizacion p o r subteni kaj certigi — se tio estus necese — sian ag ad o n . O ni ne povas diri, ke iu partio estus „kristana“ , ĉar ĉiu enhavas kristanojn kaj ateistojn.S ed kelkfoje, kiam kontraŭuloj postulas leĝojn profunde tuŝantajn la katolikojn, oni iniciatas decidan ag ad o n politikan, sed nur n e g a t i v a n p o r defendo.
La edukado en A ŭstralio estas ko n tro lata p er la r e g is ta ro ; ĝi estas „libera, m onda kaj d ev ig a“ . La katolikoj longtem pe kontraŭbatalis ĉi tiun sistem on, kreis p roprajn lernejojn kaj konservis ilin sen iu sub- teno p e r la ŝtato — p o rta n te duoblan ŝarĝon de im postoj.
oni certe dum longa tem po povas n u r aten d i iuspecan k u n a g a d o n d e am baŭ eklezioj kaj tio nur, se la o rto d o k saj eklezioj sukcesos, subigi la tipan c e s a r o - a p i s t a n spiriton. La k o m p l e t a reunuiĝo ankaŭ odiaŭ ŝajnas al la h o m a okulo kiel tre m a l p r o k - s i m a idealo. E stus jam g r a n d c g a sukceso, se oni povus realigi kunagadon sur p u b l i k a kam po, kiel tiu ekzistas ekzem ple inter la katolikoj kaj pro testan to j en N ederlando. C ar la historia evoluo — m algraŭ la sen d u b e ekzistantaj sakram entaj, liturgiaj kaj dok- trinaj similaĵoj — efikis tiel akran disunuiĝon, ke ĝi en multaj rilatoj ŝajnas pli profunde ol inter la rom- katolika kaj p ro te sta n ta konfesioj . . .
La d u a grava dem ando estas je n a : K i e l s u k - c e s o s la s e n p e r a , p e r s o n a p r a k t i k a i n t e r - r i l a t i ĝ o i n t e r la d u e k l e z i o j .
R ilate al la s e r b o - o r t o d o k s a eklezio, la ka- tolikaj teologiistoj jam tuj p o st la fondo de 1’ nova j u g o s l a v a ŝtato serĉis rilatojn klarigante la neces- econ d e p raktika kunagado parlam enta sur kultura kam po precipe p o r la lerneja kaj socia problem oj.
S ed ĝis hodiaŭ la sukceso ne estas sufiĉe bona. N e ekzistas atakem a ten d en co en la o rto d o k sa p a s tr a r o ; estan te pasiva ĝi ne havas kom prenon por la kato- likaj idealoj . . .
La d e c i d a n r o l o n tam en en la realproksim iĝo in ter katolikism o kaj pravoslavism o ludos la r u s a o r t o d o k s a e k l e z i o .
O ni devas k o n fe si: la rusa pravoslava eklezio ĝis nun en sia vivo kaj ag ad o en sia p ro p ra lando mal- m ultege estas p ristu d ata. Tam en p o r ni katolikoj estus plej grava ĝin studi tie, kie ĝi sin m ontras prak tik e:
en la rusa vilaĝo, meze d e la rusa popolo mem.
Ni opinias, ke ekzistas nur m alm ultege d a kato- likoj, kiuj sukcesis fari tion. P ro tio nur esto n te estos eble klarigi la tipan karakteron d e la rusa pravo-
slavismo al la okcidenta kulturnacioj.
