W Y D A W N I C T W O
I Z B Y P R Z E M Y S Ł O W O - H A N D L O W E J W P O Z N A N I U
O rg a n p u b lik a c y jn y Wojewódzkiego Wydziału Aprowizacji i Handlu, Wojewódzkiego Wydziału Przemysłowego, Izby Przemysłowo-Handlowej i Izby Rzemieślniczej w Poznaniu
Role II 6 kw ietn ia 1 9 4 6 N r 14
N o w y d e k re t o p o d a tk u d o ch o d o w ym
Część V . 3 Zw iązek gospodarczy między w ydatkiem a źródłem przy
chodów.
Stara ustaw a o p o d a tk u do cho do w ym z a w ie ra ła w ro z
dziale o o d lic z e n ia c h (art. 10 ustęp dru gi) w y ra ź n y przepis, iż pewne ściśle o k re ś lo n e w y d a tk i, a m ia n o w ic ie :
a) o d s e tk i od d łu g ó w oraz
b) w a rto ść pien iężn ą re n t i trw a ły c h cię żaró w op ar
ty c h na ty tu ła c h p ra w n y c h o d lic z a się ty lk o o ty le , o ile ciążą na ź ró d ła c h dochodu, po dlega ją cego p o d a tk o w i i p o zostają w z w ią z k u gospodarczym z t y m i ź ró d ła m i. ,
J a k k o lw ie k ówczesna ju d y k a tu ra u o g ó ln ia ją c tę zasadę, w y p o w ia d a ła się n ie je d n o k ro tn ie w ty m sensie, iż w y m o giem p o trą c a ln o ś c i k o sztó w o sią g n ię cia p rz y c h o d ó w je s t zw iązek p rz y c z y n o w y i gospodarczy ze źródłem dochodu, z któ re g o p o k ry w a n e są k o s z ty celem o sią g n ię cia i u trz y m ania tegoż źródła, to je d n a k om aw iane p o s ta n o w ie n ia sta re j u s ta w y o p o d a tk u do cho do w ym s ta n o w iły w yra źn e og ran iczen ie o d lic z a ln o ś c i odnośnych w y d a tk ó w .
Pozostaje do rozw ażenia, czy k o n s tru k c ja ty c h zasad w fo rm ie og ran iczen ia b y ła dobra oraz czy i w ja k ie j m ie rze om aw iane zasady rozciąg
nąć n a le ż y na spraw ę k w a lif i
k a c ji w y d a tk ó w p o d rządem n o w ego d e k re tu o p o d a tk u docho
dow ym .
W y d a je się, iż w p ro w a d z o ne przez starą usta w ę o g ra n i
czenie b y ło p o n ie k ą d zbędne.
Zasada w y ra ż o n a w te j u sta w ie je s t p rz e c ie n ic z y m in n y m , ja k prostą k o n s e k w e n c ją p o ję c ia dochodu i p o lic z a ln y c h w y da tków , p rz y ję te g o przez u- stawę w o d ró ż n ie n iu od p rz y b y tk ó w m a ją tk o w y c h i analo
g ic z n y c h u b y tk ó w z m a ją tk u p o da tn ika .
I bez tego ograniczenia, z s&niBcjo ducha u s ta w y o podat- k u d o c h o d o w y m m ożna w y d e - dukow ać, iż c a ło k s z ta łt p rz e p i
sów odnoszących się do w y d a t
ków , z w ią z a n y c h z o s ią g n ię ciem , zachow aniem i zabezpie
czeniem prz y c h o d ó w , m a na celu nie ty lk o ochronę in te re sów S karb u Państwa przed m o ż liw y m fik c y jn y m uszczuple
niem dochodu w zeznaniach p o d a tn ik a , iecz ta kże z d ro w ą ten
d e ncję gospodarczą p o p ie ra n ia t y lk o w y d a tk ó w p r o d u k c y j
nych , będących w z w ią z k u gospodarczym ze ź ró d ła m i do
chodu.
R ó w nież n o w y d e k re t w rozd zia łach : „p rz e d m io t o p o d a tk o w a n ia " oraz „z w o ln ie n ia p rz e d m io to w e " sto i na sta
n o w is k u , iż dochodem p o d a tk o w y m je s t suma n a d w y ż e k z po szczególnych ź ró d e ł p rz y c h o d ó w zna nych d e k re to w i;
n a tom ia st n ie w lic z a do dochodu n a d z w y c z a jn y c h w p ły w ó w m a ją tk o w y c h w po staci spadków , le g a tó w , d a row izn, w y granych, posagów, sum ub ezpieczeniow ych, spłat w ie rz y teln ości.
D zie je się ta k dlatego, iż w p ły w y te s ta ją się do piero n o w y m i ź ró d ła m i p rz y c h o d ó w oraz p o d a tk u dochodow ego.
Stąd też i analogiczne u b y tk i m a ją tk o w e , ja k : w y p ła ty spadków , le g a tó w , da row izn, w y g ra n y c h , posagów, sum k a u c y jn y c h , s p ła ty d łu g ó w , muszą b y ć tra k to w a n e ja k o w y d a tk i czynione z s u b sta n cji m a ją tk o w e j a nie z dochodu, ch o cia żby p o d a tn ik c z y n ił je fa k ty c z n ie ze swego dochodu.
W y d a tk i ta k ie n ie w ą tp liw ie nie ciążą na ź ió d ła c h dochodu po dlega ją cego p o d a tk o w i
darczym z ty m i źró d ła m i
W tym numerze:
N o w y d e k re t o p o d a tk u d o ch o d o w ym — K o m ite ty O b y w a te ls k ie P ożyczki O d b u d o w y K r a ju — P rzy- ' d z ia ł art. w łó k ie n n ic z y c h i o b u w ia — P odstaw y w y m ia ru s kła d e k u b e zp ie cze n io w ych — P oradnik księ go w eg o — Z ąga dn ien ie z ks ią ż k o w o ś c i - - K o m u n ik a ty
W najbliższych numerach:
N o w y d e k re t o p o d a tk u do cho do w ym — Zabudo w a Starego M ia s ta w P oznaniu — P ubliczna gos
p o da rka lo k a la m i — Zadania C echów — H a nd el za g ra n iczn y — P ora d n ik Księgowego — K o m u n i
k a ty .
Stałe działy:
S karbow ość — K sięgow ość — Pieniądz i k re d y t — S pra w y socjaln e — K o m u n ik a c ja — U sta w o d a w stw o h a n d lo w e — A d m in is tra c ja prze m ysło w a — P rzem ysł — Rzemiosło — H a nd el
i n ie pozostają w z w ią z k u gospo- Je że li fa s a d a ta n ie z n a j
dzie w y ra z u w rozporządzeniu w y k o n a w c z y m do now ego de
k re tu to . ta k będzie ona słusz
n ie w y n ik a ła z ducha prze p i
sów o p o d a tk u dochodow ym , ja k k o lw ie k n o w y d e k re t nie za
w ie ra ,w te j m ie rze generalnego po sta n o w ie n ia na w z ó r starej u s ta w y o p o d a tk u dochodo
w y m , k tó ra w art. 8 w y ra ź n ie sta n o w iła , że z p rz y c h o d ó w o s ią g n ię ty c h z poszczególnych ź ró d e ł nie m ogą b y ć m ię dzy in n y m i p o trą con e „ w y d a tk i i s tra ty n ie zw iązane z osiąg nię
ciem do chodu".
Jeże li w ię c k to ś w y p ła c ił pew ną sumę ty tu łe m należnego
¡spadku, d a ro w iz n y , le ga tu , prze
granej, posagu, k a u c ji, s p ła ty długu, to n ie m ó g łb y w y d a tk u tego an i p ro c e n tó w od w y p ła conej sum y odlicza ć od swego dochodu, bez ró ż n ic y czy w y p ła ty te j d o k o n a ł w całości lu b w części z swego m a ją tk u w gotów ce, czy też p rz y pom ocy z a c ią g n ię te j w ty m celu p o życzki.
-
106
-T ak samo o d s e tk i od d łu g ó w o s o b is ty c h m ogą b yć t y l
k o o ty le uw zglę dn io ne, o ile b y ły z aciąg nię te d la celów p ro d u k c y jn y c h os o b is ty c h i rzeczo w ych , a przez to pozo
s ta ją w z w ią z k u gospodarczym z ź ró d ła m i dochodu.
D la u ła tw ie n ia to k u rozw ażań poruszonego zag ad nie nia z w ią z k u gospodarczego m ię d z y w y d a tk ie m a źró d łe m p rz y chodów, p o s łu ż y m y się p rz y k ła d e m z p r a k ty k i a d m in is tra c y jn e j: p o d a tn ik o d lic z a od dochodu sumę x , w y p ła c o n ą przez niego córce ty tu łe m odsetek od z a h ip o te k o w a n e j przez niego na n ie ru c h o m o ś c i sum y posag ow e j.
Je ż e li d e k re t o p o d a tk u d o ch o d o w ym n ie o p e ru je po
ję c ie m „z w ią z k u gospodarczego" to b y n a jm n ie j n ie można jeszcze tw ie rd z ić , że, ju ż samo z a h ip o te k ow an ię d łu g u na źró d le dochodu uzasadnia p rz y ję c ie is tn ie n ia z w ią z k u go
spodarczego m ię d z y ty m źród łe m a w y d a tk a m i na od setki.
