KRZYSZTOF BIRKENMAJER, KAZIMIERZ BOGACZ, STEFA N KOZŁOWSKI, STA NISŁAW WĘCŁAWIK
PRZEWODNIK DO WYCIECZEK TERENOWYCH X X X V I ZJAZDU POLSKIEGO TOWARZYSTWA
GEOLOGICZNEGO (PIENINY 1963 R.)
WYCIECZKI PIERWSZEGO D N IA ZJAZDU (19 IX 1'963 R.)
W y c i e c z k a I A: S zczaw nica
(naipliisai K r z y s z t o f B irken m ajer)
\ i
W ycieczka I A b y ła pośw ięcona p ro b lem o w i w ód m in e ra ln y c h S zczaw n icy i ich zn aczenia d la lecznictw a. O b ejm o w ała ona n a stę p u ją c e p u n k ty : (1) zw iedzenie p ija ln i w ód m in e ra ln y c h „ Jó zefin a”-„ S te fa n ” , (2) zw ie
d zen ie źródła m in eraln eg o „ J a n ” o ra z odsłonięć w a rs tw szczaw nickich i sk arb o n aty zo w an eg o an d ezy tu w jego sąsiedztw ie, (3) w izję lo k aln ą ź ró d eł Wody słodkiej pow yżej źródła „ J a n ” pod B ry ja rk ą , (4) zejście p rzez plac D ietla d o ujęć źródeł „W a le ria ” i „M ag d alen a”, (5) p rz e ja z d a u to b u sa m i z p la c u D ietla do S zczaw nicy N iżnej (garaż P K S ) i zw iedzenie u ję cia źródeł m in e ra ln y c h „Jó zefin a H ”-„ P ito n ia k ó w k a ” , (6) p o w ró t a u to k a ra m i do S zczaw nicy n a p lac D ietla, (7) zw iedzenie in h a la to riu m , (8) zw iedzenie sa n a to riu m „ H u tn ik ” i zakończenie w ycieczki.
W y c ie c zk ę prow adzili: J ó ze f Gołąb, P aw eł K u k liń s k i i Ig n a cy P otocki.
W y c i e c z k a I B : Szczaw nica
(napisał K r z y s z t o f B irken m ajer)
W ycieczka I B do ty czy ła zagadnień geologicznych an d ezy tó w Szczaw n ic y oraz obejm ow ała zapoznanie się z p a n o ra m ą geologiczną i zw iedzenie u zdrow iska. Z uw agi n a to, że budow a geologiczna S zczaw nicy (zarów no s k a ły osadow e, ja k i an d ezy ty ) ibyła o m aw ian a o sta tn io w szereg u a r t y k u łó w ( B i r k e n m a j e r 1957 a, 1958 a, cz. IV, w ycieczka 18; M a ł k o w s k i 1958; M a ł o s z e w s k i 1962), p o d a n e je s t ty lk o itin e ra riu m w ycieczki. O bejm ow ała ona n a stę p u ją c e p u n k ty : (1) po d ejście n a B ry - ja r k ę ze zw iedzeniem odsłonięć an dezytu, (2) p a n o ra m a geologiczna P ie n in i M ałych P ie n in z B ry ja rk i, (3) osuw isko B ry ja rk i i zejście po u tw o ra c h paleogenu m ag u rsk ieg o n a p le jsto c e ń sk ie ta r a s y P a r k u Dolnego, (4) źródło m in eraln e „S zym on”, (5) p o w ró t d o In h a la to riu m i zw iedzenie u rząd zeń teg o o b ie k tu ra z e m z w ycieczką I A, (6) zw iedzenie sa n a to riu m
„ H u tn ik ” w ra z z w ycieczką I A.
W y c ie c zk ą pro w a d ził K r z y s z to f B irken m a jer.
W y c i e c z k a I C: K ro ścien k o (Potoczki)
(napisał K r z y s z t o f B ir k e n m a je r )
P ro g ra m w ycieczki p rzew id y w ał: (1) p rzejazd au to b u sam i n a tra s ie S zczaw nica-K rościenko, (2) zw iedzenie cegielni, z u tw o ram i p lio cen u (Po
toczki) leżącego n a u tw o ra c h fliszow ych w a rs tw szczaw nickich, (3) zw ie
— 380 —
dzenie M uzeum P ien iń sk ieg o w K ro ścien k u , (4) p o w ró t d o S zczaw nicy n a p la c D ietla.
C egielnia n a P o to czk ach o d słan ia se rię u tw o ró w pilioceńskich, k tó re s k ła d a ją się z iłów szaro n ieb i eskich lub c z a rn o b ru n a tn y c h ze szczątk am i zw ęglonych ro ślin o ra z żw irów ila sty c h i [glin. Ze w zg lęd u na p o s tę p u jącą e k sp lo atację g lin do w y ro b u cegły p ro fil geologiczny odsłonięcia ulega u staw iczn y m zm ianom . Od k ilk u la t w pd.-zaeh. części g lin ian k i w idoczne są zw ietrzałe piaskow ce i łujpki silnie sfałd o w an y ch w a rs tw szczaw nickich (facja północna = w a rs tw y kluszkow skie), tw o rz ą c y c h g arb podłoża, n a k tó ry m m iąższość pliocenu m aleje. W iek u tw o ró w neo- geńskich odpow iada pliocenow i d o ln em u w edług S z a f e r a (1946— 47, 1950, 1954), n a to m ia s t B i r k e n m a j e r (1958 a, 1960 a) p rz y jm u je za bard ziej p raw d o p o d o b n y w iek środkow oplioceński.
W ycieczką prow adziła M aria Ł a ńcucka-Srodoniow a.
WYCIECZKI DRUGIEGO I TRZECIEGO D N IA ZJAZDU (20 i 21 IX 19103 R.)
W y c i e c z k i I I A i III A : S z a fla ry -K re m p a c h y -D u rsz ty n
(napisał K r z y s z t o f B irkenm ajer)
W ycieczki I I A i III A u w zg lęd n iały n a stę p u ją c e p ro b le m y : k o n ta k t fliszu p o dhalańskiego z p ie n iń sk im p a se m skałkow ym , s tra ty g r a fię i te k to n ik ę se rii p ien iń sk iej, b ra n isk ie j i czo rszty ń sk iej, zagadnienia s tr a ty grafii, sedym entologii i p o zy cji geologicznej osłony sen o ń sk iej (w arstw y jarm u ck ie) i u tw o ró w k red o w y ch s tre fy k o n ta k tu p a sa skałkow ego z se rią m a g u rsk ą (zagadnienie n a js ta rs z y c h ogniw k re d o w y c h i o*gniw ju r a j
sk ich se rii m agurskiej). Z u w agi n a to, że tr a s a w ycieczki b y ła o sta tn io om aw iana k ilk a k ro tn ie w lite ra tu rz e , zostanie p o d an e jed y n ie ro zszerzo ne itin e ra riu m z zaznaczeniem odpow iednich p ozycji lite r a tu r y odnoszą
cych się d o poszczególnych p u n k tó w w ycieczki.
(1) S zaflary -ło ży sk o rz e k i B iałego D u n a jc a : o m aw ian y b y ł k o n ta k t fliszu p o d h alań sk ieg o (w arstw y zak o p iań sk ie w facji sz a fla rsk ie j) z se rią p ien iń sk ą (por. B i r k e n m a j e r 1958 a, cz. II, w ycieczka 3; 1963 c).
W s tre fie k o n ta k tu o d sło n ięte są u tw o ry fliszow e w a rs tw srom ow ieckich p rzefałd o w an e z m argjlam i g lo b otrunkanow ym i, k tó re w y stę p u ją aż d o m ostu drogów ego n a rzece B iały m D u n a jc u w d o ln ej części w si S zaflary . D alej k u półn o cy poniżej m o stu o d słan ia się m ała sk a łk a se rii p ie n iń skiej, w 'której w idzim y w a p ie ń rogow cow y, w ap ień p se u d o b u la sty i zie
lone ra d io la ry ty . (2) w p obliżu n ajw y ższej (k atarak ty n a rz e c e B iałym D u n ajcu o g ląd am y najipierw piaskow ce, zlepieńce i b re k c je se d y m e n ta cy jn e w a rs tw jarm u ck ich , k tó re stan o w ią tu ta j osłonę serii b ra n isk ie j, a n astęp n ie sk ałk ę ra d io la ry tó w czerw onych i zielonych se rii b ra n isk ie j.
