1978
W NUMERZE
W sp ó ln ie z c a ły m ś ro d o w is k ie m
R o z m o w a z d y r e k to r e m S e k r e ta r i a tu K o m ite tu I n f o r m a ty k i, p r o f d r. h a b . inż. J u liu s z e m L. K u lik o w s k im
A n n a N o w o w ie js k a 1
D y s c y p lin y k o m u n ik a c y jn e
C a rl A d a m Pp.tri 4
J a k m ie rz y ć s t a n i ro z w ó j in f o r m a ty k i?
T a d e u s z W a lc z a k 7
S t r u k t u r a w s p ó łc z e s n y c h s y s te m ó w s te r o w a n ia z a p a s a m i to w a r o w y m i
S ta n is ła w W ryc.za 11
K o m p u te r y J S E M C w Z E T O K a to w ic e
— d o ś w ia d c z e n ia e k s p lo a ta c y jn e (część 2) O p ro g r a m o w a n ie u ż y tk o w e
B o le s ła w G lik s m a n 13'
S Z T U C Z N A IN T E L IG E N C JA
K o n w e r s a c ja c z ło w ie k a z m a s z y n ą c y fr o w ą w ję z y k u n a tu r a ln y m
S ta n is ła w M a zo ń , R y s z a r d T a d e u s ie w ic z 16
IN F O G R Y F ’7S T e m a ty k o ło b r z e s k ie
O p ra ć . A n d r z e j K li m e k 20
E T O B -W A R S Z A W A
M ieć s a ty s f a k c j ę z d o k o n a ń , p o s z u k iw a ć n o w y c h ro z w ią z a ń
R o z m o w a z d y r e k t o r a m i m g r. M a r ia n e m U ra z e m i m g r. K a z im ie rz e m
P a k u ls k im 24
W c z o ra j i d z iś w o c e n ie p ra c o w n ik ó w
O p ra ć . K r y s t y n B e r n a to w ic z 25
Z E Z JE D N O C Z E N IA IN F O R M A T Y K I Z E T O -M A X IM A T IC d la „ S p o łe m ”
E d w a r d C y r k la jf, J a tm s z J a c k o w s k i, K r y s ty n a Ł u k a s i k 28 C z e k a ją c n a R IA D A
A n d r z e j K li m e k 31
F ilia Z E T O n a U n iw e rs y te c ie G d a ń s k im 32
ZE Ś W IA T A
K o w e d r u k a r k i n ie u d e r z e n io w e i p e r s p e k ty w y ich w y k o r z y s ta n ia
O p ra ć . Z. N a o ty ń s k i 33
Z K R A J U
T y s ię c z n y k o m p u t e r z E L W R O
W ła d y s ła w K le p a c z ■ 34
D ru g i F a b r y c z n y R o c z n ik I n f o r m a ty c z n y F S M 35
G ie łd a s y s te m ó w m in ik o m p u te r o w y c h ■
O p ra ć . A . K li m e k 36
P R O B L E M A T Y K A B A Z Y D A N Y C II
U n iw e r s a ln y s y s te m z a r z ą d z a n ia b a z ą d a n y c h R O D A N
J e r z y P a su la 37
B ib lio g ra f ia w y d a w n ic tw p o ls k ic h z d z ie d z in y in f o r m a t y k i • U l
WYDAWNICTWA CZASOPISM TECHNICZNYCH
NOT W arszaw a C zackiego 3/5
k o l e g i u m r e d a k c y j n e
R e d ak to r N aczelny p ro f. d r liab. Leon ŁUKASZEW ICZ
m gr K ry s ty n BERNATOW ICZ, p ro l. d r hab. inż. K o n ra d FIA ŁK O W SK I (zast. re d ak to ra naczelnego), m g r Ja n u sz GW IZDAŁA, d r inż. M arek IIOŁYNSKI, m g r inż. S tan isław JA SK Ó LSK I, W ładysław K LEPA C Z (zast. re d a k to ra naczelnego), m g r A n d rzej KLIMEK,
■ m g r S tan isław MROZIK, d r inż. Tom asz PAW LAK, doc. d r inż. A n d rzej TARGOWSKI S e k re ta rz re d a k c ji: A n n a G LUTII-NOW OW IEJSK A Red. te c h n . Ewa SAPOK
RADA PROGRAMOWA
P ro f. d r h ab . T adeusz PECHE (przew odniczący), m g r inż. T om asz BAŃKOW SKI (sekretarz), m g r inż. A n to n i BOSSOWSKI, m gr inż. R om an BURNO, doc. d r hab. A ndrzej JA N IC K I, m gr in ż .' J a n KRAMARCZUK, p ro f. d r hab. inż. Ju liu sz KU LIK O W SK I, prof. d r Leon ŁUKASZEW ICZ, gen. d r inż. M arian PA STERN AK, m g r inż. B ro n isław PIW OW AR, m gr Zbigniew SUBSTYK, m g r J e rz y TRYBULSK I, doc. d r hab. T adeusz WALCZAK, d r inż.
J a n ŻYDOWO
R ed ak cja: 00-011 W arszaw a, ul. J a s n a 14/16, pok ó j 331, te ł. 27-71-40 lub c e n tra la 26-82-61 w. 285, d y ż u ry re d a k c ji 10.00—13.00 Z akł. G raf. „ T am k a” . Zam . 332. P a p ier d ru k . sat. IV kł. 70 g. Al. Obj. 5 a rk . d ru k . N ak ład 7150. S-19.
C ena egzem plarza zł 25.- IND EK S 36210/36124 P re n u m e ra ta ro c zn a zł 300.—
Informatyka M I E S I Ę C Z N I K Hr 9
• ■; ';A
za sto so w a n ia w o o sp o d a rce, tech n ice i n a u c e >) ACN/ry f R O (y. . X
11116 i i ^ wrzesjBń
OR GA N K O M I T E T U I N F O R M A T Y K I , M I N I S T E R S T W A NAU KI , S Z K O L N I C T W A WY Ż S Z E G O I T E C H N I K I ORAZ K O M I T E T U N A U K O W O - T E C H N I C Z N E G O N O T DS. I N F O R M A T Y K I
Wspólnie z całym środowiskiem
Rozmowa z dyrektorem S ek retariatu K om itetu Inform atyki, prof. dr. hab. inż. Juliuszem L. K ulikow skim
T rz y l a t a te m u w p r o w a d z o n o w P o ls c e n o w y s y s te m k o o r d y n a c ji in f o r m a ty k i, a ro lę g łó w n e g o k o o r d y n a t o r a p o w ie rz o n o K o m ite to w i I n f o r m a t y k i. „ C e n tr a ln y ” s y s te m k o o r d y n a c ji, re a liz o w a n y p rz e z K I, p o z o s ta je o c z y w iśc ie w ś c is ły m z w ią z k u z k o o r d y n a c ją ro z w o ju in f o r m a t y k i w r e s o r ta c h , b r a n ż a c h , n a sz c z e b lu w o je w ó d z tw a . J a k w y g lą d a w r z e c z y w is to ś c i w s p ó łz a le ż n o ś ć d z ia ła ń ty c h w s z y s tk ic h (a b a r dzo w ie lu !) k o o rd y n a to ró w ?
P r o f . J . K .: G e n e z y p o w s ta n ia K o m ite tu n a le ż y s ię d o s z u k iw a ć w d z ia ła n iu K o m is ji P a r ty jn o - R z ą d o w e j d s . I n f o r m a ty k i, p o d p r z e w o d n ic tw e m w ic e p r e m ie r a M . Ja g ie ls k ie g o , n a p o c z ą tk u l a t s ie d e m d z ie s ią ty c h . C h o d z iło w ó w c z a s g łó w n ie o ś c iś le js z e s p r z ę ż e n ie i n f o r m a ty k i z p o tr z e b a m i g o s p o d a r k i n a r o d o w e j o ra z z w ię k s z e n ie o d p o w ie d z ia ln o ś c i r e s o r tó w i je d n o s te k im p o d le g ły c h z a ro z w ó j in f o r m a t y k i i za e f e k ty w n e j e j w y k o r z y s ta n ie w p ro c e s a c h g o s p o d a rc z y c h .
W 1975 r . n a m o c y U c h w a ły R a d y M in is tr ó w n r 84 p o w o łan o K o m ite t I n f o r m a ty k i ja k o o rg a n d o ra d c z y p r e m ie r a o ra z S e k r e t a r i a t K I ja k o o rg a n w y k o n a w c z y K o m ite tu . P rz e w o d n ic z ą c y m K I z o s ta ł p re z e g R a d y M in is tró w , a w s k ła d K o m ite tu w e s z li p r z e d s ta w ic ie le K o m is ji P la n o w a n ia o ra z p ię c iu r e s o r tó w (n a u k i, s z k o ln ic tw a w y ż sz e g o i te c h n ik i, p r z e m y s łu m a s z y n o w e g o , s p r a w w e w n ę tr z n y c h , o b ro n y n a r o d o w e j, łą c z n o śc i), n a jb a r d z ie j z w ią z a n y c h z r o z w o je m in f o r m a ty k i. Z a s tę p c ą p rz e w o d n ic z ą c e g o K o m ite tu z o s ta ł m i n is te r N a u k i, S z k o ln ic tw a W y ższeg o i T e c h n ik i.