In te rp re ta c ja ta k a b o w ie m n ie d a ła b y się pogodzić z lo g ic z n y m i zasadami p rz e p is ó w ;o p o d a tk u do cho do w ym , w e d łu g k tó r y c h n a le ż y dedukow ać z w ią z e k gospodarczy w y d a tk u z p e w n y m prze dm io tem m a ją tk o w y m ja k o źród łe m dochodu, a zatem zw iązek, c h a ra k te ry z u ją c y się przede w s z y s tk im w y m o g a m i g o s p o d a rk i da nym ź ró d łe m ju ż p rz y p o w s ta n iu zobow iązania, rodzącego te w y d a tk i, o k tó ry c h po trą c e n ie chodzi.
Jasną je s t rzeczą, że n ie m ożna m ó w ić o z w ią z k u go
spodarczym w ty m ro z u m ie n iu m ię d z y w y d a tk ie m na o d s e tk i od sum y posagow ej, w y p ła c o n e przez p o d a tn ik a córce, a nieru ch o m o ścią p o d a tn ik a ja k o źród łe m dochodu.
O g ó ln ie m ó w ią c sam fa k t zabezpieczenia z a c ią g n ię te j p o ż y c z k i na hip o te ce nie ru c h o m o ś c i n ie d o w o d zi jeszcze is tn ie n ia z w ią z k u gospodarczego m ię d z y p o życzką a ź ró d ła m i dochodu, po niew a ż ta k a k a u c ja h ipo te czna s łu ż y ć m o że ró ż n y m celom i w y d a tk o m .
W ła ś n ie w po w yższym p rz y k ła d z ie chodzi o zabezpie
czenie sum y posagow ej, k tó ra n ie obciąża dochodu lecz m a ją te k p o d a tn ika .
Ina czej ma się rzecz, je ż e li n a b y w c a m a ją tk u p rz e jm u je na sw ó j rach u n e k d łu g i i in n e c ię ż a ry hipoteczne, k tó re w chodzą w s ta ły zw iązek go spo da rczy z prze dm io tem m a
ją tk o w y m ja k o źród łe m dochodu. *
W ty m stan ie rzeczy m ożna po w ie dzieć, że is to ta z w ią zku gospodarczego m ię d z y w y d a tk ie m na p o k ry c ie odse
te k od p o życzki, a źró d łe m dochodu po le ga na sposobie fa ktyczn e g o u ż y c ia samej p o ż y c z k i, a n ie na sposobie p o k ry w a n ia odsetek.
Is tn ie n ie z w ią z k u gospodarczego w y p a d n ie p rz y ją ć w p rz y p a d k a c h u ż y c ia p o ż y c z k i na dzia ła ln o ść gospodarczą, d o tyczącą ź ró d ła p rz y c h o d ó w a w ię c np. na stw orze nie ź ró dła, je g o rozszerzenie, u d osko na len ie, od no w ie n ie , na u m o
ż liw ie n ie osiąg nię cia lu b zw iększen ia prz y c h o d ó w .
Rzecz jasna, że należeć tu będą także p o ż y c z k i, k tó re o b c ią ż y ły ju ż ź ró d ło dochodu w c h w ili je g o n a b y c ia przez p o d a tn ik a i z o s ta ły przez nie g o prze ję te .
T y p o w y m p rz y k ła d e m będzie tu osoba p ra w n a ja k o p o d m io t p o d a tk u dochodow ego, u k tó r e j ju ż samo d o m n ie m anie m usi prze m aw iać za ty m , iż w y d a te k na op rocen
to w a n ie zaciąg nię te go d łu g u pozostaje w z w ią z k u gospo
darczym ze źró d łe m dochodu.
2. Poszczególne g ru p y k o s z tó w uzyska nia.
J a k w s p o m n ie liś m y , n o w y d e k re t w y m ie n ia w art. 10 szczególne g ru p y w y d a tk ó w , k tó re ró w n ie ż zalicza do kosz
tó w w celu osiągnięcia, zachow ania lu b zabezpieczenia p rz y chodów . N a leżą do n ich :
1. p ra w id ło w e , coroczne o d p is y na zużycie; co do te r
m in o w y c h p ra w m a ją tk o w y c h n a b y ty c h o d p ła tn ie o d p is y te p o w in n y być oblicza ne w stosunku do w a rto ś c i i czasu k o rz y s ta n ia ; w a rto ś ć p rz e d m io tó w p o d le g a ją c y c h zu ż y c iu n a le ż y p rz y ją ć dla c e ló w o b lic z e n ia w y s o k o ś c i o d p isó w na zużycie w e d łu g n o rm u s ta lo n y c h w ty m c e lu przez m in is tra S karbu w drodze rozporządzenia.
C hodzi tu o zagad nie nie a m o rty z a c ji. Z u w a g i na ro z
p ię to ś ć i a ktu aln ość tego ważnego p ro b le m u p o ś w ię c im y m u w je d n y m z n a jb liż s z y c h n u m e ró w „ T y g o d n ik a " osobny
a rty k u ł. ,
Już dziś jednak, uw aża m y za w skazane p o d k re ś lić , iż p rze pro w ad zen ie a m o rty z a c ji za ro k 1945 n a p o tk a na n ie p rze zw ycię żon e tru d n o ś c i przede w s z y s tk im z u w a g i na b ra k prze pisów , n o rm u ją c y c h spraw ę u s ta la n ia w a rto ś c i p rze d m io tó w , p o d le g a ją c y c h a m o rty z a c ji.
W y d a je się zatem rzeczą nieo dzow ną b y te no rm y , ja k ie m in is te r S karbu u s ta li w o p a rc iu o dele gację za w a rtą w art.
10 now ego d e k re tu o p o d a tk u dochodow ym , stosowane b y ły ró w n ie ż do w y m ia ru p o d a tk u dochodow ego za ro k 1945.
2. s tra ty częściowe iu b c a łk o w ite na p rz e d m io ta c h m a ją tk o w y c h , służących do osiąg nię cia , zachow ania lu b za
bezpieczenia p rzych o d ó w .
N o w y d e k re t w p row a dza do n io słą zm ianę do p o stano
w ie ń o o d lic z a ln o ś c i s tra t w p o ró w n a n iu do p rze p isó w sta
re j u s ta w y o p o d a tk u do cho do w ym , k tó ra sta n o w iła , że p o trą c e n iu p o d le g a ją „ s tr a ty częściowe lu b c a łk o w ite w prze d
m io ta c h p o d le g a ją c y c h z u ż y c iu i służących do osiąg nię cia dochodu".
Znosi on m ia n o w ic ie w całości dotychczasow e o g ra n i
czenie o prze dm io tach „p o d le g a ją c y c h z u ż y c iu ", co w y ra ź n ie zm ierza do znacznego rozszerzenia m o ż liw o ś c i p o trą cania s tra t -na w s z y s tk ic h prze dm io tach m a ją tk o w y c h , s łu żących do osiąg nię cia , zachow ania lu b zabezpieczenia p rz y chodów.
W spom n ia ne m o ż liw o ś c i p o trą c a n ia s tra t zosta ją nadto po g łę b io n e przez w p ro w a d z e n ie p o trą c a łn o ś c i s tra t częścio
w y c h lu b c a łk o w ity c h na prze dm io tach m a ją tk o w y c h , s łu żących n ie ty lk o — ja k pod rządem sta re j u s ta w y o p o d a t
k u do cho do w ym — do osiągnięcia, lecz ró w n ie ż do zacho
w a n ia lu b zabezpieczenia przych od ów .
T ak w ię c odpadło w n o w y m de krecie og ran iczen ie po- trą c a ln o s c i s tra t do p rz e d m io tó w z p o w o d u ich zużycia.
W ty m stanie rzeczy p rz e s ta je b yć zasadną d o tychcza
sowa w y k ła d n ia p o ję c ia p o trą c a ln e j s tra ty , k tó re w danym źró d le dochodu b y ło ściśle ograniczone. Poza b o w ie m w y m ie n io n y m i w art. 6 sta re j u s ta w y o p o d a tk u dochodow ym s tra ta m i w p rze d m io ta ch p o d le g a ją c y c h zu ż y c iu i służących do o siąg nię cia dochodu, do p o trą c e n ia n a d a w a ły się je d y n ie s tr a ty w y n ik łe p rz y e k s p lo a ta c ji danego źródła, M o g ły w ię c w c h o d z ić w rachubę ty lk o s tra ty , k tó re z m n ie js z a ły lu b ca ł
k o w ic ie p o c h ła n ia ły w y n ik i e k s p lo a ta c y jn e danego źródła, n ie zaś ta k ie , k tó re p o w o d o w a ły u b y te k samej s ub stancii źródła.
N a p o d k re ś le n ie z a s łu g u je w n o w y m de kre cie o g ra n i
czenie (nie zm ienione zresztą) s tra t częściow ych lu b c a łk o w ity c h je d y n ie do p rz e d m io tó w m ajątkovzych ; stąd też je - żelr d e k re t m ó w i o stratach na prze dm io tach m a ją tk o w y c h , to n ie ma na m y ś li p ra w m a ją tk o w y c h , k tó re to p o ję c ie w in n y c h przepisach d e k re tu w y s tę p u je w y ra ź n ie i je d n o znacznie.
