H . S W I D Z I f t S K I — J . W D O W I A R Z
PRZEWODNIK DO WYCIECZEK
XXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego w Karpatach Krośnieńskich w r. 1950
П у т е в о д и т е л ь э к с к у р с и й
XXIII Съезда Польского Геологического Общества в Кросненских Карпатах в 1950 г.
Guide des excursions
de la X X I I I Reunion de la Societe Geologique de Pologne dans les K arpates de Krosno en 1950
T R E S C
str.
A. Część ogólna — K a rp aty K rośnieńskie (H. S w i d z i ń s k i 355
1. U kształtow anie p o w ie rz c h n i... 355
2. C zw artorzęd . . . . . ... . 356
3. B udow a geologiczna . . . 359
B. W ycieczki ... 361
I. K rosno-W ęglów ka (H. S w i d z i ń s k i ) . 361 1. U w agi o g ó l n e ... . . . 361
2. Od Iw onicza do K orczyny . . 362
3. P ro fil K o rc zy n a -W ę g ló w k a ... 363
II. K a rp aty D ukielskie (J. W d o w i a r z ) ... 370
III. P ro fil W isłoka pod R ym anow em (H. S w i d z i ń s k i ) . 373 1. Przełom w B esku . . . . . . . . . 373
2. K o tlin a Sieniaw y . . . 375
3. Siodło R y m a n o w sk ie . . . . . 376 A . C Z Ę S C O G Ó L N A — K A R P A T Y K R O Ś N I E Ń S K I E
(opracow ał H. S w i d z i ń s k i )
1. U k s z t a ł t o w a n i e p o w i e r z c h n i
K a r p a t y k r o ś n ie ń s k i e , t e r e n X X I I I Z j a z d u P . T . G ., n a le ż ą d o B e s k id u N is k ie g o . J a k w s k a z u j e s a m a n a z w a j e s t t o n a j n iż s z a c z ę ś ć K a r p a t , w k t ó r e j s z c z y t y w z g ó r z w z n o s z ą s i ę p r z e c i ę t n i e d o 4 0 0 m n a p ó ł n o c y ( K a r p a t y R z e s z o w s k i e ) i d o 6 5 0 m w o k o l i c y p r z e ł ę c z y D u k i e l s k i e j , n a j n iż s z e j w c a ł y m ł u k u k a r p a c k im (5 0 2 m ). J e d y n i e g ó r a C e r g o w a k o ło D u k l i p r z e k r a c z a 24*
— 356 —
7 0 0 m , w y b i j a j ą c s i ę n a d t o s w y m i ś m i a ł y m i k s z t ą ł t a m i p o n a d o t o c z e n i e . D o p i e r o n a w s c h ó d o d D u k l i w B ie s z c z a d a c h , r o ś n ie w y s o k o ś ć g ó r .
Ś r ó d g ó r s k ie k o t l i n y , t a k c h a r a k t e r y s t y c z n e d la t e j c z ę ś c i K a r p a t , l e ż ą p r z e c i ę t n i e o 100 — 150 m n iż e j o d w s p o m n ia n e j ..p o w i e r z c h n i s z c z y t o w e j “ . S ą o n e w y r a ź n i e z w ią z a n e z b u d o w ą g e o l o g ic z n ą , r o z w ij a j ą c s i ę m i a n o w i c i e n a t e r e n i e w i e l k i c h s t r u k t u r s y n k l i n a l n y c h , w b u d o w i e k t ó r y c h g ł ó w n ą r o l ę g r a j ą s t o s u n k o w o m a ło o d p o r n e w a r s t w y k r o ś n ie ń s k i e (n p . w d e p r e s j i S t r z y ż o w s k ie j ) .
N a j w a ż n i e j s z ą i n a j c i e k a w s z ą j e s t k o t l i n a k r o ś n ie ń s k a o p o z i o m i e d n a n a w y s o k o ś c i o k o ło 3 0 0 m . J e s t t o w i e l k a f o r m a , s z e r o k o ś c i 12 k m , k t ó r e j n a t u r a ln ą g r a n ic ę s t a n o w i o d p ó ł n o c y p a s m o O d r z y k o ń s k ie , s i ę g a j ą c e 5 0 0 m i p r z e d ł u ż a j ą c e s i ę k u p o ł u d n i o w o - w s c h o d o w i w g r z b i e t B u c z n ik a k o ło B r z o z o w a . O d p o łu d n ia o b r a m o w u j ą j ą p a s m a w z g ó r z B o b r k i, I w o n ic z a , R y m a n o w a .
K o t l in a k r o ś n ie ń s k a „ w y g a s a “ k u z a c h o d o w i z a r a z z a J a - s io łk ą , a k u S E c i ą g n i e s i ę w z d ł u ż W is ło k a w p o s t a c i w s p a n i a l e w y r a ż o n e j k o t l i n y Z a r s z y ń s k ie j , łą c z ą c e j s i ę r ó ż n y m i o d n o g a m i z i n n y m i, m n i e j s z y m i k o t lin a m i, z n a n y m i j a k o „ D o ły S a n o c k i e “ . T a k ie s a m e „ d o ł y “ z n a j d u j ą s i ę r ó w n ie ż n a p o łu d n ie o d K r o s n a w o k o lic y M ie j s c a P i a s t o w e g o i I w o n ic z a .
Z n a m ie n n ą c e c h ą s ą z u p e ł n i e p ła s k ie d n a , z a r ó w n o g ł ó w n e j k o t l i n y , j a k i z ł ą c z o n y c h z n ią „ d o ł ó w “ — w y n i k d z ia ł a ln o ś c i e r o z y j n o - a k u m u l a c y j n e j r z e k p l e i s t o c e ń s k i c h n a o d p o w i e d n i m p o d ło ż u g e o l o g ic z n y m ; o w e d o ł y r o z w ij a j ą s i ę p r z e w a ż n i e n a s t r e f a c h m a ło o d p o r n y c h o d m ia n w a r s t w k r o ś n ie ń s k i c h .
LITERA TU RA
1. F l e s z a r A.: P ró b a m orfogenezy K a rp a t n a północ od K rosna.
Kos mos , t. 39, Lw ów 1914. — 2. R e h m a n A.: Ziem ie daw nej Polski, cz. I K arpaty , Lw ów 1894. — 3. S m o l e ń s k i J.: Z m orfogenezy Be
skidu Niskiego. Ks. Pamiątk. X I Z j a zd u Pr zyr. i L ek a rz y , K rak ó w 1911.
2. C z w a r t o r z ę d
*
C z w a r t o r z ę d t u t e j s z y d z i e l i s i ę n a t r z y g ł ó w n e r o d z a je : A . m i e j s c o w a z w i e t r z e l i n a
B . u t w o r y d o lin r z e c z n y c h C . m a t e r i a ł n a w i a n y
A . M i e j s c o w a z w i e t r z e l i n a m a c h a r a k t e r z m ie n n y , z a l e ż n y o d p o d ło ż a , n a k t ó r y m p o w s t a j e . O b e c n o ś ć w e f l i s z u w k ł a d e k
„ łu p k o w y c h “ , b ą d ź l e p i s z c z a i l a s t e g o w p ia s k o w c a c h p o w o d u j e , ż e n a o g ó ł j e s t o n a il a s t a , n a w e t n a t e r e n i e p i a s k o w c ó w c i ę ż - k o w i c k i c h i c z a r n o r z e c k ic h , g d z ie lo k a l n i e t y l k o m o ż n a o b s e r
— 357 —
w o w a ć u t w o r y p i a s z c z y s t o - ż w i r o w e . Z a s a d n ic z o n a p ia s k o w c a c h r o z w ij a j ą s i ę u t w o r y g l i n i a s t o - p i a s z c z y s t e z r u m o s z e m p i a s k o w
c ó w a n a iła c h , z w ła s z c z a p s t r y c h — c i ę ż k i e g l i n y , s k ł o n n e d o o s u w i s k . N a j le p ie j i n a j g ł ę b i e j w i e t r z e j ą w a r s t w y k r o ś n ie ń s k i e , k t ó r y c h p ia s k o w c e o le p i s z c z u i l a s t o - w a p n i s t y m r o z p a d a j ą s i ę ła t w o , a ił o łu p k i , z e w z g l ę d u n a w a p n i s t o ś ć , d a j ą z w i e t r z e l i n ę n ie t a k p l a s t y c z n ą , j a k i n n e łu p k i k a r p a c k ie i b a r d z ie j p r z e p u s z c z a ln ą d la w o d y . T e r e n y w a r s t w k r o ś n ie ń s k i c h s ą w s k u t e k t e g o , o b o k d o lin r z e c z n y c h , w y p o s a ż o n e w n a j le p s z ą g le b ę .
N a t e r e n i e K a r p a t k r o ś n ie ń s k i c h z a c h o w a ła s i ę w w i e l u m i e j s c a c h z w i e t r z e l i n a , p o c h o d z ą c a z e p o k i p l e j s t o c e ń s k i e j , c h a r a k t e r y z u j ą c a s i ę w i ę k s z y m i m ią ż s z o ś c i a m i i ż ó ł t y m z a b a r w ie n i e m . G l in y z d r a d z a j ą c z ę s t o d o m ie s z k ę m a t e r i a ł u „ l e s o w a t e g o “ , z w ła s z c z a n a p ó łn o c o d K r o s n a . N i e z a l e ż n i e o d t e g o g ł ę b s z e ' w i e t r z e n i e w a r s t w k r o ś n ie ń s k i c h w t y m c z a s ie w y t w o r z y ł o s p e c j a ln e g l i n y ż ó ł t a w e , d r o b n o p y ł k o w e , n ie r a z n a o k o t r u d n e d o o d r ó ż n ie n i a o d le s u . T a k ie z w i e t r z e n i e m o ż n a m i ę d z y i n n y m i o b s e r w o w a ć w c e g i e l n i w K o r c z y n ie .
