1978
W NUM ERZE:
P ro c e d u ra a k tu a liz a c ji bazy dan y ch sy stem u STA IR S
J a n B o b ro w s ki 1
R odzina k o m p u te ró w IBM S e ria /l
W ła d y s ła w Klepacz 4
Z abezpieczenie o rg an iz ac y jn e zbiorów in fo rm a c ji
A n d r z e j S o k o ło w s k i 7
S to so w an ie sym boli g raficznych przy p ro je k to w a n iu system ów epd
R ysz a rd N i e d ż w ied z k i 10
M etodyczne p ro b lem y p ro je k to w a n ia sy stem u k o n tro li w iary g o d n o ści d an y c h
B ernard B usko, Ja n u s z S liw ie ń sk i 12
N ow e pam ięci d la k o m p u te ró w (3) . P am ięci sta łe kaso w aln e
-oprać. Z b ig n ie w N a o t y ń s k i 14
SZTUCZNA IN T E L IG E N C JA G ry k o m p u te ro w e (1)
M arek H o ły ń s k i 17
K o m p u te ry n ad W artą J a k d alek o do doskonałości?
K r y s t y n B ern a to w ic z 20
Z K R A JU
G iełda sy stem ó w m in ik o m p u tero w y ch
A n d r z e j K l i m e k 25
ZE ŚW IATA
Rozw ój p ro d u k c ji i zastosow ań k o m p u te ró w w Ja p o n ii
oprać. W a cła w P rze la sko w ski 28
Języ k i p ro g ra m o w an ia w sy stem a ch zarząd zan ia
I. S o b ko w ic z 30
5 0 -m egabajtow a pam ięć dyskow a do m in ik o m p u te ró w
Z. N a o t y ń s k i 31
In fo rm a c je za m ilion fu n tó w 32
S ym pozjum IFA C (P raga, w rz esień 1977)
M. R o m a n 32
NASZE R EC EN ZJE
W ielkie n arzęd zie m ałej in fo rm aty k i
A d a m B. E m pacher 33
N A U C ZA N IE I SZK O LEN IE MEDY na polskich uczelniach
A n d r z e j K l i m e k 35
P RO BLEM A TYK A BA ZY DANYCH
P rz eg lą d k lasycznych i now oczesnych o rg a n iz a c ji k a rto te k
S ta n is ła w M rozik 36
B ib lio g rafia w y d aw n ic tw polskich z dziedziny in fo rm a ty k i IV skrz.
K rzyżów ka 013 III okł.
O głoszenia 40, IV okł.
WYDAWNICTWA CZASOPISM TECHNICZNYCH
NOT W arszaw a C zackiego 3/5
KOLEGIUM REDAKCYJNE
R e d a k to r N aczelny p ro f, d r h a b . Leon ŁUKASZEW ICZ
m g r K ry s ty n BERNATOW ICZ, p ro f, d r hab. inż. K o n rad FIA ŁK O W SK I (zast. re d a k to ra naczelnego), m g r Ja n u sz GW IAZDA, d r inż. M arek UOŁYNSKI, m g r inż. S tan isław JA SK Ó LSK I, W ładysław K LEPA CZ (zast. re d a k to ra n aczelnego), m g r A n d rzej KLIM EK,
m g r S ta n isła w M ROZIK, doc. d r inż. A n d rzej TARGOWSKI
S e k re ta rz re d a k c ji: A n n a GLUTH-N OW O W IEJSKA Red. tech n . A nna POTA RSKA RADA PROGRAMOWA
M gr inż. A ndrzej BOSSOWSKI, doc. d r inż. J a n FELIC K I, doc. d r inż. Z b igniew GACKOWSKI, doc. d r inż. A le k sa n d er GOLINOW SKI, d r hab. A n d rzej GRZYWAK, doc. d r hab. inż. Rom an KULESZA, pro f, d r hab. L eon ŁUKASZEW ICZ, p ro f, d r hab. Inż. S tan isław PASZKOW SKI (w iceprzew odniczący), prof, d r T ad eu sz PECHE, m gr inż. B ro n isław PIW OW AR, d r Inż. A ndrzej PLĄSKOW SK I, m g r inż. T ad eu sz PODGO RSK I (w iceprzew odniczący), pro f, d r inż. Jerzy SEIDLER, p ro f, d r Inż. A n d rzej STRASZAK (przew odniczący), doc. J e rz y TRYBULSKI,
d r T ad eu sz WALCZAK, p ro f d r inż. S te fan WĘGRZYN, d r Inż. J a n Z. ŻYDOWO R e d ak cja: 10-041 W arszaw a, ul. J a s n a 14/16, p o kój 331, te l. 27-71-40 lu b c e n tra la 26-82-61 w. 285, d y ż u ry r e d a k c ji’10,09—13,00
2 a k i- G raf. „T a m k a ” . Zam . 138. P a p ie r d ru k . sat. IV k l. 70 g. A l. O bj. 5 a rk . d ru k . N ak ład 6900. S-9
Cena egzem plarza zł 25.— IN D EK S 36210/36124 P re n u m e ra ta roczna zł 300.—
Informatyka Nr 5
z a sto so w a n ia w g o sp o d a rce, tech n ice i „ p j m f y
M I E S I Ę C Z N I K
1 9 7 8
R O K X I I I
m
OR G A N K O M I T E T U I N F O R M A T Y K I , M I N I S T E R S T W A NAU K I , S Z K O L N I C T W A W Y Ż S Z E G O I T E C H N I K I O R A Z K O M I T E T U N A U K O W O - T E C H N I C Z N E G O N O T DS. I N F O R M A T Y K I
JAN BOBROWSKI
D ep a rta m e n t Inform atyki M N S W iT W arszawa
Procedura a k tu a liza c ji bazy danych systemu STAIRS
S tr u k tu r a bazy d an y c h tw o rzo n ej sta n d a rd o w y m p a k ie tem S T A IR S firm y I B M 1) d o stosow ana je s t do p rze ch o w y w a n ia zb io ru d a n y c h z g ru p o w an y c h w fo rm ie d o k u m en tó w o s ta łe j stru k tu rz e . Id e n ty fik o w a n e są trz y p o ziom y zbioru: <1) b aza d an y ch , (2) d o k u m e n t, (3) tzw . p a ra g ra f ja k o e le m e n t s tr u k tu r y d o k u m e n tu . O dpow iada to założeniu, że d o k u m e n ty są au to n o m iczn e i po w p ro w a dzeniu do bazy d a n y c h nie p o d le g ają m odyfikacjom .