U c h w a ły K o m ite tu , p o d p is a n e p rz e z je g o p rz e w o d n ic z ą cego, s t a j ą s ię z a rz ą d z e n ia m i p re z e s a R a d y M in is tró w , o b o w ią z u ją c y m i w s z y s tk ie r e s o r ty i i n s ty t u c je p o d le g łe . W a ż n ie js z e s p r a w y K I o p in iu je i p r z e k a z u j e do d e c y z ji n a s z c z e b lu R a d y M in is tr ó w b ą d ź P r e z y d iu m R a d y M in i
s tró w . E ta ty , ś r o d k i f in a n s o w e z n a jd u j ą s ię w d y s p o z y c ji m in is tr ó w i k ie r o w n ik ó w u rz ę d ó w c e n tr a ln y c h .
O b e c n y m o d e l k o o r d y n a c ji ro z w o ju in f o r m a t y k i to m o d e l k o o r d y n a c ji c z ę śc io w o z d e c e n tr a liz o w a n e j. D e c y z je w s p r a w a c h w ę z ło w y c h , d o ty c z ą c e w s z y s tk ic h re s o rtó w , c a łeg o k r a j u , z n a jd u j ą się w g e s tii K o m ite tu I n f o r m a ty k i;
d e c y z je w s p r a w a c h p o sz c z e g ó ln y c h r e s o r tó w n a le ż ą do m in is tr ó w . N a te r e n ie w o je w ó d z tw k o o r d y n a to r a m i ro z w o j u in f o r m a t y k i s ą w o je w o d o w ie .
J e s t to s c h e m a t k o o r d y n a c ji k ilk u s z c z e b lo w e j — p r z y cz y m n a s z c z e b lu n iż s z y m w p e w n y m s t o p n iu k r z y ż u j ą się k o m p e te n c je r e s o r tó w i k o m p e te n c je u rz ę d ó w , w o je w ó d z k ic h . M oże to o c z y w iśc ie p ro w a d z ić do s y t u a c ji s p o r n y c h . W sz e lk ie t a k i e s p o r y w p ie r w s z e j k o le jn o ś c i p o w in n y b y ć ro z s tr z y g a n e w p o ro z u m ie n iu z w o je w o d a m i p rz e z k ie r o w n ik ó w o d p o w ie d n ic h re s o rtó w , a w p r z y p a d k a c h p o w a ż n ie js z y c h — k tó r y c h z re s z tą d o te j p o r y n ie b y ło — m u sz ą b y ć p rz e k a z a n e o rg a n o m n a d r z ę d n y m , w ta k im s a m y m tr y b ie j a k to je s t p r z y j ę te w o d n ie s ie n iu d o w s z y s tk ic h in n y c h e w e n tu a ln y c h p ro b le m ó w s p o r n y c h .
C h c ia łb y m p o d k re ś lić , że p o w y ż sz y s c h e m a t o rg a n iz a c y jn y b ę d z ie d z ia ła ł s p r a w n ie , je ż e li w s z y s tk ie je d n o s tk i k o o r d y n u ją c e b ę d ą p r z e s tr z e g a ły k u l t u r y d z ia ła n ia , je ż e li b ę d ą o b o w ią z y w a ły k u l t u r a p o d p o r z ą d k o w a n ia s ię k o o r d y n a c ji i s ta w ia n ie in te r e s ó w s p o łe c z n y c h n a d in t e r e s y w ła s n e . K r ó tk o m ó w ią c , z d e c e n tr a liz o w a n e j k o o r d y n a c j i n a le ż y się u c z y ć w d z ia ła n iu . A le to n ie z n a c z y , że m o ż n a d e z a w u o w a ć w a r to ś ć te g o s c h e m a tu . N ie z a p o m in a jm y , ż e j e s t to s c h e m a t z g o d n y z z a ło ż e n ia m i p r z y j ę ty m i w c a łe j g o sp o d a r c e n a ro d o w e j i ty m n a c z e ln y m te n d e n c jo m i n f o r m a ty k a m u s i się p o d p o rz ą d k o w a ć .
S ch em at k ra jo w eg o sy stem u k o o rd y n a cji in fo rm a ty k i
J a k i z a k re s c z y n n o śc i sp o c z y w a n a S e k r e t a r ia c ie K o m ite tu I n f o r m a ty k i i j a k w y g lą d a je g o r e a liz a c j a w p r a k ty c e ? P r o f . J . K .: Z a k r e s c z y n n o śc i S e k r e t a r i a t u K o m ite tu I n fo r m a ty k i z o s ta ł o k re ś lo n y U c h w a łą R M n r 84 z 1975 r., szczeg ó ło w o — z a rz ą d z e n ie m m i n is tr a N a u k i, S z k o ln ic tw a W y ższeg o i T e c h n ik i z 1976 r . T a k w ię c do S e k r e t a r i a tu n a le ż y :
• o b s łu g a m e r y to r y c z n a i o r g a n iz a c ja K o m ite tu I n f o r m a ty k i
© o p ra c o w y w a n ie p r o je k tó w w y ty c z n y c h d o ty c z ą c y c h p o lity k i w s z e c h s tro n n e g o r o z w o ju in f o r m a ty k i w P o ls c e r o z w o ju s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h i ic h z a s to s o w a ń w g o s p o d a r c e n a ro d o w e j
r o z w o ju p r o d u k c j i i im p o r tu s p r z ę tu in f o rm a ty c z n e g o i o p ro g r a m o w a n ia
o rg a n iz a c ji u s łu g i p o d n ie s ie n ia e fe k ty w n o ś c i s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h
r o z w o ju p r a c n a u k o w o -b a d a w c z y c h , sz k o le n ia k a d r
® b ie ż ą c y n a d z ó r i k o o r d y n a c ja — w s k a l i k r a j u — r e a liz a c ji w y ty c z n y c h K o m ite tu I n f o r m a ty k i i w ła d z n a c z e l
n y c h
• w s p ó łd z ia ła n ie z in s ty t u c ja m i r e a liz u ją c y m i z a d a n ia w d z ie d z in ie ro z w o ju in f o r m a t y k i i je j z a s to s o w a ń p o p rz e z o p r a c o w y w a n ie s k o o r d y n o w a n y c h p la n ó w i p r o g r a m ó w d o ty c z ą c y c h z a k u p ó w s p r z ę tu in f o rm a ty c z n e g o i o p r o g r a m o w a n ia o ra z sz k o le n ia k a d r
o p in io w a n ie z a ło ż e ń p r o je k to w y c h in w e s ty c ji in f o r m a ty c z n y c h p o d w z g lę d e m ic h c e lo w o śc i, e f e k ty w n o ś c i g o s p o d a r
c z e j, p rz y g o to w a n ia o rg a n iz a c y jn o - te c h n ic z n e g o i zg o d n o śc i z o g ó ln y m i w y ty c z n y m i
o p r a c o w y w a n ie p o d s ta w p r a w n y c h i z a ło ż e ń o r g a n iz a c y j
n y c h p r z e d s ię w z ię ć z m ie r z a ją c y c h do p o d n ie s ie n ia ja k o ś ć ' u s łu g in f o r m a ty c z n y c h , le p s z e g o w y k o r z y s ta n ia k a d r i s p r z ę tu , w y m ia n y d o ś w ia d c z e ń w d z ie d z in ie o p ro g r a m o w a n ia i e k s p lo a ta c ji s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h
® k o o r d y n a c ja w d z ie d z in ie in f o r m a t y k i i je j z a s to s o w a ń w p r a c a c h n a u k o w o -b a d a w c z y c h , n a d z ó r n a d re a liz a c ją p r o g r a m ó w w s p ó łp r a c y n a u k o w e j z z a g ra n ic ą , ro z d z ia ł ś r o d k ó w p rz e z n a c z o n y c h n a p o w y ż sz e c e le z b u d ż e tu c e n tr a ln e g o i n a d z ó r n a d ic h w y k o r z y s ta n ie m
® k o o r d y n a c ja i p o m o c w p r a c y o rg a n ó w d o ra d c z y c h , k o n tr o ln y c h i z e sp o łó w ro b o c z y c h p o w o ła n y c h d o w s p ó łp r a c y z K o m ite te m I n f o r m a ty k i.
A w ię c d u ż a ro z le g ło ść te m a ty c z n a , d u ż a w a g a p o d e j
m o w a n y c h z a g a d n ie ń . N ie n a le ż y tu o c z e k iw a ć ja k ic h ś s p e k ta k u la r n y c h , sz y b k ic h z m ia n . L ic z y m y ra c z e j n a e f e k ty d łu g o tr w a łe j, m o z o ln e j p r a c y . T a k ie e f e k ty — s ą d z ę — b ę d ą m ia ły w ię k s z e z n a c z e n ie w p e r s p e k ty w ie n iż d o ra ź n e
o s ią g n ię c ia .
S e k r e t a r i a t fa k ty c z n ie p o d ją ł d z ia ła ln o ś ć w k o ń c u 1976 r.