B . U t w o r y d o lin r z e c z n y c h s ą n a j b a r d z ie j c h a r a k t e r y s t y c z n ą c e c h ą o k o lic K r o s n a , ł ą c z n ie b o w i e m z r z e ź b ą n a d a j ą s w o i s t e p ię t n o k r a j o b r a z o w i t u t e j s z y c h k o t lin . M o ż n a t u w y d z i e l i ć d w a z a s a d n ic z e s y s t e m y t a r a s ó w : d o lin o w e i p o z a - d o lin o w e ( e k s t r a - d o lin o w e ) .
P i e r w s z e , m ło d s z e z w ią z a n e s ą z d z i s i e j s z y m i d o lin a m i r z e k , g d y d r u g ie p r z e d s t a w ia j ą z e s p ó ł t w o r z ą c y c z ę s t o d z i a ł y w ó d , lu b p o k r y w a j ą c y p ła t a m i ż w i r ó w o d o s o b n io n e p ła s k ie w i e r z c h o w i n y . P o d z i a ł n a t r z y p o z io m y , z a s t o s o w a n y p r z e z K l i m a s z e w s k i e g o (1), n i e z u p e ł n i e o d p o w ia d a r o z w o j o w i t a r a s ó w k o t l i n y k r o ś n i e ń s k i e j .
a. W t a r a s a c h d o l i n o w y c h r o z r ó ż n ia m y u t w o r y w s p ó ł c z e s n e w ó d n o r m a ln y c h lu b p o w o d z i o w y c h , b ę d ą c e w y n i k i e m d z i
s ie j s z e j a k u m u l a c j i i d o c h o d z ą c e d o w y s o k o ś c i 3 — 4 m . T o w a r z y s z ą o n e w ą s k i m i p a s m a m i k o r y t u r z e k i. T a r a s n a s t ę p n y 3— 5 m j e s t g ł ó w n y m p o z io m e m j a k o w ł a ś c i w y taras^ d e n n y ( łę g o w y ) z a r ó w n o d o lin r z e c z n y c h , j a k i k o t lin . J e s t o n t y l k o c z ę ś c io w o z a l e w a n y p o d c z a s k a t a s t r o f a l n y c h p o w o d z i i t o w p o b liż u k o r y t a . O i l e t a r a s y n iż s z e s k ła d a j ą s i ę p r z e w a ż n i e z e ż w i r ó w , d e n n y z b u d o w a n y j e s t r a c z e j z g li n , z e ż w ir a m i u s p o d u . J e d y n i e w d o lin i e J a s i o ł k i w i ę k s z ą r o l ę g r a j ą ż w ir y .
T a r a s d e n n y j e s t b ą d ź a k u m u l a c y j n y , b ą d ź a k u m u l a c y j n o - e r o z y j n y , z a l e ż n i e o d w c i ę c i a d z is ie j s z e g o k o r y t a .
b . T a r a s y i p o z io m y p o z a - d o l i n o w e (z r e g u ł y s k a l n o - a k u - m u l a c y j n e ) s ą z a w i e s z o n e n a d d z i s i e j s z y m i d o lin a m i n a r ó ż n y c h w y s o k o ś c ia c h . D a j ą s i ę w y r ó ż n i ć n a s t ę p u j ą c e g r u p y :
1. T a r a s y 15—
30
m , n a j le p ie j r o z w i n i ę t e , z w y k l e r o z b ij a j ą s i ę n a 3 p o z io m y , r ó ż n ią c e s i ę o d s i e b i e p a r o m e t r o w y m i s t o p n ia m i, b ą d ź p r z e c h o d z ą c e p o w o l i ' j e d n e w d r u g ie . J e s t t o w a ż n y s y s t e m , t w o r z ą c y w i e l k ą r ó w n i ę w o d o d z i a ł o w ą m i ę d z y
— 358 —
W is ło k i e m a J a s io łk ą , s z e r o k o ś c i n a j m n i e j 5 k m . N a p o z io m i e t e j r ó w n i, p o c h y lo n e j w z a s a d z ie k u N E , J a s io łk a u c h o d z iła d o W is ło k a . T a r a s y t e z b u d o w a n e s ą z p a r o m e t r o w e j s e r i i ż w ir ó w , k t ó r e k u g ó r z e p r z e c h o d z ą w ż ó ł t e g l i n y , z a c h o w a n e n a j l e p i e j w o k o lic a c h K r o s n a , g d z i e s ą n p . e k s p l o a t o w a n e w c e g i e l n i w P o la n c e . P o n a d t o w id a ć j e w o b e r w is k a c h n a d W is ło k i e m . T a r a s y t e s ą lo k a l n i e o b n iż o n e d o w y s o k o ś c i w z g l ę d n e j p o n iż e j 15 m , a n a d W is ło k i e m w y o d r ę b n i a s i ę z n ic h o s o b n y p o z io m 6 — 8 m e t r o w y , r ó w n ie ż z g l i n a m i u g ó r y .
2. P o z i o m y w y ż s z e n i e t w o r z ą t a r a s ó w ( s t o p n i) l e c z s ą z w y k l e p o z io m a m i w i e r z c h o w i n o w y m i . Z a c h o w a ł y s i ę t u i ó w d z ie n p . w o k o l i c y Z r ę c in a n a d J a s io łk ą i w I w o n i c z u , w f o r m ie z r ó w n a ń n a s z c z y t a c h w z g ó r z , p o k r y t y c h z w ła s z c z a w t e j o s t a t n ie j o k o lic y , p i ę k n y m i ż w i r a m i (g. Z a p ła t n a i Ś r e d n ia ) . W z n o s z ą s i ę o n e n a 4 0 — 5 0 m n a d p o z io m s ą s i e d n ic h d o lin . W n i e k t ó r y c h m ie j s c a c h m o ż n a s t w i e r d z i ć j e s z c z e w y ż s z e p o z i o m y w i e r z c h o ł k o w e z e s ła b y m i, t y m n ie m n ie j w y r a ź n y m i ż w i r a m i ( n ie „ a n t r o p o g e n i c z n y m i “ ), n p . w Ż e g lc a c h , S W o d K r o s n a .
S i ę g a j ą c o k . 70 m n a d d n a d o lin p r z e d s t a w i a j ą o n e s z c z ą t k i d a w n y c h p o z io m ó w z z u b o ż a ły m i ż w ir a m i.
c. U t w o r y n a w i a n e . N a t e r e n i e k r o ś n ie ń s k i m b r a k j e s t t y p o w e g o l e s u , p r z y n a j m n ie j w j e g o k l a s y c z n e j „ s u b a e r a l n e j “ p o s t a c i, n a t o m i a s t u d z ia ł m a t e r i a ł u n a w i a n e g o w b u d o w i e c z w a r t o r z ę d o w e j p o k r y w y n i e u l e g a w ą t p l i w o ś c i . Z o s t a ł o n t y l k o p r z e m y t y i p r z e m i e s z a n y z m i e j s c o w ą z w i e t r z e l i n ą . N a j
o b f ic i e j w y s t ę p u j e w c z ę ś c ia c h p ó łn o c n y c h , p r z e c h o d z ą c u b r z e g u K a r p a t w t y p o w e le s y ; k u p o ł u d n i o w i n a t o m i a s t z a n ik a , u s t ę p u j ą c m i e j s c a l o k a ln e j z w i e t r z e l i n i e . N a o b s z a r a c h p o ś r e d n ic h , a s z c z e g ó l n i e w o k o lic a c h K r o s n a , w c h o d z i o n w s k ła d z b o c z o w y c h „ g li n m i e j s c o w y c h “ o r a z g l i n „ n a p ł y w o w y c h “ , p o k r y w a j ą c y c h c z ę ś c io w o t a r a s y p o z a d o lin o w e .
W ie k t a r a s ó w n i e z a w s z e d a s i ę ś c i ś l e o z n a c z y ć . G r u p ę t a r a s ó w „ p o z a d o l i n o w y c h “ , m i ę d z y W is ło k i e m i J a s i o ł k ą z e w z g l ę d u n a p o k r y w ę „ l e s o w ą “ , n a l e ż y o d n ie ś ć d o p l e j s t o c e n u . J e s t to — o g ó l n i e b io r ą c — o d p o w i e d n i k 2 0 m t a r a s u W is ło k i, z w ią z a n e g o p r z e z P a w ł o w s k i e g o (4) z e z l o d o w a c e n i e m K r a k o w s k im , p r z e z K l i m a s z e w s k i e g o ( 1 , 2 ) — z W a r s z a w s k im I ( S r o d k o w o p o ls k im ) . N a t e r e n i e k o t l i n y k r o ś n i e ń s k ie j o s t a t n i a u t o r z a l ic z a c z ę ś ć t y c h t a r a s ó w d o j e d n e g o z t y c h z l o d o w a c e ń , c z ę ś ć d o d r u g ie g o . P o z i o m y w y ż s z e 50 i 70 m b ę d ą n a l e ż a ł y z a p e w n e d o s t a r s z e g o p le j s t o c e n u , a m o ż e i p ó ź n e g o p lio c e n u . U s t a l e n i e ic h w i e k u w y m a g a j e s z c z e s z c z e g ó ł o w y c h b a d a ń i w i e l o s t r o n n e g o p r z e d y s k u t o w a n i a p r o b le m u r z e ź b y K a r p a t w n a w i ą z a n i u d o z l o d o w a c e ń n i ż o w y c h .