P ro c e d u ra a k tu a liz a c ji w sy stem ie STA IR S polega na p artio w y m o d p isy w an iu d o k u m e n tó w i o d p o w ied n im m o
d y fik o w an iu zbiorów pochodnych. N ie je s t m ożliw e p rz e p ro w ad zen ie a k tu a liz a c ji, k tó ra u w zg lę d n ia re la c je w ią ż ą ce d o k u m e n ty now o w p ro w a d z a n e z d o k u m e n tam i ju ż p rze ch o w y w an y m i w bazie, gdy te r e la c je p o c ią g a ją za so
bą m o d y fik a cje s tr u k tu r y p o w iązan y ch n im i d o kum entów . Podczas p ra c n a d zasto so w an iem p a k ie tu S T A IR S do obsługi C e n tra ln e g o R e je stru A któw N o rm aty w n y c h , p ro w adzonych w B ibliotece S ejm o w ej, konieczne sta ło się rozw iązanie p ro b le m u a k tu a liz a c ji bazy d a n y c h gdy zach o dzą zm ia n y r e la c ji w zbiorze dok u m en tó w . W rozw ażan y m p rzy k ła d zie w bazie dan y ch S T A IR S p rze ch o w y w an e są d o k u m e n ty w p o staci d an y c h re je s tra c y jn y c h o a k ta c h i prze p isac h n o rm a ty w n y c h w y d a w a n y c h w Polsce.
D ane o a k ta c h lu b p rze p isac h n o rm a ty w n y c h sk ła d a ją c e się n a d o k u m e n t w bazie d an y c h c h a ra k te ry z u ją się tym , że z a w ie ra ją odsyłacze w sk a z u ją c e re la c je a k tu a ln ie is t
n iejące m iędzy a k ta m i n o rm aty w n y m i.
W ydanie a k tó w n o w elizu jący ch pow oduje, że n o w e d o k u m e n ty w p ro w a d z a n e do bazy d an y c h z a w ie ra ją o zn a
czenia n ow ych re la c ji, w y m ag a ją ce o d sz u k a n ia w sk az an y c h d o k u m e n tó w w bazie d an y c h i d o k o n an ia m o d y fik a c ji z a pisów . O p erac ja ta k a n ie je s t m ożliw a do w y k o n a n ia p ro g ra m a m i p a k ie tu STA IR S. W zw iązku z tym , k o n iecz
no było o p rac o w a n ie w łasn y ch p ro g ra m ó w m o d y fik u ją cych zbiory w ejściow e.
R E L A C JE M IĘDZY D O K U M EN TA M I W B A Z IE DANYCH
O kreślone są d w a ro d z a je re la c ji n a zbiorze d o k u m e n tów bazy d a n y c h : h ie ra rc h ic z n e i w spółrzędne.
S tru k tu r a B azy D anych C e n traln e g o R e je s tru je s t ta k a, że d o k u m e n t a k tu a liz u ją c y (w noszący oznaczenia relacji) m a w o d p o w ied n ich polach id e n ty fik a to ry dok u m en tó w , z
■) S to rag e an d In fo rm a tio n R e trie v al S y stem (STAIRS). P ro g ra m R eferen ce M anual SH12-5407-0. IBM N ew Y ork 1972.
k tó ry m i je s t w k a ż d e j ze w sk a z a n y c h re la c ji, zaś po a k tu a liz a c ji d o k u m e n t z a k tu a liz o w a n y z a w iera w o d pow ied
nich p o lach id e n ty fik a to ry dok u m en tó w , k tó re są w bazie d an y c h i p o zo stają z ty m d o k u m e n te m w e w sk az an y c h relacjach .