J e ś li m ow a je s t o p o trą c a łn o ś c i strat, n a le ż y poruszyć sprawę na leżności n ie ścią g a ln ych , k tó ra szczególnie in te re suje p o d a tn ik ó w , p ro w a d zą cych k s ię g i ha nd low e w e dłu g w y m o g ó w kod eksu ha ndlow ego.
Pod rządem sta re j u s ta w y o p o d a tk u do cho do w ym w y tw o rz y ła się w spra w ie należności n ie ścią g a ln ych , s p is y w a n y c h na s tra ty p rz y w y m ia rz e p o d a tk u , dochodow ego p ra k ty k a , k tó r e j je d n o lite zasady p rz y u w z g lę d n ie n iu stan ow iska ju d y k a tu ry , z a c h o w a ły w ś w ie tle now ego d e k re tu w dość znacznej m ie rze swą aktu aln ość;
a) p rz y s p is y w a n iu na s tra ty należności n ie ś c ią g a ln y c h w p ro s t z danego rach un ku, n a le ż y p rz y w y m ia rz e p o d a tk u dochodow ego uznać słuszność s p is y w a n ia na s tra ty nie ty lk o w te d y , je ż e li przedłożone z o s ta ły ścisłe d o w o d y n ie ś c ią g a l
ności, s tw ie rd za ją ce upadłość d łu ż n ik a , bezskuteczność p ro cesu, ugodę m ię d z y d łu ż n ik ie m a w ie rz y c ie le m itp ., lecz ró w n ie ż i w te d y , g d y p o d a tn ik up raw dop od ob ni, że w c h w ili spisania na s tra ty w ie rz y te ln o ś ć b y ła nieściągalna.
W y lic z e n ie p rz y p a d k ó w p ra w d o p o d o b ie ń s tw a n ie ś c ią g a ln o ści p e w n y c h w ie rz y te ln o ś c i nie iest m o ż liw e , m ogą być one różne, a ocena każdego m usi b y ć in d y w id u a ln a ; w k a ż d y m je d n a k p rz y p a d k u n a le ż y p rz y to c z y ć o k o lic z n o ś c i na up ra w d o p o d o b n ie n ie nieścią ga ln ości.
Zasada ta1 z n a jd u je po śred nie p o fw ie rd z e n ie w po stano
w ie n ia c h art. 13 p k t. 10 no w ego d e kre tu , k ie d y to m ó w i on o rezerw ach przeznaczonych na p o k ry c ie należności, „ k t ó ry c h nieściągalność została ud o w o d n io n a lu b u p ra w d o p o do b n io n a ".
W ty m stanie rzeczy p o w in n y b y ć uznane za po trą - calne:
1. należności nieścią ga ln e, spisane na s tra ty w p ro s t z ra c h u n k u danego d łu ż n ik a oraz
2. k o n k re tn ie oznaczone należności nieściągalne, z ró w now ażone przez u tw o rz e n ie w p a syw a ch specjalnego ra c hu nku n ie ś c ią g a ln y c h w ie rz y te ln o ś c i, pod w a ru n k ie m , iż ta k w je d n y m ja k i w d ru g im p rz y p a d k u p o d a tn ik u d o w o d n i lu b w dostatecznie w ia ro g o d n y sposób u p ra w d o p o do b n i nieściągalność ty c h należności.
b) Jeże li chodzi o k w e s tię u d oku m ento w an ia , to zasad
ność od pisu na s tra ty , przeprow adzonego w księgach h a n
d lo w y c h , p o w in n a być oceniana w od niesie niu do w a ru n k ó w
tego okresu o p era cyjne go , k tó re g o d o ty c z y odnośne zam k n ię c ie rachunkow e.
D e c y d u je zatem stan rzeczy w okre sie o p e ra c y jn y m . N a to m ia s t b y n a jm n ie j n ie znaczy to, że p o d a tn ik może za
sadności odpisu dow odzić ty lk o do kum e ntam i pocho dzą cym i z okresu o p e ra c y jn e g o ; p rz y d a tn o ś c i d o k u m e n tó w i ' “ 5'0 ś ro d k ó w d o w o d o w y c h nie w y k lu c z a b y n a jm n ie j ic h po cho
dzenie z czasu przed okresem o p e ra c y jn y m lu b po ty m
okresie, b y le ty lk o treść ic h m ia ła słu żyć do stw ie rd z e n ia stan u rzeczy w ła ś n ie w ty m okresie.
P rzeciw nego z a p a try w a n ia n ie m ogą uzasadniać po sta
n o w ie n ia art. 14 now ego d e k re tu o p o d a tk u dochodow ym , gdyż' sta n o w ią one norm ę p ra w a m aterialn eg o, a zup ełnie nie z a jm u ją się dziedziną p ra w a form alne go.
(Ciąg dalszy w następnym num erze).
m g r Z. M ie lc a rz e w ic z
Komitety Obywatelskie
Odbudowy Kraju Premiowej Pożyczki
Is to tn y m zadaniem K o m ite tó w O b y w a te ls k ic h P. P. O. K.
je s t zapew nienie pow szechności oraz ró w n o m ie rn e g o i o ile m ożności s p ra w ie d liw e g o ro z d z ia łu • s u b s k ry p c ji P ożyczki O d b u d o w y K ra ju ma w s z y s tk ie w a rs tw y społeczeństwa.
Rząd _ a n a liz u ją c prze d w o je n n e p o ż y c z k i — s to i na stan ow isku, że u d z ia ł ś w ia ta p ra c y w ic h s u b s k ry p c ji w y n o s ił o k o ło 60 procent, podczas g d y u d z ia ł tego ś w ia ta w dochodzie społecznym b y ł n ie w s p ó łm ie rn ie niższy.
K o le jn o n a jw ię c e j s u b s k ry b o w a li: 1. ś w ia t p ra c y , 2.
w ie lk i przem ysł, 3. finanse, 4. handel, 5. iz e m io s ło a n a j
m n ie j ro ln ic tw o i w o ln e zaw ody. _
Stąd też n ie je d n o k ro tn ie po dkre ślan o, że ch a ra k te r F.
P O. K. m usi być c a łk o w ic ie o d m ie n n y. Teraz muszą dac przede w s z y s tk im ci, k tó rz y w czasie w o jn y i po w o jn ie
sie w z b o g a c ili. ,,
Prace o k o ło s u b s k ry p c ji po dzielone z o s ta ły w te n sposob.
że Urząd D łu g ó w Państwa z a jm u je się org a n iza cją te c h n i
czną s u b s k ry p c ji, a de legat m in is tra S karbu do spraw P.
P. O. K. stroną o rg a n iz a c ji społecznej i propagandow ą.
1. Schem at K o m ite tó w O b y w a te ls k ic h .
C elem zap ew nie nia m o ż liw ie n a jle p s z y c h w y n ik ó w s u b s k ry p c ji po w o łan o do w s p ó łd z ia ła n ia w a k c ji s u b s k ry p c y jn e j aparat społeczny a m ia n o w ic ie :
1. N a c z e ln y K o m ite t O b y w a te ls k i P rem iow e j P ożyczki O d b u d o w y K ra ju w W a rs z a w ie oraz 2. S tołeczny K o m ite t P. P. O. K.; na te re n ie zaś całego Państwa: 3. W o je w ó d z k ie , 4. P ow iatow e, 5. M ie js k ie , 6. D zieln ico w e, 7. D om ow e, „ 3- G m inne oraz 9. G rom adzkie K o m ite ty O b y w a te ls k ie P.
P O. K.
W sie dzib ie m ia sta w o je w ó d z k ie g o , (w Poznaniu) z o r
g a n iz o w a n y będzie n ie za le żn ie od W o je w ó d z k ie g o K o m i
te tu na d to P o w ia to w y oraz M ie js k i K o m ite t O b y w a te ls k i.
W sie dzib ie m ia sta p o w ia to w e g o z o rg a n iz o w a n y będzie o b o k P ow ia to w eg o także M ie js k i K o m ite t O b y w a te ls k i.
M ie js k ie K o m ite ty O b y w a te ls k ie pow staną ró w n ie ż w m iastach nie będących sie d zib ą p o w ia tu . , .
W m iastach szczególną w a gę p rz y w ią z y w a ć się będzie do w s p ó łd z ia ła n ia D o m o w ych K o m ite tó w — tam, gdzie one is tn ie ją . Do zadań a k c ji po ży c z k o w e j K o m ite ty D om ow e d o k o o p tu ją p rz e d s ta w ic ie li ś w iata pra cy, na og ól n ie w c h o dzących d o tychczas w skła d K o m ite tó w D om ow ych.
Praca D o m o w y c h K o m ite tó w ko n c e n tro w a ć się będzie w D z ie ln ic o w y c h K o m ite ta c h a ta z k o le i w M ie js k im K o m itecie.
Za pożądane uw aża s ię p o w o ła n ie do ż y c ia na teren ie ka żd e j g m in y w ie js k ie j G rom ad zkich K o m ite tó w w s p ó łd z ia ła ją c y c h z G m in n y m K om ite tem .
2. S kła d K o m ite tó w O b y w a te ls k ic h .
N a p ie rw s z y p la n w y s u w a się P rezyd iu m K o m ite tó w . P rzy w y b o rz e P rezyd iu m k o m is je o rg a n iz a c y jn e p o w in n y k ie ro w a ć się n a s tę p u ją c y m i k ry te ria m i:
1. P rzew odniczący p o w in ie n b y ć osobą pow szechnie znaną i po pu larn ą, cieszącą się ró w n ie ż zaufaniem sfer g o spodarczych, a w ię c w a rs tw k u p ie c k ic h , p rze m ysło w ych , rz e m ie śln iczych itp., dającą g w a ra n c ję o b ie k ty w n e g o i szcze
rego p ro w a dzen ia a k c ji.