P e łn y s k ła d o so b o w y (14 p r a c o w n ik ó w — k il k a k r o t n ie m n ie j n iż p o p rz e d n ie o r g a n y n a d z o r u ją c e ro z w ó j in f o r m a t y k i w k r a j u ! ) o s ią g n ę liś m y w k o ń c u u b ie g łe g o r o k u . P r z e d e w s z y s tk im j e d n a k b a z u je m y n a w s p ó łp r a c y ze ś r o d o w is k ie m i s t a r a m y s ię z d o b y ć z a u f a n ie ty c h , z k tó r y m i w s p ó łp r a c u je m y . C h c e m y w y s tę p o w a ć r a c z e j w r o li r e p r e z e n t a n tó w ic h in te r e s ó w n iż w r o li je d n o s tk i n a d z o r u ją c e j z u rz ę d u . W r a m a c h p rz y z n a n y c h S e k r e ta r i a to w i u p r a w n ie ń i ś r o d k ó w z a k r e s jeg o d z ia ła n ia b ę d z ie m y się s t a r a l i ro z s z e rz a ć , a s k u te c z n o ś ć p o d n o sić .
J a k i e p r o b le m y ro z w o jo w e in f o r m a t y k i w P o ls c e u w a ż a P a n P r o f e s o r za n a jw a ż n ie js z e i j a k i e k r o k i p o d e jm u je S e k r e t a r i a t w ce lu ic h ro z w ią z a n ia ?
P r o f . J . K .: P r o b le m ó w ty c h je s t w ie le . R zecz w ty m , że n ie je s te ś m y w s t a n ie ro z w ią z y w a ć ic h je d n o c z e ś n ie — tr z e b a w ię c u s ta lić j a k ą ś h ie r a r c h ię , i to z g o d n ą z t e n d e n c ja m i r o z w o jo w y m i c a łe j g o s p o d a r k i n a r o d o w e j.
P rz y p o m n ę z a le c e n ia B iu r a P o lity c z n e g o z lip c a u b ie g łe go ro k u . S z c z e g ó ln ą u w a g ę z w ró c o n o w te d y n a p o d n ie s ie n ie e fe k ty w n o ś c i s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h ; p rz y cz y m e fe k ty w n o ś ć tę n a le ż y ro z u m ie ć b a rd z o sz e ro k o , n ie s p r o w a d z a ją c je j w y łą c z n ie d o w y k o r z y s ta n ia c z a s u p r a c y k o m p u te r a , le c z o d n o sz ą c j ą ta k ż e d o sp o s o b u w y k o r z y s ta n ia k o m p u te r a . C h o d z i o to , żeb y z k o m p u te r ó w k o rz y s ta n o p rz e d e w s z y s tk im w ta k ic h d z ie d z in a c h g o s p o d a r k i, w k t ó r y c h j e s t to u z a s a d n io n e e k o n o m ic z n ie lu b s p o łe c z n ie , ż e b y e lim in o w a ć p r y m ity w n e , s z tu c z n ie s tw o r z o n e lu b n ie o p ła c a ln e d z ie d z in y z a s to s o w a ń .
W śró d b a rd z o a k tu a ln y c h o b e c n ie p ro b le m ó w m o ż n a w y m ie n ić ta k ie , ja k :
® g o s p o d a r k a o p ro g r a m o w a n ie m
® s tw o r z e n ie p o d s ta w p r a w n y c h d z ia ła n ia n ie k tó r y c h s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h — z w ła sz c z a s łu ż ą c y c h a u t o m a t y z a c ji b a n k ó w in f o r m a c ji g o s p o d a rc z y c h lu b o s o b o w y c h
® u s p r a w n i a n ie k o o r d y n a c ji r e s o r to w e j i te r e n o w e j ro z w o j u in f o r m a ty k i
® o s ta te c z n e s f o r m u ło w a n ie s t a tu s u z a w o d o w e g o in f o r m a ty k ó w
® p o p r a w a ja k o ś c i s e r w is u te c h n ic z n e g o
® p o p r a w a u s łu g in f o rm a ty c z n y c h .
K o n ie c z n e j e s t r ó w n ie ż p o d ję c ie k ro k ó w , k tó r e z m ie r z a ły b y d o e k o n o m ic z n e g o z a in te r e s o w a n ia lic z n y c h je d n o s te k g o s p o d a r c z y c h w s z e lk im i u s łu g a m i in f o r m a ty c z n y m i ś w ia d c z o n y m i p r z e z o ś r o d k i Z je d n o c z e n ia I n f o r m a ty k i.
P o w a ż n y m p ro b le m e m j e s t sz k o le n ie i p o d n o s z e n ie k w a li f i k a c ji in f o r m a ty k ó w . D o ty c h c z a s o w a p r a k t y k a w te j d z ie d z in ie n ie z a w s z e p rz y n o s i z a d o w a la ją c e e f e k ty . M a m y tu n ie s te t y d o c z y n ie n ia z d o ść c z ę s ty m z ja w is k ie m o r g a n iz o w a n ia k u r s ó w p rz e z in s ty t u c je s ła b o p rz y g o to w a n e d o te j ro li, n ie d y s p o n u ją c e o d p o w ie d n ią k a d r ą w y k ła d o w c ó w a n i z a p le c z e m s p r z ę to w y m , t r a k t u j ą c e to po p r o s tu ja k o p e w n ą fo r m ę d z ia ła ln o ś c i k o m e r c ja ln e j. T rz e b a , te m u z a p o b ie c . N ik t n ie n e g u je p o tr z e b y sz k o le n ia in f o r m a ty k ó w , a le p o w in n o b y ć o no u je d n o lic o n e p o d w z g lę d e m ja k o ś c i i s k o o r d y n o w a n e w s k a li te r e n o w e j. N a le ż y s tw o r z y ć w a r u n k i do k o n tr o li p o z io m u m e r y to ry c z n e g o te g o r o d z a ju p r z e d s ię w z ię ć , k o n tr o li o rg a n iz a c y jn e g o p o z io m u k u r s u (m a m tu n a m y ś li m a t e r ia ły d o s ta rc z a n e k u r s a n to m , d o s tę p d o s p r z ę tu ). D o jrz e w a j u ż s p r a w a s tw o r z e n ia ja k ie g o ś c e n tr a ln e g o .o śro d k a k u rs o w e g o — je ś li n ie in f o r m a ty k ó w w s z e rs z y m z n a c z e n iu , to p r z y n a jm n ie j k ie r o w n ic z e j k a d r y in f o r m a ty c z n e j .
I s tn ie j e p o w a ż n e z a in te r e s o w a n ie ty m p ro b le m e m , m . in . ze s tr o n y r e s o r tu n a u k i, s z k o ln ic tw a w y ższeg o i te c h n i
k i, a ta k ż e w ła d z N a c z e ln e j O rg a n iz a c ji T e c h n ic z n e j i s ą d zę, że p ro w a d z o n e o s ta tn io ro z m o w y z a o w o c u ją k o n k r e t n ą d e c y z ją . R o z w ią z y w a n ie te g o p r o b le m u u w a ż a m za je d e n z w a ż n ie js z y c h p u n k tó w d z ia ła n ia S e k r e t a r i a t u w b ie ż ą c y m r o k u .
P o z a ty m — s p r a w a b u d o w y k r a jo w e j sieci- te l e in f o r m a ty c z n e j. M a o n a d o ść d łu g ą h is to r ię i w c ią ż je s t k o n tr o w e r s y jn a .
G e n e r a ln ie m o ż n a p o w ie d z ie ć , że od k o n c e p c ji b u d o w y sie c i b a rd z o ś m ia ło le c z o g ó ln ik o w o n ie g d y ś z a ry s o w a n e j z e sz liśm y d ziś n a g r u n t r e a ln y i p a tr z y m y n a s p r a w ę in a c z e j n iż k ilk a l a t te m u . N ik t n ie p o d w a ż a c e lo w o śc i s to s o w a n ia ś r o d k ó w tr a n s m i s j i d a n y c h w in f o r m a ty c e .
W ż a d n y m d o k u m e n c ie p a ń s tw o w y m a n i w d z ia ła n ia c h p r a k ty c z n y c h n ie b a g a te liz u je s ię z n a c z e n ia te le in f o r m a ty k i.
N ie m n ie j sie ć te le in f o r m a ty c z n a m u s i b y ć tr a k to w a n a n ie - ro z d z ie ln ie z in n y m i r o d z a ja m i r u c h u te l e k o m u n ik a c y j
n e g o . T o te ż r e s o r t łą c z n o ś c i p o s z u k u je ta k i c h m e to d ro z w ią z a n ia , k tó r e b y p o z w o liły w sp o só b m a k s y m a ln ie k o m p le k s o w y ro z b u d o w y w a ć sie ć te le k o m u n ik a c y jn ą k r a j u , n ie o g r a n ic z a ją c j e d n a k in n y c h in w e s ty c ji, z w ią z a n y c h n p . z ro z w o je m t a k n ie z b ę d n e j p o w s z e c h n e j s ie c i te le f o n ic z n e j.