STR U K TU R A ZBIO RÓ W DANYCH UCZESTNICZĄCYCH W PR O C E SIE A K T U A L IZ A C JI
(a) Z b ió r d o k u m e n tó w no w y ch N
Z biór danych, dotyczący, jednego a k tu n o rm aty w n e g o r e je stro w a n eg o w bazie d an y c h , je s t d o k u m e n tem . D o k u m e n t id e n ty fik o w a n y je s t przez a d re s a k tu zapisanego w fo rm ie z n o rm a liz o w a n ej lu b ró w now ażny te m u a d re so w i u n ik a ln y n u m e r system ow y. D o k u m en t sk ła d a się z pól id e n ty fik o w an y ch zastrzeżonym i n u m e ra m i. D o k u m en t w zależności od ro d z a ju m a o k reślo n ą dopuszczalną s tr u k tu rę pól, zgodną ze s tr u k tu r ą zb io ru E D I0 .
W s tr u k tu r z e d o k u m e n tu w ejściow ego w y ró ż n io n e są id e n ty fik a to ry pól, k tó re p rzezn aczo n e są do p rze ch o w y w a n ia odsyłaczy do d o k u m e n tó w w ra z z o zn aczeniam i r e lacji, w ja k ic h p o zo stają z ty m i d o k u m e n tam i, są to tzw.
pola czynne. P o zostałe są w p ro s t przenoszone. S ą to tzw.
pola b i e r n e 2). N iek tó re pola b ie rn e z a w ie ra ją d an e, k tó re po zre d ag o w an iu p rzenoszone są do d o k u m e n tó w m o d y fi
kow anych.
M ogą w y stę p o w a ć d o k u m e n ty sk ła d a ją c e się w yłącznie z pól b ie rn y c h , co oznacza, że d o k u m e n t nie je s t p o w ią z a n y re la c ja m i z in n y m i d o k u m e n ta m i w zbiorze.
W p o la c h czy n n y ch odsyłacz zap isan y je s t w p ostaci znorm alizow anego a d re su a k tu , k tó re m u od p o w iad a d an y d o k u m e n t. R odzaj re la c ji w y n ik a z id e n ty fik a to ra pola lu b za p isa n y je s t w p ostaci litery, w n aw ia sie , np.
180 DZ. U. 1972 NU 11 POZ 77 (U) -
- “ I--- sym bol re la cji
I — ad res p u b lik a c y jn y a k tu
1 ______---- ______--- id e n ty fik a to r pola
(b)
P e łn y zb ió r d o k u m e n tó w w ejściow ych P m a s tr u k tu r ę analo g iczn ą ja k zbiór N.>) D o k u m e n ta cja p ro je k tu tech n iczn eg o a k tu a liz a c ji bazy d an y ch C en traln eg o Z au to m aty zo w an eg o R e je stru A któw P ra w n y c h (JF I- -M3). Masz. pow iel. P ra c o w n ia In fo rm a ty k i w B ibliotece S ejm o w ej. W arszaw a 1977.
Symbol ro d z a ju dokum entu
DCA 00000015200000 DCA 00000015200001 DCA 000000152010 -D C A 000000152011
DCA 00000015201200 DCA 000000152018 DCA 0000001 52019 DCA 0000001 5 2020 -D C A 0000001 52021
DCA 0000001 52100 +DCA 000000152180 -D C A 000000152181 +DCA 000000152260 -D C A 000000152261 +DCA 000000152262 -D C A 0000001 52263 + DCA 000000152264 -D C A 000000152265
•ł-DCA 0000001 52265 -D C A 0000001 5 2 267 + DCA 0000001 52263 -D C A 000000152269 DCA 000000 1 5242 0 DCA 0000001 52430 DCA 000000152431 +DCA 0000001 52440
• Num er doku m e n tu Id e n ty fik a to r pola
Nr p o rządkow y lin ii w polu Zaw artość w potu
»ROZPORZĄDZENIE 3 RADY S M IN IS lR O W Z DNIA 26 CZERWCA 1974 R W SPRAWIE WYKONYWANIA NIEKTÓRYCH PRZEPISÓW PRAWA3L0KALDWEG0 ROZPORZĄDZENIE
33DCA 000000152 3 RADA 0M INISTRO W 1974.06.26
1974.08.01 1974.08.01
3D Z .3U . 1974 3NR 3D Z .3U . 1972 3NR 3DZ.3U. 1964 3NR 1974.08.01 . 3D Z.3U . 1959 3NR 1974.08.01
3DZ.3U. 1959 3NR 1974.08.01
33M .P 1952 3NR A- 1974. 08.01
33M . P. 1972 3NR 8 1974.08.01
3 3 M .P . 1952 3NR 3 / 1974 - 08-01
3MINISTER 3G0SP0DARKI 3TEREN0W EJ 3PREZES3RADY 3MINISTROW
3M IN IS TE R 3Z DROWI A I OPIEK! 3SPOLECZNEJ 3 D Z .3 U . 1974 3NR 14 P0Z 84 =
26 POZ 152 16 POZ 114 19 POZ 1-14(Z)=
24 POZ 1521 U) = 70 POZ 440 ( U >
83 POZ 1326 (u ; POZ 54 (U)=
-100 POZ 1529
OCHRONY 3SR0D0WISKA
R y sunek 1. P rzy k ład o w a s tr u k tu r a d o k u m en tu w zbiorze N. N a ry su n k u z lew ej s tro n y oznaczono: zn ak iem „ + ” tzw. pola czyn
ne, niosące oznaczenia re la c ji; zn ak iem ” te p o la b iern e, k tó ry c h zaw arto ść Jest red ag o w an a podczas tw o rzen ia pól m o d y fi
k u ją c y c h w zbiorze do p ełn ień N-DOP. P o zo stałe p o la są całk o w icie b iern e
(c) Pom ocniczy zbiór ad re só w p u b lik a c y jn y c h i n u m eró w system ow ych A PN S z a w ie ra u p o rz ą d k o w a n e a d re sy d o k u m entów i o d p o w iad a ją ce im n u m e ry sy stem o w e zbiorów P i N. S łuży p rzechodzeniu z a d re su d o k u m e n tu n a jego n u m er, w ed łu g któ reg o u p o rzą d k o w a n y je s t zb ió r d o k u m en tó w w ejścio w y ch P. Z biór te n je s t w początkow ej f a zie u z u p e łn ia n y a d re sa m i i n u m e ra m i d o k u m en tó w ze zb io ru N.