Mi mem nur kuraĝas fiksi jenajn azertojn, pren- itajn el la persona s p e r to :
N ur en N ew S outh W ales oni kom encis ap artan politikan agadon. Dum la lastaj jaroj la „D em ocratic P a rtv “ (dem okrata partio), pure katolika estas fo n d ata, sed havis vere m algrandan succeson; nur unu m em bro sukcesis. O ni devas k onstati, ke la katolikoj ne unu- igite subtenis la p artion, dub an te ĉu estus prudente>
sen pere p arto p ren i je la elektaj b ataladoj. S e d e sta s kom enco d e positiva ag ad o katolika kaj oni intencas daŭrigi la m iciaton. En V ictoria (kaj la situacio estas simila en aliaj ŝtato j) oni ne entreprenis senperan politikan a g a d o n ; oni nur okaze delegis pacem ajn dep u tato jn p o r elpeti ŝanĝon en kazo de plendoj gravaj.
N untem pe tam en aliaj organizacioj (precipe la P ro te sta n ta F ed eracio kaj la societo p o r enkonduki la Biblion en la ŝtataj lernejoj) k lo p o d eg as enkon- duki la p ro te stan ta n Biblion en la ŝtatajn lernejojn.
La katolikoj plej energie kontraŭstaris tiujn p enadojn kaj en tiu rilato havis sukceson, elek tan te tiun m e- to d o n , ke ili ne destinis proprajn kandidatojn en la balo tad o j, sed subtenis k an d idaton, kiu el aliaj kialoj refuzis la enkondukon de Bibliaj lekcionoj.
E kzistas en A ŭstralio societo nom ita „A ŭ stra la K atolika F e d e ra c io “ , la sola organizo, kiu rep rezen tas la katolikan opinion. Gi direktis la b atalon nom itan p o r defendi la rajtojn de la katolikoj. En N ew S o u tb W ales ĝi organizis senperan politikan agadon for- m ante la supre diritan dem okratan p a rtio n ; sed en ĉiuj aliaj regionoj ĝi estas kontraŭ tiu m etodo d e senpera iniciato politika.
C iutagaj gazetoj katolikaj ne ekzistas, nur n o m b ra de sem ajnaj revuoj (T he T ribune, T he A dvocate>
T he C atholic P ress, T h e S o u th ern C ross). B edaŭ- rinde ili ne havas sufiĉe da su b ten o flanke de la katolikoj mem.
Eklezia revuo.
„B onfarante li transiris." P e r tiuj vortoj estas pri- skribita la su rtera vivo de 1’ Savinto. Tiun ekzem plon sekvas hodiaŭ Pio XIa. ĉ i s hodiaŭ la pordoj de la rusa im perio estus m alferm itaj al l i ; sed la k arito estas la ŝlosilo, kiu ilin malfermis. La el 11 personoj konsistanta p ap a helpkom itato, kiu forvojaĝis en la regionojn de 1’ m alsato, b o n e alvenis T edosion la 25an de aŭgusto kaj dividiĝis tie en plurajn g ru p o jn , kiuj p a rte de R ostovo (la jesuitoj), p a rte de M oskovo (kien iros la Salesianoj), kom encos sian organizan agadon. Laŭ speciala deklaracio de R .P .C a p e l l o , S. J.>
superulo de la kom itato, ĝi havas nepolitikan kaj nereligian karakteron. Krom la disdono de m anĝaĵoj kaj la prizorgo d e la m alsatuloj iom p o st iom in- fanoj devas esti akceptotaj en domoj kaj asiloj kre- otaj. O ni devas akcenti, ke nenia interrilatiĝo ekzistas inter la A p o sto la S eĝo kaj la re g istaro de M oskovo.
L a u n u a lis t o rd c la d o n a c o j s e n d ita j al V a t ik a n o
p o r R uslando kvitancas pli ol 4'/% milionojn d a liroj.
La sinodo de la „ a ŭ t o n o m a u k r a i n a e k - l e z i o “ , kiu dissolvis la kunligon kun la M oskova p atriark o , publikigas alvokon al la hom aro sen di- ferenco d e la konfesio kaj de ŝtato , ĉar ankaŭ la m alsata katastrofo minacas. La sinodo p etas ,,ĉiujn kristanojn de ĉiuj eklezioj kaj kom unum oj je helpo p o r la m alfeliĉega U kraina loĝantaro.