K o s z t b u d o w y w y d z ie lo n e j sie c i te le in f o r m a ty c z n e j, k tó r a p o łą c z y ła b y lin ia m i ś r e d n ie j lu b sz y b k ie j tr a n s m i s ji d a n y c h w ię k sz o ś ć o ś ro d k ó w o b lic z e n io w y c h w k r a j u , p r z e k r a c z a n a s z e o b e c n e m o ż liw o śc i. I n w e s ty c ja s ię g a ła b y w ie lu m ilia r d ó w z ło ty c h . N a ra z ie w ię c b ę d z ie m y so b ie ra d z ić d r o g ą w y d z ie le n ia w y s e le k c jo n o w a n y c h łą c z y te le fo n ic z n y c h . J e ż e li c h o d z i o p rz y s z ło ść — n a le ż y do n ie j p o d c h o d z ić z ro z s ą d n y m u m ia r e m a le je d n a k s p r a w y n ie z a n ie d b y w a ć . T y m c z a s e m w y m a g a n ia co d o sz y b k ie j b u d o w y sie c i te le in f o r m a ty c z n e j k r a j u n ie z a w s z e z n a jd u j ą p o k r y c ie w rz e te ln ie o c e n ia n y c h p o tr z e b a c h . N ie rz a d k o s ą to w y m a g a n ia o p a r t e w y łą c z n ie n a w ła s n y c h im p r e s ja c h i a m b ic ja c h , z a s tę p u ją c e r z e te ln ą k a lk u l a c ję e k o n o m ic z n ą a r g u m e n ta c ją d e m a g o g ic z n ą . A w ła ś n ie r a c h u n e k e k o n o m ic z n y i o c e n a tr u d n o ś c i te c h n ic z n y c h m u s z ą tu b y ć p rz e d e w s z y s tk im w z ię te p o d u w a g ę !
W re s z c ie o s t a tn i a s p e k t s p r a w y : k o n c e p c je ro z w ią z a ń te le in f o r m a ty c z n y c h , k tó r e b y ły s łu s z n e n a p o c z ą tk u i n a w e t w p o ło w ie l a t s ie d e m d z ie s ią ty c h , n ie b ę d ą p rz e c ie ż w ie c z n ie o b o w ią z y w a ły . W te j d z ie d z in ie p o s tę p je s t n i e s ły c h a n ie s z y b k i. W c h o d z im y w e r ę s to s o w a n ia m ik r o p r o c e s o ró w , łą c z y ś w ia tło w o d o w y c h , łą c z n o śc i s a t e li ta r n e j , n o w y c h ro z w ią z a ń d o ty c z ą c y c h o r g a n iz a c ji r u c h u t e l e in f o r m a ty c z n e g o — i a b s u r d e m b y ło b y d o m a g a ć s ię t e r a z r e a l i
z a c ji k o n c e p c ji s p r z e d k il k u la t. J e ż e li w ię c k o n ie c z n e je s t p r z e s u n ię c ie te r m i n u r e a liz a c ji te j in w e s ty c ji, to m u s im y p a m ię ta ć , ż e b y b y ła o n a o p a r t a n a o d p o w ie d n io z m o d e r
n iz o w a n y c h p o d s ta w a c h n a u k o w o -te c h n ic z n y c h .
J e d n ą ze s p r a w w ie lo k r o tn ie p o d n o s z o n y c h — ró w n ie ż i p rz e z P a n a P r o f e s o r a w n a s z e j ro z m o w ie — j e s t p r o b le m w ła ś c iw e j g o s p o d a r k i o p ro g r a m o w a n ie m . C zy m o ż n a w t e j d z ie d z in ie o c z e k iw a ć r a d y k a l n e j p o p ra w y ?
P r o f . J . K .: S ą d z ę , że p e w n y m ro z w ią z a n ie m m o g ło b y b y ć p o s tu lo w a n e j u ż p a r o k r o tn ie s tw o r z e n ie c e n tr a ln e g o r e j e s t r u p ro g r a m ó w i s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h . Z o s ta ły ju ż n a w e t p o d ję t e w ty m k ie r u n k u ró ż n e d z ia ła n ia . P r a c e p r z y g o to w a w c z e p r o w a d z i n a p o le c e n ie m i n is tr a N a u k i, S z k o l n ic tw a W y ższeg o i T e c h n ik i O ś ro d e k B a d a w c z o -R o z w o jo w y I n f o r m a t y k i, n a to m ia s t s a m r e j e s t r j e s t p o m y ś la n y ja k o j e d e n z p o d s y s te m ó w s p e c ja lis ty c z n y c h s y s te m u rząd o w eg o - S IN T O . O c z y w iśc ie s tw o r z e n ie ta k ie g o r e j e s tr u w y m a g a a k ty w n e j w s p ó łp r a c y w s z y s tk ic h je d n o s te k u c z e s tn ic z ą c y c h w o p ra c o w y w a n iu p r o g r a m u , a w ię c p r z e d e w s z y s tk im p rz e m y s łu k o m p u te ro w e g o , in s ty tu tó w b a d a w c z y c h i sz k ó ł w y ż sz y c h , o ś r o d k ó w b a d a w c z o -ro z w o jo w y c h , s ie c i Z E T O itp .
S tw o rz e n ie c e n tr a ln e g o r e j e s t r u s p r a w y j e d n a k n ie ro z w ią z u je . P o w a ż n ą p rz e s z k o d ę d la r a c jo n a ln e j g o s p o d a r k i o p r o g r a m o w a n ie m s ta n o w ią w z g lę d y c z a s e m n a t u r y p r e s tiż o w e j, a c z a s e m — m a t e r ia ln e . K r ó tk o m ó w ią c , m u s im y d ą ż y ć d o teg o , ż e b y s tw o r z y ć b o d ź c e z a c h ę ty m a t e r i a ln e j i p re s tiż o w e j d la p r o j e k ta n t ó w s y s te m ó w in f o rm a ty c z n y c h , a b y z e c h c ie li s to s o w a ć ty p o w e ro z w ią z a n ia , ty p o w e m o d u ły p ro g r a m o w e . J e s t to s p r a w a b a rd z o z ło ż o n a , w y m a g a ją c a ś c isłe j w s p ó łp r a c y ze ś ro d o w is k ie m . N ie m o ż n a b o w ie m n a r z u c a ć ż a d n y c h ro z w ią z a ń , k tó r e n ie b y ły b y a p r o b o w a n e p rz e z ś r o d o w is k o . S e k r e t a r i a t z o s ta ł z o b o w ią z a n y w y ty c z n ą K o m ite tu do z a p ro p o n o w a n ia ro z w ią z a ń , k tó r e u r e g u l u ją tę s p r a w ę i c z y n i w ty m k ie r u n k u p r z y g o to w a n ia m . in . ś c iś le w s p ó łd z ia ła ją c ze Z je d n o c z e n ie m I n f o r m a ty k i.
N a le ż a ło b y z in te n s y fik o w a ć w k r a j u p r a c e z m ie rz a ją c e d o s tw o r z e n ia d o b ry c h p a k ie tó w p r o g r a m ó w u ż y tk o w y c h . N ie w y k o r z y s tu je m y tu n a p e w n o p o te n c j a łu n a u k o w o - -te c h n ic z n e g o , ja k i tk w i w lic z n y c h in s ty tu ta c h n a u k o w o - - b a d a w c z y c h , w u c z e ln ia c h w y ż sz y c h . K o n ie c z n a j e s t b li ż sz a w s p ó łp r a c a p r o d u c e n ta — Z je d n o c z e n ia M E R A — z t a k im i in s ty tu c ja m i. M a m y p rz e c ie ż w P o ls c e d o b ry c h p r o g r a m is tó w , d o b r y c h m a te m a ty k ó w , n a jr o z m a its z y c h s p e c ja lis tó w b ra n ż o w y c h . W e w s p ó ln y m d z ia ła n iu p rz y c z y n ilib y się o n i n a p e w n o d o sz y b k ie j p o p r a w y o p ro g r a m o w a n ia u ż y tk o w e g o k o m p u te r ó w . D u ż ą ro lę p o w in n a t u o d e g ra ć K o m is ja d s. Z a s to s o w a ń M ię d z y rz ą d o w e j K o m is ji E T O .
J e s te ś m y w d r u g ie j p o ło w ie 5 -Ia tk i. C zy in f o r m a t y k a p r z y g o to w u je się ju ż do k o le jn e g o p la n u r o z w o ju p o ls k ie j g o s p o d a r k i ja k o n a s tę p n e g o e ta p u w ie lo le tn ie g o p r o g r a m u r o z w o ju s w o je j d z ie d z in y ?