(d) Roboczy zb ió r pól b ie rn y c h N -N ’ za w ie ra pola w y se le k cjo n o w an e na p o d sta w ie id e n ty fik a to ró w ze zb io ru d o k u m e n tó w now ych N, n ie za w ie ra ją c e oznaczeń relacji.
(c) Roboczy zb ió r pól b ie rn y c h P -P ’ izaw iera po le w y selek cjonow ane z pełnego zb io ru d o k u m e n tó w w ejścio w y ch P, nie za w ie ra ją c e oznaczeń relacji.
(f) Roboczy zbiór pól czynnych N ’ za w ie ra pola ze zbioru N, z a w ie ra ją c e o znaczenia re la c ji.
(B) Roboczy zbiór pól b ie rn y c h P ’ z a w iera pola ze zbioru P, z a w ie ra ją c e oznaczenia relaęji.
(h) Z biór d o b ra n y c h i u z u p e łn io n y c h pól czynnych N - -CZYN tw orzony je s t z pól czynnych, p o p rzez d o pisanie n u m e ru system ow ego d o k u m e n tu do pola z a w ierając eg o re la c ją a d re s m odyfikow anego d o k u m e n tu p rz e ch o w y w an e
go w bazie d a n y c h (na p o d sta w ie re k o rd u w zbiorze APNS).
(i) Z biór d o p ełn ień N -D O P z a w ie ra now o zre d ag o w an e po la m o d y fik u ją ce d o k u m e n ty w p ełn y m zbiorze. Id e n ty fi
k a to ry pól są zgodne z ty p em pola i w y m a g a ją p rz e n u m e - ro w a n ia porządkow ego <w o b ręb ie d o k u m e n tu w ra m a c h ty p u pola. P ola te są red a g o w a n e ty lk o do d o k u m en tó w zn a jd u ją cy c h się w zbiorach N PiP.
ZA ŁO ŻEN IA PRO CESU A K T U A L IZ A C JI BAZY DANYCH STA IR S
S tru k tu ra bazy d an y c h S T A IR S d ostosow ana je s t do p rz e sz u k iw a n ia p ro g ra m a m i p a k ie tu A Q UARIUS. Z tego w zględu p rzy ję to założenie, że proces a k tu a liz a c ji po w i
n ie n być ta k ro zw iązany, ab y n ie w y m a g a ł zm ian lej s tru k tu ry .
P ro c e d u ra a k tu a liz a c ji zbioru d o k u m e n tó w d o k o n y w an a je s t poza bazą d an y c h n a zbiorach d a n y c h m a ją c y c h s tr u k tu rę z b io ru E D I0 , z którego, b ezpośrednio g e n e ru je się b a zę d an y c h STA IR S.
D anym i w ejściow ym i do procesu a k tu a liz a c ji są trzy zbiory:
1) zbiór now ych d o k u m e n tó w w łączonych do bazy danych, oznaczony N
2) p ełen zbiór d an y c h w ejściow ych, o d p o w iad a ją cy a k t u aln e j za w arto śc i bazy danych, oznaczony P
3) pom ocniczy zbiór A PN S a d re só w i n u m e ró w sy stem o w ych d o k u m e n tó w w zbiorze P.