B a r d z o in t e r e s u j ą c y m z a g a d n i e n i e m j e s t t a r a s d e n n y . W r ó ż n y c h m ie j s c a c h p r z e c h o d z i o n s t o p n i o w o w t a r a s y p o w o d z io w e , a l e w i e k j e g o b ę d z ie z a p e w n e s t a r s z y o d h o lo c e n u . P r z e d e w s z y s t k i m d o t a r a s u t e g o n a l e ż ą d n a k o t l i n „ d o ł ó w “ ,
— 359 —
k t ó r e s ą w y t w o r e m z u p e ł n i e o d m i e n n y c h w a r u n k ó w k l i m a t y c z n y c h n iż d z is ie j s z e . J e d n e z n ic h , j a k n p . k o t l i n k a w T a r g o w is k a c h , l u b C h o r k ó w c e p r z e d s t a w i a j ą d n a d a w n y c h j e z i o r i n n e w i ą ż ą s i ę z e s p e c y f i c z n y m i w a r u n k a m i h y d r o g r a f ic z n y m i»
p o d c z a s k t ó r y c h i s t n i a ł y s y s t e m y b if u r k u j ą c e , p o z o s t a ło ś c ią p o c z y m s ą d z iś m a r t w e d o l i n y p r z e p ł y w o w e , n p . m i ę d z y I w o n i c z e m i R o g a m i, l u b t e ż K l im k ó w k ą a W id a c z e m (a r k u s z S a n o k ) . W p o d o b n y c h w a r u n k a c h g e o l o g i c z n y c h z n a j d u j e s i ę „ j e z io r o p ó ź n o - g l a c j a l n e “ w d o l i n i e J a s i o ł k i w R o z t o k a c h k o ło J a s ła , o d k r y t e i o p is a n e p o d w z g l ę d e m p a l e o b o t a n i c z n y m p r z e z S z a f e r a (8), a g e o m o r f o l o g i c z n y m p r z e z K l i m a s z e w s k i e g o (2 ). W y m i e n i e n i a u t o r z y w i ą ż ą p o w s t a n i e t e g o j e z i o r a z II W a r s z a w s k im z l o d o w a c e n i e m i d o t e g o o k r e s u , b y ć m o ż e , n a le ż a ł o b y o d n ie ś ć a k u m u l a c j ę t a r a s u d e n n e g o i d n a d o łó w K r o - ś n ie ń s k o - S a n o c k ic h . S a m o z a g a d n i e n i e p o w s t a n ia t y c h d o łó w i w i e k w y e r o d o w a ń , n i e s ą j e s z c z e w y ś w i e t l o n e .
O s o b n y m s w o i s t y m p r o b le m e m j e s t o d m ło d z o n a d o lin a W i
s ło k a o d B e s k a w g ó r ę , z p i ę k n y m i t a r a s a m i, z a c z y n a j ą c y m i s ię 3 0 — 3 5 m p o z io m a m i, k t ó r y c h w y s o k o ś ć m a l e j e s t o p n i o w o w g ó r ę r z e k i. W y s o k o ś ć w z g l ę d n a n i e m a n ic w s p ó l n e g o z w i e k ie m , s ą t o b o w i e m u t w o r y m ło d s z e o d p o w i a d a j ą c e z a p e w n e t a r a s o w i d e n n e m u . N a l e ż ą o n e d o s u b s e k w e n t n e j k o t l i n y S i e n i a w y , w y t w o r z o n e j w s y n k l i n i e w a r s t w k r o ś n ie ń s k i c h i c i ą g n ą c e j s i ę o d O d r z e c h o w e j n a R y m a n ó w . J a k to w y k a z a ł e m p r z e d l a t y (7), W is ło k p i e r w o t n i e s k r ę c a ł w S i e n i a w i e n a z a c h ó d , a d o p ie r o w s k u t e k o t w o r z e n i a s o b ie d r o g i n a w p r o s t , d o n iż s z e j o 50 m b lis k o k o t l i n y Z a r s z y ń s k ie j , w c i ą ł s i ę g łę b o k o , t w o r z ą c o d m ło d z o n ą d o lin ę o t y p i e j a r u . K r a j o b r a z o w o p r z e d s t a w ia o n p e w n e g o r o d z a j u f e n o m e n w te j c z ę ś c i K a r p a t .
LITERA TU RA
1. K l i m a s z e w s k i M.: Polskie K a rp aty Zachodnie w okresie dyluw ialnym . Prace Wrocl. To w. Nauk. S. 5, N r 7, W rocław 1948.— 2. K l i m a s z e w s k i : Jezioro plejstoceńskie koło Ja sła „Starunia“, N r 27, K ra ków 1948. — 3. Ł o z i ń s k i W.: G lacjalne zjaw isk a u brzegu północnego dyluw ium w zdłuż K a rp a t i Sudetów . S p r aw. K om . Fizj. A.U. t. 43, K rak ó w 1908. — 4. P a w ł o w s k i S.: O ta ra sa c h w dolinie W isłoki. „Pokłosie Geog raf icz ne", Lwów 1925. — 5. S w i d z i ń s k i H.: C zw artorzęd w ko
tlin ie K rośnieńskiej. Pos. Nauk. P. I. G. N r 36, W arszaw a 1933. — 6. S w i d z i ń s k i H.: Przyczynki do poznania zasięgu dyluw ium północnego w K a rp a ta c h Środkow ych. Pos. Nauk. P. I. G. N r 41, 1935. — 7. S w i d z i ń s k i H.: B adania geologiczne w okolicach R ym anow a. S p r a w o z dania P. I. G. t. V. 1929. — 8. S z a f e r W.: Późny glacjał w R oztokach pod Jasłem . „Star uni a“ N r 26, K rak ó w 1948.
3. B u d o w a g e o l o g i c z n a
N a t e r e n i e K a r p a t k r o ś n i e ń s k i c h m a m y d o c z y n i e n i a z e w s z y s t k i m i g ł ó w n y m i j e d n o s t k a m i t e k t o n i c z n y m i t e j c z ę ś c i K a r p a t . O d p ó ł n o c y z n a j d u j e s i ę t z w . s t r e f a f a ł d ó w s k i b o w y c h
— 360 —
( b r z e ż n y r e g i o n in o c e r a m o w y ) , j u ż n i e o b j ę t a z a łą c z o n ą m a p ą . D o n ie j p r z y l e g a r e g i o n ś lą s k i (1 ), k t ó r e g o b r z e ż n a c z ę ś ć p r z e d s t a w i a w i e l k i e n a s u n i ę c i e c z a r n o r z e c k ie z o d o s o b n io n y m p ł a t e m t e k t o n i c z n y m B o n a r ó w k i. P o d t y m n a s u n i ę c i e m z a c h o w a ł s i ę f r a g m e n t j e d n o s t k i p o ś r e d n ie j — w ę g l o w i e c k i e j , r ó w n i e ż n a s u n i ę t e j n a r e g i o n in o c e r a m o w y . R e g io n ś lą s k i r ó ż n i s i ę o d i n o c e r a m o w e g o w y k s z t a ł c e n i e m g ó r n e j k r e d y i e o c e n u p o d m e - n i l i t o w e g o , z a ś w ę g l o w i e c k i — s w o i s t ą f a c j ą g ó r n e j k r e d y (5).
K u p o ł u d n i o w i e l e m e n t y t e k t o n i c z n e r e g i o n u ś l ą s k i e g o o b n iż a j ą s ię , p r z e c h o d z ą c w r o z l e g łe , p o d łu ż n e z a k l ę ś n i ę c i e , z n a n e j a k o C e n t r a ln a D e p r e s j a K a r p a c k a (6 ). J e s t to s y n k l i n o r i u m z b u d o w a n e g ł ó w n i e z n a j m ło d s z y c h u t w o r ó w f l i s z u — w a r s t w k r o ś n ie ń s k i c h .
T e o s t a t n i e s ą s f a ł d o w a n e i n a o b s z a r z e t u t e j s z y c h K a r p a t j ą d r a w t ó r n y c h s i o d e ł u j a w n i a j ą n a p o w i e r z c h n i e o c e n p o d rrie - n i l i t o w y , a n a w e t i g ó r n ą k r e d ę w f a c j i ś l ą s k i e j . G ł ó w n e s io d ła to : P o t o c k i e , B ó b r z e c k i e i I w o n i c k o - R y m a n o w s k ie . P r z e d s t a w i a j ą o n e w ą s k i e , d łu g ie , j a k n a k a r p a c k ie s t o s u n k i d o ś ć p r a w i d ł o w e , s t r o m o u s t a w i o n e a n t y k l i n y , c z ę ś c io w o o c h a r a k t e r z e d i a p i r o w a t y m ( lo k a ln e n ie z g o d n o ś c i j ą d e r z e s k r z y d ła m i) , p r z e d z ie l o n e s z e r o k im i s y n k l i n a m i z w t ó r n y m i, z ł u s k o w a n y m i s i o d e łk a m i. J e d y n i e s io d ło R y m a n o w s k ie w y k a z u j e n a w s c h ó d o d I w o n i c z a Z d r o j u p o t ę g u j ą c e s i ę z ł u s k o w a n i e , p r z e w a la j ą c s i ę j u ż w R u d a w c e R y m a n o w s k ie j n a s w e p r z e d p o le .