S kałka t a m oże tw o rzy ć albo w ielk i b lo k w zlepieńcach osuw iskow ych w a rstw jarm u ck ich , allbo te ż fra g m e n t k lifu senońskiego, zdeform ow anego późniejszym i ru ch am i fałdow ym i. N ależy zaznaczyć, ż e część zlepieńców osłonowych, k tó re z n a jd u ją się n a północ od sk a łk i ra d io la ry tó w , b y ła początkow o uznana za w a rstw y u p o h law sk ie ( B i r k e n m a j e r 1958 a, cz. II, w ycieczka 3). O becnie w y d a je się, że m ogą one n ależeć do w a rstw jarm u ck ich (kam lpan-m astrycht). (3) T rasa p rzejazd u d o k am ieniołom u w S z a fla ra c h i (4) budow a geologiczna k am ien io ło m u w S zaflarach są om ów ione w kiilku now szych p u b lik a c ja c h ( B i r k e n m a j e r 1952,
1954 a, 1958 a, cz. II, w ycieczka 4, 1963 a, c). Z ag ad n ien ia om aw iane w czasie w ycieczki k o n c e n tro w a ły się w okół s tra ty g ra fii i p o zy cji te k to n icznej se rii czo rszty ń sk iej, n a to m ia st p ro b le m tzw . „ m o ren y s z a fla r- s k ie j” , o d k ry te j w S z a fla ra c h p rz e z S. M a ł k o w s k i e g o i in te rp re to w an ej p rz e z jed n y ch b ad aczy (B. H a l i c k i , M. K l i m a s z e w s k i , K. B i r k e n m a j e r ) jako flu w io g lacjał, p rz e z in n y c h zaś (S. M a ł k o w s k i , E. R o m e r , J. G o ł ą b i jego w spółpracow nicy) ja k o m o re n a lodow ca ta trz a ń sk ie g o , n ie ibył p rz e d m io te m bliższej d y sk u s ji z u w a
gi n a to, że został on dość o b szern ie n a św ie tlo n y w czasie w ycieczki V I M iędzynarodow ego K o n g resu IN QU A w r. 1961. (5) P rz e ja z d n a tra s ie SzaflarynN ow y T arg-Ł opusz,na-K rem pachy, podobnie ja k (6) p rz e k ró j g e o logiczny p asa skałkow ego w zdłuż po to k u K rętego, są om ów ione w osob
n e j p u b lik a c ji ( B i r k e n m a j e r 1963 c). O dnośnie d o te g o o statn ieg o p ro b le m u d y sk u to w an o zagadnienie s tra ty g r a fii i p o zy cji te k to n ic z n e j u tw o ró w o d słan iający ch się w północnej części p rz e k ro ju geologicznego w zdłuż p o to k u K ręteg o (w arstw y jarm u ck ie, w a rstw y p stre , ra d io la ry ty środkow okredow e, w a rstw y w ro n iń sk ie, aalen fliszow y), k tó re w m yśl re fe ro w a n e j w czasie zjazd u h ip o tezy roboczej au to ra m o g ły b y na/leżeć do se rii m ag u rsk iej. (7) O pis geologiczny tr a s y pieszej m ięd zy p o to k iem K rę ty m i D u rszty n em o ra z p rz e k ró j geologiczny p rz e z C zerw o n ą S kałę w D u rszty n ie om ów ione są w osobnych p u b lik a c ja c h ( B i r k e n m a j e r 1958 a, cz. II, w ycieczka 5, 1963 a). (8) Z C zerw onej S k a ły p o w ró t do K re m p a c h polną drogą.
W y cieczką prow adzili: K r z y s z to f B irk e n m a je r i L esła w B ober (w yciecz
k a I I A ) oraz L esła w B ober i S ta n isła w M . G ąsiorow ski (w y c ie c zk a I I I A ),
W y c i e c z k i II B i III B: Z am ek C zo rszty n -K ap u śn ica-Z am ek N ied zica- w ieś N iedzica
(napisał K r z y s z t o f B irken m ajer)
W ycieczki I I B i III B b y ły pośw ięcone głów nie p ro b lem o m s tr a ty g ra fii i te k to n ik i ju r y i k re d y s e rii czo rszty ń sk iej1, n iedzickiej i braniskiej.- N a d ru g im p lan ie znajdow ała się sp ra w a k o n ta k tu fliszu p o d h alań sk ieg o z p a se m sk ałk o w y m i zag ad n ien ie sto su n k u w a rs tw ja rm u c k ic h i p aleo - g e n u skałkow ego (w arstw y złatniańśkie, w a rstw y po d m ag u rsk ie) d o se rii skałkow ych.
(1) P rz e ja z d n a tra s ie Z akopane ^C zorsztyn om ów iony je s t w osobnej' p u b lik acji, pod o b n ie ja k (2) b u d o w a geologiczna okolic zam ku c z o rsz ty ń sk ieg o ( B i r k e n m a j e r 1958 a, cz. III, w ycieczka 9, 1963 a, c). W w y m ien io n y ch p u b lik a c ja c h z n a jd u je się ró w n ież (3) o pis odsłonięcia sk a łk i se rii czo rszty ń sk iej n ad D u n ajcem p oniżej zam k u czorsztyńskiego.
(4) Spod zam k u czorsztyńskiego w ycieczka pro w ad zi do P rz e ło m u N ie
dzickiego w p rzy sió łk u K a p u śn ica pod zam kiem niedzickim . P ro g ra m o b ejm u je zapoznanie się z p rz e k ro je m geologicznym lew ego zbocza d o lin y D u n a jc a i '(5) b u d o w ę geologiczną w zgórza zam kow ego w N iedzicy (p a trz B i r k e n m a j e r 1958 a, cz. III, w ycieczki 10 i 11 a, 1960 c, 1963 c). (6) P o zw iedzeniu P rzeło m u N iedzickiego i w zgórza zam kow ego w N iedzicy w y cieczk a u d aje się d alej do w si N iedzicy, gdzie o m aw ian a je s t b u d o w a geologiczna sk a łe k se rii n iedzickiej, opisanych i ilu s tro w a n y c h jiuż u p rz e d n io iflpor. n p . B i r k e n m a j e r 1958 a, cz. III, w ycieczka l i c , 1960 c, 1963 c). S ta m tą d n a s tę p u je p rz e ja z d d o (7) k o n ta k tu p asa
— 382 —
skałkow ego z fliszem (podhalańskim w łożysku p o to k u N iedziczanki p o w yżej w si N iedzicy (o. c.), sk ąd p o w ró t do Z akopanego.
W y cieczką prow adzili: S ta n isła w M. G ąsiorow ski i A n d rze j S lą czka (w y cieczka I I B ) oraz K r z y s z to f B irk e n m a je r, R ysza rd G ra d ziń ski i J e r z y L e - fe ld (w ycieczka II I B).
W y c i e c z k i II С i H I C : P od H ulb ą-C iec h o r z yn - В r zezin y-W ż a r - -K ro ścien k o -K ło d n e-T y lm an o w a
(napisali K r z y s z t o f B ir k en m a jer — putnlkity 1—3, K a z im ie r z Bogacz i S ta n isła w W ę c ła w ik — pu nk ty 5—10 oraz S tefa n K o z ło w s k i — punkt 4)
W ycieczki I I С i III С b y ły pośw ięcone zagadnieniom s tra ty g ra fii i te k to n ik i paleogenu m agurskiego, pozycji tek to n iczn ej k red o w y ch w a rstw p s try c h i jarm u ck ich , s tra ty g r a fii i tek to n ice s e rii sk ałk o w ej brai- niskiej, s tru k tu rz e geologicznej an d ezy tó w g ó ry W żar i zagadnieniom h y dr og e ol o gic z ny m.
(1) T rasa p rz e ja z d u od Z akopanego p rzez N ow y T arg do m o stu na D u n ajcu P o d H u b ą została om ów iona osobno (por. B i r k e n m a j e r 1963 c). P od H u b ą n a lew y m zboczu d o lin y D u n ajca o d sła n ia ją się w a r
stw y p o d m ag u rsk ie (dolny eocen — por. B i r k e n m a j e r 1962 c).
W n ajb liższy m sąsiedztw ie .odsłonięcia, n ieco d alej k u w schodow i w m ie j
scu, gdzie z n ajd u je się m u r oporow y, b y ło w y k o n an e w iercenie, k tó re przebiło u tw o ry słodkow odnego p lio cen u (por. B i r k e n m a j e r 1954 a) opracow ane pod w zględem p aleo b o tan iczn y m p rz e z prof. S z a f e r a (1954). U tw o ry p lioceńskie są „p rzy lep io n e” d o zbocza d o lin y zbudow a
nego z w a rstw pod m a gurskic h . W a rstw y p o d m ag u rsk ie tw o rz ą cokół, n a k tó ry m leżą u tw o ry żw irow e ta r a s u b ałty ck ieg o (1!5— 17 m nad p o ziom D unajca) i środktowopolskiego (28— 35 m n ad poziom D unajca). P od ta ra se m środkow opolskim w m iejscu, gdzie przech o d ziła s ta ra d ro g a do w si H uba, w idoczne są czerw one g lin y zw ietrzelinow e o w iek u bliżej nie O kreślonym (pliocen ?).
Z m o stu k oło H u b y n a s tę p u je p rzejazd au to b u sem d o C iechorzyna (2), gdzie w łożysku D u n ajca u czestnicy w ycieczki zapoznają się z u tw o ram i fliszow ym i w a rs tw fry d m a ń sk ic h (eocen dolny) p rz y sk ałk o w ej o d m ian y fa c ja ln e j w a rs tw p o d m ag u rsk ich K ró tk a c h a ra k te ry s ty k a sed y m en to lo - giczna ty c h w a rs tw została p o d an a p rzez B i r k e n m a j e r a (1963 f), ich zaś u jęcie k a rto g ra fic z n e podane jest n a arkuszu C zorsztyn w sk ali
1 : 1 0 000 ( B i r k e n m a j e r 1963 g).
(3) O dsłonięcie w a rstw ja rm u c k ic h w łożysku D u n ajca p od Z ielonym i S k a łk a m i w p rzy sió łk u B rzezin y (Podbrzezie) o ra z p rz e k ró j geologiczny w p o p rzek d o lin y D u n ajca pod Z ielonym i S k a łk a m i zostały p rz e d sta w ione przez B i r k e n m a ji e r a (1958 a, cz. III, w yciecżka 7, 1963 a, tab l. X IV , fiig. 3), ja k rów nież p rz e z M i c h a l i k a (1956, 1963) i W a- t y c h ę (1963 a), k tó rz y om ów ili zagadnienia h y d ro tech n iczn e zw iązane z p ro je k to w a n ą tu ta j zaporą w odną. Istn ie ją rozbieżności w u ję c iu w ieku n ie k tó ry c h u tw o ró w geologicznych tego p rz e k ro ju m ięd zy w ym ienionym i
auto ram i.
1 O dsłonięcie to jako „w arstw y hlieroglifowe” Ibyło op isan e przez B i r k e n m a - j e r a (1958a, cz. III, w yciecżk a 7).