2. W iceprzewodniczący w lic z b ie 3 do 5 w W o je w ó d z k ic h K o m ite ta c h , a 1 do 3 w P o w ia to w y c h , M ie js k ic h i G m in n y c h K o m ite ta c h , p o w in n i rep rezentow ać poszczegól
ne w a rs tw y czy g ru p y społeczne, a w ię c : handel, przem ysł, w o ln e zaw ody, ro ln ic tw o i ś w ia t pracy..
3. Sekretarzem W o je w ó d z k ie g o K o m ite tu , p o w in ie n b yć w y b ra n y de legat w o je w ó d z k i do spraw P. P. O. K., zam ia
n o w a n y ju ż na teren każdego w o je w ó d z tw a przez delegata m in is tra S karbu do spra w P. P. O. K., a to dla u trz y m a n ia
je d n o to ro w o ś c i d z ia ła n ia c z y n n ik a urzędow ego z W o je w ó d z k im K o m ite te m O b y w a te ls k im .
B iu ro D e le g a tu ry W o je w ó d z k ie j je s t jednocześnie sie
dzibą W o je w ó d z k ie g o K o m ite tu P. P. O. K.
W P o w ia to w y c h i M ie js k ic h K o m ite ta c h pożądane jesi.
b y na pe łn iące go ho no ro w ą fu n k c ję sekretarza w y b ra n y b y ł p rz e d s ta w ic ie l Z w ią z k u Zaw odow ego P ra c o w n ik ó w S kar
bo w ych . , ,
4. S k a rb n ik p o w in ie n re k ru to w a ć się z posrod p ra co w n ik ó w lo k a ln y c h in s ty tu c y j k re d y to w y c h (K. K. O. itp.).
Poza P rezyd iu m w in n i w e jś ć w sk ła d K o m ite tó w — k tó re lic z y ć m ogą od k ilk u (w G m inn ych) do k ilk u d z ie s ię c iu (w W o je w ó d z k ic h ) osób — p rz e d s ta w ic ie le n a jw a ż n ie js z y c h zrzeszeń k u p ie c k ic h , p rz e m y s ło w y c h , rzem ieśln iczych , r o l
niczych, w o ln y c h zaw odów , p ra c o w n ic z y c h z w ią z k ó w za
w o d o w y c h , d a le j p rz e d s ta w ic ie li w y z n a ń re lig ijn y c h , w o j- • ska, p a r ty j p o lity c z n y c h , o rg a n iz a c y j a rty s ty c z n y c h i m ło dzieżow ych, o rg a n iz a c y j w yższe j użyteczności p u b lic z n e j, ja k : P. C. K , Liga M orska , Z. H. P., P o lski Z w ią ze k Z a
chodni itp .
3. D ziała ln ość K o m ite tó w O b y w a te ls k ic h .
K a żd y K o m ite t d z ie li się na 3 sekcje: 1. norm , 2. p ro pagandow ą, 3. k o n tro li i dzia ła w ścisłym po ro zu m ie n iu z w ła d z a m i s k a rb o w y m i.
K o m ite ty nasam przód podadzą do w ia d o m o ści o g ó łu spo
łeczeństw a n o rm y s u b s k ry p c ji, usta lon e p i2ez N a c z e ln y K o m ite t P. P. O. K., następnie po de jm ą poprzez K o m ite ty branżow e i gru p o w e oraz poprzez K o m ite ty Dom owe, D z ie l
n ic o w e oraz G rom adzkie ja k najszerszą propagandę zm ie
rzającą do w y k o n a n ia społecznego o b o w ią z k u s u b s k ry p c ji przez w s z y s tk ic h n a le żących do danej g ru p y społecznej.
Żaden w y s iłe k n ie może b y ć p o m in ię ty dla pełnego o s ią g n ię c ia celu, m ia n o w ic ie p rze krocze nia , na danym teren ie sum y s u b s k ry p c ji u s ta lo n e j dla w o je w ó d z tw a przez N a c zelny K o m ite t O b y w a te ls k i, dla p o w ia tu i m ia s t w y d z ie lo n y c h przez W o je w ó d z k i K o m ite t O b y w a te ls k i: d la gm in y przez P o w ia to w y K o m ite t O b y w a te ls k i.
S ekcje n o rm K o m ite tó w W o je w ó d z k ic h będą kom p e
ten tn e do u s ta la n ia o d c h y le ń od o g ó ln y c h no r.n Naczelnego K o m ite tu O b y w a te ls k ie g o w stosunku do poszczególnych p o w ia tó w , K o m ite ty P o w ia to w e w stosunku do poszczegól
n y c h m ie js c o w o ś c i, a lo k a ln e (Stołeczne, M ie js k ie i G m in ne) w stosunku do poszczególnych osób.
O d c h y le n ia te m ogą p rz y p o m y ś ln e j s y tu a c ji te re n o w e j su b s k ry b e n tó w iść w zw yż, a. w y ją tk o w o p rz y z łe j s y tu a c ji
w dół. , , . ,
P rzy u s ta la n iu k w o ty s u b s k ry p c ji dla każdego poszcze
gólnego ob y w a te la , K o m ite ty O b y w a te ls k ie k ie ro w a ć się p o w in n y w y łą c z n ie do kła d n ą zna jo m ością s to s u n k ó w gos
po da rczych danego o b y w a te la 1 w ła s n y m sum ieniem , p a m ię ta ją c p rz y ty m o ciążącej na n ic h dużej^ o d p o w ie d z ia l
n o ści za osiągnięcie ja k n a jle p s z y c h w y n ik ó w s u b s k ry p c ji P P. O. K., k tó ra ma się stać d ź w ig n ią dla całego znisz
czonego przez w ro g a Państwa i zru jn o w a n e g o ż y c ia gos
podarczego całego społeczeństwa.
Stąd też u s ta le n ia K o m ite tó w O b y w a te ls k ic h p o w in n y iść ty lk o w y ją tk o w o w dół, g d y chodzi o ciężką s y tu a c ję gospodarcza o b y w a te la , szczególnie d o tk n ię te g o zniszcze
n ia m i w o je n n y m i (pasy p rz y fro n to w e , osa d n icy na ziem iach zachodnich, re p a tria n c i itp.).
4. W yzn a cza n ie k w o t s u b s k ry p c ji.
W y z n a c z a n ia k w o t s u b s k ry p c ji d o k o n y w a K o m ite t M ie j
scow y (w w ię k s z y c h m ia sta ch na w n io s e k K o m ite tó w D z ie l
n ic o w y c h , a te na w n io s e k K o m ite tó w D o m ow ych ). K o m ite t D z ie ln ic o w y , o trzym a w szy m a te ria ł od K o m ite tó w Dom o
w y c h , tam gdzie one is tn ie ją lu b w ic h b ra k u o p ie ra ją c się
-
108
-na znajom ości zasobów danego ob y w a te la , w z y w a go do siebie i usta la z n im k w o tę s u b s k ry p c ji, k tó ra po dlega za
tw ie rd z e n iu przez K o m ite t M ie js c o w y w g ra nicach o g ó ln y c h norm .
W ten sposób n a le ż y postępow ać ze w s z y s tk im i o b y w a te la m i w y ją w s z y fu n k c jo n a riu s z ó w i p ra c o w n ik ó w n a je m n y c h , k tó r z y s u b s k ry b u ją w s w o ic h z akład ach p ra c y , a przed K o m ite te m D o m o w ym le g ity m u ją się zaśw iadczeniem ra d y z a k ła d o w e j lu b w ła d z y prze ło żone j.
U zgodnioną k a rtę s u b s k ry p c ji p re zka zu je się K o m ite to w i M ie js c o w e m u do za tw ie rd ze n ia , n ieu zgod nioną zaś do ro z s trz y g n ię c ia , p rz y czym o b y w a te l, k tó r y uw aża się za p o krzyw d zo n e g o może o d w o ła ć się do K o m ite tu w yższego s to p n ia (P ow iato w eg o lu b W o je w ó d z k ie g o ). R ów nież każd y z c z ło n k ó w K o m ite tu D z ie ln ic o w e g o czy M iejscow ego, może to u czyn ić, g d y uw aża k w o tę s u b s k ry p c ji, usta lon ą d la d a nego o b y w a te la , za z b y t niską.
Szczególną uw agę p o w in n y k o m ite ty p o ś w ię c ić sub
s k r y p c ji osób n ie o k re ś lo n y c h zaw odów .
W o k re s ie w o je n n y m i p o w o je n n y m p o w s ta ła dość lic z na i zasobna w a rs tw a s p e kulantó w , k tó r z y n ie prow adząc o fic ja ln y c h in te re s ó w h a n d lo w y c h , tru d n ią się d o ry w c z y m i tra n s a k c ja m i, z t y tu łu k tó r y c h z a ra b ia ją b, pow ażne k w o ty .