W o k o l i c y K r o s n a c e n t r a l n a d e p r e s j a j e s t n i e t y l k o o b n i
ż e n i e m t e k t o n i c z n y m , a le i m o r f o l o g i c z n y m ( k o t lin a k r o ś n i e ń s k a ), p o n i e w a ż o b r z e ż a j ą c e j ą e l e m e n t y t e k t o n i c z n e ( n a s u n ię c ie c z a r n o r z e c k ie i f a ł d y D u k i e ls k ie ) m a ją - s k a ł y o d p o r n ie j s z e . D a le j k u S E , g d z ie g e o l o g i c z n i e d e p r e s j a p o g łę b ia s i ę i r o z s z e r z a ( f o r m a c j e s t a r s z e o d w a r s t w k r o ś n ie ń s k i c h c h o w a j ą s ię ) , z a t r a c a o n a c h a r a k t e r o b n iż e n ia m o r f o lo g i c z n e g o i g r z b i e t y w a r s t w k r o ś n ie ń s k i c h n i e r ó ż n ią s i ę w y s o k o ś c i ą o d o b r a m o w a ń .
K o ło D u k l i p o j a w i a s i ę n o w y e l e m e n t w p o s t a c i w i ą z k i f a łd ó w , c z ę ś c io w o z ł u s k o w a n y c h , o b a lo n y c h , l u b w r ę c z n a s u n i ę t y c h n a p r z e d p o le ( „ p ła s z c z o w in a “ M ic h o w s k a O p o ls k ie g o ) . W f a ł d a c h t y c h u k a z u j ą s i ę w w i ę k s z e j i l o ś c i u t w o r y s t a r s z e o d w a r s t w k r o ś n ie ń s k i c h , a ż d o k r e d y w ł ą c z n i e . T a o s t a t n i a w y k s z t a łc o n a j e s t n i e w f a c j i ś lą s k ie j l e c z in o c e r a m o w e j .
F a ł d y D u k i e l s k o - U ż o c k i e ( w s k r ó c ie — d u k i e ls k ie ) , j a k n a z y w a m y t ę s t r e f ę , m o ż n a u w a ż a ć w p e w n y m s t o p n i u z a d r u g ie s k r z y d ło C e n t r a ln e j D e p r e s j i. W f a łd a c h t y c h w y s t ę p u j ą s k a ł y d o ś ć o d p o r n e n a w i e t r z e n i e j a k n p . p ia s k o w c e c e r g o w s k i e i „ p o d r o g o w c o w e “ , c o u w y d a t n i a s i ę o d r a z u w m o r f o lo g i i
(g . C e r g o w a , P i o t r u ś i in n e ) .
N a p o ł u d n i e o d f a ł d ó w D u k i e l s k i c h p r z e b i e g a w i e l k a j e d n o s t k a w e w n ę t r z n a K a r p a t Z a c h o d n ic h — P ł a s z c z o w i n a m a g u r s k a . M a o n a j a k w i a d o m o z u p e ł n i e i n n ą s t r a t y g r a f i ę (4 ,5 ) i n i e ł ą c z y s i ę t e k t o n i c z n i e z p o z o s t a ł y m i e l e m e n t a m i , l e ż ą c n i e
— 361 —
z g o d n ie n a f a łd a c h d u k i e ls k ic h , a d a le j k u z a c h o d o w i — b e z p o ś r e d n io n a c e n t r a l n e j d e p r e s j i. P ł a s z c z o w i n a m a g u r s k a n i e w c h o d z i d o p r o g r a m u Z ja z d u .
LITERA TU RA OGÓLNA
1. N o w a k J.: N afta K a rp a t polskich w św ietle geologii reg io n al
nej. Prace Geogr. R om era zesz. VI, Lw ów 1922. — 2. N o w a k J.: Z arys tek to n ik i Polski. K rak ó w 1927. — 3. N o w a k J.: Die Geologie d er polnischen O elfelder. S tu ttg a rt 1929. — 4. S w i d z i ń s k i H.: U w agi o budow ie K a rp a t fliszow ych. S p ra w. P. I. G. t. V III/1, W arszaw a, 1934.—
5. S w i d z i ń s k i H.: Słow nik straty g raficzn y północnych K a rp a t fli
szowych. P. I. G. Bi ul e ty n 37, W arszaw a 1947. — 6. T o ł w i ń s k i K.:
C en traln a D epresja K arp ack a. Geolog, i S t a t y s t y k a N a f t o w a 1932. — 7. Z u b e r R.: Flisz i n a fta , Lw ów 1918.
B . W Y C I E C Z K I
I. dzień: — ( I W O N I C Z ) — K R O S N O — W Ę G L Ó W K A
( p r o w a d z i H . S w i d z i ń s k i ) 1. U w a g i o g ó l n e
T e r e n w y c i e c z k i n a l e ż y d o k l a s y c z n y c h w g e o l o g i i K a r p a t f l i s z o w y c h i n i e m a b o d a j d r u g ie g o m i e j s c a w K a r p a t a c h , k t ó r e p o s ia d a ło b y t a k o b f it ą l i t e r a t u r ę , s o b ie w y ł ą c z n i e p o ś w i ę c o n ą . P r o f i l K r o s n o - W ę g l ó w k a b y ł t e m a t e m w i e l u l o k a l n y c h k o n f e - r e n c y j g e o l o g i c z n y c h (1 7 , s t r . 5 7 ) i z o s t a ł t a k ż e s p e c j a l n i e o p r a c o w a n y p r z e d l a t y 3 0 j a k o p r o g r a m n i e d o s z łe j d o s k u t k u w y c i e c z k i A s o c j a c j i K a r p a c k ie j (9). P r z y c z y n ą t e g o j e s t n i e t y l k o d o g o d n e p o ł o ż e n i e k o m u n i k a c y j n e , a le t a k ż e r ó ż n o r o d n o ś ć z a g a d n ie ń g e o l o g ic z n y c h , p r z y s t o s u n k o w o b a r d z o d o b r y c h , j a k n a t ę c z ę ś ć K a r p a t , o d k r y w k a c h .
P u n k t e m c e n t r a l n y m z a i n t e r e s o w a ń b y ł z a w s z e p r o b le m W ę - g ló w k i, ó w p r z e z d ł u g i e l a t a t r u d n y d o r o z p lą t a n ia „ w ę z e ł g e o l o g i c z n y “ . P r o b l e m t e n z o s t a ł d o p ie r o w ó w c z a s w y j a ś n i o n y , g d y p r z e k o n a n o s ię , ż e c i e m n e ł u p k i c z a r n o r z e c k ie i c z a r n e ł u p k i w ę g ł o w i e c k i e s ą w i e k u o d m ie n n e g o i ż e o p r ó c z c z e r w o n y c h łu p k ó w e o c e ń s k ic h i s t n i e j ą j e s z c z e n i e d o o d r ó ż n ie n i a o d n ic h n a o k o , c z e r w o n e ił o ł u p k i ś r o d k o w o - k r e d o w e , o r a z p o d o b n e c z e r w o n e i ł o ł u p k i m a r g l i s t e g ó r n o - k r e d o w e . S z c z e g ó ł o w e z d j ę c ia , r o z p o c z ę t e p r z e z J . O b t u ł o w i c z a , k o n t y n u o w a n e p r z e z p is z ą c e g o t e s ło w a , a u k o ń c z o n e p r z e z H . T e i s - s e y r ’a, u s t a l i ł y o b r a z g e o l o g i c z n y , k t ó r y j u ż p r a w d o p o d o b n ie n ie u l e g n i e w i ę k s z e j z m ia n ie .
O k o lic e W ę g l ó w k i s ą t a k ż e j e d n y m z n i e l i c z n y c h w K a r p a t a c h p u n k t ó w , g d z ie z n a j d o w a n o f a u n ę , a m i a n o w i c i e d o ln o - k r e d o w ą w D o m a r a d z u (5), g ó r n o - k r e d o w ą w C z a r n o r z e k a c h (8, 12 ), p a le o c e ń s k ą w P ł o s i n i e k o ło D o m a r a d z a (2, 1 4 ), e o c e ń - s k ą w s t r e f i e K o r c z y n a - K o m b o r n ia (1 4 , 15).
— 362 —
LITERA TU RA
1. C z e r n i k o w ś k i J.: O tw ornice serii fliszow ej facjesu śląskiego, n a pograniczu k red y górnej i dolnej. „Nafta“ N r 7—8, 1949. — 2. F l e s z a r A.: O n iek tó ry ch skam ieniałościach karp ack ich . Ko smo s, t. 37, 1912.
3. F l e s z a r A.: O budow ie K a rp a t n a północ od K rosna. S p r aw. Kom.
Fizj. t. 48, 1914. — 4. G o b l o t H.: O budow ie geologicznej K a rp a t na północ od K rosna. S p ra w. P. I. G. t. IV, 1928. — 5. G r z y b o w s k i J.:
D olna k re d a w okolicy D om aradza. K o s m o s t. 26, 1901. — 6. K r e u t z S.:
O chrona przyrody nieożyw ionej. S k a r b y P r z y r od y, W arszaw a 1932. — 7. Ł o z i ń s k i W.: Die periglaziale Fazies d er m echanischen V erw it
te ru n g C. R. X I Congres Geol. Intern., Stockholm 1910. — 8. N o w a k J.:
A us den U ntersu ch u n g en ü b e r die polnischen W estk arp ath en . Bull. Int.
A c a d Sc. C racovie 1917. — 9. N o w a k J.: S tosunki geologiczne obszaru m iędzy K rosnem a W ęglówką. Ro cz n ik P. T. G. t. II, 1925. — 10 N o w a k J.: Z arys tek to n ik i Polski, 1927. — 11. O b t u ł o w i c z J.: Sto
su n k i geologiczne etc. w rejo n ie W ęglówki. Ro cz ni k P. T. G. t. X II, 1936.