P r o f . J . K .: I n f o r m a ty k a , j a k m ó w iłe m , n ie j e s t w y iz o lo w a n ą d z ie d z in ą d z ia ła ln o ś c i s p o łe c z n o -g o s p o d a r c z e j, s ta n o w i je d e n z je j e le m e n tó w s k ła d o w y c h . P la n y ro z w o ju in f o r m a t y k i o c z y w iśc ie p r z y g o to w u je m y , a le p o s tę p w ic h o p r a c o w y w a n iu n ie m o ż e w y b ie g a ć p r z e d a n a lo g ic z n e d z ia ła n ia d o ty c z ą c e c a łe j „ g o s p o d a r k i. P r a c e te s ą w ię c p ro w a d z o n e z g o d n ie z p r o g r a m e m u s ta lo n y m p rz e z c z y n n ik i k ie r o w n i
c z e p a ń s tw a , a n a s z e d z ia ła n ia p la n is ty c z n e i p ro g n o s ty c z n e s ą im p o d p o rz ą d k o w a n e .
C h c ia łb y m tu p rz y p o m n ie ć f r a g m e n t w y s tą p ie n ia p r z e w o d n ic z ą c e g o K I n a o s ta tn im p o s ie d z e n iu K o m ite tu , w k t ó r y m p r e m ie r P . J a r o s z e w ic z p o d k r e ś lił k o n ie c z n o ś ć p o d p o r z ą d k o w a n ia in f o r m a t y k i w y ty c z n y m m a n e w r u g o s p o d a r czego. O z n a c z a to — s tw ie r d z ił p r e m ie r — n ie ty le o g r a n ic z e n ie in w e s ty c ji w in f o r m a ty c e , ile u k ie r u n k o w a n i e ty c h in w e s ty c ji la k , ż e b y m a k s y m a ln ie p rz y c z y n ia ły się do w s p o m a g a n ia d z ia łó w g o s p o d a r k i n a r o d o w e j, sz c z e g ó ln ie p r e f e r o w a n y c h w r a m a c h m a n e w r u g o sp o d a rc z e g o (ta k ic h j a k n p . g o s p o d a r k a m a te r ia ło w a , tr a n s p o r t , b u d o w n ic tw o m ie s z k a n io w e , z a o p a tr z e n ie r y n k u , k o m u n ik a c ja ) . Z w y ty c z n y c h ty c h n a le ż y w y c ią g n ą ć w ła ś c iw e w n io s k i i b ę d z ie m y się s t a r a li j e u w z g lę d n ić p rz y o p r a c o w y w a n iu z a ło ż e ń n a ro d o w e g o p la n u g o sp o d a rc z e g o n a r o k p rz y s z ły . M oże n a w e t je s z c z e w b ie ż ą c y m r o k u u d a się d o k o n a ć p e w n e j k o r e k t y w z a m ie rz e n ia c h d o ty c z ą c y c h n a jb liż s z e g o ro z w o ju in f o r m a ty k i.
W u b ie g ły m r o k u p ro w a d z o n e b y ły p r a c e ra c z e j o c h a r a k t e r z e m e to d o lo g ic z n y m , z m ie r z a ją c e d o u s ta le n ia w ła ś c i
w e g o sp o s o b u p rz y g o to w a n ia p ro g n o z . P r z y ty m , m o im z d a n ie m , w a ż n ie js z e od p ro g n o z n a t e m a t r o z w ią z a ń te c h n ic z n y c h — l i t e r a t u r a w ty m p rz e d m io c ie j e s t b a rd z o b o - g k ta — są p ro g n o z y o k r e ś la ją c e p rz y s z łe p o tr z e b y e k o n o m ic z n e , k tó r e b ę d ą s ty m u lo w a ły ro z w ó j in f o r m a ty k i. J e s t to p ro g n o z a n a p e w n o tr u d n ie j s z a , tr z e b a się g a ć g łę b ie j w s t r u k t u r ę g o s p o d a r k i, a n a liz o w a ć w ię c e j je j e le m e n tó w . N ie m n ie j p r a c e t a k i e , są p ro w a d z o n e i n a jp e w n ie j je s z c z e w ty m r o k u p ie r w s z y sz k ic o w e j p ro g n o z y , p rz y g o to w y w a n y w s p ó ln ie z I n s ty tu t e m P o d s ta w I n f o r m a t y k i P A N ,
z o s ta n ie p rz e d ło ż o n y e k s p e r to m d o o c e n y .
W p rz y s z ły m r o k u z o s ta n ą p o d ję te p r a c e n a d p e r s p e k ty w ic z n y m p la n e m ro z w o ju in f o r m a t y k i n a la t a o s ie m d z ie s ią te , z h o r y z o n te m d o r o k u 1990. O p ra c o w a n o te ż p r o j e k t w s tę p n y z a ło ż e ń rz ą d o w e g o p r o g r a m u b a d a w c z o -ro z w o jo w eg o w d z ie d z in ie k o m p u te r y z a c ji p ro c e s ó w w y tw ó rc z y c h , k tó r y z a k ła d a h o r y z o n t r e a liz a c ji do r o k u 1990 i z a w ie ra e le m e n ty p r z e w id y w a ń p rz y s z łe g o ro z w o ju te j d z ie d z in y z a s to s o w a ń in f o r m a ty k i, k tó r a b y ła b y o b ję ta w s p o m n ia n y m
p r o g r a m e m .
J e d n o c z e ś n ie m u s im y p a m ię ta ć , że n ie sp o só b m ó w ić 0 n ie d a le k ie j p rz y s z ło ś c i w in f o r m a ty c e o p o ru ją c k a te g o r ia m i d z is ie js z y m i. T o , co te r a z je s t d la n a s k o m p u te r e m d u ż y m czy ś r e d n im in a c z e j b ę d z ie s k la s y f ik o w a n e za p a r ę la t. A b s u r d e m j e s t n p . p r z e w id y w a n ie lic z b y k o m p u te r ó w w la t a c h d z ie w ię ć d z ie s ią ty c h n a p o d s ta w ie e k s t r a p o la c ji te j lic z b y w o p a rc iu o d a n e d z is ie jsz e . J e d n o s tk i o b lic z e n io w e z ł a t .d z ie w ię ć d z ie s ią ty c h w s to s u n k u d o l a t s ie d e m d z ie s ią ty c h b ę d ą s ię z a s a d n ic z o ró ż n iły . S p ro w a d z e n ie ty c h w ie l
k o ś c i d o je d n e j k rz y w e j b y ło b y b łę d e m . W y ją tk o w o s z y b k o ro z w ija się in f o r m a ty k a — to te ż b a r d z o t r u d n e do p rz e z w y c ię ż e n ia s ą w s z e lk ie k w e s tie m e to d o lo g ic z n e . T r u d n o ś c i teg o ro d z a ju b ę d z ie m y p o k o n y w a ć m . in . w p o ro z u m ie n iu z o d p o w ie d n im i k o m ó r k a m i K o m is ji P la n o w a n ia
1 G U S.
O d u b ie g łe g o r o k u S e k r e t a r i a t ś c iś le w s p ó łp r a c u je z K o m is ją P ia n o w ą n ia i re s o r ta m i, p rz y g o to w u ją c z b io rc z e z e s ta w ie n ia p o tr z e b d o ty c z ą c y c h s p r z ę tu k o m p u te ro w e g o , j a k r ó w n ie ż p r o j e k ty ty c h f r a g m e n tó w n a ro d o w e g o p la n u g o sp o d a rc z e g o , k tó r e d o ty c z ą in f o r m a ty k i. O c zy w iście n ie n a le ż y o c z e k iw a ć ja k i e jś g w a łto w n e j z m ia n y te m p a i n f o r m a ty z a c ji k r a j u , n a le ż y n a to m ia s t liczy ć s ię z p o z y ty w n y m i te n d e n c ja r p i ro z w o jo w y m i. M a m tu n a m y ś li p o p r a w ę z a o p a tr z e n ia r y n k u k o m p u te ro w e g o w s p r z ę t d o b re j ja k o ś c i, z w ła s z c z a w m in ik o m p u te r y ; t a k i e d y r e k ty w y o tr z y m a ł r e s o r t p r z e m y s łu m a s z y n o w e g o i s ą d z ę , że b ę d z ie s ię s t a r a ł j e re a liz o w a ć . N a le ż y te ż sp o d z ie w a ć s ię d a ls z e j m o d e r n iz a c ji p a r k u m a s z y n o w e g o , sto p n io w e g o w z ro s tu p ro c e n to w e g o u d z ia łu m a s z y n J S ; n ie d łu g o p o ja w ią się n a r y n k u m in ik o m p u te r y s y s te m u m a ły c h m a s z y n (SM ), p r o d u k o w a n e w k o o p e r a c ji z e Z w ią z k ie m R a d z ie c k im , co p o w in n o ro z w ią z a ć p r o b le m y n ie d o s ta tk u ty c h b a rd z o p o t r z e b n y c h u r z ą d z e ń n a r y n k u k r a jo w y m .
K r ó tk o m ó w ią c , p o p rz e z ro z w ó j p r o d u k c j i i d o s ta w , p o p rz e z ilo śc io w y i a s o r ty m e n to w y ro z w ó j s p r z ę tu k o m p u te r o w e g o u m a c n ia n e b ę d ą r e a ln e p o d s ta w y ro z w o ju i n f o r m a ty k i. W ie rz ę , że n a jb liż s z e l a t a p r z y n io s ą o s ią g n ię c ia , k tó r e b ę d ą m ia ły r ó w n ie ż w p ły w n a w y k o r z y s ta n ie ś r o d k ó w in f o r m a ty c z n y c h w g o s p o d a r c e n a s tę p n e g o 1 0 -lecia.