(4) Z B rzezin u czestnicy w ycieczki u d a li się au to b u sa m i n a W żar (5), gdzie iprogram p rzew id y w ał zapoznanie się z bu d o w ą geologiczną a n d e- zytów . T ra sa w ycieczkow a p rzed staw io n a je s t n a fig. 8.
K a m i e n i o ł o m i S n o s k a (a)
W ścian ach k am ien io ło m u w idoczny je st an d e z y t sk a len io w e-am fib o - lo w y in tru d u ją c y w w a rs tw y szczaw nickie (facja p ó łn o cn a = w a rs tw y k luszk o w sk ie K . B i r k e n m a j e r a). C h a ra k te r te g o k o n ta k tu (odi
m ien n ie in te rp re to w a n y p rzez B i r k e n m a j e r a i K o z ł o w s k i e g o ) m a zasadnicze zn aczenie d la u stalen ia fo rm y w y stęp o w an ia n a jsta rsz e g o an d ezy tu . A n d ezy t ten, p o d o b n ie ja k i w a rstw y szczaw nickie p rzecięte są an d ezy tem augitow o-am fibolow ym tw o rz ą c y m klasyczną d ajk ę, k tó ra b y ła p rzed m io tem ek sp lo atacji. N a g ó rn y m poziom ie k am ieniołom u m oż
n a śledzić droibne ży łk i n ajstarszeg o a n d e z y tu w w a rstw a c h szczaw nickich.
N a kon tak cie an d ezy tu z w a rstw a m i szczaw nickim i zn alazł w r. 1952 M i c h a l i k sk ałę opisaną p rz e z M a ł k o w s k i e g o (1958) ja k o tu f andezytow y. W obrębię dajkj, an d ezy tu augitow o-am fibolow ego m ożna śledzić dw ie s tre fy ciosu rów noległego do bocznych k o n ta k tó w (K o z- ł o w s k i 1960).
O d k r y w k a a n d e z y t u m a g n e t y t o w e g o ( b a z a l t o w e g o — b)
O puszczam y k am ien io ło m S noska i p rzech o d zim y d o m ałego odsłonię
cia a n d e z y tu m agnetytow ego. P o drodze w id zim y ślad y row ów p o szu k i
w aw czych p ro w ad zo n y ch p rzez In s ty tu t G eologiczny i P rz e d się b io rstw o G eologiczne. A n d ezy t m a g n e ty to w y jeslt siln ie zw ietrzały i je d y n ie w w y k o n an y ch tu szy b ik ach d o ta rto d o św ieżej skały.
D a j k a a n d e z y t u a u g i t o w o -a m f i b o 1 o w e g o (c)
P odchodzim y w gó rę n a w y ra ź n y g rz b ie t m orfologiczny U tw orzony p rzez d a jk ę ob serw o w an ą ju ż u p rzed n io w kam ieniołom ie S noska.
W g ru p ie sk ałek andezytow ych o b se rw u jem y dobrze w idoczny cios p o przeczny. N a jed n ej ze sk a łe k została w 1960 r. o d k ry ta p rz e z S, K o z ł o w s k i e g o m ała an o m alia u jem n a. K o m p as p rzy ło żo n y w ty m m ie j
scu do sk a ły w sk azu je północ w k ie ru n k u .południow ym . J e s t to p ra w d o podobnie an o m alia zw iązana z u d erzen iem p io ru n a.
W zw iązku z z atrzy m an iem ek sp lo atacji w kam ieniołom ie S n o sk a i w y stęp o w an iem an o m alii p io ru n o w ej po w stał p ro je k t u tw o rz e n ia re z e r
w a tu p rz y ro d y o b ejm u jąceg o o b a te o b iek ty ( K o z ł o w s k i 1963).
S z c z y t g ó r y W ż a r (d)
Podejście pod w ierzchołek g ó ry W żar. W idoczne tu są ro w y poszuki
w aw cze, k tó re 'odsłaniały s tre fę b re k c ji w ulkanicznych. N a szczycie W ża- r u w idoczne są liczne odsłonięcia a n d e z y tu m agnetyttow o-am fibolow ego.
T u ta j w ystępuje- też d ru g a anom alia p io ru n o w a stw ierd zo n a w r. 1961 p rz e z K . B i r k e n m a j e r a w czasie p o b ieran ia prób d o b a d a ń p a le o m ag n ety czn y ch z d re m A. E. M. N a i r n e m.
K a m i e n i o ł o m T u l k a (e)
Z ejście d o g ó rn ej części kam ieniołom u, tzw . T ulki. W w ysokich ścia
n a c h kam ien io ło m u w idoczny je st k o n ta k t d a jk i an d ezy tu au g ito w o -am fi
bolow ego z m agnetytowo-am ififoolowym i z ibrekcją w u lk an iczn ą. D ajk a n ajm łodszego a n d e z y tu tk w i w szero k iej stre fie b re k c ji w u lk an iczn ej, z a w ie ra ją ce j m iejscam i p ra w ie w yłącznie m a te ria ł sk a ł osadow ych.
K a m i e n i o ł o m L i s i Ł o m (f)
Zejiście d o d o ln ej części kam ien io ło m u zw anego L isim Łom em . W ido
c zn y je st tu k o n ta k t a n d e z y tu n ajm łodszego i b re k c ji w u lk an iczn ej
— 384 —
z w a rstw a m i szczaw nickim i i z an d ezy tem sk a len i o w o-am f ibolo wy m . J e s t to rów nież jed n o z n a jw ażn iejszy ch m iejsc d la w y ja śn ie n ia w za
jem nego sto su n k u (poszczególnych o dm ian andezytów i ich sto su n k u do sk a ł osadow ych.
(5) P o opuszczeniu g ó ry W żar tr a s a w ycieczki p ro w ad zi su b se k w e n tn ą doliną potoku K rośnica. Je s t ona w y p rep aro w an a w śró d sfałdow anych w a rstw ty p u w a rstw below eskich i p odm agurskich 1, p o p rzecin an y ch licz-
Fig. 8. Trasa w y cieczk i n a Wżar. a—f — pu nk ty ob serw acyjn e op isan e w tek ście Fig. 8. R oute o f th e excursion to the Wżar andesitets (a—f — exp lained in tlhe
[Polish text)
1 U w a g a R e d a k c j i : stratygrafia .fliszu m agurskiego, referow ana tutaj przez K. B o g a c z a i S.. W ą c l a w i k a odpow iada u jęciu problem u przez (tych a u to rów p u blikow anem u o statn io ( B o g a c z , W ę c ł a w i k 11962, 1963), n atom iast różni się od ujęcia zarówno B i r k e n m a j e r a (19.62 b, 1963 b, f), jak też S i k o r y (1962) i W a t y c h y (1963 a). W iększa część „w arstw b elo w esk ich ” B o g a c z a i W ę- c ł a w i k a odpowiada w arstw om szczaw nickim w fadji północnej (jkluiszkowsikiej) B i r k e n m a j e r a (o, c.).
n y m i poprzecznym i d y slo k acjam i. Po północnej stro n ie doliny, w rejo n ie w si K ro śn icy i G ry w a łd u w y s tę p u ją liczne d ro b n e in tru z je andezytu.
B ezpośrednio n a tra s ie w ycieczki o b serw u je się n a zboczach d o lin y lu b na jej d n ie odsłonięcia p iask ow cow o-łupkow ych w a rs tw ty p u b elo - w eskięgo o ra z podm agurskiego. W a rstw y te w idoczne są szczególnie d o b rz e w p ra w y m zboczu d o lin y K rośnicy, n ap rzeciw ujścia p o to k u G ry
w ałd zkjego.
P rz y pierw szych, zachodnich zabudow aniach K rościenka p ra w e zbo
cze d o liny b u d u ją u tw o ry se rii skałkow ej pien iń sk iej w u jęciu H o r - w i t z a (1963). W d n ie rzek i i w p ra w y m jej b rz e g u (okolice ta r ta k u ) w idoczne są ta m b a rd z o silnie zaburzone łu p k i p stre z U vig erin a m m in a ja n kó i M a j z o n (oznaczenie d ra S. G e r o c h a ) o ra z w a rstw y ty p u below eskiego z m ik ro fa u n ą paleocenu.
U licą św. K in g i b ieg n ącą p o ta ra sie D u n ajca u d a je m y się k u p o łu d niow i w k ie ru n k u odsłonięcia znanego pod n azw ą Z aw iasy. P rz e d p ie rw szy m i odsłonięciam i sk ałek se rii b ra n isk ie j (około 100 m p rzed k ap liczk ą św. K ingi) w b rzeg u D u n ajca, poniżej d ro g i o b se rw u je się odsłonięcia u tw o ró w fliszow ych. W idoczna je st tu odw rócona, zap ad ająca m onokli- n aln ie k u północy (130 N W 25) se ria p i as ko wc ow o-ł uipko w a z m arg lam i ty p u m a rg li łąckich (por. H o r w i t z 1963, k o m en tarze części IV, n r 41).
W d o ln ej (północnej) części kom p lek su p rzew ażają piaskow ce śre d n io - i gruboław icow e, b a rw y najczęściej n iebieskaw oszarej, lulb zielonaw o- szarej. S ą o n e d ro b n o ziarn iste, b ez w yraźnego w arstw o w an ia, n ieco w ap - niste. N iekiedy o b serw u jem y słabe w arstw o w an ie frak c jo n a ln e o raz w cienkich ław icach — lam in ację. B ardzo częsty m zjaw iskiem , i to za
ró w n o w p iaskow cach śred n io -, ja k i gruboław icow yeh, je st obecność różnego ro d zaju toczeńców łu p k o w y ch o raz liczne śla d y osuw isk p o d m orskich.
Ł aw ice piaskow ców są pooddzielane od siebie cienkim i w a rstw a m i łu p k ó w zielonaw oszarych, o zm ien n ej zaw arto ści w ęg lan u w apnia.