G rava dokum ento, kiu p a rte havas politikan sig- nifon, estas la p ap a letero al la italaj episkopoj p ri
•la sangaj bataloj in^er „faŝistoj“ kaj kom unistoj, pri la „san g aj“ konfliktoj, en kiuj degeneris la partiaj pasioj . . . la rim edo nur povas esti la reveno al D io kaj la vera plenum o de liaj ordonoj. La liberala
La o f i c i a l a p r a v o s l a v a e k l e z i o t u t r u s a kiu ankaŭ p o st la faligo de 1’ cesaropapism o reg as en R uslando, ne nur m a l p r i z o r g i s la religian edukadon de la popolam asoj, sed ĝi jam d e p o st pluraj centjaroj neniel plu plenum is tian taskon.
P rofesoro S t r u v e skribis unu jaro p o st Ia unua revolucio: e n R u s u j o n i n e p l u h a v a s v i d - e b l a n e k l e z i o n . P rak tik e ĉi tiu te ru ra aforism o estas p u r a v e r e c o . La n e v i d e b l a eklezio ek- zistis en la koroj de la s e k t a n t o j , kiuj sin eman- cipiis de la o f i c i a l a eklezio, plue ĉe tiuj i n t e l e k t - u l o j , kiuj pro la spirita liberigo d e sia popolo elektis la m artirecon, kaj fine en kelkej a s k e t a j anim oj: k i o n s i n o f i c i a l e n o m i s „ e k l e z i o “ , n e e s t i s e k l e z i o . La vera eklezio vivis tu te eks- te re de tio , kion sin nomis „eklezio“ : pli bone oni ne povas karakterizi la veran situacion.
L ’ e p i s k o p a r o , en kiu troviĝis kelke da severaj kaj piaj m em broj, e n t u t e estis m o r t a i n s t r u m e n t o eni la mano de la „konsistorioj“ , la lastaj mem in- strum ento de la „sin o d a“ institucio, kaĵ la s i n o d o estis ŝ t a t a m i n i s t r a r o — e ĉ p li servem a, pli sen- vola, senergia ol aliaj m ondaj m inistraroj. K rom la liturgio ĉi tiu tu ta p astra aparato — se ni m alkon- sideras la nevideblan sakram entan karakteron — havis n e n i u n sacerd o tan stam pon, kiel ni konas tion en katolika eklezio — kom encante de 1’ episkopo ĝis la vilaĝa popo. La episkopo nur estis ŝta ta oficisto — kaj la popo unu el la plej m alŝatataj. K ontraŭe d e l’ episkopo la popolam aso kaj la popo m ontris serv- eman m alam o n ; la popo mem estis ^objekto d e mal- estim o sam e kiel la tu ta ŝtata hierarhio oficiala. P o r detaligi la kialojn de tia nekredebla situacio — el kiu konsekvence rezultis la terura revolucio — oni devus m ontri tiel m§dhelan bildon pri la rusa ŝtat- eklezio, ke tio al la plej m ulto de la leg an taro ŝajnus nekredeble.
Sufiĉas, se ni resum e k o n s ta ta s :
(Daŭrig-ota.)
II. K o le k to 1 9 2 2 /2 3 K A T O L I K A M O N D O N u m ero 4 f 1922/23
g azetaro itala iom post [iom dekovras, ke !a P apo tam en povas esti amiko de Italujo. „T im es“ antaŭ nelonge disvastigis la kom unikon, ke inter la Vati- kano kaj la Kvirinalo kontrakto estus signita, per kiu akordiĝus la am baŭflankaj politikoj — kom pren- eble m alvera sciigo.
A liflanke in tertrak tad o j estas kom encitaj inter M adrido kaj la V atikano koncerne la p ro tek to rato n de la kristanoj en Palestino pere de H ispanujo.