W ie lo le tn ie d o ś w ia d c z e n ia n a s z e j r e d a k c ji w s k a z u ją n a o g ro m n e z a in te r e s o w a n ie p o ls k ic h in f o r m a ty k ó w p r o b le m a m i ro z w o ju t e j m ło d e j d z ie d z in y . W y d a je się w ię c , żc b a rd z o c e n n y b y łb y t a k i sp o łe c z n y u d z ia ł -w ie lo ty się c z n e g o ś r o d o w is k a w k o o r d y n a c ji i o p r a c o w y w a n iu p r o g r a m ó w d a ls z e g o ro z w o ju in f o r m a ty k i. Z w ła s z c z a że śro d o w is k o to m a ju ż sw o je z o r g a n iz o w a n e p r z e d s ta w ic ie ls tw o w p o s t a c i N a u k o w o -T e c h n ic z n e g o K o m ite tu N O T d s. I n f o r m a ty k i.
t-
P ro f . J . K .: J a k ju ż w s p o m n ia łe m , S e k r e t a r i a t K I ś c iś le w s p ó łd z ia ła ze ś r o d o w is k ie m in f o r m a ty c z n y m . S ta r a m y się to ro b ić d w o ja k o : p o p rz e z u d z ia ł p ra c o w n ik ó w S e k r e t a r i a t u w w a ż n ie js z y c h s p o tk a n ia c h i k o n f e r e n c ja c h in f o r m a ty c z n y c h o ra z p o p rz e z z a z n a ja m ia n ie się z u w a g a m i i o p i
n ia m i b e z p o ś re d n io d o n a s n a d s y ła n y m i. T o n a p e w n o n ie w y s ta r c z a . B a rd z o lic z y m y n a to , że a k t y w in f o r m a ty c z n y z m o b iliz u je się , k ie d y n a b ie r z e m o c y p rz y g o to w y w a n e o b e c n ie z a r z ą d z e n ie o k o o r d y n a c ji te r e n o w e j ro z w o ju i n f o r m a ty k i. U rz ę d y w o je w ó d z k ie n ie p o d o ła ją w y z n a c z o n y m z a d a n io m , je ż e li n ie z a a p e l u ją o p o m o c do ś r o d o w is k a in f o rm a ty c z n e g o nar sw o im te r e n ie .
C h c ie lib y ś m y p o n a d to z a c ie ś n ić w s p ó łp r a c ę ze w s z y s t k i
m i o rg a n iz a c ja m i n a u k o w y m i i sp o łe c z n y m i, k tó r e w p r o g r a m ie s w o je g o d z ia ła n ia m a j ą s p r a w y in f o r m a ty k i. U s ta liliś m y j u ż w s tę p n ie z a s a d y ta k ie j w s p ó łp r a c y z k ilk o m a p a r t n e r a m i. A le to d o p ie r o p o c z ą te k . W s p o m n ia łe m ju ż 0 z a in te r e s o w a n iu N a c z e ln e j O rg a n iz a c ji T e c h n ic z n e j s p r a w a m i s z k o le n ia . M y ślę , że z n a la z ły b y s ię i in n e p ro b le m y , k tó r e m o g lib y ś m y ro z w ią z y w a ć w s p ó ln ie — lic z y m y tu b a rd z o n a w s p ó łp r a c ę z N a u k o w o -T e c h n ic z n y m K o m ite te m N O T d s. I n f o r m a ty k i, k tó r y m o że s ta ć s ię w a ż n y m o g n i
w e m p o ś r e d n ic z ą c y m m ię d z y o rg a n a m i k o o r d y n u ją c y m i ro z w ó j in f o r m a t y k i i a k ty w e m in f o rm a ty c z n y m .
N ie w y o b ra ż a m so b ie , że b y S e k r e t a r i a t K I m ó g ł d o b rz e s p e łn ia ć s w o ją f u n k c ję b e z p o p a r c ia i w s p ó łp r a c y p r o j e k ta n tó w i p ro g r a m is tó w , p r o d u c e n tó w i u ż y tk o w n ik ó w , n a u k o w c ó w i te c h n ik ó w .
W a ż n ie js z e p o s tu la ty i s u g e s tie ś r o d o w is k g o s p o d a rc z y c h , a z w ła sz c z a in f o rm a ty c z n y c h , o d p o w ie d n io o p ra c o w a n e 1 u z g o d n io n e z z a in te r e s o w a n y m i re s o r ta m i, m o g ą p r z y b ie r a ć p o s ta ć a k tó w p r a w n y c h o b o w ią z u ją c y c h w k r a j u . W te n sp o só b ś ro d o w is k o in f o r m a ty c z n e m o ż e w s p ó łd e c y d o w a ć o s w y c h s p r a w a c h .
O d g r u d n i a u b ie g łe g o r o k u IN F O R M A T Y K A u k a z u je się ja k o o rg a n K o m ite tu I n f o r m a ty k i. J a k w y o b ra ż a so b ie P a n P r o f e s o r w s p ó łp r a c ę z n a s z y m c z a so p ism e m ?
P r o f . J . K .: P r z e d e w s z y s tk im c h c ia łb y m w y ra z ić z a d o w o le n ie , że K o m ite t I n f o r m a ty k i m o ż e p a tr o n o w a ć je d y n e m u w P o ls c e c z a s p is m u p o ś w ię c o n e m u in f o r m a ty c e i ' d o c ie r a ją c e m u d o s z e r o k ic h rz e s z ś r o d o to is k a in f o rm a ty c z n e g o w c a ły m k r a j u ; ż e w s p ó ln ie m o ż e m y o d d z ia ły w a ć n a to ś r o d o w isk o i c z e rp a ć in f o r m a c je o n u r t u j ą c y c h j e p ro b le m a c h . U m ie s z c z e n ie K o m ite tu p od ty tu łe m c z a s o p is m a ś w ia d c z y 0 ty m , że p o lity k a r e d a k c ji je s t z g o d n a z p r o g r a m e m K I P r z y ty m u w a ż a m , że r o la IN F O R M A T Y K I n ie p o w in n a b y n a jm n ie j p o le g a ć n a p rz e k a z y w a n iu d e c y z ji K I — c h o c ia ż i n a n ie p o w in n o z n a le ź ć się m ie js c e n a ła m a c h c z a s o p is m a . P r z e d e w s z y s tk im IN F O R M A T Y K A p o w in n a u ja w n ia ć n ie d o c ią g n ię c ia w r e a liz a c ji w y ty c z n y c h , p o w in n a s ta n o w ić f o r u m w o g ó ln o k r a jo w e j d y s k u s ji n a w s z e lk ie te m a ty z w ią z a n e z in f o r m a t y k ą — a le p o d w a r u n k ie m , że b ę d z ie to d y s k u s ja o p a r ta n a r a c j o n a ln e j a r g u m e n ta c j i, w y k lu c z a ją c e j d e z a w u o w a n ie p u n k tu w id z e n ia p a r t n e r a p r e f e r u ją c e j z a w s z e in t e r e s sp o łe c z n y p rz e d in te r e s a m i p a r t y k u la r n y m i. N ie n a le ż y o b a w ia ć s ię ta k ic h d y s k u s ji.
K o n f r o n ta c ja p o g lą d ó w ro d z i le p s z e , s p r a w n i e js z e d z ia ła n ie . M a m n a d z ie ję , że o k a z ją d o t a k ro z u m ia n e j d y s k u s ji b ę d z ie k o ło b r z e s k a w rz e ś n io w a im p re z a — IN F O G R Y F p o d c z a s k tó r e j p r z e w id z ia n e je s t ró w n ie ż s p o t k a n ie c z y te ln ik ó w z r e d a k c j ą IN F O R M A T Y K I. B ę d z ie m y się p r z y s łu c h iw a ć te j d y s k u s ji z ty m w ię k s z ą u w a g ę , że w y s tę p u je m y w p o d w ó jn e j ro li — w s p ó łtw ó r c y c z a so p ism a 1 je g o u w a ż n e g o o d b io rc y .
S e k r e t a r i a t b ę d z ie w s k a z y w a ł r e d a k c j i p ro b le m y , k t ó r y m i w a r to b y b y ło , n a s z y m z d a n ie m , z a in te r e s o w a ć c a łe s ro d o w is k o , a w ię c n a le ż a ło b y p o ru s z y ć n a ła m a c h I N F O R M A T Y K I, IN F O R M A T Y K A zaś — m a m n a d z ie ję — n ie p o z o s ta n ie d łu ż n a i b ę d z ie n a m p rz e k a z y w a ć w s z e lk ie p ro b le m y , z ja k i m i s p o tk a się z a ró w n o p o d c z a s s w o ic h r e p o r te r s k ic h w ę d ró w e k , j a k i w n a d s y ła n y c h d o r e d a k c ji lis ta c h i a r t y k u ła c h . U w a ż a m z a b a rd z o c e n n e to , że I N F O R M A T Y K A p rz e z n a c z a sw e ła m y n ie ty lk o n a s p r a w y c z y sto te c h n ic z n e , lecz ta k ż e n a s p r a w y o r g a n iz a c y jn e n u r tu j ą c e n a s z e ś r o d o w is k o z a w o d o w e .