W śro d k o w ej części odsłonięcia o b se rw u je się grubsze w trą c e n ia żół
taw y ch m ięk k ich m ułow ców i p iaszczy sty ch łupkiów, k tó re w g ó rn ej części p ro filu (południow ej) tw o rz ą k ilk u m e tro w y sam odzielny kom pleks. M u - łow ce przechodzą n iek ied y (ku stropow i) w ciem ne m a rg le „ łąck ie” . G rubsze p a k ie ty ty c h m a rg li w idoczne są w dolnej '(północnej) części pro filu . S ą to m a rg le n ieb iesk aw o szare, łu p iące się m uszlow o, o m iąż
szości około 3 m. A nalogiczny k o m p lek s m arg li o d słan ia się ró w n ie ż w b rzeg u D unajca około 25 m n a p o łu d n ie od poprzedniego.
S e ria n ap rzem ian leg ły ch piaskow ców , łu p k ó w i m ułow ców , to w a rz y sząca m arg lo m ty p u łąckiego, sw oim w y k ształcen iem 'litologicznym p r z y - pomiina w a rstw y p o d m ag u rsk ie. W edług oznaczeń d r a S. W. A 1 e x a n - d r o w i e z a w y stę p u ją t u b en to n iczn e o tw o rn ice a g lu ty n u ją c e o ra z otw ornice plan k to n iczn e z g atu n k ó w G loborotalia m a rginodentata S u b - b o t. i G. c f . crassata C u s h m., k tó re są c h a ra k te ry sty c z n e d la p rz e d ziału czasow ego p aleo cen -d o ln y eocein.
P ro fil geologiczny lew ego zbocza d o lin y D u n ajca („Z aw iasy”): w a r stw y ja rm u c k ie ja k o osłona sk ałk o w a leżąca n a s e rii b ra n isk ie j, s t r a ty g ra fia i! te k to n ik a se rii b ra n isk ie j oraz d y slo k acja poprzeczna K ro śc ien k a zo stały om ów ione w k ilk u p u b lik a c ja c h ( B i r k e n m a j e r 1958 a, cz. IV, w ycieczka 16, 1963 e; H o r w i t z 1963, cz. IV, V) i z teg o te ż p o w o d u opis ty c h zagadnień nie będzie tu ta j p o w tarzan y .
(6) Od odsłonięcia „Z aw iasy ” w ra c a m y d o K rościenka. P o n iżej m o stu (ok. 1 km ) w K ro ścien k u w p ra w y m (brzegu k o ry ta D u n ajca p rz y n isk im
25 R o c z n ik P T G
— 386 —
Fig. 9. K olum na lito stratygrafie zna kom pleksu sk aln ego z m arglam i łą ck im i w od słon ięciu koło kapliczki iśw. Kiingi w K rościenku. 1 — p iask ow ce; 2 — p iask ow ce lam inow ane; 3 — p iaskow ce ze śladam i o su w isk podimoTskich; 4 — piasków - ce z 'toczeńcaimi łupikowymi; 5 — m ułow oe; 6 —
łupki; 7 — imargle łąck ie
Fig. 9. L ithostratigraphical colum n o f the P a la e ogen e beds (w ith Łącka Marils) exposed at K ro
ścienko. 1 — sandstones; 2 — lam in ated san d stones; 3 — sandstones w ith traces o f subm arine slum ping; 4 — sandstones witih sh a le (balls; 5 —
silts tones; 6 — shales; 7 — Łąoko Marls
I
2 3
5 6
7
• 1a • • vo \
HfeTcs*-.
stan ie w ody o d słan iają się silnie pofałdow ane, częściowo odw rócone (hie
ro g lify spągow e n a g ó rn y ch p ow ierzchniach) p iask o w ce cien k o - i śred n io - ław icow e o raz łu p k i w a rstw , o k re śla n y c h p rzez B o g a c z a i W ę c ł a - w i k a (1962) jak o below eskie. S w oim w y k ształcen iem litologicznym p rz y p o m in a ją one b ard zo w a rstw y inoceram ow e. W odsłonięciu ty m w śród w a rstw b elow eskich w idoczna je s t c h a ra k te ry sty c z n a ław ica p ia s
kow ców o g ru b sz y m ziarnie, w k tó re j oprócz k w a rc u w y stę p u ją rów nież bardzo .licznie otoczaki w ap ien i o raz szczątk i L ith o th a m n iu m d o 2 m m w p rz e k ro ju . Piaskow ce teg o ty p u p rz y p o m in a ją sw oim c h a ra k te re m piaskow ce opisane z w a rstw ja rm u c k ic h i złatn iań sk ich ( B i r k e n m a - j e r 1958 a). A nalogiczne piaskow ce o d ro b n e j i śred n iej fra k c ji m ożna obserw ow ać w cały m p ro filu w a rstw ty p u below eskiego okolic K ro śc ien ka, o ra z częściow o w w arstw ach ty p u p o d m ag u rsk ieg o re jo n u O chotnicy.
W północnej części odsłonięcia w idoczne są .mniej zaburzone w a rstw y ty p u podm agurskiego, w ykształcone ja k o naprzemiianleigłe, cienkoł a wico
w e d ro b n o z ia rn iste piaskow ce i piaszczyste1 łu p k i bairwy oliw kow ozielo- n ej. S tąd około 0,5 k m w dół rzek i D unajec p odm yw a p ra w y b rz e g d o liny, itworząc du że odsłonięcie. A b y je obejrzeć, udajem y, się z p o w ro te m do K ro ścien k a i tu ż za m o stem n a D u n ajcu sk rę ca m y szosą n a północ
(w k ie ru n k u n a N ow y Sącz).
(7) W odległości Ok. 2 k m n a północ od m o stu w K ro ścien k u , w p rz y sió łk u Ł ąkcica schodzim y n a 'lewy b rzeg rzeki. N a p rzeciw ległym b rz e g u
w id a ć pofałdow ane w a rs tw y ty p u below eskiego. K o n ta k tu ją one od p ó ł
n o cy — poprzez dy slo k ację, k tó re j to w arzy szy stre fa zb rek cjo w an ia o szerokości około 200 m — z zap ad ający m i k u północy grub© ławico
w y m i p iask o w cam i ma!gurskim!i. O dsłonięcie ich w idoczne je st n a sto k u p raw eg o brzeigu d o lin y D u n ajca n a iNlW od p u n k tu O bserw acyjnego.
W a rstw y ty p u below eskiego sk ła d a ją się z kom p lek su piaskow cow o- -łupkow ego. P iask o w ce są d ro b n o - i b a rd z o d ro b n o ziarn iste, w ap n iste, b a rw y n iebieskiej, niebieskoszarej, z w idocznym w arstw o w an iem f r a k - c jo n a ln y m i (laminacją. Ł u p k i m a ją b a rw ę niebieską, nielbieskoszarą, są z re g u ły ilasto -w ap n iste. N ajw ięk sza m iąższość p o jed y n czy ch ław ic piaskow cow ych nie p rz ek racza 60 cm ; n ajczęściej m a ją one m iąższość 10— 30 cm. G rubsze ziarna w y stę p u ją p rzew ażn ie w spągow ej części ła wic, przechodząc k u górze w d ro b n ie jsz ą f r a k c ję '(w arstw ow anie fra k c jo - n a ln e zw ykle jed n o k ro tn e, kończące się n ie k ie d y m a rg le m fukoidow ym ).
W p ły tk a c h cienkich, w g ru b sz e j spągow ej f r a k c ji w idoczne s ą obok ziarin k w arcu ta k ż e d ro b n e o k ru c h y ^ w ap ien i i szczątki L ith o th a m n iu m . O prócz w arsltw ow ania frak cjo n aln eg o o b se rw u je się w a rstw o w a n ie .prze
k ą tn e o ra z konwoluitne, a itakże różne k o m b in acje ty c h typów . S pągow e pow ierzchnie ław ic p o k ry te są licznym i h iero g lifam i ta k organicznego, ja k m echanicznego pochodzenia, zniek ształco n y m i n ie k ie d y przez sp ę k a nia postdepozycyjne. W śród h iero g lifó w pochodzenia organicznego m ożna w yróżnić C erathophycus, Palaeochorda, P alaeodictyon, H ercoraphe (np.
H ercoraphe appendiculata H e e r ) i in. H iero g lify mechanicznie w y s tę p u ją najczęściej w fo rm ie h iero g lifó w p rąd o w y ch . W sk azu ją one n a tra n s p o rt m a te ria łu z W SW k u ENE.
(8) Z p rzy sió łk a Ł ąkcica u d a je m y się szosą n a północ. Tuż za o s ta t
n im i dom am i osiedla p rzejeżd żam y d u żą s tre fę d y slo k acy jn ą, w zd łu ż k tó re j k o n ta k tu ją w a rs tw y ty p u below eskiego (od p ołudnia) 1 z w a rstw a-
1 W nich w ypreparow ana jest dolina .potoku sp ływ ającego z zachodu od m a
sy w u Marszałka.
25*
m i m ag u rsk im i (od północy). Te o sta tn ie b u d u ją sto k i g rzb iet strom o w znoszącego się p rz e d n a m i wzigórza, a ta k ż e w y raźn ie w y su n ię ty cypel sk a ln y na p rzeciw leg ły m b rzeg u rzeki, w 'którym w idać stro m o u sta w ione 'grube ław ice piaskow ców , zap ad ające k u północy.
Za o stry m sk rę te m d ro g i i rzek i w k ie ru n k u NE n a lew y m (zachod
nim ) sto k u d o lin y w idoczne je st odsłonięcie drobnorytm .iczne.go fliszu, stanow iącego sp o rad y czn e w k ła d k i w śród piaskow ców m ag urskich.