Kvankam la itala registaro p reten d as tiun taskon, ĝi certe ne povas atendi, ke la V atikano respektu tion, ĝis kiam la itala ŝtato ordigos la rilatojn al la P apo. ,,A vanti“ rim arkis en tiuj ĉi tagoj, ke „enlaildaj kaj eksterlandaj" aferoj baldaŭ postulas la pripensadon kaj solvon de la „rom a dem ando".
R im arkinda estas la bonvola akcepto, kiun la A p o sto la D elegito d e Japanujo, Msro G i a r d i n i — li ne havas diplom atan karakteron — , trovis en T o k i o . La princreganto H i r o - H i t o , lin akceptis
en solena aŭdienco, kiel oficialan nuncion • • .
T re surpriza estas plue la sciigo, ke la ĝisnuna A p o sto la A dm inistratoro de F i u m e , Msr° C o s t a n - t i n i , estas nom ata kiel A postola D elegito en P e k i n g . O ni scias, ke jam 1918 la kreo de A p ostola Nun- ciejo en la ĥina ĉefurbo kvazaŭ estis realigata, kiam la franca reg istaro , sinapogante je la ,,rajtoj“ de 1’
kontrakto de T i e n t s i n, tiel en Peking kiel en la V atikano m inacante esprimis la opinion, ke ne estus perm esata komenci rektajn interrilatojn diplom atajn inter V atikano kaj ĥina registaro. Pio XI® denove ekpreninte la ideon realigis ĝin sendante n e d ip lo - m atan reprezentanton, kiu sendube ĝustatem pe re- cevos plenan diplom atan funkcion.
Inter la ekleziaj problem oj m om ente la o r i e n t a j dem andoj estas la plej aktualaj, ĝis kiam la rap id eg e alvenanta k a t a s t r o f o d e E ŭ r o p o altiros la tu tan
atenton • • • Fr. R. v. Lama.
Litovujo.
E1 l a g e i n s t r u i s t a v i v o . La 25an kaj 26an de junio en K aŭnas, la ĝistem pa ĉefurbo de la ŝtato, okazis jara konferenco de unuiĝo de katolikoj ge- instruistoj de Litovujo (Lietuvos Kataliku M okytoju Sajunga). P arto p ren is 45 delegitoj el 19 grupoj (filioj) de la unuiĝoj, 35 anoj kaj 25 gastoj. Pasint- jare la unuiĝo pligrandiĝis p er 11 novaj grupoj.
N une la unuiĝo enhavas 27 grupojn, t. e. pli ol po unu grupo en ĉiu distrikto de la lando (en libera de okupacio parto de Litovujo nun sin trovas 20 ad- m inistraciaj distriktoj). G is la 20* Junio la unuiĝo havis 750 geanojn (pasintjare estis nur 310 a n o j):
352 viroj kaj 379 virinoj. La centro de la unuiĝo dum la pasinte jaro enspezis 117.124 aŭksinojn (— germ . mark.). Dum la jaro la unuiĝo faris 93 kun- venojn enlandajn, en kiuj estis faritaj 63 referatoj p o r diversaj dem andoj de la vivo, plue tri som er- libertem pajn pedagogiajn kursojn p o r geinstruistoj.
La unuiĝo eldonas m onatan pedagogian revuon ,,Lietuvos M okykla“ („Lernejo de Litovujo“). En Litovujo nuntem pe estas entute ĉirkaŭ 3250 geinstru- istoj de la diversaj edukaj institucioj. E1 tiuj social- ista geinstruista unuiĝo nom bras ĉirkaŭ ok centojn da a n o j, sed en tiu nom bro ankoraŭ sin trovas iom da g ein stru isto j katolikaj pro diversaj cirkonstancoj.
A liaj restas neorganisitaj. La katolika geinstruista unuiĝo estas kaŝe fondita 1911 sub cara reĝim o, sed sian realan agadon ĝi komencis 1920 per devigo flanke de socialistoj. La organizo de katolikaj ge- instruistoj kreskadas.