12. R a d o m s k a - S w i d z i ń s k a L.: Na P rząd k ach i O drzykoniu, Z i emi a N r 7, W arszaw a 1932. — 13. R o g a l a W.: Nowe skam ieniałości w K arp atach , K o s m o s t. 39, 1914. — 14. R o g a l a W.: Tym czasow a w ia
domość o znalezieniu now ej fau n y paleogeńskiej w K a rp atac h zachodnich, K o s m o s t. 42, 1917. — 15. R o g a l a W.: N ouvelles donnees p o u r la Strati
g rap h ie du flysch K arp atiq u e, M emo ire s I Reun. As. Kar p. 1927. — 16. S w i d z i ń s k i H.: „P rząd k i“, Z a b y t k i Pr zyr. Nieoż., zesz. 2., 1933. — 17. S w i d z i ń s k i H.: Słow nik straty g raficzn y etc. P. I. G. Biul. 37, 1947.
18. T e i s s e y r e H.: B udow a geologiczna okolic W ęglówki. „Naf ta ", rocz. III, 1947. — 19. Z u b e r R.: Flisz i n afta, Lw ów 1918.
2. O d I w o n i c z a d o K o r c z y n y
P r z e d s k r ę t e m n a g ł ó w n ą s z o s ę S a n o k - K r o s n o o p u s z c z a m y w ą s k ą d o lin k ę p o t o k u I w o n i c k ie g o i w j e ż d ż a m y d o k o t l i n y I w o n ic z a w s i . J e s t to j e d e n z o w y c h „ d o ł ó w “ , p o k t ó r y c h d z i s i e j s z e p o t o k i s n u j ą s i ę c i e n k ą n it k ą , p e ł n ą s k r ę t ó w m e a n d r o w y c h .
B r z e g ie m w s c h o d n im t e j k o t l i n y j e d z i e m y w k ie r u n k u p ó ł n o c n y m . P o s t r o n i e w s c h o d n ie j „ w z n o s i s i ę p a s m o w z g ó r z o p ł a s k ic h s z c z y t a c h — g . Z a p ła t n a , (3 3 8 m ), Ś r e d n i a (3 5 0 m ), p o k r y t e s t a r y m i ż w ir o w is k a m i, w z n i e s i o n y m i o k . 5 0 m n a d p o z i o m k o t l i n y iw o n i c k i e j .
Z a k r z y ż ó w k ą w M i e j s c u P i a s t o w y m p r z e c in a m y o b n iż e n ie , o t w i e r a j ą c e s i ę n a w s c h ó d n a k o t l i n k ę Ł ę ż a n , p o c z y m w S u c h o d o l e ( s z k o ła r o ln ic z a ) o s ią g a m y w i e l k i t a r a s p l e j s t o c e ń - s k i, n a k t ó r y m l e ż y K r o s n o . Z a m o s t e m n a l e n i w i e p ł y n ą c y m W is ło k u s z o s a w s p i n a s i ę d o g ó r y , p r z e c in a j ą c w z g ó r z e ś w . W o j c ie c h a . W o d ś w i e ż o n e j d r o d z e o b s e r w u j e m y p i ę k n i e o d s ło n ię t e , l i ś c i a s t o r o z p a d a j ą c e s ię , b r u n a t n e , j a s n o w i e t r z e j ą c e łu p k i m e - n i l i t o w e w s k r z y d l e p o ł u d n i o w y m s io d ła p o t o c k ie g o .
N a s k r ę c ie , w s z c z y t o w e j p a r t ii d r o g i w i d a ć r o g o w c e , a p o d n i m i z i e l o n e i ł o ł u p k i e o c e n u p o d m e n i l i t o w e g o . S ą o n e s f a ł d o - w a n e z w t ó r n y m i s y n k l i n k a m i łu p k ó w m e n i l i t o w y c h . N i e c o d a l e j , w p r z y d r o ż n y m r o w i e u k a z u j ą s i ę i łu p k i c z e r w o n e . J e s t to m n ie j w i ę c e j j ą d r o w a c z ę ś ć s io d ła .
Z j e ż d ż a j ą c w d ó ł d o k o t l i n y K o r c z y ń s k i e j , p o w s t a łe j w s y n - k l i n i e w a r s t w k r o ś n ie ń s k i c h , o b s e r w u j e m y j e s z c z e r u m o s z b ia
ła w o z w i e t r z a ł y c h „ m a r g li m e n i l i t o w y c h “ , n a l e ż ą c y c h d o p ó ł n o c n e g o s k r z y d ła s i o d ła p o t o c k ie g o .
3. P r o f i l K o r c z y n a - W ę g 1 ó w k a
Z a K o r c z y n ą t e r e n p o d n o s i s ię , w s p i n a m y s i ę n a z b o c z e w i e l k i e g o n a s u n i ę c i a c z a r n o r z e c k ie g o — p ó łn o c n ą k r a w ę d ź d e p r e s j i. W m a łe j c e g i e l n i n a s k r ę c ie d r o g i s ą e k s p l o a t o w a n e ż ó łt e , l e s o w a t e g l i n y . W a r s t w o w a n ie , t u i ó w d z i e w id o c z n e , o r a z s m u g i b a r d z ie j z g l in i o n e g o m a t e r i a łu , z d r a d z a u d z ia ł w o d y w p o w s t a w a n i u g lin . J e s t t o c h a r a k t e r y s t y c z n y u t w ó r p o c h o d z ą c y z e p o k i p l e j s t o c e ń s k i e j . W d a w n i e j s z y c h o p is a c h i m a p a c h g e o l o g i c z n y c h n o s i o n n a z w ę „ g li n z b o c z o w y c h “ , l u b „ g ó r s k i c h “ , a c z ę s t o z a l i c z a n y b y w a d o l e s ó w . N i e w ą t p l i w i e w p o w s t a w a n i u t y c h g l i n b ie r z e p e w i e n u d z ia ł m a t e r i a ł n a w i a n y (p . C z. O g ), a l e z a s a d n ic z o j e s t to p r o d u k t w i e t r z e n i a p l e j s t o - c e ń s k ie g o , w o d m i e n n y c h n iż d z iś w a r u n k a c h k l i m a t y c z n y c h i w c e g i e l n i m o ż n a o b s e r w o w a ć s t o p n i o w e p r z e j ś c i e g l i n w m i k o w y p i a s k o w i e c k r o ś n ie ń s k i .
O d t e g o m i e j s c a z a c z y n a s i ę k l a s y c z n y p r o f i l K o r c z y n a - C z a r n o r z e k i- W ę g ló w k a .
P a l e o g e n
A ż p o s z c z y t 4 6 1 m t u i ó w d z i e o d s ła n ia j ą s i ę w r o w a c h p r z y d r o ż n y c h w a r s t w y k r o ś n i e ń s k i e w p o s t a c i s z a r a w o - ż ó ł - t a w y c h , s i l n i e m i k o w y c h p ia s k o w c ó w , b ą d ź p ł y t o w o - s k o r u p o - w y c h , b ą d ź g r u b o ła w ic o w y c h , m a s y w n y c h , p r z e k ł a d a n y c h łu p k a m i. U p a d y m a j ą s t r o m e n a S . S z c z y t w z g ó r z a j e s t z b u d o w a n y z s e r ii m e n i l i t o w e j . J e j r o z w ó j n i e j e s t t y p o w y , a le w ł a ś n i e c h a r a k t e r y s t y c z n y d la t y c h o k o lic . U d e r z a m a ł y u d z ia ł b r u n a t n y c h , l i ś c i a s t y c h łu p k ó w , n a t o m ia s t s p o s t r z e g a m y w k ł a d y ś r e d n io i g r u b o ł a w i c o w y c h p ia s k o w c ó w d o ś ć c z y s t o k w a r c o w y c h , j a s n o - ż ó ł t a w y c h , lu b z u p e ł n i e b i a ł y c h p o z w i e t r z e n i u . T o p i a s k o w i e c k l i w s k i , t a k t y p o w y d la b r z e ż n y c h ł a ń c u c h ó w K a r p a t w s c h o d n ic h , a le z n a n y i w ś r o d k o w y c h . W n im z a ł o ż o n e b y ł y m a łe , d z iś o p u s z c z o n e ł o m y . D o b r e o d s ło n i ę c i e d a j e ło m i k o 0 ,5 k m n a z a c h ó d , p o d r u g ie j s t r o n ie m a łe j d o lin k i. W id a ć t a m c h a r a k t e r y s t y c z n e p r ę g i l i m o n i t y c z n e i w k ł a d k i łu p k ó w p ia s z c z y s t y c h z e z w ę g l o n ą s ie c z k ą r o ś lin n ą .
S e r i a m e n i l i t o w a z a w ie r a t u b . m a ło r o g o w c ó w , n a t o m ia s t u j e j p o d s t a w y r o z w ij a s ię o k . 0 ,5 m w a r s t w a z l e p i e ń c a z e s z c z ą t k a m i o r g a n iz m ó w , p r z e d e w s z y s t k i m o t w o r n i c a m i (m . i n i n u m u l i t y ) , n a d t o m s z y w i o ł a m i , o k r u c h a m i s k o r u p m a ł ż ó w i t p O d p o w ia d a o n z l e p i e ń c o w i z S i e d l i s k (1 7 ) i d o s t a r c z y ł f a u n y g ó r s k o - e o c e ń s k ie j (1 4 ), k t ó r a b y ł a p o w o d e m d ł u g ic h s p o r ó w o d n o ś n i e w i e k u łu p k ó w m e n i l i t o w y c h , z a l i c z a n y c h d a w n i e j n a p o d s t a w i e f a u n y r y b d o o l i g o c e n u . W y c h o d n ie i l u ź n e g ł a z y t e g o z l e p i e ń c a z n a j d u j e m y n a p ó łn o c n y m s t o k u w z g ó r z a .