We w si K łodne D u n a je c tw o rz y p ę tlę i tu ta j m am y ponow nie m oż
ność oglądania odsłonięcia g ruboław icow yeh piaskow ców m agurskich, b u d u ją c y c h pr-zeciwległy, s tro m y b rz e g rzepki.
N a odcinku od K łodnego p o T y lm an o w ą do lin a D u n ajca w y p re p a ro w ana je s t w w a rstw a c h m ag u rsk ich . W y k azu ją one w zdłuż teg o odcinka k ilk a k ro tn e w tó rn e sfałdow anie ( B o g a c z , W ę c ł a w i k 1963, fig. 63), zachow ując w zasadzie k o n sek w en tn y bieg w a rstw ze w schodu n a zachód, co d a je się obserw ow ać w odsłonięciach zarów no n a g rzb ietach w zgórz,
ja k też w korycie rzeki.
(9) We w si T ylm anow a z a trz y m u jem y się w odległości około 750 m przed kościołem . Z achodnie, stro m o w znoszące się, zalesione zbocza d o lin y zbudow ane są głów nie z w a rstw ty p u podm agurskiego, spod k tó ry ch w y łan iają się w sk ą p y c h odsłonięciach w a rstw y ty p u ibeloweskiego.
K om pleks w idocznych tu w a rs tw stan o w i w schodnie o b rzeżenie w y n u rz a ją c e j się Iku w schodow i sy n k lin y L ubania. S y n k lin a ta obcięta je st od w schodu p o p rzeczn y m uskokiem , p rz e b ie g a ją c y m w ty m regionie w zdłuż zachodniego b rz e g u d o lin y D u n ajca (uskok te n m ieliśm y m ożność oglądać p o p rzed n io w. Ł ąkcicy). O becności u skoku dow odzą: in n e ułoże
nie w a rstw po obu jego stronach, bezpośrednia k o n ta k t w a rstw ty p u b elo - w eskiego z m ag u rsk im i o b serw o w an y n a przełęczy w T ylm anow ej, o su w iska o lb rzy m ich rozm iarów , duże nag ro m ad zen ie ru m o w isk sk a ln y c h w dolinach p o toków uchodzących d o D u n ajca od zachodu, a ta k ż e b re k - cje tektoniczne w a rs tw belo w esk ich w idoczne n a zachodnich sto k ach d o lin y o raz w potokach sp ły w a ją c y c h k u D unajcow i spod g ó ry M ar
szałek.
D o sk rzy d ła w schodniego, zrzuconego, zbudow anego z w a rs tw m a g u r
skich, n ależy obecne d n o d o lin y D unajca, w schodnie jego brzegi, a tak że cy p el m orfologiczny, k tó ry p rz e je c h a liśm y w e wsi K łodne. Zachodnie zbocza d o lin y D u n ajca b u d u je e le m e n t tek to n iczn ie w y d źw ig n ięty — w spom niana sy n k lin a L u b an ia.
W zespole otw ornic oznaczonych w p ró b ach z w a rs tw „p o d m ag u r- sk ich ” re jo n u w si T y lm an o w a (zachodnie zbocza doliny) d r S. G e r o c h w y ró żn ił 6 g atu n k ó w p rzew odnich: G lom ospira d iffu n d e n s (C u s h. eit R e n z), S p iro p lecta m m in a clotho (G r z y b.), M atanzia varians (R z e- h a k), M arssonella crassa ( M a r s s.), R zeh a kin a epigona (R z e h a k), R. fissisto m a ta ( G r z y b . ) . Zespół iten w sk azu je na w iek: d an -p aleo een .
W lew ym b rz e g u rz e k i (obecnie obm urow anym ) poniżej d ro g i p rzy n isk im stan ie w ody w D u n ajcu odsłan ia się b re k c ja tek to n iczn a w a rs tw ty p u w a rs tw inoceram ow ych. U k azu ją się one n a p o d łu żn ej d y slo k acji w jąd rze w tó rn e j łu sk i sk rz y d ła w schodniego, zrzuconego. P iask o w ce są cienkoław ieow e, d ro b n o - i b a rd z o d ro b n o ziarn iste, n a p rzełam ie i po
w ierzchni n ie zw ietrzałej — niebieskie. Ł u sk i są b a rw y nieb iesk iej, n ie k ied y czarn ej, z re g u ły są ilasto -w ap n iste. W zespole otw ornic z ty c h w a rstw d r S. G e r o c h w y ró żn ił 7 g atu n k ó w posiadających znaczenie stra ty g ra fic z n e : G lom ospira d iffu n d e n s (C u s h. e t R e n z), H orm osina o v u lu m ( G r z y b . ) , S p iro p lecta m m in a clotho ( G r z y b . ) , M atanzia v a -
— 388 —
rians ( R z e h a k ) , M arssonella crassa ( M a r s s . ) , T ro ch a m m in u a ltifo r- m is ( C u s h . e t R e n z), R zeh a kin a fissisto m a ta ( G r z y b . ) . W ym ienione g a tu n k i w sk azu ią na (przedział w iekow y dan-ipaleocen d la ty c h w a rs tw u w ażan y ch d aw n iej za below eskie.
(10) P rzejeżd żam y d a le j k u północy d o ujścia p o to k u O chotnica.
W c y p lu sk aln y m n a lew y m b rzeg u rzek i iprzy drodze o d sła n ia ją się w a r
s tw y m ag u rsk ie. B u d u ją one (południowe sk rz y d ło w tó rn ej, sy m etry czn ej sy n k lin y , w y k azu jąc u p ad y 30° k u północy, z h iero g lifam i od p ołudnia.
J e j sk rzy d ło północne w idoczne je st w odsłonięciach lew ego (północnego) b rz e g u rzeki, n a północ od ujścia p o to k u O chotnica.
W odsłonięciu ponad g ru b ą ław icą piaskow ca w y stę p u je k o m p lek s n a p rz e m ia n le g ły c h piaskow ców i łupków , o m iąższości około 4,5 m . P ias
kow ce są cienkoław icow e (1— 15 cm), szare, niebieskoszare n a św ieżym przełam ie, d ro b n o - lu b b a rd z o d ro b n o ziarn iste, o w a rstw o w a n iu lam in o w anym , p rz e k ą tn y m , k o n w o lu tn y m . N a p o w ierzch n iach la m in w gó rn ej części ław ic w idać często d u ż ą ilość zw ęglonych szczątków roślinnych.
Ł u p k i są zielone, n a ogół ilasto-piaszczyste, rzadziej ila ste i m a rg liste . P rzejście od cien k ich ław ic piaskow ca w łu p ek je st ciągłe. G ó rn a g ran ica łu p k ó w z re g u ły je s t osltra.
P onad op isan ą w k ła d k ą drO bnorytm icznego fliszu ro zw ija się k o m p lek s gruboław icow ych piaskow ców o m iąższości około 5— 6 m , w y stę p u jący ch w ław icach b lisk o d w u m etro w y ch . P iask o w ce są niebieskaw o- szare, śred n io ziarn iste, n ie k ie d y b ez w yraźnego w arstw o w an ia, zazw yczaj je d n a k w arstw o w an e frak cjo n aln ie (dw ukrotnie, pensym etrycznie), rz a dziej p rz e k ą tn ie . P onad n im i w y stęp u je ponow nie k o m p lek s łupkow o- piaskow cow y podobny d o opisanego poprzednio. W odsłonięciu m ożna obserw ow ać k ilk a k ro tn e p o w ta rz a n ie się cyklów , n a k tó r e s k ła d a ją się gruboław icow e piaskow ce (w dolnej części) i kom pleks łu p k o w o -p iask o w - cow y (w gó rn ej części).
W kam ieniołom ie w idoczne są ś la d y osuw isk podm orskich, o b e jm u jący ch zazw yczaj ty lk o je d n ą ław icę. N a spągow ej p o w ierzch n i ław ic w y stę p u ją różnego ty]pu h ie ro g lify m ech an iczn e '(bardzo diuiżse fo rm y h ie
roglifów w leczeniew ych) o ra z organiczne ja k P alaeodictyon, S u b p h y llo - chorda. Tę o statn ią fo rm ę m ożna znaleźć n a d u żej p rzestrzen i d o ln ej po
w ierzchni g ru b ej ław icy piaskow ca, gdzie tw o rz y c h a ra k te ry sty c z n e m e a n d ry c z n e sploty.
W y c ie c zk i I I C i III C prow adzili: K a zim ie rz Bogacz, A n d r z e j M ichalik, L u d w ik W a ty cha i S ta n isła w W ęcła w ik.
W y c i e c z k i I I D i III D: S zczaw n ica-Jaw o rk i
(naipisaił K r z y s z t o f B irkenm ajer)
P ro b le m a ty k a w ycieczek II 'D i III D o bejm ow ała zagadnienia s tr a ty g ra fii i te k to n ik i se rii czo rszty ń sk iej i niedzickiej, pozycji s tra ty g ra fic z n ej i tek to n iczn ej ogniw ju ra jsk ic h i kredow ych, p rze fa łd o w a n y c h z w a rstw a m i p s try m i i jarm uckiim i, d a le j zagadnienia geologiczne, p e tro graficzne i m ineralogiczne andezytów , z uw zględnieniem o kruszcow ania andezytów i sk ał k o n tak to w y ch o ra z h isto rii gó rn ictw a w P ien in ach .