E1 la ŝ t a t a v i v o . La l fln de aŭgusto la Litova landkonstituanto (Steigiam asis seimas) finis la diskut- adon kaj akceptis la konstitucion de la nova ŝtato.
La diskutado daŭris en grandaj bataloj inter kato- likaj kaj socialistaj deputatoj. Eq la fina „en b lo c ’a“
voĉdonado de konstituanto partoprenis nur katolikaj deputatoj (kun ses judoj kaj unu senpartiulo). C ar la katolikaj d ep u tato j estas en plimulto (59 el 112-anaro), tiel la konstituanto estiĝis kristana, kon- form e al la plimulto de la lonĝantaro laŭ la religio.
La Litova konstituanto kom encas per tiu fra s o :
„En la nomo de Dio C iopova la popolo de Litov- ujo, dankem e rem em orante glorindajn penadojn kaj altajn oferojn de ĝiaj gefiloj faritajn por liberigi la patrujon, rekonstruinte sian sendependan ŝtaton, kaj volante meti fortajn dem okratajn fundam entojn por ĝia sendependa vivo, fari la kondiĉojn por floro de justeco kaj jurideco kaj garantii egalecon, liberecon kaj bonstaton al ĉiuj civitanoj, kaj la konforman prizorgon de J a ŝtato p o r laboro kaj moralo de la homoj, p er ĝiaj rajtigitaj deputatoj, kunvenintaj en konstituanton, la l an tagon de la m onato aŭgusto de la jaro 1922° akceptis jenan konstitucion de Litova ŝtato .“
La konstitucio konsistas el 108 paragrafoj en 15 ĉa- p itro j: 1. komunaj punktoj (Litova ŝtato estas dem o- krata respubliko), 2. civitanoj (ĉiuj estas egalaj antaŭ la leĝoj), 3. parlam ento (sejm as), 4. registaro (ĝi kon- sistas el respublika prezidanto kaj m inistraro), 5. juĝo, 6. lokaj m em -adm inistraĵoj (Selbstvervvaltungen), 7. la rajtoj de naciaj malplimultoj (ili poyas aŭtonom e pri- zorgi siajn naciajn kulturajn aferojn de popoledukado, d e bonfaro kaj reciproka helpado), 8. defendo de respubliko, 9. la edukadaj aferoj, 10. Ia aferoj de religio kaj kulto, 11. la fundam entoj de ŝtata eko- nomia politiko (en la fundam ento de terposedaĵo estas m etata la principo de privata propraĵo, la bienoj estas dividataj laŭ la leĝoj), 12. financoj de la ŝtato, 13. sociala prizorgo, 14. la aliigo de la kon- stitucio kaj 15. enkondukaj punktoj.
P o r la katolikaro estas interesaj 9. kaj 10. ĉapitroj, kiujn mi ĉi tie citas:
9. L a e d u k a d a j a f e r o j .
§ 78. La edukado de la infanoj estas la plej alta rajto kaj natura devo de la gepatroj.
§ 79. La lernejojn fondas la ŝtato, la mem- adm inistraĵoj, sociaj organizoj kaj apartaj personoj.
Ciuj lernejoj estas en ŝtata kontrolo laŭ Jeĝ - starigitaj limoj.
§ 80. La instruado de la religio estas deviga en lernejoj, esceptinte la lernejojn, fonditajn por infanoj, kies gepatroj apartenas al nenia religia organizo. La religion oni devas instrui laŭ la postuloj de tiu religia organizo, al kiu apartenas la lernanto.
§ 81. La elem entara instruado estas deviga.
La elem entara instruado en la ŝtataj kaj mem- adm inistaĵaj lernejoj estas senpaga.