M y ślę, że b e z p o ś r e d n ie s ą s ie d z tw o ( S e k r e ta r i a t K I i r e d a k c ja m ie sz c z ą się w ty m s a m y m b u d y n k u i n a ty m s a m y m p ię trz e !) p o w in n o n a m u ła tw i ć w s p ó łp r a c ę .
P o s ta r a m y się b y ć g o d n y m p a r t n e r e m w e w s p ó ln y m d z ia ła n iu n a rz e c z in f o r m a ty k i. S e rd n c z n ie d z ię k u je m y za r o z m o w ę .
R o z m a w ia ła : A n n a N O W O W IE JS K A
CARL A D A M PETR1
Gesellschaft fü r M athem atik und Datenverarbeitung mbH Bonn (RFN)
Dyscypliny . komunikacyjne
W śró d g łę b o k ic h z m ia n m a ją c y c h z n a c z e n ie d la s t r u k t u r y n a s z e g o s p o łe c z e ń s tw a m o ż n a w y m ie n ić z m ia n y m o ż li
w o śc i k o m u n ik o w a n ia . W y n a le z ie n ie p is m a , d r u k u , t e l e g ra f u , r a d ia b y ły to w y d a r z e n ia p rz e ło m o w e w ro z w o ju h is to r jrc z n y m . D z ię k i m o ż liw o śc io m , ja k i e d a je e l e k t r o n ic z n e p r z e tw a r z a n ie d a n y c h w z a r z ą d z a n iu , p o w s ta ły w a r u n k i d o d o k o n a n ia n a s tę p n e g k r o k u n a -tej h is to ry c z n e j d ro d z e . K r o k ta k i w y d a je się b y ć n ie d o u n ik n ię c ia , c h o c ia ż a n i je s z c z e n ie w ia d o m o , a n i te ż n ie z a le ż y to od n a s , d o k ą d o n b ę d z ie p ro w a d z ił, ja k i e p r z y n ie s ie k o rz y ś c i i j a k i e s t r a ty .
F o r m o w a n ie się n o w y c h s to s u n k ó w w d z ie d z in ie k o m u n ik o w a n ia t r w a od la t . Z a c z ę ło s ię o n o od z o rg a n iz o w a n ia lic z n y c h s y s te m ó w in f o r m a c y jn y c h i k o m u n ik a c y jn y c h , w o p a rc iu o te c h n ik ę o b lic z e n io w ą . T a k ie s y s te m y b ę d z ie m y d a le j o k re ś la ć ja k o sieci in f o r m a c y jn e .
D r C arl A dam PE T R I Jest p re k u rs o re m b a d a ń te o re ty c z n y ch n ad w spólbieżnośclą. J e s t k iero w n ik iem I n s ty tu tu B a d ań n a d S y ste m am i In fo rm a c y jn y m i (In fo rm atio n ssy stem fo rsch u n g ) w T o w arzy stw ie m a te m a ty k i i In fo rm a ty k i (G esellschaft f ü r M a th em atik u n d D a te n v e ra rb e itu n g — GMD) w B o n n (RFN). J e s t tw ó rcą a p a ra tu fo rm aln eg o do opisu i b a d a n ia procesów i system ów w spółbieżnych, znanego pod n azw ą „sieci P e trie g o ” i z y s k u ją cego sobie coraz w iększe u z n an ie n a cały m św iecie, stw o rz o n a przez niego te o ria z n a jd u je zastosow anie n ie ty lk o w o granizacjl system ów k o m p u tero w y ch lecz tak ż e w o rg a n iz ac ji p rzed sięb io rstw , p rzepisów p ra w n y ch i in n y c h system ów o ściśle o k reślo n ej s tr u k turze.
D o części s k ła d o w y c h s ie c i in f o r m a c y jn e j z a lic z a m y oso
b y k o r z y s ta ją c e z u r z ą d z e ń te c h n ic z n y c h , o so b y o d p o w ie d z ia ln e za n a d z ó r i a d m in is tr a c j ę , a ta k ż e k o m u n ik a c ję n ie te c h n ic z n ą m ię d z y n im i — i o ile o d n o si się o n a do ty c h osób ja k o u ż y tk o w n ik ó w , z a r z ą d z a ją c y c h itd . O sie c i in f o r m a c y jn e j m o ż e m y m ó w ić z a w sz e , k ie d y p rz e p ły w i n f o r m a c ji j e s t u re g u lo w a n y ; d o ty c z y to u rz ę d ó w i in n y c h o rg a n ó w z a r z ą d z a n ia , n ie z a le ż n ie od z a s to s o w a n ia k o m p u te r ó w , a ta k ż e o ś ro d k ó w i s ie c i in f o rm a ty c z n y c h .
P o g lą d y n a to , co m a b y ć tr e ś c ią te o r ii k o m u n ik a c ji o p a r te j n a te c h n ic e o b lic z e n io w e j, z m ie n ia ły się w ie lo k r o t n ie ra z e m z w y o b r a ż e n ia m i o ro li k o m p u te r ó w . P o c z ą tk o w o b o w ie m w id z ia n o w k o m p u te r a c h ty l k o sz y b k ie m a s z y n y lic z ą c e ; z b u d o w a n o je d o lic z e n ia i to b y ł ic h g łó w n y c e l. B a d a n ie g r a n ic m o ż liw o śc i k o m p u te r a d o p r o w a d z iło d o p o ję c ia s z tu c z n e j in te lig e n c ji, a n a w e t s u p e r -
in te lig e n c ji p rz e w y ż s z a ją c e j c z ło w ie k a . W k ró tc e s tw i e r d z o n o je d n a k , że in te lig e n c ja n ie j e s t c e c h ą k o m p u te r a , a w s z y s tk o , co on w y k o n u je , j e s t w k o ń c u z a p r o j e k to w a n e p rz e z c z ło w ie k a ; k o m p u te r j e s t ty lk o u n iw e r s a ln y m n a rz ę d z ie m . T e n p o g lą d z n o w u s k r y ty k o w a n o , p o n ie w a ż n a s t ą p i ł d a ls z y ro z w ó j te r m in a li, p o w s ta ł tr y b o b lic z e ń
„ n a b ie ż ą c o ” (o n -lin e ) i u k s z ta łto w a ł się p o g lą d , że lu d z ie p rz y te r m i n a la c h s ą p a r t n e r a m i k o m u n ik a c y jn y m i k o m p u t e r a , z k tó r y m s ię ro z m a w ia , k tó r e m u s ię z a d a je p y t a n i a w s p e c ja ln ie do te g o s tw o r z o n y c h ję z y k a c h .
P o tr a k to w a n ie s y s te m u te c h n ic z n e g o j a k o p a r t n e r a w k o m u n ik a c ji z n o w u j e d n a k b u d z i w ą tp liw o ś c i. N ie m o ż n a p rz e c ie ż u rz ą d z e n io m te c h n ic z n y m p rz y p is y w a ć c e c h p a r t - n e r ó w - lu d z i. N ie m o ż n a n p . p rz y p is a ć m a s z y n ie p o c z u c ia o d p o w ie d z ia ln o ś c i, b o d o o d p o w ie d z ia ln o ś c i n ie m o ż n a je j p o c ią g n ą ć . U g ru n to w a ło s ię w o b e c te g o s ta n o w is k o s k r o m n ie js z e , a m ia n o w ic ie , że k o m p u te r y są n o w y m ś r o d k ie m k o m u n ik a c y jn y m p o z w a la ją c y m k o m u n ik o w a ć się lu d z io m z e s o b ą a ta k ż e ze s p r z ę te m — s ta n o w is k o p r z y p is u ją c e k o m p u te r o m o g ra n ic z o n ą r o lę p a r t n e r a .
n y s. i . Kola k o m p u te ra, „zbieżność” ocen d o ty czący ch znaczenia' k o m p u te ra
J a k w id a ć , ro z w ó j p o g lą d ó w o ro li k o m p u te r ó w p r o w a d z i d o sw e g o r o d z a ju p u n k tu z b ie ż n o śc i, ja k i m j e s t p r z e k o n a n ie , że k o m p u te r y są ś r o d k ie m d o ś c isłe g o o rg a n iz o w a n ia p r z e p ły w u in f o r m a c ji (ry s . 1). J e s t' to z a te m ś r o d e k k o m u n ik a c y jn y s to ją c y m ię d z y p a r t n e r a m i a lb o ź ró d ła m i in f o r m a c ji — ta k i, że w e w n ą t r z n ie g o p r z e p ły w in f o r m a c ji p o d le g a ś c is ły m re g u ło m , a p r z y n a jm n ie j m o ż liw e je s t je g o ś c is łe u r e g u lo w a n ie . C h o c ia ż n i k t n ie n e g u je f a k t u , że do o p r a c o w a n ia te g o n o w e g o ś r o d k a k o m u n ik a c y jn e g o , k tó r y g łę b o k o p r z e k s z ta łc ił i n a d a l p r z e k s z ta ł c i n a s z e s to s u n k i k o m u n ik a c y jn e , p o tr z e b n a j e s t ś c is ła i p r e c y z y jn a te o r ia , to j e d n a k n ie z o s ta ło d o tą d u s ta lo n e , o c z y m w ła ś c i
w ie m a o n a tr a k to w a ć .