W w y n ik u p rocesu a k tu a liz a c ji u tw o rzo n y je s t u z u p e ł
niony, pełn y zbiór d an y c h w ejściow ych o s tr u k tu rz e zbio
r u E D I0 , z któ reg o g e n e ro w a n a je s t z a k tu a liz o w a n a po d staw o w a b aza d an y c h STA IR S. R ozw ażano ro zw iązan ie a l te rn a ty w n e p o leg ające n a u tw o rze n iu u z u p e łn ia ją c e j bazy danych, z a w ie ra ją c e j sk ła d a ją c y się je d y n ie z d o k u m e n tów d o p isy w an y ch i d o k u m e n tó w zm odyfikow anych (p o zostających w re la c ji z d o k u m e n tam i). D oku m en ty zm o
d y fik o w an e byłyby zablo k o w an e do w y sz u k iw a n ia w p o d staw o w ej bazie danych. W a ria n t te n został o drzucony j a
ko b ard z iej skom plikow any.
Dekxrpczyqa zbiorcw dckumenttw no ztxry pH czymych i biernych
APNS
P?lhy zhicr poi czynnych
Qedagavanie dcnych mcdyfikjj&yxt) dokumenty
Pxizbór ddaronych
\czymych
e Oapefnajqcy zlxr s* N
'f f i ^ % y * U 0 C P \
ctkumenty dobrvnc
VJ
tqczerie pH i przeredagowanie ihntyttotcrćw pH w obrębie modyfikowanych dokumentów
NSAP
Zaktualizowany peCny zbiór doku
mentów wejściowych
NSAP
'Baza danya STAIRS
W obu w a ria n ta c h p ro c e d u ra tw o rzą ca za k tu a liz o w a n y zbiór u zu p e łn ia ją cy o s tru k tu r z e E D I0 b y ła b y analogiczna.
I lu s tr u je to sc h e m a t n a ry s. 2.
Zbiór dokumentów nowych
Pethy zbiór dokumentów wejściowych (archiwum)
Aktualizacja
Generowanie BD STAIRS
. ir
Wykaz adresów i numerów dokumentów
w zbiorze P
Wykaz adresów i numerów doku- mentów w zbiorze
P IN
R ysunek 2. Ogólny sc h em at a k tu a liz a c ji bazy danych
Petty zbKr POI biernych
DO M YK A N IE ZBIO RU D OKUM ENTOW ZE W ZGLĘDU NA IS T N IE JĄ C E R E L A C JE
D o k u m en ty w p ro w a d z a n e do bazy d an y c h m ogą za w ie
ra ć odsyłacze do dok u m en tó w , k tó ry c h n ie m a w zbiorach P i N. Z a k ła d a się, że b ra k u ją c e d o k u m e n ty p o ja w ia ją się później w k tó ry m ś zbiorze N, z a w ie ra ją c y m d o k u m e n ty now e. P rz e w id u je się za te m m o d y fik a cję d o k u m en tó w w p ro w a d za n y ch do bazy d a n y c h d an y m i z d o k u m en tó w ju ż p rzech o w y w an y ch w b azie d a n y c h 3). D latego koniecz
ne je s t u trz y m y w a n ie pom ocniczego zbioru A PN S , za w ie
rają ce g o w y k az ad re só w i n u m e ró w d o k u m e n tó w ju ż w p ro w ad zo n y ch oraz w y k az ad re só w oczekiw anych d o k u m en tó w d o m y k a jąc y ch zbiór bazy d an y c h ze w zględu na r e la c je n iesione w d o k u m e n ta c h w n ie j p rzechow yw anych.
ZA ŁO ŻEN IA PROCEDURY A K T U A L IZ A C JI ZBIORU DOKUM ENTÓW
K oncepcja w y k o n y w an ia p ro ce d u ry a k tu a liz a c ji polega na o p ero w an iu ja k o je d n o stk ą polem w p a ra g ra fie d o k u m entu. D opiero w o sta tn ie j fazie łączen ia pól d o k o n y w a
n a je s t re d a k c ja id e n ty fik a to ró w pól w o b ręb ie p a ra g ra fu zm odyfikow anego d o k u m e n tu . Z godnie z ty m m o d y fik a cja d o k u m e n tu polega n a u tw o rz e n iu pola o sta n d a rd o w e j stru k tu rz e , k tó reg o id e n ty fik a to ry n ad a d z ą sa m em u polu w łaściw ą lo k a liz ac ję w d o k u m en cie w p rocesie łączenia zbiorów . Isto tn e jest, że p ro c e d u ra tw o rze n ia now ego pola o p eru je je d y n ie n a zbiorze z re d ag o w an y c h pól czynnych N -C ZYN oraz n a a k tu a ln e j w e rs ji zbioru A PN S, z a w ie ra jącego a d re sy i n u m e ry system ow e zgrom adzonych d o k u m entów . .
Ze w zględu na zjaw isk o n ied o m k n ięcia zbioru d o k u m e n tó w do części pól cz ynnych nie zo stan ą u tw o rzo n e now e
ł) P ro c e d u ra ta k a * w y n ik a z p rzejściow o niechronologicznego w p ro w ad zan ia dan y ch .
pola. Te pola czynne będ ą oczekiw ały n a p o ja w ie n ie się dok u m en tó w , z k tó ry m i pozostają w re la c ji w celu ich zm odyfikow ania.