§ 82. La privataj konfesiaj lernejoj, se ili plenumas la p er leĝoj starigitan minimumon de la program o, ricevas el la ŝtatkaso form etitan p o r edukadaferoj buĝetparton, konform an al la nom bro d a civitanoj kaj lernantoj de Litovujo, oficiale apartenantaj sjjtiu religia organizo, laŭ kies instruo tiuj lernejoj estas gvidataj.
10. L a a f e r o j d e la r e l i g i o k a j k u l t o .
§ 83. A1 ĉiuj en Litovujo ekzistantaj religiaj or- ganizoj la ŝtato garantias la rajton ordiĝi tiel, kiel iliaj ordonoj aŭ statutoj postulas, libere propagandi la instruon de ilia religio kaj plenum adi la cerem oniojn de ilia kulto, fondi kaj ordigi iliajn kultajn domojn, lernejojn, edukajn kaj bonfarem ujn instituciojn, fondi monaĥejojn, religiajn kongregaciojn kaj fraterejojn, kolekti el ilia anaro la im postojn p o r aferoj de la religiaj organizoj, ekposedi movan kaj ’ senmovan havaĵon kaj ĝin adm inistradi.
La religiaj organizoj havas en la ŝtato la rajtojn de jurida persono.
La pastroj estas liberaj de la milita devo.
§ 84. La ŝtato rekonas novaperintajn organizojn religiajn, se ilia instruo de religio aŭ moralo kaj statutoj ne kontraŭas al la publika ordo kaj moralo.
§ 85. La aktoj de la naskiĝo, edziĝo kaj la m orto, farataj p er la anoj de iu religio ĉe iliaj pastroj, se tiuj aktoj kontentigas la leĝe ŝtarigitan form on, havas en Litovujo juridan valoron, kaj la civitanoj ne estas devigeblaj tiujn aktojn ripeti en alia institucio.
§ 86. La dimanĉojn kaj aliajn de la ŝtato rekonit- ajn festotagojn gard as la leĝoj kiel la tagojn de la ripozo kaj la spirita suprenleviĝo.
§ 87. A1 la militistoj devas esti donita la libera tem po p o r plenumi la devojn de llia religio.
A1 la homoj, tenataj en malsanejoj, malliberejoj kaj aliaj publikaj institucioj, devas esti donita ebleco por plenumi la devojn d e ilia religio.
La 2*n de aŭgusto okazis en katedralo-baziliko solena diservo p o r danki Dion okaze de la plenum o de la tasko de 1’ konstituanto — la ellasa konstitucio por novliberiginta historia ŝtato Litovujo.
La 7 an de aŭgusto la prezidanto publikigis la elektadon de nova parlam ento (sejmo), kio okazos la 10an kaj l l ftn de oktobro. La lando jam preparas la elektadon. La katolikoj zorgas la baloton trakon- duki al ilia profito. Deputato S. T i j u n a i t i s .
La katolika junula movado en Katalunio.
(Originala letero de germana Quickbornano.*)
En kataluna lando ekzistas junula asocio, kiu en- tu te m ontras la karakteron de spirita m ovado kaj esence similas al tio, kion ekz. multaj homoj en G er- manujo nomas j u n u l m o v a d o n . La karakteriza signo de tiu asocio estas la energia volo al konscia, verem a, sincera, unuvorte al vere v i v a kristanism o kunligita kun la klopodo esti sinceraj K atalunoj kaj fidelaj H isp a n o j; aŭ kiel tion esprimis S roJ . S e r v a i U s t r e l l : wni volas estiĝi pli kristanaj kaj pli kata- lunaj“ — same kiel en G erm anujo oni fiksis kiel celon, estiĝi pli kristana kaj pli germ ana, bone sciante, ke tiŭj ĝeneralaj vortoj havas specialan profundan en- havon, kiun donas la m oderna junula m o v a d o ka- tolika, tiu m ultbraka fluego, nutrita el novaj fontoj de hom ara kulturevoluo.