— 363 —
— 364 —
D z ię k i p ia s k o w c o m k l i w s k i m w a r s t w y m e n i l i t o w e z a c h o w u j ą s i ę o d p o r n ie j n iż o t a c z a j ą c e f o r m a c j e i t w o r z ą s z e r e g w z g ó r z , o p a d a j ą c y c h n a p o ł u d n i e k u k o t l i n i e k o r c z y ń s k ie j , p o d k r e ś l o n y c h n a d t o o d p ó ł n o c y c i ą g i e m p r z e ł ę c z y , w y p r e p a r o w a n y c h w m i ę k k i c h i ł o łu p k a c h e o c e n u p o d m e n i l i t o w e g o .
P r z y d o b r e j p o g o d z ie o t w i e r a s i ę z n a s z e g o w z g ó r z a p r z e p i ę k n y w id o k . S t o i m y n a p ó łn o c n e j k r a w ę d z i c e n t r a l n e j d e p r e s j i. P r z e d n a m i k u p o ł u d n i o w i r o z p o ś c ie r a s i ę r o z l e g ła , p ła s k a k o t l i n a k r o ś n ie ń s k a z s z e r e g i e m n is k ic h , z a l e s i o n y c h p a s m . D a le k o n ą h o r y z o n c i e w z r o k z a t r z y m u j e s i ę d o p ie r o n a g r z b i e t a c h f a ł d ó w d u k i e ls k ic h , n a c z e l e k t ó r y c h , j a k n a s t r a ż y , w i d n i e j e g ó r a C e r g o w a . T o d r u g a k r a w ę d ź d e p r e s j i.
N ie c o w p r a w o (k u z a c h o d o w i) — n a j e s z c z e d a l s z y m p l a n i e w z n o s i s i ę s z e r e g n ie c o w y ż s z y c h w z g ó r z , p o d k r e ś lo n y c h c i e m n ą p o k r y w ą la s ó w , t o b r z e g p ła s z c z o w i n y m a g u r s k i e j z e s z c z y t a m i K a m i e ń i K o la n in , s i ę g a j ą c y m i p o n a d 7 0 0 m n . p . m ., o r a z w i e l k i m a s y w M a g u r y W ą t k o w e j (8 5 0 m ) — n a j w y ż s z y k o m p le k s g ó r s k i w c a łe j te j c z ę ś c i K a r p a t ś r o d k o w y c h .
J e ż e l i p o w i e t r z e j e s t b a r d z o c z y s t e , t o m o ż e m y ś le d z i ć j a k f a ł d y d u k i e l s k i e p r z e c h o d z ą k u w s c h o d o w i w c o r a z w y ż s z e g r z b i e t y , n a le ż ą c e j u ż d o p a s m a B ie s z c z a d ó w . O d s t r o n y p ó ł n o c n e j h o r y z o n t z a m y k a t u ż z a n a m i b e z l e ś n y , s k a l n y g r z b i e t z e s k a łk a m i o f a n t a s t y c z n y c h k s z t a łt a c h , s ł y n n e p a s m o „ P r z ą
d e k “ , k o ń c z ą c e s i ę n i e d a le k o n a z a c h o d z ie n a w i e l k i m u s k o k u . N a o s t a t n i m w z g ó r z u s t e r c z ą m a l o w n i c z e r u in y z a m k u O d r z y - k o ń s k ie g o , o p is a n e p r z e z G o s z c z y ń s k ie g o w „ K r ó lu z a m c z y s k a “ .
S c h o d z im y t e r a z z e w z g ó r z a n a p ó łn o c d o p r z e ł ę c z y . W p r z y d r o ż n y c h r o w a c h o d s ła n ia j ą s i ę z i e l o n e ił o łu p k i , w k t ó r y c h w y ż s z e j c z ę ś c i b liż e j łu p k ó w m e n i l i t o w y c h , p r z e b i e g a p a s b r u n a t n o - c z e r w o n y c h i ł ó w łu p k o w y c h . C a ła t a s e r ia s t a n o w i t z w . p i e r w s z e p s t r e ł u p k i e o c e ń s k ie .
D r o g a p r z e c in a n a s t ę p n i e p r z e k o p e m m a ł e w z g ó r z e , g d z ie d o s k o n a le w id a ć m a s y w n e , b. g r u b o - ł a w i c o w e p ia s k o w c e , z w k ł a d k a m i z l e p i e ń c a k w a r c o w e g o , r o z s y p u j ą c e g o s i ę n a ż w i r e k . J e s t to p i e r w s z y (o d g ó r y ) p ia s k o w i e c c i ę ż k o w i c k i, k t ó r e g o m ią ż s z o ś ć w y n o s i w t e j c z ę ś c i o k . 4 0 m .
Z a r a z z a n im w k r a c z a m y z n o w u w p r z e ł ę c z , w y p r e p a r o w a n ą w d r u g ic h „ p s t r y c h ł u p k a c h “ . N a o g ó ł n i e s ą o n e w i d o c z n e p r z y d r o d z e i t r z e b a z e j ś ć d o j e d n e g o z s ą s i e d n ic h p o t o c z k ó w , a b y z o b a c z y ć t ę k i l k u d z i e s i ę c i u m e t r o w ą s e r i ę łu p k ó w ’ s t a l o w o - s z a r y c h i z i e l o n k a w y c h z c h a r a k t e r y s t y c z n y m i , c i e n - k o ł a w i c o w y m i p ia s k o w c a m i m i k o w y m i , z ł o ż o n y m i z w a r s t e w e k j a s n y c h i c i e m n y c h ( p ia s k o w c e s m u g o w e ) . Z a p a d a j ą O ne p o d k ą t e m 4 0 — 4 5 ° n a p o łu d n ie , p o d o b n i e j a k i p i e r w s z y p ia s k o w i e c c i ę ż k o w i c k i. W k ła d k a łu p k ó w c z e r w o n y c h w id o c z n a j e s t t y l k o k o ło z a m k u O d r z y k o ń s k ie g o , k u w s c h o d o w i z d a j e s i ę w y ~ k l i n o w y w a ć .
O d s k r ę t u s z o s y n a z a c h ó d ( r o z w id le n i e ) r o z p o c z y n a s i ę d r u g i g ł ó w n y p o z io m p ia s k o w c a c i ę ż k o w i c k ie g o , m ią ż s z o ś c i o k . 70 m . Z ło ż o n y z t a k ic h s a m y c h m a s y w n y c h g r u b o ł a w i c o w y c h p ia s k ó w , j a k g ó r n y , j e s t o n t y l k o m n ie j z l e p i e ń c o w a t y . D z i ę k i d u ż e j m ią ż s z o ś c i t w o r z y p i ę k n y g r z b i e t s k a lis t y , u w i e ń c z o n y s t e r c z ą c y m i s k a łk a m i.
N ie k t ó r e s k a łk i p r z y p o m in a j ą z p r o f il u p r z y g a r b i o n e s i e d z ą c e p o s t a c ie lu d z k ie i d a w n e l e g e n d y w i d z i a ł y w n ic h z a k l ę t e w k a m ie ń p r z ą d k i z p o b lis k ie j K o r c z y n y , s ł y n n e j o d w i e k ó w z p r z e m y s ł u t k a c k ie g o (1 2 ). P r z ą d k i s ą c i e k a w y m z j a w i s k i e m m o r f o lo g i c z n y m , p o z w a la j ą c y m n a in t e r e s u j ą c e s t u d i a w z a k r e s ie o d p o r n o ś c i s k a ł i w i e t r z e n i a (1 6 ). I c h p o w s t a n i e u w a r u n k o w a n e j e s t n a s t ę p u j ą c y m i c z y n n ik a m i:
1. O b e c n o ś ć b. g r u b y c h ła w ic , z a p a d a j ą c y c h n a p o łu d n ie ( s t ą d f o r m y „ p r z y g a r b i o n e “ s k a łe k ) ;
2. m a s y w n y ( n ie u w a r s t w i o n y ) c h a r a k t e r p ia s k o w c ó w , p o s ia d a j ą c y c h s k ło n n o ś ć d o p io n o w e g o s p ę k a n i a ( p io n o w e s z c z e l i n y , k t ó r e d z ie lą s k a łk i n a m n i e j s z e b lo k i, a p r z e d e w s z y s t k i m o b c in a j ą j e n a p ó łn o c y ) ;
3. p o d e s ła n ie m i ę k k im i u t w o r a m i p s t r y c h łu p k ó w , d z ię k i c z e m u z b o c z e p ó łn o c n e c o f a ło s i ę e r o z y j n i e i s k a łk i s ą r e l i k t o w y m g r z e b i e n i e m s k a ln y m .
Ś le d z ą c d z i s i e j s z e p r o c e s y w i e t r z e n i a i e r o z j i w i d z i m y w z a s a d z ie p o s t ę p u j ą c y r o z p a d s k a łe k , w o b e c c z e g o w y t w o r z e n i e s i ę f o r m s k a l n y c h n a l e ż y w e d ł u g w s z e l k i e g o p r a w d o p o d o b ie ń s t w a o d n ie ś ć d o e p o k i p le j s t o c e ń s k i e j , p o d c z a s k t ó r e j „ P r z ą d k i“ p r z y n a j m n i e j r a z j e d e n ( w o k r e s ie z l o d o w a c e n i a k r a k o w s k ie g o ) z n a l a z ł y s i ę w s t r e f i e p e r i g la c j a ln e j o w a r u n k a c h s p e c j a l n i e s p r z y j a j ą c y c h p o w s t a w a n i u s k a lis k (7).
D z i s i e j s z e u r z e ź b i e n i e s k a łe k , p e ł n e j a m , b r u z d i p o w i e r z c h n i g ą b c z a s t y c h , n i e m a n ic w s p ó l n e g o z p r o c e s a m i e o l i c z - n y m i, m im o z e w n ę t r z n e g o p o d o b i e ń s t w a i w y p o w i a d a n y c h t e g o r o d z a j u o p in ii (6).