Z acho dzi po trze ba p o c ią g n ię c ia tego elem entu do w y datnego u d z ia łu w s u b s k ry p c ji. Jest to zadanię w ie lk ie j w a g i ze w z g lę d u na s k o n c e n tro w a n ie w ręka ch ty c h lu d z i znacznych ś ro d k ó w p ie n ię ż n y c h , ta k w w a lu c ie k ra jo w e j ja k i w w a lu ta c h ob cych.
K a p ita ł s k o n c e n tro w a n y w rę k a c h te j w a rs tw y je s t t y p o w y m k a p ita łe m s p e k u la c y jn y m , p ra c u ją c y m n ie p ro d u k ty w n ie , p ro w a d z ą c y m d y w e rs ję na r y n k u to w a ro w y m i p ie n ię ż n y m i p o w o d u ją c y m m .in . silne w a h a n ia cen z e s ta lą te n de ncją zw y ż k o w ą . W y d a tn e w y d re n o w a n ie tego r y n k u p ie niężnego m ia ło b y bardzo p o z y ty w n e w y n ik i gospodarcze.
Są d w ie d ro g i prow adzące do tego celu. Tam gd zie is t
n ie ją w m ia sta ch K o m ite ty D om ow e — n a le ż y d z ia ła ć przez te K o m ite ty o d p o w ie d n io w zm o cnio ne ud zia łe m p rz e d s ta w i
c ie li w a rs tw p ro d u k ty w n y c h społecznie. Tam gdzie K o m i
te ty D om ow e n ie is tn ie ją , g łó w n y n a c is k trzeba p o ło ż y ć na K o m ite ty D zieln ico w e.
Bardzo p o z y ty w n y w y n ik może dać w K o m ite ta c h D z ie l
n ic o w y c h (ew entl. D o m o w ych ) pra ca ty c h o b y w a te li, k tó rz y w z ro z u m ie n iu p o trze b n a ro d o w y c h , w y p e łn ia ją s w ó j obo
w ią z e k s u b s k ry p c y jn y , m ia n o w ic ie k u p c ó w , rz e m ie ś ln ik ó w , p rz e m y s ło w c ó w o p ła c a ją c y c h k a r ty re je s tra c y jn e , p o d a tk i, ubezpieczenia społeczne, św iadcze nia na pom oc z im o w ą itp . C i o b y w a te le w s p ó ln ie z p rz e d s ta w ic ie la m i św iata p ra c y p o w in n i d o ło żyć w s z e lk ic h starań, ab y e le m e n ty n ie p ro d u k ty w n e a zasobne, zmuszone zo s ta ły do o d p o w ie d n ie go s u b s k ry b o w a n ia P. P. O. K.
5. Kontrola.
Z c h w ilą u s ta le n ia k w o ty m a ją c e j b yć s ub skrybo w an ą przez danego o b y w a te la , p o d a je się do w ia d o m o ś c i s e k c ji k o n tro li danego K o m ite tu . S ekcja k o n tro li z a n o tu je te rm in y i d o p iln u je , czy da ny o b y w a te l s p e łn ia swe zobow iązania s u b s k ry p c y jn e . G d y s tw ie rd z i opieszałość, ta k często i ta k dług o up om ina go, aż d o p ro w a d z i do s u b s k ry p c ji, je ż e li zaś
s tw ie rd z i złą w o lę , p o d a je to do w ia d o m o ś c i K o m ite tu M ie j
scowego celem zastosow ania s a n k c ii.
Do w s p ó łd z ia ła n ia w te j a k c ji u ż y c i będą c z ło n k o w ie p ra c o w n ic z y c h z w ią z k ó w zaw o d o w ych oraz org an izacje m łodzieżow e.
6. Zawiadom ienie o ustaleniu kw ot. *■
M ie js k ie K o m ite ty O b y w a te ls k ie po u s ta le n iu k w o ty s u b s k ry p c ji sporządzać będą bezzw łocznie in d y w id u a ln e za w ia d o m ie n ia w g. poniższego w z o ru w 2 egzem plarzach dla każdego ob y w a te la , z k tó ry c h p ie rw s z y doręcza się za
interesow anem u, k o p ię zaś w s z y s tk ic h zaw iad om ień prze
s y ła się U rz ę d o w i S karbow em u, ja k o p lacó w ce s u b s k ry p c y jn e j, do w iado m ości.
Postępow anie pow yższe nie d o ty c z y K o m ite tó w G m in nych , k tó re za w ia d a m ia ją o b y w a te li o w y s o k o ś c i k w o t ja k ie p o w in n i su b skryb o w a ć za po śred nictw e m s o łty s ó w w sposób p r z y ję ty w d a n e j w s i d la ogłoszeń u rz ę d o w y c h (np. na ze
bra n ia ch grom adzkich).
W z ó r zawiadom ienia
...d n ia ... 1946 r.
K O M IT E T O B Y W A T E L S K I
P R E M IO W E J P O Ż Y C Z K I O D B U D O W Y K R A J U w ...
L. p. k s ię g i ...
Niniejsze zawiadom ienie należy okazać placówce subskrypcyjnej przy podpisy
waniu P. P. O. K.
Do
O b y w ...
w ... - ... u l... .... ... N r ...
Z a w ia d a m ia m y O byw ., że zgodnie
z
u c h w a łą ... ...K o m ite tu o b y w a te ls k ie g o P ożyczki O d b u d o w y K ra ju w ...
... ... p o w in ie n O b y w . su b skryb o w a ć P ożyczkę O d b u d o w y K ra ju w k w o c ie co n a jm n ie j ... z ło ty c h .
D ow ód w p ła ty p ro s im y p rz e d ło ż y ć P rezyd iu m K o m ite tu ... u l... w g o dzinach od ...
do ... ... celem o d n o to w a n ia w księ ga ch i w y d a n ia O byw . znaczka p a m ią tk o w e g o , stan ow iąceg o d o w ó d spe łn ien ia o b y w a te ls k ie g o o b o w ią z k u s u b s k ry p c ji P O Ż Y C Z K I O D B U D O W Y K R A JU .
S ekretarz: P rzew odniczący:
7. Placów ki subskrypcyjne.
F u n k c ję z b io rn ic i p la c ó w e k s u b s k ry p c y jn y c h P. P. O.
K . spełniać będą: K a s y U rzę d ó w S k a rb o w y h, o d d z ia ły N a rod ow ego Banku P olskiego, B an ku G ospodarstw a K ra jo w e go, Państw ow ego B anku Rolnego, i P oczto w ej K a s y O szczęd
ności, K o m u n a ln y B ank K re d y to w y w Poznaniu. P o ls k i B ank K o m u n a ln y S. A . i ko m u n a ln e k a s y oszczędności, o d d z ia ły C e n tra ln e j K asy S pó łe k R o ln ic z y c h i p la c ó w k i przez C en
tra ln ą Kasę S pó łe k R o ln ic z y c h zorg an izow an e w s p ó łd z ie l
n ia c h oszczędnościow o-pożyczkow ych, p la c ó w k i z o rg a n iz o w ane przez B ank S p ó łd z ie lc z y „S p o łe m " o d d z ia ły Banku Z w ią z k u S pó łe k Z a ro b k o w y c h S. A . i o d d z ia ły B an ku H a n d lo w e g o S. A . w W a rsza w ie , a n a d to zarządy g m in w ie j
skich, ja k o p la c ó w k i s u b s k ry p c ji d la lu d n o ś c i w ie js k ie j.
Przydział artykułów włókienniczych i obuwia
Zarządzenie m in is tra A p r o w iz a c ji i H a n d lu z 13 lu te go 1946 ogłoszone w D z ie n n ik u U rz ę d o w y m tego M in is te rs tw a z d n ia 28 lu te g o 1946, poz. 12, w p ro w a d z iło z dniem 1 k w ie tn ia br. na te re n ie całego Państwa k a r ty odzieżow e dla p o siadaczy k a r t ż y w n o ś c io w y c h I k a te g o rii. K a r ty odzie
żow e z a w ie ra ją p u n k ty będące podstaw ą o b lic z e n ia w y d a w a n y c h w y ro b ó w . N o rm y p rz y d z ia łu są na stępujące:
1. na o k re s 1% ro k u : a) w e łn y płaszczo w ej, u b ra n io w e j, s u k ie n k o w e j lu b g o to w y c h w y ro b ó w z tegoż m a te ria łu — w ilo ś c i 3 m tr. — 42 p k ty ,
2. na o k re s 1 ro k u : a) b a w e łn y lu b a r ty k u łó w b a w e ł
n ia n y c h w ilo ś c i (p o je d y ń c z e j szerokości 70 cm) 8 m tr = 56 pkt.,
b) w y ro b ó w dzie w ia rsko -p o ń czo szn iczych w ilo ś c i 4 s z tu k i = 46 p u n k tó w ,
c) o b u w ia skórzanego 1 para — 30 pu n k tó w .
O soby, k tó re o trz y m a ły ob uw ie brezentow e m a ją pra w o o trz y m a ć w n a stę p n ym k w a rta le za 20 pkt. a r ty k u ły b a w e ł
nian e lu b dziane.
J e ż e li p rz y d z ie lo n e to w a ry n ie w y c z e rp u ją ilo ś d p u n k tó w w y ż e j podanych, u p ra w n io n y o trz y m a ró w n o w a rto ś ć n ie w y z y s k a n e j ilo ś c i p u n k tó w w to w a ra c h będących na składzie. O dzież dzie cin n ą ob licza się ja k o p o ło w ę p u n k tó w za odzież dla d o ro słych .