La nom ita asocio kaŭze de speciala situacio de la lando rapidege kreskis. Feliĉe sin unuigis la bezono je radikala kristana renoviĝo kun la ekvekiĝanta nacia konscio de 1’ kataluna popolo. La m ovado estis in- iciata de kelkaj pli maljunaj membroj. S ed baldaŭ ĉie aliĝis gejunuloj — knaboj kaj knabinoj — en urboj kaj vilaĝoj form ante liberajn kaj memstarajn grupojn. Ne estas eble kompari la grupan vivon kun tiu en Ger- m anujo; ĉar ĉi tie ĉiuj elem entoj harmonie estas kun- ligitaj; ne ekzistas diferenco inter m o v a d o aŭ o r- g a n i z o , inter studantaj aŭ laboristaj grupoj, inter politikaj aŭ ekonomiaj aŭ profesiaj partioj, direktoj, klopodoj. La ĉefa kialo estas, ke la kataluna popolo ne estas disŝirita, sed u n u e c a k o r p o . Pro tio ĉi tiu junularo f a k t e estas p o p o l a junularo, enhav- anta la plej bonan, la plej vivan, la plej esperplenan parton de la junularo tutlanda.
En nunjara junio oni feste solenis la tagon, kiam la nom bro de la grupoj aliĝintaj plialtiĝis ĝis kvin- cent. Estis vere impona festo sur la M ontserrat, la grandioza m onto, kiu sin levas meze de la kataluna
*) ĉ o je ni publikigas tiun leteron de nia amiko S c h a m a n i, kiu esprimas la impresojn d e jjermana studanto longtempe viv- anta en Hispanujo.
i
1 I I I
i
La abonprezo de K. M.
La definitiva fiksado de konstantaj abon- prezoj estas nuntem pe m alfacilega tasko, ĉar la valutoj d e mez- kaj orient-eŭropaj ŝtatoj ĉiam ŝanĝas.
Ni do devas kalkuli tiel, ke la tu ta abon- intaro e n s u m e kovras la grandajn elspezojn.
K om preneble ni k lo podegas, iom post iom fiksi la prezojn tiam aniere, ke ĉiustata abon- into mem pagos la realan valoron por la elspezoj en sia nacia valuto. Ni esperas, ke kom ence de tria kolekto estos eble laŭ nova kalkulado fiksi pli konstantajn prezoĵn.
Intertem pe ni kore petas, ke ĉiu abonanto ensendu la m onon p o r dua kolekto. E1 teknikaj kialoj estas plej dezirinde, ke ĉiu abon- into kom pletigu sian abonon ĝis N ro 10* de II* k o le k to ; do se iu ekz. pagis ĝis N ro 5* de II* kolekto, li pagu la restaĵon tuj 1 Tiam ni ŝparos multe da tem po kaj mono p o r kon- trolo, librotenado ktp.
E stonte ĉiu n o v a aboninto ricevos la kom pletan kom encitan kolekton.
5 I
%
■b;...
s
>P a g u t u j I V i d u la p r e z o n e n 4* p a ĝ o . ■;
lando kaj d ep o st centjaroj p o rtas la fam konatan grand- egan m onahejon de la B enedektinoj, la sanktejon de K atalu n io : la V irginon de M ontserrat.
La celo de la grandioza m anifestacio estis la so- lena dediĉo de la iunula asocio al la sankta D ipatrino, la patronino de la lando, sub kies protekto la ge- junularo sin m etis en speciala formo akcentante la ardan deziron je realigo de la kristanaj kaj katalunaj idealoj.