ZA ŁO ŻEN IA PROCEDURY M O D Y F IK A C JI DOKUM ENTÓW
M ody fik acja d o k u m e n tu polega na oznaczeniu now ych re la c ji z in n y m i d o k u m e n tam i w zbiorze. W ym aga to zm iany s tr u k tu r y m odyfikow anego d o k u m e n tu . T w orzone są now e pola, do k tó ry c h w p ro w a d z a n e są dan e zred ag o w a n e n a pod staw ie z a w a rto śc i pól cz ynnych d o k u m e n tó w ak tu a liz u ją c y c h . P ola now o u tw o rzo n e m a ją s ta tu s pól biernych.
S to su je się siedem p ro c e d u r m o d y fik acji, k tó re różnią się sposobem 're d a g o w a n ia zbioru dopełn iająceg o N -D O P w zależności od re la c ji i ro d z a ju d o k u m e n tu , poniew aż s tr u k tu ry d o k u m e n tó w są różne.
R ysunek 3. S chem at id eo w y a k tu a liz ac ji zb io ru d o k u m en tó w
N a ry s u n k u 3 podano ideow y sc h em a t p rzebiegu p ro c e d u ry a k tu a liz a c ji zbioru d o k u m e n tó w ze w sk a z a n ie m u - czestniczących zbiorów . P ro c e d u ra ta w rzeczyw istości w y k o n y w an a je s t w p ię tn a s tu kro k ach .
W ŁA ŚCIW O ŚC I ZASTOSOW ANEGO RO ZW IĄ ZAN IA Z a le tą opisanego ro zw iązan ia p ro jek to w e g o w y d a je się być znaczna p ro sto ta s tr u k tu r y zbiorów i w y k o n y w an y ch n a nich o p era cji m im o złożonej i zróżnicow anej s tr u k tu r y d o k u m en tó w w p ro w a d zo n y c h do bazy danych. Is to tn e je st ta k ż e u n ik n ię cie w p ro w a d za n ia zm ian w p ro g ra m a c h p a k ie tu STA IR S. C ały proces a k tu a liz a c ji je s t w yko n y w an y n a zbiorach w ejściow ych o s tr u k tu rz e zbioru E D I0 . Z bio
ry w y n ik o w e m a ją n a d a n ą an alo g iczn ą s tru k tu rę , bezpo
śred n io dostosow aną do w y g e n e ro w a n ia bazy danych.
N iezależnie od o p rac o w a n ia p ro ce d u ry a k tu a liz a c ji cy k licznej w y k o n y w an ej p rzy założeniu chronologicznego sp ły w u d o k u m e n tó w , opro g ram o w an o p ro c e d u rę p rze w id zia n ą do zasto so w an ia w o k resie , gdy zbiór d o k u m e n tó w będzie n ie d o m k n ię ty ze w zględu n a re la c je w niesione przez z a w a rte w n im d o k u m en ty .
WŁADYSŁAW KLEPACZ
„IN FO R M A TY K A "
W arszawa
R odzina kom puterów IBM S eria/1
W ro k u ubiegłym — tzn. w ósm ym ro k u n iesłabnącego pow odzenia k o m p u te ró w se rii 370 — firm a IBM zdecydo
w ała się w p ro w a d zić n a ry n e k n o w ą ro d zin ę m aszyn, n a zw an ą dość d ziw n ie „ S e r ią /l”, a w ięc su g e ru ją c ą ja k b y p oczątek now ej g e n e ra c ji sp rzętu .
S ygnalizow aliśm y o ty m w r e la c ji z p a ry sk ie j w y staw y SIC OB 77 (IN FO R M A TY K A n r 3); poniżej, zgodnie z z a pow iedzią, ch cielibyśm y m ożliw ie szczegółowo p rze d sta w ić now ą serię. P o d staw o w y m źródłem n in ie jsz e j in fo rm ac ji je s t n ajn o w sze (listo p ad 1977 r.) w y d a n ie tzw . skróconego opisu sy stem u (IB M Series/1 S y stem S u m m a ry — docu- m e n t G A 34-0035-2).
Chociaż, p odobnie ja k p rzy ogłoszeniu se rii 370, firm a IBM o fe ru je obecnie ty lk o 2 m odele: m odel 3 i m odel 5, to je d n a k sam o o k reśle n ie „ s e ria ” z a p o w iad a je j n ie w ą t
p liw e rozszerzenie o n o w e m odele. N ato m ia st p rzy ję cie w k o ncepcji S e rii/l ch a ra k te ry sty c z n y c h cech ze w n ętrzn y ch system ów m in ik o m p u te ro w y ch (k tó re n o ta b en e o sta tn io ju ż ty lk o g a b a ry ta m i u sp ra w ie d liw ia ją p rz y m io tn ik „m i
n i” !) zapow iada w ejście firm y IBM ró w n ie ż n a ry n e k tych system ów . R y n ek ten , n ie zw y k le a tra k c y jn y ze w zględu na se tk i tysięcy p o te n c ja ln y c h u ży tk o w n ik ó w o p an o w an y został p rzez m n ie jsz e firm y , p ro w a d zą ce m iędzy sobą od k ilk u la t coi‘az o strz e jsz ą w a lk ę k o n k u re n c y jn ą . P o ja w ie nie się se rii 1 sp ow oduje n ie w ą tp liw ie pow ażn e zag ro że
n ie pozycji ry n k o w e j tych firm .