U rzędy, in s ty tu c je i z a k ła d y p ra c y z a tru d n ia ją c e p o w y ż e j 50 p ra c o w n ik ó w w in n y o trz y m a ć należne im p rz y d z ia ły dla s w o ic h p ra c o w n ik ó w z m a g a zyn ó w h u rto w y c h (o d d zia ł „S p o łe m "), n a to m ia s t z a tru d n ia ją c e p o n iż e j 50 p ra c o w n ik ó w o d b ie ra ją należne im p rz y d z ia ły z d e ta lic z n y c h p u n k tó w rozdzie lczych. D la o d b io ru a r ty k u łó w o d zie ż o w y c h in s ty tu c je sporządzają po św ia dczo ne w y k a z y p ra
c o w n ik ó w , do k tó r y c h za łą cza ją k a r ty odzieżowe.
T e c h n ik a ro z d z ia łu oraz te rm in y i p u n k ty ro z d z ia łu oraz d o k ła d n a c h a ra k te ry s ty k a gru p to w a ró w ro z d z ie la n y c h w da nym o krę g u , zostaną podane do p u b lic z n e j w ia d o m o ści w drodze rozporządzenia W y d z ia łu A p ro w iz a c ji i H a n d lu U rzędu W o je w ó d z k ie g o .
d r St. W
Podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych
W num erze 12/46 „T y g o d n ik a G ospodarczego" in fo r m o w a liś m y C z y te ln ik ó w o o sta tn io og ło szonych zm ianach usta w o ubezpieczeniu społecznym .
Z k o le i zapoznam y C z y te ln ik ó w z zagadnieniem w ła ściw ego o b lic z a n ia s k ła d e k ubezpieczeniow ych. Z agadnie
n ie to je s t bo w ie m bodajże p o dstaw ow e i n ie z m ie rn ie w aż- ne, gdyż zarów no U b ezp iecza ln ie S połeczne ja k i Z a k ła d Ubezpieczeń S połecznych o p ie ra ją na w p ły w ie s kła d e k u b ezp iecze niow ych w sze lkie g o ro d z a ju św iadcze nia dla ubezpieczonych. N ie s te ty n ie w s z y s tk ie z a k ła d y p ra c y d o c e n ia ją to zagadnienie n a le ż y c ie i zachodzą często w y p a d k i, że do ubezpieczenia podaw ane są z a ro b k i pra cow nicze niższe od za ro b k ó w fa k ty c z n ie w y p ła c a n y c h , p rz y czym w y k lu c z a m y o c z y w iś c ie w y p a d k i św iadom ego i celow ego u k ry w a n ia części z a ro b k ó w p ra c o w n ic z y c h , gd yż te — ja k o sprzeczne z o b o w ią z u ją c y m i przepisam i u s ta w o w y m i — ścigane i kara ne są z m o c y samego praw a. C hodzi nam ra czej o w y p a d k i nieśw iad om eg o zam ilczan ia części zaro b
k ó w p ra c o w n ic z y c h , zwłaszcza ob ecn ie w dobie u d z ie la n ia p ra c o w n ik o m rozm a iteg o ro d z a ju d o d a tk o w y c h w yn ag rodze ń w g o tó w c e i w naturze. F a k ty ta k ie stw ie rdza ne b y w a ją n ie je d n o k ro tn ie przez organa k o n tro ln e U bezp iecza ln i Spo
łe c z n y c h i p o c ią g a ją za sobą p rz y k re na stępstw a d la z a in te re so w a n ych pra cod aw có w . W razie n ie u ja w n ie n ia zaś tego ro d z a ju u c h y b ie ń — po szkod ow a ni zosta ją sami ubez
piecze ni p ra c o w n ic y , g d yż w razie c h o ro b y i p o łą czone j 2 tą chorobą n ie zd o ln o ścią do p ra c y , o trz y m u ją z U b ezpie
cz a ln i m n ie js z y z a s iłe k c ho rob ow y, a w razie nieszczęśli
wego w y p a d k u w p ra c y , lu b w ra z ie z a is tn ie n ia in w a lid z tw a — p ra c o w n ik ta k i o trz y m u je m n ie js z y w y m ia r re n ty w y p a d k o w e j lu b in w a lid z k ie j. W y w o łu je to z k o le i ro z g o ry c z e n ie u zainteresow anego p ra c o w n ik a , co ostatecznie s k ru p ić się m usi na p ra co d a w cy, w o be c któ re g o p ra c o w n ik może w y s tą p ić z regresem o od szkodow anie za po niesioną stratę.
B io rąc pow yższe pod uw agę — w y ja ś n ia m y , że art. 14 u s ta w y o ubezpieczeniu spo łe cznym z dn ia 28 m arca 1933 r.
(Dz. U. R. P. N r. 51, poz. 396) w y lic z a szczegółowo, ja k ie w y n a g ro d z e n ia p ra c o w n ic z e n a le ż y uw ażać za zarobek, sta
n o w ią c y podstaw ę do w y m ia ru s kła d e k ub ezp iecze niow ych . Jeszcze szerzej u jm u je p o ję c ie z a ro b k u — z u w a g i na sto
sowane ob ecn ie pow szechnie św iadcze nia rzeczow e dla p ra c o w n ik ó w — art. 2 d e k re tu o p o d a tk u od uposażeń z dn ia 18 s ie rp n ia 1945 r. (Dz. U. R. P. N r 38, poz 220), k tó r y na p o dstaw ie w y d a n e j przez M in is te rs tw o P racy i O p ie k i Spo
łe czne j in s tr u k c ji z dn ia 15. 12. 1945 r. N r. 623 (Un) 45 — z n a jd u je także zastosow anie w U b ezpieczalniach Społecz
n y c h w o d n ie s ie n iu do u s ta la n ia p o d s ta w y w y m ia ru s k ła dek ub ezp iecze niow ych .
O gó lne je d n a k o k re ś le n ie zarobku, z aw arte w us ta w ie o ubezpieczeniu społecznym , je s t ta k szerokie, że o b e jm u je z g ó ry w s z e lk ie fo rm y w yn a g ro d ze n ia , ja k ie zm ie nio ne sto
su n k i gospodarcze w y tw o r z y ły lu b m ogą jeszcze s tw o rz y ć W p rzyszłości.
W m y ś l cyt. w ię c p rze p isó w —- za fa k ty c z n y c a łk o w ity zarobek p ra c o w n ik a , s ta n o w ią c y w y n a g ro d z e n ie za pracę uw ażać na le ży:
1. w y n a g ro d z e n ie pien iężn e w ra z z w s z e lk im i do da t
ka m i, w y p ła c a n y m i go tów ką ,
2. w s z e lk ie g o ro d z a ju w y n a g ro d z e n ie w naturze, 3. św iadczenia osób trzecich , je ż e li u d z ie la n ie ta k ic h
św iadczeń je s t w zw ycza ju.
Za w s z e lk ie g o ro d z a ju d o d a tk i g o tó w k o w e do w y n a grodzeń p ie n ię ż n y c h uw aża się p ro c e n ty , ta n tie m y , p r o w i
zji®' ^ ra tT f i ka cje , stosow ane obecnie pow szechnie p re m ie P- oraz t. z w . pensje g w ia z d k o w e i b ila n s o w e w y p ła cane na p o dstaw ie u m o w y lu b z w y c z a ju w danym zakład zie P ia c y i w re szcie w y n a g ro d z e n ia za g o d z in y na dliczbo w e .
Tak w ię c w s z e lk ie fo rm y św iadczeń p ie n ię ż n y c h w p o staci czy to d o d a tk ó w czy p re m ij p o d le g a ją w lic z e n iu do zarobku, stanow iącego podstaw ę w y m ia ru s kła d e k ubez
piecze nio w ych .
Za za ro b e k zaś, w y p ła c a n y w naturze, uw ażać n a le ż y c a ło k s z ta łt św iadczeń rzeczow ych, u d z ie la n y c h przez p ra codaw cę sw ym p ra c o w n ik o m , a k tó re to św iadcze nia z w ią zane są bardzo ściśle ze stosunkiem p ra c y . Do ta k ic h ś w ia d czeń zaliczać n a le ż y np. rozm a iteg o .rodzaju a r ty k u ły ż y w no ściow e (p ro w ia n ty ), udzie lan e obecnie przez lic z n e za
k ła d y p ra c y w fo rm ie t. zw. „g w a ra n c ji re a ln o ś c i k a r t ż y w n o ś c io w y c h " itp . — Ś w iadczenia te nie m uszą b y ć oddane
k o n ie czn ie p ra c o w n ik o w i bezpośrednio; m ogą one być ud zielane na w e t do rą k osób trzecich , ja k np. c z ło n k ó w ro d z in y czy R a dy Z a k ła d o w e j, — n a le ż y je d n a k zawsze móc o k re ś lić sumę ty c h św iadczeń i m óc ją p jz y p is a ć in d y w i
du alnem u s to s u n k o w i p ra c y pozostającego w za tru d n ie n iu pra c o w n ik a .