A m baŭ flankoj de la m ovado, la religia kaj la
E
atrolanda, trovis bonan esprim on okaze de la festo.a plej im presa m om ento estis la komuna l i t u r g i a D iservo, dum kiu miloj kaj miloj da partoprenantoj m istere sin unuigis kun Jesu-K risto en la sankta ko- munio. La liturgiaj kantoi estis kantataj de la t u t a m ultnom bra ĉeestan taro kaj estis kvazaŭ kortuŝanta ĝojkriego, kiam en la tu ta eklezio resonis en belege kaj harm onie kantataj G regorianaj melodioj la „Alle-
luja psallite . . a •
Dum la festo kataluna amiko diris al m i: „Ci tiu tag o ne plaĉas al la K astilian o j; ĝi estas tro kata- luna.“ O ni devas studi la historion p o r kompreni la diferencon inter K atalunio — same aliaj lanaoj ekz.
la Baska kaj A ragona landoj — kaj Kastilio. Ili kontraŭ- batalas la „c e n t r a 1 i s m o n“ de M adrid. Disiĝu de M adrid, ne disiĝu de H ispanujo, tio estas ilia devizo.
Ili alceladas kunfederacian ŝtatform on.
Ĉe la K atalunoj, kiuj sin diferencas p er fidela konservado de nacia karaktero kaj sindona amo al la nacia reĝo kaj la dum centjaraj ŝtataj liberecoj, tiu federacia m ovado m ontras precipe energian kaj cel- konscian form on. Pro tio ŝajnas al ili memkompren- eble, ke oni uzu la k a t a l u n a n l i n g v o n ; la oficiala kastiliana al ili estas „frem da“ lingvo.
Speciala uniformo por la gejunula m ovado kiel en Germ anujo („K luft“ ) ne ekzistas. Tam en oni ĝoje konstatas klopodon, forigi lam albelajn m odvestaĵojn — venintaj de Parizo — kaj porti simplan belan nacian vestaĵon. Kun ĝoio ili flegas la naciajn kantojn, dans- ojn, kaj festojn kaj la tu ta popolo bonvole kaj en- tuziasm e ilin kom prenas kaj subtenas — alie kieJ en Germ anujo.
La kataluna junula m ovado ne ankoraŭ ekzistas dum multaj jaroj. La teoria solvomo de la „grandaj problem oj“ , kiel ni ĝin vidas nuntem pe en la ger- mana religia junula m ovado ne ankoraŭ sin m ontras v id e b le ; tam en serĉem a observisto en la hodiaŭa evoluo jam klare povas konstati la ĝerm ojn de la venontaj okazintaĵoj. Ne estas dubo, ke la evoluo estos simila al la historio de 1’ m ovado germ ana . . .
Mi finas, esprim ante la esperon, ke la k o m u n a k r i s t a n a s p i r i t o formu kaj kom pletigu ĉiun po- polon laŭ sia nacia karaktero, tiel ke la popoloj — kiel individuaj personoj al familio — unuigu sin en tutm onda kristana popolfam ilio I
Montserrat, julio 1922. Viktor S c h a m a n i.
E1 ĉiuj landoj.
U sono» La p r o g r e s o d e 1' k a t o l i k i s m o . E1 la plej nova oficiala statistiko oni vidas feliĉan progreson de 1’ eklezio.
La nombro de la katolikoj nuntempe estas 18,104.000 kaj en la kolonioj 10,453.000; plimultiĝo en la lasta jaro 435.000; pastroj 22.049; katolikaj lernejoj entute 6258 kun 1,852.000 infanoj;
plimultiĝo 210 kun 81.000 infanoj; en la mezogradaj lernejoj kaj universitatoj oni kalkulas entute 19.800 studantojn; en la seminarioj 6600; en la kolegioj 13.900; nombro de la geinstru- istoj kaj profesoroj en tiuj lernejoj 54.200.
L a k a t o l i k a u n i v e r s i t a t o en W a s h i n g t o n . La 25®n de julio lia papa Moŝto scndis leteron al la episkoparo de Usono, kie li akccntis la grandan gravecon de katolikaj universitatoj kaj esprimis la konvinkon, ke unu granda kaj bone perfektita universitato komence estus preferinda. Feliĉe la sola katolika universitato ĉn Washington boncge progresas; entute