O lbrzym i p o te n c ja ł p ro d u k c y jn y IBM i jego potężne z a plecze n au k o w o -b ad aw cze, a zw łaszcza d ośw iadczenia w y n ik a ją c e z d ziesiątk ó w ty sięc y zastosow ań w łasn eg o s p rz ę tu, m ogą d oprow adzić n a ry n k u sy stem ó w m in ik o m p u te row ych do p odobnej sy tu a c ji, ja k a w y tw o rz y ła się n a p rze strzen i o sta tn ic h 10 la t n a ry n k u śre d n ic h i dużych system ów k o m p u te ro w y c h , tzn. stopniow ego elim in o w an ia słabszych p roducentów . P o n iew aż p ie rw sz e in sta la c je k o m p u te ró w S e r ii/l m ia ły m iejsce w E u ro p ie d o p ie ro w ro k u bieżącym , tru d n o jeszcze przew id zieć, ja k a będzie re a k c ja o b ro n n a dotychczasow ych lid e ró w ry n k u m in ik o m p u te ro wego.
ja k u . W ym ianę ta k ą u ła tw ia ją n ie w ielk ie g a b a ry ty i m ały ciężar m odułów .
N ależy ta k ż e podk reślić, że m oduły S e r ii/l m ożna u m ie szczać zarów no w typow ych sto ja k a c h p ro d u k c ji firm y IBM , ja k i w zn o rm a liz o w a n y ch sto ja k a c h in n y c h p ro d u centów , co je s t z a sk a k u ją c y m n o v u m w obec doty ch czaso w ej p r a k ty k i firm y . T ak efe k ty w n ą u n iw ersa ln o ść udało się osiągnąć w S e r ii/l głów nie dzięki w sp o m n ia n em u już zastosow aniu najn o w o cześn iejszy ch u k ła d ó w scalonych, k tó re rów nocześnie z a p e w n ia ją szczególnie d u żą n ie za w o d ność d ziała n ia oraz łatw o ść k o n se rw a c ji i n a p ra w s y s te mu.
OGÓLNA C H A R A K TER Y STY K A S E R II
P ro d u c e n t w w iększości sw ych m a te ria łó w in fo rm a c y j
n y ch z w ra c a uw agę n a d w ie p o d staw o w e cechy serii, a m ianow icie u n iw ersa ln o ść je j zasto so w an ia oraz m o d u la r- ność k o n stru k c ji. O czyw iście cechy ta k ie głoszone były ju ż od k ilk u n a s tu la t w odniesieniu do p rzy tłacz ające j w iększości m odeli k o m p u te ró w cyfrow ych, je d n a k w p ra k tyce p o w sta w a ły m odele w y ra ź n ie specjalizow ane, w y k a zu jące znacznie w ięk szą efe k ty w n o ść ekonom iczną w o d p ow iednich d zied zin ach zastosow ań n iż m odele w pełni u n iw ersa ln e. P o d o b n ie p rz e d sta w ia ła się s p ra w a m o d u la r- ności, gdzie p r a k ty k a w y k a z y w a ła często znaczne rozbież
ności z za pow iedziam i re k la m o w y m i p ro d u ce n ta.
W p rz y p a d k u S e rii/l u ż y tk o w n ik m oże rzeczyw iście sa m odzielnie d o k o n y w ać w je d n o stc e c e n tra ln e j odpow ied
niej w y m ia n y p ły te k o k reślo n y c h u k ła d ó w e lek tro n ic zn y c h tzn. k a r t u k ła d o w y c h (ang. circuit cards) p rz e k sz ta łc a ją c ja k b y c a łą a r c h ite k tu rę k o m p u te ra , zgodnie ze specy ficz
nym i w y m ag a n ia m i odpow iedniego ty p u zasto so w an ia, np.