J e d y n ie ty lk o w w yp a d ka ch , g d y p ra c o w n ik k o rz y s ta w sw o im zakład zie p ra c y z je dn orazo w e go p o s iłk u w naturze (t. zw. „ s to łó w k i" ) , w ów czas w a rto ść tegoż p o s iłk u nie p o d
lega, zgodnie z o b o w ią z u ją c y m i przepisam i, z a lic z e n iu do p o d s ta w y w y m ia ru sk ła d e k . W y n ik a z tego, że je ś li p ra codaw ca z p o w o d ó w n a tu ry tech niczn ej n ie może ud zielać z a tru d n io n y m p ra c o w n ik o m ta k ie g o p o s iłk u w naturze, a w zam ian za to w y p ła c a p ra c o w n ik o m e k w iw a le n t w g o tów ce, to w y p ła tę ta k ą uw ażać n a le ż y ja k o g o tó w k o w y d o da tek do w y n a g ro d z e n ia pieniężnego, p o d le g a ją c y zalicze
n iu do p o d s ta w y w y m ia ru składek.
Ponadto częste u d z ie la n ie p ra c o w n ik o m bezpłatnie lu b o d p ła tn ie w ła s n y c h w y ro b ó w lu b zleceń na w y ro b y in n y c h ga łę zi p ro d u k c ji — w lic z a n e być muszą do z a ro b k ó w p ra cow niczych . W w y p a d k a c h u d z ie la n ia św iadczeń o d p ła t
n y c h — w lic z a ć n a le ż y różn icę po m ię dzy ceną ry n k o w ą a ceną zapłaconą przez p ra c o w n ik a .
W re szcie w spom nieć jeszcze w y p a d a o zarobkach, n o r
m ow an ych przez u k ła d y zbioro w e, o b o w ią z u ją c e w w ie lu g a łę z ia c h p ra c y . M ia n o w ic ie z cyt. ju ż w y ż e j in s tr u k c ji M in is te rs tw a P ra c y i O p ie k i Społecznej, w y d a n e j do U bez
p ie c z a ln i Społecznych, w y n ik a , że w razie is tn ie n ia re je strow anego u k ła d u zb io ro w e g o — ustalone w ty m u k ła d z ie s ta w k i płace p o w in n y być uważane ja k o m in im a ln e z a ro b k i w danym zaw odzie i d la danej k a te g o rji p ra c o w n ik ó w .
U b ezp iecza ln ie Społeczne zaś n ie m ogą p rz y jm o w a ć do p o d s ta w y w y m ia ru s kła d e k z a ro b k ó w niższych, niż w y n ik a ją c y c h z u k ła d u zbiorowego. — n a w e t w przyp ad kach, g d y pra cod aw ca z a ro b k i ta k ie w y p ła c a fa k ty c z n ie w b re w o b o w ią z u ją c e m u u k ła d o w i zbioro w em u .
Do o m ó w ie n ia po zostaje jeszcze t. zw. „z a tru d n ie n ie łą czne " p ra c o w n ik a , po dlega ją cego ubezpieczeninu. Zagad
n ie n ie tu u le g ło po og ło szeniu o s ta tn ic h zm ian u sta w o. ubez
p ie c z e n iu społecznym od dn ia 1 lu te g o 1946 r. rów nie ż p e w n y m zm ianom .
M ia n o w ic ie dotychczas, g d y p ra c o w n ik — poza sw oim s ta ły m zatru d n ie n ie m , d a ją c y m u t. zw. g łó w n e ź ró d ło do
chodu — p o d e jm o w a ł do d a tk o w o jeszcze dalsze za tru d n ie n ia , t. zw. „z a tru d n ie n ia uboczne", natenczas k a ż d y z je go p ra c o d a w c ó w z o b o w ią za n y b y ł o b lic z a ć za ta k ie g o p ra c o w n ik a s k ła d k i je d y n ie do ubezpieczenia cho rob ow e go od fa k ty c z n ie w y p ła c a n y c h w yn ag rodze ń, i to k a ż d y p ra c o daw ca w sw o im zakresie. N a to m ia s t s k ła d k i do pozosta
ły c h ro d z a jó w ubezpieczeń, t.. zw. d łu g o te rm in o w y c h (eme
ry ta ln e , Fundusz P ra cy i w y p a d k o w e ) w w y p a d k a c h , gd y zarobek p ra c o w n ik a p rz e k ro c z y ł o b o w ią zu ją cą w ów czas gór- ń ą gra nicę z a ro b ko w ą (174 z ł ty g o d n io w o dla p ra c o w n ik ó w fiz y c z n y c h w z g lę d n ie 725 z ł m ie sięczn ie dla p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h ), uiszczał t y lk o ten pracodaw ca, u k tó re g o p ra c o w n ik p o zo sta w a ł w z a tru d n ie n iu g łó w n y m . Reszta za
ro b k ó w ta k ie g o p ra c o w n ik a b y ła w o ln a o d s kła d e k na ubez
pie cze n ia d łu g o te rm in o w e .
O becnie, po zn ie s ie n iu g ó rn e j .granicy z a ro b k o w e j ró w nież i dla ubezpieczeń d łu g o te rm in o w y c h , z a ro b k i, po b ie rane przez je dn ego i tego samego p ra c o w n ik a u k ilk u p ra cod aw ców — p o d le g a ją z a lic z e n iu do p o d s ta w y w y m ia ru s kła d e k w c a łe j p e łn i d la w s z y s tk ic h ro d z a jó w ubezpieczeń i u każdego z je g o p ra co d a w có w (p o ró w n a j a r ty k u ł nasz w N r. 12/46 „T y g o d n ik a " pod ty tu łe m „Z m ia n a u sta w o obo
w ią z k o w y m ub ezp iecze niu").
Ja k w ię c w id z im y — spraw a u s ta la n ia za ro b k ó w p ra c o w n ic z y c h do p o d s ta w y o b lic z a n ia s k ła d e k ubezpieczenio
w y c h n ie je s t z b y t pro sta i w ym a g a na le żyte go p o g łę b ie n ia i szczegółow ego zapoznania się zw łaszcza przez w s z y s tk ic h ty c h , k tó r z y w po szczególnych z akład ach p ra c y d o k o n u ją o b licze ń s kła d e k ub ezp iecze niow ych .
N a d m ie n ić jeszcze w yp ad a, że — w g u z y s k a n y c h przez nas in fo rm a c y j — U b ezp iecza ln ie S jiołeczne ro z e s ła ły w te re n sw o je organa k o n tro ln e , k tó re o trz y m a ły polecenie bardzo skru p u la tn e g o badania w zakładach* pra cy, c z y z g ło szone d o ubezpieczenia z a ro b k i pra c o w n ic z e o d p o w ia d a ją fa k ty c z n e m u s ta n o w i rzeczy i czv o b licza n ie s kła d e k d o k o n y w a n e je s t zgodnie z o b o w ią z u ją c y m i przepisam i ustaw o-
-
110
-•wymi. W razie stw ie rd z o n y c h zaś u c h y b ie ń — U bezpie- czalnie Społeczne, zgodnie ze s w o ją zapow iedzią, s k o rz y s ta ją z p rz y s łu g u ją c y c h im upraw nie ń, w y n ik a ją c y c h z prze
p is ó w u s ta w y o ubezpieczeniu s p o ie iz n y m .
Z ty c h w z g lą d ó w ra d z im y ścisłe przestrzeganie c y to w a n y c h w y ż e j przepisów , a w w y p a d k a c h , gdzie to je s t uza- sadnionem — b y ło b y w skazane p rz y s tą p ić nie z w łocznie do r e w iz ji do k o n a n y c h o b licze ń s k ła d e k za u b ie g łe m iesiące i w y lic z o n e e w e n tu a ln ie różn ice s k ła d e k o d p ro w a d zić ja k n a jw c z e ś n ie j i bez spe cja ln e g o w e z w a n ia do U b ezpieczalni Społecznej z rów no czesnym dołączeniem od po w ie d n ie g o w y k a z u o b licze nia. W te n sposób z a k ła d y p ra c y zaoszczę
dzą sobie n ie p o trz e b n y c h kosztów , ja k ie pow stać m o g ły b y
w razie u ja w n ie n ia ta k ic h n ie d o k ła d n o ś c i przez organa k o n tro ln e U b ezp iecza ln i S połecznej.
N a k o n ie c n a dm ienia się, że sk ła d k a n a ubezpieczenie chorobow e w w y s o k o ś c i 3,5% o b o w ią z u je ty lk o e ta to w y c h p ra c o w n ik ó w p a ń s tw o w y c h , a nie o b o w ią z u je e ta to w y c h p ra c o w n ik ó w sam orządow ych, ja k to m y ln ie podano w a r
ty k u le o zm ia nie usta w o o b o w ią z k o w y m ubezpieczeniu społecznym w r 12/46 „T y g o d n ik a ".
S k ła d k a dla e ta to w y c h p ra c o w n ik ó w sam orządow ych na ubezpieczenie chorobowe o b o w ią z u je prze to ja k dotąd:
za p ra c o w n ik ó w fiz y c z n y c h 5%
„ u m y s ło w y c h 4,6%
F. K.
Poradnik księgowego
T e o ria księ go w ości, op arta na K od e ksie H a n d lo w y m z r. 1934, usta w ach s ka rb o w ych , rozp orzą dzen ia ch w y k o na w czych i o rz e c z n ic tw ie N . T. A . da je b o g a ty m a te ria ł dla p ra ktyczn e g o prze p ro w a d ze n ia zapisów d o k o n a n y c h trans- a k c y j k u p ie c k ic h , u s ta le n ia stanu m a ją tk o w e g o oraz w y n ik u d z ia ła ln o ś c i prze dsiębiorstw a .