Z a t e f o r m y o d p o w i e d z i a l n y j e s t c h a r a k t e r p e t r o g r a f i c z n y p ia s k o w c a c i ę ż k o w i c k i e g o o n i e p r a w i d ł o w y m r o z m i e s z c z e n i u m a t e r i a łu , z w ła s z c z a s k ą p e g o s p o iw a , p r z y c z y m c e c h u j e g o o b e c n o ś ć p a r t ii s ła b o s p o j o n y c h , k t ó r e z n a l a z ł s z y s i ę n a p o w i e r z c h n i p o w o d u j ą t w o r z e n i e s i ę o k r ą g ły c h j a m ( w i e t r z e n i e j a n i i s t o - k u l i s t e ) . N a j b a r d z ie j „ p u s t y n n i e “ w y g l ą d a j ą c e p o w i e r z c h n i e „ g ą b c z a s t e “ s ą w y n i k i e m w i e t r z e n i a c h e m i c z n o - m e - c h a n ic z n e g o w ó d ś c ie k a j ą c y c h i n a j l e p i e j z a c h o w a n e s ą n a p o w ie r z c h n i a c h ś c ia n z a w ie s z o n y c h , w z g l ę d n i e w w ą s k i c h s z c z e l i n a c h , g d z i e s p łu k u j ą c e d z ia ł a n i e d e s z c z u n i e n i s z c z y t y c h , b ą d ź c o b ą d ź , d o ś ć d e l i k a t n y c h u t w o r ó w . P e w n ą r o l ę m o g ą t u o d g r y w a ć r ó w n i e ż p o r o s t y , u ł a t w i a j ą c e k r u s z e n i e s k a ł y i p o w s t a w a n i e o k r ą g ł a w y c h j a m e k , m i ę d z y k t ó r y m i s t e r c z ą o d d z ie l a j ą c e j e ż e b e r k a .
— 365 —
— 366 —
Ż e n i s z c z e n i e p o w i e r z c h n i p ia s k o w c a p o s t ę p u j e s z y b k o i t e g o r o d z a j u k r u c h e f o r m y n i e m o g ł y b y p r z e t r w a ć o d c z a s ó w p e r i g l a c j a l n y c h ( „ p u s t y ń “ c z y „ p ó ł p u s t y ń “ ), d o w o d z i s z y b k i e z a c ie r a n ie s i ę n ie r a z g łę b o k o w y r z e ź b i o n y c h n a p i s ó w t u r y s t ó w , l i c z n i e o d w i e d z a j ą c y c h t e n u r o c z y z a k ą t e k K a r p a t k r o ś n i e ń s k ic h .
„ P r z ą d k i“ s ą r z a d k im w K a r p a t a c h f l i s z o w y c h f e n o m e n e m g e o l o g i c z n y m i z n a j d u j ą s i ę p o d o c h r o n ą n a t e r e n i e r e z e r w a t u .
U s t ó p „ P r z ą d e k “ i s t n i e j ą j e s z c z e d w i e w k ł a d k i p ia s k o w c a c i ę ż k o w i c k ie g o (I II i I V ), a le j u ż c i e n k i e , k i lk u i k i l k u n a s t u m e - t r o w e , p r z e d z i e l o n e r ó w n ie ż c i e n k i m i w k ł a d k a m i łu p k ó w c z e r w o n y c h . S ą o n e w i d o c z n e p r z y s z o s ie , p r z y s k r ę c i e d r o g i n a p ó ł n o c d o C z a r n o r z e k , t w o r z ą c d a le j n a w s c h ó d w y r a ź n i e z a a k c e n t o w a n e p r o g i.
P a l e o c e n — k r e d a g ó r n a
O d s t r o n y p ó ł n o c n e j c i ą g n i e s i ę r o z l e g łe , p o d łu ż n e o b n iż e n ie , k t ó r e g o w s c h o d n i ą c z ę ś ć w y k o r z y s t a ł p o t o k C z a r n y , n im s k r ę c i ł w p r o s t n a p ó łn o c , p r z e r z y n a j ą c s i ę d o lin ą p r z e ł o m o w ą d o k o t l i n y W ę g l ó w k i. T o o b n iż e n ie , w k t ó r y m r o z s ia d ł a s i ę w i o s k a C z a r n o r z e k i, w y p r e p a r o w a n e j e s t w m ię k k i c h łu p k a c h c z a r - n o r z e c k i c h ( g ó r n o - is t e b n ia ń s k i c h ) , z a l i c z a n y c h d o p a le o c e n u lu b n a j w y ż e j k r e d y ( w a r . 10). W id z i m y j e p r z y s z o s ie , g d z ie o d g a łę
z ia s i ę d r o g a w d ó ł d o p o t o k u i w s a m y m p o t o k u , p o w y ż e j i p r z y j e g o s k r ę c ie , j a k o c i e m n o - s z a r e ( „ a t r a m e n t o w e “ ) ł u p k i i l a s t o - m a r g li s t e , k t ó r e p o d c z a s w i e t r z e n i a p o k r y w a j ą s i ę r d z a w y m i p la m a m i i n a lo t a m i. Z a w ie r a j ą o n e w k ł a d k i ć i e n k o - ł a w i c o w e p ia s k o w c ó w s k o r u p o w y c h z ł a d n y m i h i e r o g l i f a m i o r a z c i e n k i e s o c z e w k i r d z a w o w i e t r z e j ą c y c h s f e r o s y d e r y t ó w . P o d o b n e łu p k i w n i e z b y t o d le g ł e j s t ą d m i e j s c o w o ś c i P ł o s i n a k . D o m a r a d z a (1 7 k m N E o d K r o s n a ) d o s t a r c z y ł y f a u n y p a l e o c e ń s k i e j (2 ).
Ł u p k i c z a r n o r z e c k ie s ą w t e j k la s y c z n e j d la n ic h m i e j s c o w o ś c i w y j ą t k o w o p i ę k n i e r o z w i n i ę t e , a m i ą ż s z o ś ć ic h , n a w e t u w z g lę d n ia j ą c l o k a l n e w t ó r n e s f a ł d o w a n i a i d o ś ć ła g o d n y , p r z e c i ę t n i e 3 0 ° - n io w y u p a d , w y n o s i o k . 2 0 0 m . W i n n y c h c z ę ś c ia c h ś lą s k ie g o r e g i o n u f a c j a l n e g o r z a d k o k i e d y m a j ą o n e w i ę c e j n iż 5 0 m .
P o s t ę p u j ą c t e r a z p o t o k ie m w d ó ł m o ż e m y o b s e r w o w a ć j a k k u s p ą g o w i s e r i i p o j a w i a j ą s i ę p o j e d y n c z e g r u b e ł a w i c e p ia s k o w c a , k t ó r e w p e w n y m m o m e n c i e , n a g r a n i c y la s u , p o w s c h o d n ie j s t r o n i e p o t o k a z a p a n o w u j ą n a g le . W c h o d z im y w n a s t ę p n e z k o l e i o g n i w o — p ia s k o w c e c z a r n o r z e c k ie ( g ó r n o - i s t e - b n ia ń s k ie ) .
W id z im y j e w o p u s z c z o n y m k a m i e n i o ł o m i e n a d p o t o k ie m ( t z w . g ó r n y k a m ie n io ł o m ) , j a k o p ia s k o w c e g r u b o - ł a w i c o w e , ś r e d n io i g r u b o - z ia r n i s t e , n a p i e r w s z y r z u t o k a n i e d o o d r ó ż n ie n i a o d c i ę ż k o w i c k ic h . B l i ż s z e p r z y j r z e n i e s i ę w y k a z u j e r ó ż n ic ę . P i a s k o w c e s ą l e p i e j u ła w ic o n e , ł a w i c e c i e ń s z e , s a m a s k a ła z w i ę ź
— 367 —
le j s z a , n a ś w i e ż o b a r d z ie j s z a r a , c i e m n i e j s z a , a z w i e t r z a ł a m a w i ę c e j r d z a w y c h s m u g i n a lo t ó w . T a ż e l a z is t o ś ć , t a k c h a r a k t e r y s t y c z n a d la s e r ii c z a r n o r z e c k ie j , p o c h o d z i w p ia s k o w c a c h o d r o z s ia n e g o p ir y t u .
U t l e n i a j ą c s ię n a p o w i e r z c h n i d a j e o n n i e t y l k o o w o r d z a w e z a b a r w ie n i e , a le r ó w n ie ż w y k w i t y i n a lo t y , w i d o c z n e w k a m i e n io ło m i e n a ś c ia n a c h z a w ie s z o n y c h , g d z i e n i e d o c h o d z i s p ł u k i w a n i e d e s z c z u , n a t o m ia s t p a r o w a n i e w y s i ą k a j ą c e j w o d y p o z o s t a w i a c y t r y n o w o - ż ó ł t e , b i a ł a w e i r d z a w e n a s k o r u p ie n i a r ó ż n y c h s ia r c z a n ó w ż e la z a .
P i a s k o w i e c c z a r n o r z e c k i r ó ż n i s i ę j e s z c z e o d c i ę ż k o w i c k ie g o m . in . z a w a r t o ś c ią s k a le n i, r z a d k ic h w t y m o s t a t n i m , p r z y n a j m n i e j n a t e r e n i e „ P r z ą d e k “ . S k a l e n i e w id a ć i g o ł y m o k ie m , s ą o n e n a o g ó ł ś w i e ż e , m a ło s k a o lin iz o w a n e .