(1) T rasa d o jazd u z Z akopanego do S zczaw nicy została om ów iona w w ycieczkach poprzednich w ra z z p ow ołaniem się n a bliższe opisy w p u b lik acjach . D alej d ro g ą p ro w ad zącą w k ie ru n k u Ja w o re k p rz e je ż d żam y p rz e z m ost n a G ra jc a rk u w M alinow ie, pod k tó ry m w łożysku
potoku o d słan iają się w a rstw y p s tre (por. B i r k e n m a j e r 1954 c) i z (prawego b rzeg u d o lin y p o to k u G ra jc a rk a o b se rw u jem y p a n o ra m ę geologiczną p ó łn o cn y ch zboczy J a r m u ty w sąsiedztw ie k am ien io ło m u (2),
(3) B udow a geologiczna północnych zboczy J a r m u ty i w ystęp o w an ie andezytów te j s tre fy b y ły o m aw ian e ostatn io m. in. w p racach M a ł k o w s k i e g o (1958) o raz B i r k e n m a j e r a (1956 a, 1958 a, cz. IV, w ycieczka 19, 1958 b). W y stę p u ją tu ta j z grubsza rów noleżnikow e żyły an d e z y tu am fibolow ego, zap ad ające k u (południowi, p o p rzesu w an e d y slo k acjam i p o przecznym i d o ich rozciągłości. Ż y ły andezytow e m a ją fo rm ę zbliżoną do sillów i w w iększości p rz y p a d k ó w w y stę p u ją albo w śród w arstw pstrych, albo n a ko n tak cie w a rstw p stry c h i jarm u ck ich . Z a
rów no k o n ta k ty podłużne, ja k i poprzeczne (na d y slokacjach) an d ezy tu ze sk a ła m i osadow ym i w y k azu ją zm ian y te rm ic z n e i przech o d zen ie ciosu term icznego z an d ezy tu w sk a ły osadow e. S tąd też zdaniem B i r k e n m a j e r a (1958 b) dy slo k acje te p o w sta w a ły sy n in tru z y jn ie .
W a rstw y jarim uckie, p s tre i w a rstw y w ronińsfcie n a Ja rm u c ie n ależą w m y śl refero w an ej k o n cep cji do serii m ag u rsk iej (por. d y sk u sję nad ty m zagadnieniem p rzez B i r k e n m a j e r a i P a z d r o , 1963' a). W e
dług refe ro w a n e j h ip o tezy roboczej niższe ogniw a tej' se rii {m agurskiej) sk ła d a ją się n a p ó łn o cn y ch zboczach J a r m u ty z w ap ien i rogow cow ych (ty to n -b arrem ), ra d io la ry tó w czerw o n y ch i zielonych (oksford), w a rstw nadfliszow ych (niższy dogger) i aalen u fliszow ego (aalen dolny) o w y kształcen iu zbliżonym do se rii b ra n isk ie j („ ty p p ó łn o cn y se rii b ra n i
sk ie j” — por. B i r k e n m a j e r , G e r o c h 1961), z k tó re j p o w in n y jed n a k zostać w yłączone.
(4) N a w schodnich zboczach J a r m u ty , k tó ry m i p rzeb ieg a d y slo k acja potoku F ałkow skiego poprzeczna d o rozciągłości p a s a skałkow ego, o raz w łożysku G ra jc a rk a i n a jego lew y m b rz e g u o d słan ia się szereg ogniw stra ty g ra fic z n y c h k red o w y ch i ju ra jsk ic h , k tó re w m y śl re fe ro w a n e j t u ta j k o n cep cji m o głyby należeć do se rii m ag u rsk iej. U w y lo tu p o to k u F a ł
kow skiego w idoczne są zielone ra d io la ry ty (oksford ?) i czerw o n e łu p k i m arg liste, i marglle z b o g a tą fa u n ą ap ty ch ó w k im ery d u .
(5) N a lew y m b rz e g u G ra jc a rk a p o zn ajem y p ię k n y profili b re k c ji sed y m en tacy jn y ch ja rm u c k ic h zaw ierający ch m a te ria ł ju ra js k i i k re d o w y n a w tó rn y m złożu (łącznie z o k ru c h a m i w a rs tw p s tr y c h i m ik ro fa u n ą n a w tó rn y m złożu), co w sk azu je n a b r a k ciągłości m iędzy w ar
stw am i ja rm u c k im i i p s try m i w te j stre fie . N a p ra w y m b rzeg u G ra jc a rk a w idoczny jest p ro fil u tw o ró w ju ra js k ic h i k red o w y ch zaliczonych u p rz e d nio d o se rii b ra n isk ie j (por. B i r i k e n m a j e r 1958 a, cz. IV, w yciecz
k a 19, ryc. 110), a wedlług obecnych poglądów , m ogących n ależeć do s e rii m ag u rsk iej. W y stę p u ją tu t a j u tw o ry a alen u fliszow ego w k o n ta k c ie te k tonicznym z ra d io la ry ta m i czerw onym i (praw dopodobnie oksford) i w a pieniem rogow cow ym (ty to n n b arr em ). W apień rogow cow y je s t zdw ojo
n y i m ięd zy dw iem a jego łu sk a m i w idoczne są u tw o ry łu p k o w e z. k o n - k re c ja m i sy d e ry tu , o ty p ie w a rstw w ronińskich, o ra z zielone i p s tre łu p k i zbliżone d o w a rs tw p stry ch , z m ik ro fa u n ą cenom ańską.
(6) N a tra s ie p rzejazd u p rzez S zlach to w ę do ujścia potoków S zto ln ia i K ru p ia n k a w Ja w o rk a c h w y stę p u ją głów nie w a rstw y jarm u c k ie i p stre (niekiedy z tu fitam i), k tó ry c h pozycja tek to n iczn a odpow iada analogicz
n y m u tw o ro m om ów ionym w p u n k ta c h 3—5 n in iejszej w ycieczki. W d o l
nej części potoku S zto ln ia o d sła n ia ją się u tw o ry o k reślo n e p rzez B i r k e n m a j e r a (por. B i n k e n m a j e r 1958 a, cz. IV, wycieczlka 2 0;
1963 a, ta b l. X X III) ja k o aalen fliszow y serii b ra n isk ie j, k tó re S i k o r a
— 390 —
(1962) p rzem ian o w ał n a „ w a rstw y ze S z to ln i” p rz y jm u ją c ic h w iek c e n o - mańskii (p atrz d y sk u s ja w re fe ra c ie w jprow adzającym ). N astęp n ie tu ż pod S ołtysią S k a łk ą zbudow aną z se rii czorsztyńskiej w idoczne są soczew ki tek to n iczn e w apienia rogow cow ego ( B i r k e n m a j e r o. c.) i zlep ień ców jarm u ck ich , a czasem ta k ż e (w p o t. S ztolnia) łu p k i w a rstw p s try c h (cenom an-kam pan), czarn e łu p k i z m ik ro fa u n ą cenom anu, d a le j zielone łu p k i rad io lario w e i ra d io la ry ty bru d n o zielo n e o m ałej m iąższości (alb?- -cenom an?).
B udow a geologiczna S o łty siej S k ałk i i zagadnienia d e fo rm a c ji pseudo- tektoinicznych w yw ołanych w yciskaniem podłoża (plastycznych u tw o ró w ila sto -m a rg listy c h najniższego doggeru) zostały om ów ione w stę p n ie w osobnych p u b lik a c ja c h ( B i r k e n m a j e r 1958 a, cz. IV, w yciecz
k a 20; 1963 a).
(7) P rz e k ró j geologiczny w zdłuż w ąw ozu H om ole został om ów iony szczegółowo w osobnych p u b lik a c ja c h ( B i r k e n m a j e r o. c.). Z ag ad n ie n ia p o ru szan e w czasie w ycieczki ob ejm o w ały s tra ty g ra fię i te k to n ik ę s e rii czo rszty ń sk iej i n iedzickiej, sto su n ek ty c h dw óch se rii d o sieb ie i d e fo rm a c je pseudotektoniczne.
(8) N a tra s ie od Cza jakow ej S k ały (w gó rn ej części w ąw ozu H om ole) do Ja w o re k o d słan iają się m a rg le g lo b o tru n k an o w e i w a rstw y sro m o - w ieckie se rii niedzickiej.
W y c ie c zk i I I D i I I I D prow adzili: S te fa n W . A lexa n d ro w icz, S ta n isła w G eroch, ks. M ichał M atras i Ja n W o jciech o w ski.
W y c i e c z k a I I E: Szczaw nica N iżn a-O rlica-H u k o w a S k a ła -S o k o lic a - -C zertezik -T rzy K o ro n y -K ro ścien k o
(napisaił K r z y s z t o f B irkenm ajer)
. P ro b le m a ty k a w ycieczki I I E o bejm ow ała s tra ty g ra fię i te k to n ik ę u tw o ró w jurajsklich i k red o w y ch se rii p ien iń sk iej, czertezick iej i b r a n i- sk iej o ra z p o zy cję geologiczną w a rstw ja rm u c k ic h i paleo g en u (przy p ó ł
n o cn y m k o n tak cie pasa skałkow ego). Z uw agi n a to, że tr a s a w y cieczk i p o k ry w a się z w ycieczką n r 17 o p isan ą w P rz e w o d n ik u geologicznym po p ie n iń sk im p asie sk ałkow ym ( B i r k e n m a j e r 1958 a, cz. IV) p o d a n e zostanie jedynjie skrócone itin ę ra riu m z zaznaczeniem zm ian w in te rp re ta c ji, jak ie od czasu p u b lik a c ji w y m ien io n ej n a stą p iły .