Ż y c ie gospodarcze s ta w ia je d n a k p rz e d s ię b io rc ó w przed ta k im i p ro b le m a m i k s ią ż k o w a n ia , k tó re n a s u w a ją n ie w y czerpaną w p ro s t ilo ś ć p y ta ń , w ą tp liw o ś c i i p o w ik ła ń .
R e dakjca T y g o d n ik a G ospodarczego, d o c e n ia ją c d o n io sło ś ć księ go w ości, zw łaszcza dla k ie ro w n ik a w zg l. w ła ś c i
c ie la p rz e d s ię b io rs tw a oraz księgow ego, o tw ie ra na łam ach swego pism a s ta ły d z ia ł p o ra d n ic tw a
K sięgo w y ch-rzeczoznaw ców zapraszam y do w s p ó łp ra c y ,
— ty c h zaś Sz. C z y te ln ik ó w , k tó r z y n a p o ty k a ją na tru d n o ś c i zasadnicze w te ch n ice k s ię g o w a n ia , in w e n ta ry z a c ji, b ila n sow ania itd ., o n a d s y ła n ie pod adresem naszym pyta ń.
Ż y c ie codzienne dow odzi, że te c n n ik a k s ię g o w o ś c i p o siada i posiadać będzie zawsze swe c h w ie jn e i n ie z d e c y
dowane strony. N ie ta k daw no tem u zosta ł np. z a tw ie rd z o n y n o w y je d n o lity p la n k o n t dla przedsiębiorstw ' p rz e m y s ło w y c h i h a n d lo w y c h . Urządza się w ty m Celu różne w p ro w a dzające k u rs y , — w n ie k tó ry c h p rz e d s ię b io rs tw a c h k s ię g o w y ju ż o p a rł o rg a n iz a c ję sw ej p ra c y na n o w y m p la n ie — n ie s te ty n ie re a ln ie , w p row a dzo no bezplanow o n o w y tw ó r, stw arza to słuszne p o w ą tp ie w a n ia w o d n ie s ie n iu do je d n o lito ś c i ja k i n o m e n k la tu ry . P rzyczyną tego stanu fa k ty c z n e go to p o m in ię c ie a n a lity c z n e j i rzeczo w e j k r y t y k i na fo ru m z n a w c ó w ks ię g o w o ś c i z p u n k tu w id z e n ia teo re tyczneg o i p ra ktyczn eg o. I n ic też dziw nego, je ż e li na s k u te k d w u to ro w o ś c i w s trz y m u je m y w p rz e d s ię b io rs tw ie n o rm a ln y bieg księ go w an ia albo p o p e łn ia m y błędy.
D z ia łu p o ra d n ic tw a k się go w eg o n ie p o jm u je m y ja k o za
ry s e n c y k lo p e d y c z n y lu b w y k ła d o w y , lecz w y łą c z n ie dys
k u s y jn y z u w z g lę d n ie n ie m a k tu a liz a c ji te j d z ie d z in y z p u n k tu w id z e n ia o rg a n iz a c ji p rz e d s ię b io rs tw a oraz u sta w i p rz e p is ó w skarb ow ych.
Redakcja.
Zagadnienia z Księgowości
Księgowanie nieściągalnej pretensji
P rete nsje nasze, w y n ik a ją c e w w iększości z k re d y to w e j sprzedaży, k s ię g u je m y na ra c h u n k u o d b io rc ó w lu b d łu ż n i
k ó w . P retensja ta k a może na s k u te k n ie w y w ią z a n ia się naszego k o n tra h e n ta stać się w ą tp liw ą , albo nieściągalną.
W p ie rw s z y m w y p a d k u s tw a rz a m y d la tego ro d z a ju p o z y c y j k o n to o d b io rc ó w w ą tp liw y c h lu b d łu ż n ik ó w w ą tp liw y c h . P rz y k o ń c u ro k u k o n to to z a m y k a m y bilan sem zam knięcia, u w id a c z n ia ją c k o ń c o w y stan fa k ty c z n y bezpośrednio po od
b io rc a c h p e w n y c h (pewne pre te nsje). P ozycje nieścią ga ln e p rz e k s ię g o w u je m y na k o n to o d b io rc ó w n ie ś c ią g a ln y c h , za
m y k a ją c je z koń cem ro k u ra c h u n k ie m s tra t i z y skó w . Z a k w a lifik o w a n ie p re te n s ji do n ie ś c ią g a ln y c h m usi m ie ć swą uzasadnioną podstaw ę, a w ię c : upadłość dłużnika, bezsku
teczność procesu lub stwierdzenie nieściągalności na dro
dze sądowej. P rzeniesienie p rzyp u szcza ln e j n ie ś c ią g a ln e j p re n te s ji na s tra ty je s t n ied ozw o lo ne.
U drobnego k u p c a -d e ta lis ty d o k o n u je m y p rz e k s ię g o w a nie p rz y ko ń c u ro k u w p ro s t z ra c h u n k u o d b io rc ó w :
a) p e w n y c h n a rk. b ila n s u zam kn ię cia, b) w ą tp liw y c h na r o k b ila n s u zam knięcia, c) n ie ś c ią g a ln y c h na rk . s tra t i z y skó w .
W -n Odbiorcy M a
O b ro ty . 6.000,— B. Z. .
B. Z.
. 1.000,— , . 5.000,—
6.000,— 6.000,—
Bil. Zamknięcia Rk. Strat i Zysków
W -n ____________________M a W -n M a
O d b io rc y p e w n i .3 .0 0 0 ,-1 Odb. nieściąg. f .000,— ] O d b io rc y w ą tp i. 2.000,— |
Wartość firmy.
M ó w i się powszechnie, że w a rto ść d ó b r n ie m a te ria ln y c h t. zw. id e a ln y c h n ie je s t w a rto ś c ią b ilan sow ą. P rzy p rz e k s z ta łc e n iu p r z e d s ię b io rs tw a — zm ia nie w ła ś c ic ie li wartość firm y jest w zasadzie zyskiem. Z ało żen ie: D w a j w s p ó ln ic y X. i Y. p ro w a d z ili w s p ó ln ie p rz e d s ię b io rs tw o p rz y ró w n y c h ud zia ła ch p o z ł 25.000,— . Po zap row adze niu fir m y p rz y s tę p u je do s p ó łk i trz e c ia osoba — s p ó ln ik Z „ z w k ła d e m 34,000 t. j. n a d w y ż k ą za w a rto ś ć firm y . R ów ność u d z ia łó w ńia być
na da l zachow ana; w ja k i sposób d o kon am y zaksięg ow a nia po w yższe j zm iany?
K ą p ita ł łą c z n y po w p ła c ie trze cie g o s p ó ln ik a w y n o s ić będzie z ł 84.000,— t j. 25.000,— + 25.000,— + 34.000.— .
Z ty tu łu w p ła ty z ł 34.000,— przez osta tn ieg o sp ó ln ik a o b cią żam y k o n to K asy, uz n a je m y n a to m ia st k o n to k a p ita łu
s p ó ln ik a Z. ,
W a rto ś ć fir m y w y n o s i z ł 9.000.— c z y li na każdego spól • n ik a po 3.000,— .
O bciążam y zatem k o n to s p ó ln ik a Z. na zł. 6.000,—
u z n a je m y zaś „ „ X. na z ł 3.000—
oraz „ „ Y. na z ł 3.000.—
Po z a k s ię g o w a n iu u d z ia ł każdego ze s p ó ln ik ó w będzie ró w n y i w y n o s i po z ł 28.000,— razem 28.000,— x 3 X 84.000 z ło tych .
K apitał spólnika X . K apitał spólnika Y.
W -n _____________ M a W - n M a
|B. O. 25.000,— 1 B. O.
iK a p ita ł Z 3.000,— | K a p ita ł Z. ’
25.000,—
3.000,—
W -n K apitał spólnika Z. M a
K a p ita ł X . .
„ Y. .
. . 3.000,— 1 Kasa . . . . 3.000,— 1
34.000,—
W -n Kasa M a
K a p ita ł Z. . . . . 34.000,— 1
W y ż e j p rz e d s ta w io n y sposób ks ię g o w a n ia będzie m ia ł w ów czas m ie jsce, g d y p ie rw s i s p ó ln ic y zgodzą się na ró w n y p o d z ia ł w a rto ś c i firm y . G d y b y n a d w y ż k a w p ła c o n a p o nad ic h u d z ia ł w w y s o k o ś c i z ł 9.000,— (34.000 — 25.000) przypaść m ia ła w y łą c z n ie p ie rw o tn y m w ła ś c ic ie lo m , w ó w czas u d z ia ł p rzystęp ująceg o sp ó ln ik a b y łb y m n ie js z y o zł 4 500,— .
P rzy zach ow aniu ró w n y c h u d z ia łó w i p o d zia le w a rto ści fir m y na dw óch p ie rw s z y c h s p ó ln ik ó w w rę c z y łb y s p ó l
n ik Z. każdem u po z ł 4.500,— w gotów ce, n a to m ia st do p rz e d s ię b io rs tw a z ł 25.000,— . O s ią g n ię ta n a d w y ż k a je s t zyskiem , p o d le g a ją c y m o p o d a tk o w a n iu .
m gr M . N o w ic k i