P o c z y n a j ą c o d k a m ie n io ł o m u , w ę d r u j e m y w d ó ł w ą s k ą d o lin ą p o t o k u C z a r n e g o , k t ó r y p r z e c in a p r o s t o p a d l e w s z y s t k i e o g n iw a t u t e j s z e j k r e d y , a ż d o d o ln e j w ł ą c z n i e . R z u t o k a n a m a p ę p r z e k o n u j e n a s , ż e d o lin a j e s t c z ę ś c io w o p r e d y s p o n o w a n a t e k t o n i c z n i e , z n a j d u j e s i ę b o w i e m w s t r e f i e w i e l k i e g o u s k o k u p o p r z e c z n e g o . -
P i a s k o w c e c z a r n o r z e c k ie k o ń c z ą s i ę k u d o ł o w i d o ś ć n a g l e i w s p ą g u ic h p o j a w i a s i ę s e r ia łu p k o w a , k t ó r a o d r a z u z a z n a c z a s ię z ł a g o d z e n ie m z b o c z y i o b e c n o ś c ią z p r a w e j s t r o n y d o lin k i s u b s e k w e n t n e j . S ą t o t z w . m a r g le f u k o i d o w e w r z e c z y w i s t o ś c i ł u p k i i l a s t o - m a r g l i s t e , b a r w y s z a r e j z p o d r z ę d n y m i, c ie n k o ł a w i c o w y m i p ia s k o w c a m i h i e r o g l i f o w y m i . W łu p k a c h a p o c z ę ś c i i w p ia s k o w c a c h w y s t ę p u j ą d o ś ć li c z n e , c i e m n e , g a - łą z k o w a t e u t w o r y t z w . „ f u k o i d y “ , o d k t ó r y c h p o c h o d z i n a z w a .
„ M a r g le f u k o i d o w e “ m a j ą m ią ż s z o ś ć o k . 1 5 0 m i s ą p r z e d z i e l o n e 3 5 m w k ł a d e m g r u b o ł a w i c o w y c h p ia s k o w c ó w c z a r n o r z e c k ic h , w s t r o p ie k t ó r y c h z n a j d u j e s i ę o k . 15 m p a r t ia c i e m n o - s z a r e g o ( c z a r n e g o ) p ia s k o w c a z l e p i e ń c o w a t e g o , i l a s t e g o , t y p u „ b a b ic - k i e g o “ .
W ł a ś c i w e m a r g le f u k o i d o w e z n a j d u j ą s i ę p o n iż e j t y c h p i a s k o w c ó w . T w o r z ą o n e 6 0 m k o m p le k s , g ł ó w n i e ł u p k o w y z 0 ,5 m ł a w i c ą t w a r d e g o z l e p i e ń c a w ś r o d k u ; w t e j ł a w i c y p i s z ą c y t e s ł o w a z n a la z ł u ła m e k b e le m n i t a .
W m a r g la c h f u k o i d o w y c h n a t r a f io n o p r z e d l a t y n a s k a f i t y , ś w i a d c z ą c e o s e n o ń s k im w i e k u , a w p r z e d z i e l a j ą c y m j e p ia s k o w c u b y ł z n a l e z i o n y P a c h y d i s c u s (9, 13). M a r g le f u k o i d o w e k o ń c z ą s i ę u d o łu ł a w i c ą „ z l e p ie ń c a b a b i c k i e g o “ , p o c z y m n a s t ę p u j e p r z e s z ł o 3 0 0 m s e r ia g r u b o ł a w i c o w y c h p ia s k o w c ó w S u c h e j G ó r y ( d o ln o - is t e b n ia ń s k i c h ) .
B a r d z o p o d o b n e d o c z a r n o r z e c k ic h , j a k t o w id a ć w k a m i e n io ł o m i e n a p r a w y m z b o c z u ( t z w . II k a m ie n io ł o m ) o r a z w p o t o k u , s ą o n e m o ż e n ie c o o d p o r n ie j s z e n a w i e t r z e n i e i d a j ą g r u z
o s t r o k r a w ę d z is t y . S k a l e n i e li c z n e , w ię c e j r o z ło ż o n e , p o w o d u j ą o b e c n o ś ć j a s n y c h p la m e k n a p r z e ła m ie .
P i a s k o w c e S u c h e j G ó r y z a w ie r a j ą w g ó r n e j c z ę ś c i k ilk a w k ł a d ó w z l e p i e ń c ó w „ b a b ic k ic h “ , a w d o ln e j o k . 3 0 m s e r i ę s z a r y c h i ł o ł u p k ó w i l a s t o - m a r g l o w y c h , k t ó r e z a z n a c z a j ą s i ę n a p ó ł n o c n y c h z b o c z a c h g ó r y K r ó le w s k i e j i S u c h e j z ła g o d z e n ie m s t o k u , lu b p r z e ł ę c z k a m i.
O k . 4 0 0 m p o n iż e j k a m ie n io ł o m u p o t o k C z a r n y w c h o d z i w s t r e f ę u s k o k o w ą . P o w s c h o d n ie j s t r o n ie m a m y w d a ls z y m c ią g u s t r o m y s t o k z p ia s k o w c ó w S u c h e j G ó r y , g d y o d z a c h o d u z b o c z e s t a j e s i ę ła g o d n e , n i e p r a w i d ł o w e z r u m o s z e m i ż w ir a m i p ia s k o w c ó w , p o p r z e s u w a n y c h n a p o d k ł a d z ie c z e r w o n y c h ł u p k ó w „ g o d u ls k i c h “ . W p o t o k u w id a ć , ż e p ia s k o w c e s ą o g r o m n ie s p ę k a n e , a w j e d n y m m i e j s c u z n a j d u j e s i ę k l i n p s t r y c h łu p k ó w , w c i ś n i ę t y p o m ię d z y p ia s k o w c e .
P o n iż e j t y c h łu p k ó w z a c h o w a ł s ię p a k ie t s p ę k a n y c h , g r u b o ł a w i c o w y c h p ia s k o w c ó w s u c h o g ó r s k i c h z u p a d e m o k o ło 60° n a S , p o d e s ła n y c h c z e r w o n y m i łu p k a m i ś r o d k o w o - k r e d o w y m i ( „ g o d u ls k i m i“ ). T e o s t a t n i e s t a n o w i ą o k o ło 8 0 m k o m p le k s ł u p k ó w i l a s t y c h , b e z w a p i e n n y c h , c i e m n o c z e r w o n y c h z e s m u g a m i i p la m a m i z i e l o n y m i . W s t r o p ie p r z y p r z e j ś c i u d o p ia s k o w c ó w S u c h e j G ó r y z n a j d u j e s i ę t r o c h ę łu p k ó w z i e lo n y c h , a w s p ą g u , p r z y u j ś c i u m a łe g o p r a w e g o p o t o c z k a n a g r a n ic y z „ m a r g la m i k r z e m i o n k o w y m i “ , p r z e b i e g a p a r ę c i e n k i c h , a le w a ż n y c h w k ł a d e k łu p k ó w t w a r d s z y c h , t a k s a m o c z e r w o n y c h , b ą d ź ż ó ł t a w y c h . Z a w ie r a j ą o n e d o ś ć l i c z n e r a d io la r ie i s t a n o w ią w a ż n y p o z io m s t r a t y g r a f i c z n y , m a j ą c y s z e r o k ie r o z p r z e s t r z e n i e n i e w K a r p a t a c h (1 7 ). W o b r ę b ie p s t r y c h łu p k ó w u p a d y s t a j ą s i ę c o r a z s t r o m s z e i w c z ę ś c i s p ą g o w e j w a r s t w y s t o j ą j u ż p io n o w o .
K r e d a d o l n a
D o ln a k r e d a n a le ż ą c a d o n a s u n ię c ia c z a r n o r z e c k ie g o p r z e d s t a w i a p a r u s e t m e t r o w ą s e r ię , w z a s a d z ie t r ó j d z ie ln ą , z ło ż o n ą z d w ó c h k o m p le k s ó w c z a r n y c h łu p k ó w , p r z e d z i e l o n y c h p a r t ią j a s n y c h , ś r e d n i o ł a w i c o w y c h p ia s k o w c ó w . W p r o f il u C z a r n e g o p o t o k a c a ła ta s e r ia j e s t z r e d u k o w a n a t e k t o n i c z n i e d o k i l k u d z i e - s i ę c i u m e t r o w e j p a r t ii b a r d z o z a b u r z o n y c h łu p k ó w c z a r n y c h z c i e n k i m i p ia s k o w c a m i s k o r u p o w y m i. B e z p o ś r e d n io d o c z e r w o n y c h łu p k ó w p r z y l e g a k i l k u m e t r o w a s e r ia p i o n o w o u s t a w i o n y c h „ m a r g li k r z e m i o n k o w y c h “ . S ą t o c i e n k o ł a w i c o w e ( 2 - 5 c m .), p ł y t o w e m a r g le c ie m n o - s z a r e , c z ę ś c io w o s k r z e m io n k o w a n e z c i e m n y m i g a łą z k a m i f u k o id ó w . M im o k o n t r a s t u p e t r o g r a f i c z n e g o i s t n i e j e c i ą g ło ś ć s e d y m e n t y c y j n a d o c z e r w o n y c h łu p k ó w , k t ó r ą s t w i e r d z i ł e m w p a r u o d s ło n ię c i a c h n a p ó ł n o c n y m s t o k u g ó r y K r ó le w s k i e j .
M a r g le k r z e m i o n k o w e z a w ie r a j ą c i e n k i e w k ł a d k i c z a r n y c h łu p k ó w i p r ę d k o p r z e c h o d z ą w łu p k i c z a r n e z p ia s k o w c a m i , o d -