(1) P rzejazd1 n a tra s ie Z akopane-S zczaw nica N iżna o raz (2) om ów ienie p an o ram y geologicznej P ien in , P ie n in e k i M ałych P ie n in z m o stu na G ra jc a rk u . (3) O dsłonięcie w a rs tw ja rm u c k ic h i p stry c h u ujścia G łębo
kiego P o to k u . W idoczny je st tu ta j k o n ta k t n o rm a ln y w a rs tw p stry c h z fliszow ą o d m ian ą w a rstw jarm u ck ich , stan o w iącą n a jsta rsz e ogniw o ty c h o statn ich . W spągow ej częśdi w a rstw ja rm u c k ic h w y s tę p u je tu ta ] b re k c ja se d y m en tacy jn a złożona z o k ru ch ó w łu p k ó w w a rs tw p s try c h (B i r k e n m a j e r, G e r o c h 1963). (4) Salam on ow a S k ała zbudow ana je s t z w a rstw jarm u ck ich i(por. H o r w i t z rl963, k o m en tarze cz. VI), n a stę p n ie (5) w zdłuż lew ego b rzeg u d o lin y D u n ajca w idoczne są uitwory zaliczone do se rii p ien iń sk iej (pod sch ro n isk iem „O rlica”): w a rstw y s ro - m ow ieckie, m arg le glofootrunfcanowe, sz a re m arg le a lb u („w arstw y glo- bigerynow o-radiiolariow e”), w ap ień rogow cow y, ra d io la ry ty zielone, sz a re w apienie krynoidow o-rogow cow e (baton ?),* w a rstw y nadposidoniow e. T e o sta tn ie w a rstw y w y k a zu ją d iap iry zm .
— 392 —
Z 'kolei n a stę p u je p rz e ja z d 'łódkam i n a d ru g i brzeg D u n ajca (6) i po
dejście (7) przez H u k o w ą Skatłę n a Sokolicę. N a tr a s ie o d słan iają się n a stę p u ją c e ogniw a se rii p ien iń sk iej (z w y ją tk ie m w ap ien i rogow cow ych i ra d io la ry tó w zielonych w iększość ogniw o dsłonięta je s t sła b o ): w a rstw y nadposidoniow e, ra d io la ry ty m anganow e, ra d io la ry ty zielone, w ap ień ro gowcowy, m a rg le g lo b o tru n k an o w e i w a rstw y srom ow ieckie. P a n o ra m a geologiczna ze szczy tu Sokolicy om ów iona je s t osobno ( B i r k e n m a- j e r 1958 a, cz. IV, w ycieczka 17).
(8) Od S okolicy szlakiem tu ry sty c z n y m „Sokolej P e rc i” tr a s a w y cieczki prow adzi p rz e z C zertezik (w y stę p u je tu ta j se ria czertezicka — p a trz B i r k e n m a j e r 1959 d), d a le j p rzez potok P ien iń sk i, Z am ek ibł.
K in g i n a T rzy K orony. P o d ro d ze o dsłonięte są silnie p rz e fa łd o w a n e tr z y serie skałkow e, a m ianow icie se ria p ienińska, se ria czertezicka i seria b ran isk a, ja k ró w n ież osłona sk ałk o w a w yk ształco n a ja k o w a rstw y ja r - m uckie. O sobliw ością se rii p ien iń sk iej w re jo n ie m asy w u T rzech K o ro n je st w y stęp o w an ie (pow yżej p o la n y K osarzyska) ra d io la ry tó w czerw o nych i w apienia pseudobulastego, k tó re w te j se rii n o rm aln ie n ie w y stę p u ją .
P a n o ra m a geologiczna ze szczytu T rzech K oron — O krąglicy, om ó
w iona je st w c y to w an y m P rz e w o d n ik u geologicznym .
(9) Z T rzech K o ro n n a stę p u je p o w ró t do K rościenka, p rz y czym zw rócona je s t uw aga n a odsłonięcia w a rstw „m u rch iso n o w y ch ” se rii fora- niskiej na k o n tak cie z w arstw am i szczaw nickim i n a T oporzyskach {por.
H o r w i t z 1963, k o m en tarze cz. V).
W ycieczką pro w a d ził J e rz y L e fe ld p r z y w spółpracy R ysza rd a G radziń- skiego.
W y c i e c z k a I I I E: D om ański W ierch (wąwóz Jaszczu ró w )- -M iętu stw o -S tare B y stre-L ip n ica-C h y żn e
(napisał K r z y s z t o f B irkenm ajer)
P ro b le m a ty k a w ycieczki III E o bejm ow ała zagadnienia b u dow y geolo-r gicznej i flo ry ko p aln ej słodkow odnego m iocenu stożka dom ańskiego i iłów lignitow ych oraw skich, n a stę p n ie ju rę i k re d ę sk ałk o w ą (seria b ra niska i w a rstw y ja rm u c k ie osłony).
(1) Z Z akopanego tra s a p ro w ad zi przez K ośćielisko-W itów ^G hocho- łów i C zarn y D u n ajec d o M iętustw a, gdzie (2) odsłania się p ro fil geolo
giczny słodkow odnej molasisy sto żk a dom ańskiego w w ąw ozie Jaszczu ró w od po to k u C ichego p o k ap liczk ę na szczycie D om ańskiego W ierchu.
Z uw agi n a to, że p ro fil te n został o p isan y pod w zględem geologicznym ( B i r k e n m a j e r 1954 a, 1958 a, cz. II, w ycieczka 1) jego om ów ienie nie zostanie tu ta j pow tórzone.
(3) N astęp n y m p u n k te m p ro g ra m u w ycieczki b yło zw iedzenie odsło
nięć sk ałek se rii b ra n isk ie j w S ta re m B y stre m (op isan y ch szczegółowo przez B i r k e n m a j e r a 1958 a, cz. II, w ycieczka 1): w a rs tw y n ad p o sidoniow e, ra d io la ry ty czerw one, w apień b u lasty , w ap ień rogow cow y, w a rstw y g lo b ig ery n o w o -rad io lario w e, m a rg le globotrunkanow e, z k tó ry m i k o n ta k tu ją w a rstw y ja rm u c k ie osłony sk ałk o w ej (k o n tak t se d y m e n ta c y j
n y nieznacznie zdeform ow any te k to n ik ą ) i żw iry o raz zlepieńce m ioceń
skie D om ańskiego W ierchu.
(4) D alsza tr a s a a u to k a ra m i p ro w ad zi z M iętu stw a p rz e z C zarn y D u
n ajec i Ja b ło n k ę d o L ipnicy W ielkiej. (5) W L ipnicy W ielkiej w y stę p u ją
n a p ra w y m zboczu d o lin y p o to k u L ip n icy (w d o ln ej części wsi niedaleko d ro g i p ro w ad zącej do Jab ło n k i) iły lignitow e m iocenu oraw skiego k o n ta k tu ją c e ze zw ietrzały m piaskow cem ty p u piaskow ca m agurskiego. N a k o n tak cie ze sz ty w n y m podłożem piaskow cow ym w y tw a rz a się lo k aln a te k to n ik a k o m p ak cy jn a w iła c h lignitow ych, k tó re zap ad ają k u p o łu d n io w i pod k ą te m około 45°.
(6) O statn im p u n k te m p ro g ra m u je s t zw iedzenie lig nitow ych iłów m iocenu w C hyżnem .
W y cieczką prow adzili: M aria Ł a ń cucka-Srodoniow a i A n d rze j Slączka.
WYCIECZKA FOZJAZDOW A (22 IX L963 R.)
R ogoźn iknPie nin y
(napisał K r z y s z t o f B irkenm ajer)
P ro b le m a ty k a w ycieczki pozjazdow ej obejm ow ała zagadnienia s tr a ty g ra fii i 'tektoniki se rii czo rszty ń sk iej w R ogoźniku ’(ju ra i k re d a ) o raz b u d o w ę geologiczną P rz e ło m u P ien iń sk ieg o (seria p ien iń sk a, czertezicka, b ra n isk a i czorsztyńska) o g ląd an ą z tr a s y sp ły w u D unajcem .
(1) Z Z akopanego przez N ow y T arg w ycieczka u d ała się do R ogoźnika.
B udow a geologiczna kam ien io ło m u rogoźnickiego ze sły n n y m m uszłow - cem rogoźnirckim została om ów iona o statn io do k ład n ie ( B i r k e n m a j e r 1958 a, cz. II, w ycieczka 2, 1962 c, 1963 a). W uzu p ełn ien iu d a n y c h p u b li
k o w an y ch m ożna dodać, że w w y n ik u p o stę p u ją c e j e k sp lo atacji w schod
n ie j skałki w kam ieniołom ie rogoźńickim zostały znalezione spągow e b re k c je sed y m en tacy jn e ty to n u w k o n ta k c ie s tra ty g ra fic z n y m z w apie
n iem k ry n o id o w y m doggeru, k tó ry c h obecność b y ła su g ero w an a w po
p rz e d n ic h opracow aniach. B rek cje te zaw ierają o stro k raw ęd ziste o k ru c h y w ap ien i Ikrynoidow ych d o g g eru zlepionych czerw o n y m w ap ien iem o ty pie czerw onego m uszlow ca rogoźniekiego.
(2) Z R ogoźnika przez N ow y T arg i C zo rszty n tr a s a w ycieczki p ro w a d ziła do p rzy sió łk a K ap u śn ica pod zam kiem niedzickim , sk ąd odbyw a się sp ły w łódkam i do S zczaw nicy N iżnej. O m ów ienie geologicznej b u d o w y tr a s y sp ły w u zostało p o d an e p rz e z a u to ra (1958 a, cz. III, w ycieczka 14) poprzednio. Poniew aż w ogólnych zary sach opis te n je st n a d a l ak tu a ln y , zain tereso w an y ch odsyła się do w ym ienionej p u b lik acji. P om ocą może służyć szczegółow a m apa geologiczna w sk a li 1 :1 0 000 L. H o r w i t z a
(1963) w y d an a po śm iertn ie.
W ycieczką prow adzili: K r z y s z to f B irk e n m a je r i S ta n isła w M . G ąsiorow ski.