I s tn ie ją c e te o r ie , t a k i e j a k te o r ia in f o r m a c ji, te o r ia p r z e s y ła n ia . w ia d o m o ś c i, te o r ie a lg o r y tm ó w czy s t r u k t u r d a n y c h , s ą d o ść ś c isłe , a le n ie d o ść s z e r o k ie ; n ie o b e jm u ją b o w ie m w s z y s tk ic h a s p e k tó w k o m u n ik a c ji, n ie u w z g lę d n i a j ą ró ż n o r o d n o ś c i tr e ś c i in f o r m a c ji i ic h w z a je m n y c h z w ią z k ó w . N ie m a m y d z iś je s z c z e w in f o r m a ty c e a n i p re c y z y jn e g o p o ję c ia p r z e p ły w u m lo r m a c ji, p o r ó w n y w a ln e go n p . z p o ję c ie m p r z e p ły w u e n e r g ii w fiz y c e , a n i p e łn e j lis ty f u n k c ji w y p e łn ia n y c h p rz e z k o m p u te r y , a n i śc is ły c h k r y t e r ió w d o b re g o w y p e łn ia n ia ty c h f u n k c j i. M o żn a by b y ło p o w ie d z ie ć , że o p ró c z z n a n y c h f u n k c ji w y k o n y w a n y c h p rz e z k la s y c z n e ś r o d k i k o m u n ik a c y jn e , tz n . o p ró c z p rz e n o s z e n ia , g ro m a d z e n ia i ro z d z ie la n ia in f o r m a c ji (n p . p rz e z ra d io czy te le w iz ję ) , k o m p u t e r y p o tr a f ią je s z c z e lic z y ć . J e s t to f u n k c j a n ie d o w y ja ś n ie n ia w k a te g o r ia c h p rz e n o s z e n ia , g ro m a d z e n ia i ro z d z ie la n ia in f o r m a c ji, a z a te m p e w n a n o w a f u n k c j a . M o żem y d a le j w y o d r ę b n ić p e w n e o p e r a c je n ie m a ją c e b e z p o ś r e d n io c h a r a k t e r u o b lic z e n io w e g o , c h o c ia ż t r a k t o w a n e p rz e z k o m p u t e r ja k o o p e r a c je ra c h u n k o w e ; p r z y k ła d e m n ie c h b ę d z ie s o r to w a n ie — f u n k c j a z m ie n ia n ia k o le jn o ś c i części in f o r m a c ji.
P rz e z u o g ó ln ie n ie li s t y p ro b le m ó w p r a k ty c z n y c h , d o tą d n ie ro z w ią z a n y c h , p o w s ta ła n iż e j p r z e d s ta w io n a n o w a , r o z s z e rz o n a lis ta r ó ż n y c h a s p e k tó w d z ie d z in y k o m u n ik a c ji.
N a tu r a l n ie n ie j e s t p e w n e , czy n a s z p o d z ia ł je s t p r a w i d ło w y i czy w y c z e r p u je w s z y s tk ie m o ż liw e p ro b le m y . P o z y c je te j lis ty n a le ż a ło b y u ją ć w śc is łe , m a te m a ty c z n e — je ś li s ię d a — te o r ie . T a k ie p o d d z ie d z in y n a z w ie m y u m o w n ie „ d y s c y p lin a m i k o m u n ik a c y jn y m i” .
Z a n im z a jm ie m y się ic h k r ó t k ą c h a r a k t e r y s t y k ą z a u w a ż m y , że „ d y s c y p lin a ” j e s t t u s ło w e m o d p o w ie d n im i w in n y m z n a c z e n iu . Id z ie o to , że p ro c e s t a k i j a k k o m u n ik a c ja m o ż e s ię o d b y w a ć ty lk o p o d w a r u n k ie m z a c h o w a n ia s u
ro w e j d y s c y p lin y , n a ło ż e n ia so b ie p e w n y c h o g ra n ic z e ń . K ie d y r.p. n a n a jn iż s z y m p o z io m ie te c h n ic z n y m s p r z ę tu n ai> ;szy się p r o s te w y m o g i s y n c h r o n iz a c ji, k ie d y n ie f u n k c jo n u je d o s tr o je n ie c z a so w e , ż a d n a u p o r z ą d k o w a n a k o m u n ik a c j a n ie n a s tą p i. U c h y b ie n ie m p r z e c iw d y s c y p lin ie j e s t n p . p r z y s ła n ie z a d a n ia do in s ta n c ji, k tó r a go n ie m oże w y k o n a ć , n a r u s z e n ie u m ó w co do fo r m a tó w , d o k o n a n ie d u ż y c h in w e s ty c ji w s y s te m ie (n p . w o p ro g r a m o w a n iu ) b e z p o z o s ta w ie n ia m o ż liw o śc i r e o r g a n iz a c ji. U c h y b ie n ie p rz e c iw d y s c y p lin ie n a le ż y ta k ż e w id z ie ć w te d y , k ie d y się s tw a r z a n ie p o tr z e b n e o g ra n ic z e n ia , j a k to s ię c z ę sto d z ie je p rz y z a d a w a n iu f o r m a tó w a lb o p r z y o k r e ś la n iu n a s t ę p s tw a cz y n n o śc i. W re s z c ie n a r u s z e n ie m d y s c y p lin y je s t s t łu m ie n ie sw o b o d y d z ia ła n ia m ię d z y u p r a w n ie n ia m i a o b o w ią z -
K am i. P r z y k ł a d y te p o k a z u ją jaK n ie j a s n a j e s t s y tu a c ja w in f o r m a ty c e w p o r ó w n a n iu z n a u k a m i p rz y r o d n ic z y m i.
W n a u c e o o r g a n iz a c ji sie c i in f o r m a c y jn y c h d o z a r z ą d z a n ia m ó w i s ię z n a c z n ie m n ie j o o b s e r w o w a n iu i m ie rz e n iu n iż o d z ia ła n iu , d e c y z ja c h , c e la c h , p r a w a c h i o b o w ią z k a c h . W ja k i m s to p n iu u d a ło się te o r e ty c z n ie o p ra c o w a ć p o sz c z e g ó ln e d y s c y p lin y p o k a z a n e j e s t n a ry s . 2.
W y ja ś n ijm y te r a z k r ó tk o , j a k tr z e b a ro z u m ie ć tr e ś ć p o sz c z e g ó ln y c h d y s c y p lin .
S y n c h r o n iz a c ją — p o d o b n ie j a k i w ję z y k u p o to c z n y m — j e s t sp o w o d o w a n ie je d n o c z e s n e g o p rz e b ie g u i u tr z y m a n ie o d p o w ie d n ie g o r y t m u ró ż n y c h a k c ji. S y n c h r o n iz a c ją je s t te ż n a z y w a n e u p o r z ą d k o w a n ie n ie z a le ż n y c h a k c j i (tzw . a k c ji a s y n c h r o n ic z n y c h ) w s c h e m a t s e k w e n c y jn y . O g ó l
n ie j — j e s t to w z a je m n e d o p a s o w a n ie p e w n y c h a k c ji p od w z g lę d e m c z a so w y m , a d o k ła d n ie j, p o d w z g lę d e m p r z y c z y n o w y m . D o te j d y s c y p lin y n a le ż y p r z e d s ta w ia n ie s c h e m a tó w a k c ji, m a te m a ty c z n a te o r ia ta k i c h s c h e m a tó w i o k re ś le n ie o p e r a c ji n a n ic h .
I d e n t y f ik a c ja je s t ja k o p o ję c ie ja s n a , n p . id e n ty f i k a c ja a u to r a lis tu o o k re ś lo n y m n a g łó w k u . A z a te m , ile k ro ć z z e w n ą tr z p rz y c h o d z i ja k a ś w ia d o m o ś ć , m a m y do c z y n ie n ia z p ro c e s e m id e n ty f ik a c ji. W te c h n ic e n a z y w a się
7 Synchronizacja 2 ■ id e n ty iik a c p \\K \^ \> Q ^ \
L \ \ p ^
3 Adres 4 M ia n o w a n e S \^s S < > &
5 Hopkwanie X v \ \ \ y ? v 6 Unieważnianie \
... ■ M . : .
Kw &sw s
8 Modelowanie \ V C V O c v
9 Upmażnianie 10 W brtoicim anż ^
11 Delegowanie i \ | \ 12 Reorganizacja \ \ > " \ \ 3r v
problemy cb(qd nie opracowane wyniki uzyskane w latach 1974-76
problemy opracowane w oparciu o znane metody R ys. 2. O becny sta n teo rety czn eg o o p raco w an ia dy scy p lin k o m u n i
k a c y jn y c h