P ra co w n ia G eologiczn o-S tratygraficzna P A N w K r a k o w ie K a te d r a Geologii A G H K r a k ó w
I n s t y tu t G eologiczny W a rsza w a
— 394 —
W YKAZ LITERATURY REFERENCES
A i e x a n d r o w i c z S. ,W., B i r i k e n m a j e r K., G e r o c h S. (1962), M icrofauna and age o f ibrliok-red Globotrunc ama M arls (Püchov Marls) o f the P ien in y K lippen B elt o f Poland. Bull. A cad. Pól. Sc., Ser. sc. geol. e t geogr., 10, No. 2, V arsovie.
A n a l i z y (1945— 1'962). A n alizy fizyk o-ch em iczn e i w y n ik i badań w ód m ineralnych S zczaw n icy w ykonane przez Laboratorium B aln eotechniczn e P olsk ich U zdro
w isk w Szczaw nie-Z droju li w 'Warszawie w latach 1945—1962. Arch. Labor.
PP. O TU (W arszawa1, Chocim ska 22).
A n d r u s o v D. (1938). G eologiöky vy'zkum v n itm lh o b radloveho pasima v zapad- n ich Karpaltech. ć . ITI: Tektonika. R ozpr. St. Geol. Üst. ÖSR, Sv. i9 Praha.
A n d r u s o v D. '(1945), G eologicky vy'.skum vnütorneho b radloveho palsma v zap ad - nych Karpatach. C. IV a V, Stratigrafiia doggeru, m alm u a kriedy. Pr. Statn.
Geol. Üst. CSR, S v. 13t, B ratislava.
A n d r u s o v D. (1959). Geologia ceislkosloveruskych Karpat. 2. Slov. A k a d . Vied., B ratislava.
A n d r u s o v D. {I960) N eu es über die Epirogenese und O rogenese in den W est- fcairpaiten. — Geol. Rdsch., Bid. 50, Stu ttgart.
A n d r u s o v D„ S c h e r b n e r E. (I960), P reh la d isücasneho s'tavu p oznatkov o .geoiógii bradloveho pasma m edzi. Vlärou a Tvrdosinom . Geol Sbarn., R. 11,
C. 2, B ratislava.
A r k e l l W. J. (195,6). Juraissic (geology o f th e w orld. O liver and B oyd, Edinlburgh- -iLondon.
B i e d a F., G e r o c h S., K o s z a r s k i L., K s i ą ż k i e w i c z M. , Ż y t k o K. (1903), S tratigrap h ie dies1 Karipates E xternes polonaises. Biul. Inst. Geol. 181, Wianszawa.
B i r k e n m a j e r K . (195,1), U w ag i o ultworach płioceńskich w ok olicy K rościenka nad D unajcem . Rocz. Pol. Tow . Geol., 20, z. 4, K raków .
B i ink e n m a j e r K . (1952), IW sp raw ie morisMego m iocenu n a Podhalu. Ibid em , 21,
iz. 2.
B i r k e n m a j e r K. (1953 a), Tektonika p ien iń sk iego pasa sk ałk ow ego. Region.
Geol. Pol., t. I (Karpaty), z. 2 (Tektonika). Pol. Tow. Geol. K raków .
B il r k e n i m a j e r K. (1963 b), p relim in ary rev isio n o f th e stratigrap h y o f th e P ie n in y K lippen B elt series in Poland. Bull. Acad. Pol. Sei., Cl. I l l , 1, No. 6, V ar- sovie.
B i r k e n m a , j e r K. (l'954a), Spraw ozdanie z ibadań geologiczn ych przeprow adzo
n ych nad neogenem P odhala iw latach 1949—1951. Biul. Inst. Geol. mr 86. War-?
szaw a.
B i n k e m m a j e r K. '(1954 b), S|pra)woz)danie z badań geologiczn ych w ykon an ych
■w p ien iń sk im pasie sk ałk o w y m -w la ta ch 1950=—'11951. Ibidem .
B i r k e n m a j e r K. (11954 c), O w iek u tzw . -margli puchow e kich w Pieninach na tle stratygrafii osłony pasa skałkow ego. Ibidem , nr 88.
B i r k e n m aij e r K. (19(56 a), B adania geologiczne andezytów ok olic Szczaw nicy.
Pr z. geol. n r 2, WanszaW-a.
B i r k e n m a i j e r K. (19516b), W ystęp ow an ie wód m in eraln ych na tle bu dow y geO'- logicznej Szczaw nicy. Ib id em , nr 11.
B i r k e n m a j e r K. (1'957 a), D ajki andezytow e góry B ryjarki w Szczaw nicy.
Ib id em , n r 2 (47).
B i r k e n m a j e r K. (1957 b). S ed im en tary characteristics o f th e F lysch A alenian in th e P ien in y K lippen BeHt (Central Carpathianis). Bull. Acad. Pol. Sc., Cl. III,
‘5, 'No. 4. V arsovie.
B i r k e n m a j e r K. (1958 a), P rzew odn ik .geologiczny p o pienińskim p asie sk a łk o w ym . Cz. I—IV. W y d a w n . Geol., Wariszalwa.
B a n k e n m a j e r K. (1958 b), N o w e dane o g eo lo g ii skal m agm ow ych ok olic S zcza w nicy. Pr. Muzeum, Ziemi, z. 1, W arszawa.
B i r k e n m a j e r K. (1958 c), Subm arine er0 6'ii0n a l breaks and lalte Jura&sic syn oro- genic m ovem en ts in th e P ien in y K lippen B elt geosyncline. Bull. Acad. Pól. Sc., Ser. Sc. chim., geol., geogr., 6, No. 8, Vansovie.
B ii r k e n m a j e r K. (1959 a), Znaczenie Skałka H aligow ieckiej dila .geologii p ien iń sk ieg o pasa skałkowego'. Rocz. Pol. Tow . Geol., 29, z. 1, K raków.
B i r k e n m a j e r K. (1*9159;b), D iapiric tectonics in th e P ien in y K lippen (Belt (Car- pathiainis). Bull. Acad. Pól. Sc., Ser. Sc. chim., geol., geogr., 7, No. 2, V arsovie.
B i r k e n m a i j e r K. (19,59 c), Przekroje geologiczn e przez Polskę: Pieminy. W yd a w n . Geol., W arszawa.
B i r k e n m - a j e r K. (1959d), Seria czertezicka — n ow a seria sk ałk ow a Pienin.
A cta geol. poi., 9, No. 4, W arszawa.
B i r k e n m a j e r K. <1960 a), G eology o f the P ien in y Kflijppen B elt o f Poland (A review o f la te st researches). J b. geol. B.A., Bd. 103, H. 1, W ien.
B i r k e n m a j e r K. (I960 b), Badania geologiczne w p ienińskim p asie sk ałk ow ym . Pr. Inst. Geol., 30, cz. I, W arszawa.
B i r k e n m a j e r K. (I960 c), M apa geologiczna p ien iń sk iego pasa sk a łk o w eg o w sk ali ,1 :10 00'0. A rkusz Niedzica. Inst. Geol., W arszawa.
B i r k e n m a j e r K. (1961). U w a gi o form ie geologicznej a n d e z y t ó w góry Wżar koło Czorsztyna. S praw . K om . Oddz. P A N w K ra k o w ie . S p ra w . K o m . Nauk.
Geol. lipiecHgrutdziień I960. Kraków.
B i r k e n m a j e r K. (1962 a). Form a geologiczna and ezytów W żaru. A c ta Geol.
Polon., vol. X II, No. 2. W arszaw a,
B i r k e n m a j d r K, (jl962t>). Pailaeontological evidence o f th e a g e o f th e Maguxa P alaeogen e north o f the P ien in y K lippen B elt o f P oland (Carpathians). Bull.
Acad. Pol. Sc., Ser. Sc. geol., geogr., 10, No, 4, V arsovie.
Bi i r k e n m i a j e r K. (1962 c), Zabyltki przyrody nieożyw ionej p ien iń sk ieg o paisa skałkow ego. Cz. II. Skałki w R ogoźniku koło N ow ego Targu. Rocz. Ochr. P rzyr.
.28, K raków .
B i r k e n m a j e r K. (1963 a), S tratygrafia i p aleogeografia serii 'Czorsztyńskiej p ie n iń sk iego pasa sk ałk ow ego Polski. S tu dia geol. polon., 9, W arszawa.
B i r k e n m a j e r K. (11963lb), Esqulisse d e la stratigraphie du Mesozoiqtue e t du P aleo gen e darns la Zone d es K lippes P ienines e n Pologne. Biul. Inst. Geol. 182,
W arszawa.
B i r k e n m a j e r K. (1963 c), E xcursion dams la Zone des K lip p es P ien in es. Ass.
Geol. K a rp .-B a lk . V I -e m e Congr. Guide des Exc. K a r p a te s Internes. V a rso v ie- -iCraeovie.
B i r k e n m a j e r K. (1963d), X X X V I Zjazd P olsk ieg o T ow arzystw a G eologicznego, P ien in y — w rzesień 1963 r. Prz. geol., n r 7 (124), W arszaw a.
B i r k e n m a i j e r K. (1963 e). Z historii odkryć wód m ineralnych S zczaw n icy i K ro
ścienka. Ibidem .
B i r k e n m a i j e r K. (1963 f)„ Zagadnienia sedym entacji litw o rów fliszo w y ch p ie n ińskiego pasa sk ałk ow ego P olsk i. K w a r t. geol. 7, W arszawa.
B i r k e n m a j e r K. (1963 g), M apa geologiczna p ien iń sk iego pasa sk ałk ow ego w sk ali 1 : 1'0 000. Ark. C zorsztyn. Inst. Geol., W arszaw a.
B i r k e n m a j e r - K . , G ą s i o r o w s k i S. M. (19S9), A ptychy tytoń sk ie i neokom>- s k ie na w tó rn y m złożu w :senonie paisa sk ałk ow ego Polski. Rocz. Pol. T o w . Geol., 28, z. 3, K raków .