ste ro w a n ia procesem technologicznym . J e s t to m oim z d a niem n a jb a rd z ie j w arto śc io w a i w p o ró w n a n iu do p rz y tła cz ające j w iększości istn ie ją c y c h d o tą d ro zw iązań k o n stru k c y jn y c h , rzeczyw iście n o w a to rsk a w łaściw ość Serii/1, k tó ra odpow iednio d y sk o n tu ją c cechy i m ożliw ości u k ła dów w ie lk ie j sk a li in te g ra c ji, pozw ala za pom ocą k ilk u p ro sty ch o p e ra c ji ręczn y ch u tw o rzy ć lu b zm ien ić is tn ie ją cą k o n fig u ra c ję k o m p u te ra n a m a k sy m a ln ie e fe k ty w n ą dla d a n e j dzied zin y zastosow ań. U n iw ersaln o ść zasto so w ań S e r ii/l w d ec y d u ją cy m sto p n iu k s z ta łtu je d a le k o p o su n ię ta m o d u larn o ść k o n stru k c ji, k tó ra p ozw ala ró w n ie ż u ży tk o w n ikom odręcznie w y m ie n iać n ie ty lk o u k ła d y logiczne i pam ięciow e je d n o stk i c e n tra ln e j, a le ró w n ież c a łe m oduły różnych u rz ą d z e ń um ieszczanych w zn o rm a liz o w a n y m s to
S to ja k z p rzy k ład o w ą k o n fig u ra c ją m o dułów k o m p u te ra S e rii/l:
1 — m o d u ł je d n o s tk i rozb u d o w y urząd zeń w e jśc ia /w y jścia 4959, 2 — m oduł je d n o s tk i c e n tra ln e j 4955, 3 — m oduł p o d sy stem u k o m u n ik a c y jn e g o 4987, 4 — m o d u ł p am ięci d y sk o w ej 4962, 5 — sto ja k 4997
W cy to w a n y m sk ró co n y m opisie sy stem u p ro d u c e n t dość sk ro m n ie c h a ra k te ry z u je now ą se rię : ...Seria/l je st rodziną m a ły c h k o m p u t e r ó w u n iw er s a ln yc h , w y p o sa żo n y c h w t y p o w e u rządzenia w e jścia /w yjścia z m ożliw ością p rzy łą cz e
nia d o d a tk o w y c h u rzą d ze ń wejścia/w yjścia, ta k ich j a k u - rządzenia do ste row ania procesami i urzą d zen ia do trans
m is ji danych... Dużą niezaw odność u z y s k a n o dzię ki z a sto so w a n iu w procesorze u k ł a d ó w scalonych w i e l k i e j skali inte gracji (LSI), a w pamięci o p er a cy jn ej u k ł a d ó w M O S- F E T (m e ta l-o x id e-sem ic o n d u c to r , fie ld - e ff e c t transistor)...
...Serię/l za p r o je kto w a n o z m y ś l ą je j zastosow ania z a ró w no w roli p ojedynczego ko m p u te ra , ja k i s k ła d n ik a w yp o sa żen ia m a ły c h s y s te m ó w w i e lo k o m p u ter o w yc h . N i e zb ę d n ą dla r ó ż n y c h za sto so w a ń elastyczność za p e w n ia d a leko idąca m odularność, p r z y c z y m w ięk szość w y m i e n n y c h m o d u łó w o szerokości 19 cali m ieści się w z n o r m a liz o w a n y c h stojakach...
S PR Z Ę T
Je d n o stk i c e n tra ln e
Ja k ju ż w spom niano, w ch w ili obecnej o fe ro w a n e są w serii d w a m odele. M odele 'te tw o rzą je d n o stk i c e n tra ln e IBM 4953 (m odel 3) oraz IBM 4955 (m odel 5). S ą to w y m ien n e m od u ły dostosow ane do -w kładania, w s to ja k IBM 4497 lu b s to ja k zgodny z n o rm ą a m e ry k a ń sk ą E IA (RS- -310 B). W e w n ątrz m od u łu je d n o stk i c e n tra ln e j z n a jd u je się ró żn a liczba (od k ilk u do k ilk u n a s tu ) w y m ie n n y ch tzw.
k a r t u k ła d o w y c h (ang. circuit cards), sta n o w iąc y ch głó w ne zespoły lu b rea liz u ją c y c h o k reślo n e fu n k c je te j je d n o stk i (m ikroprocesor, k a n a ły u rzą d zeń W E/W Y, zasilanie, 16-K b ito w e blo k i p am ięci o p era cy jn e j, o p e ra c je z m ien n o przecinkow e, re lo k a c ja ad re só w pam ięci). W zależności od pojem ności p am ięc i o p era cy jn e j oraz ro d z a ju i liczby d o datk o w y c h fu n k c ji, ro zró żn ia się w ra m a c h k aż d ej z je d n ostek c e n tra ln y c h 4953 i 4955 cztery m odele (A, B, C i D) o o k reślonej liczbie w sp o m n ia n y ch k a r t układow ych. K a ż dy m odel je d n o stk i c e n tra ln e j z a w ie ra (na jego stro n ie czołow ej) p u lp it o p e ra to ra , n a to m ia st w m o d elu 5 (je d n o stk a 4955) .m ożna przyłączyć dodatk o w o rów nież p u lp it p ro g ra m isty , służący do p ro g ra m o w a n ia i u ru c h a m ia n ia p ro g ra m ó w w try b ie k onw ersacyjnym .. B ardzo ro zb u d o w a
n a lis ta ro zk azó w (ponad 200) u w zg lę d n ia m ożliw ość d o k o n y w a n ia o p e ra c ji n a pojedynczych b ita c h lu b b a jta c h , a ta k że n a słow ach 16- i 32-bitow ych. Is tn ie je m ożliw ość p rac y n a 4 różn y ch poziom ach p rz e tw a rz a n ia , p rze łąc za
nych a u to m aty cz n ie p rzez u k ła d p rz e rw a ń w g ustalonego p rio ry te tu . P o ró w n a n ie po d staw o w y ch p a ra m e tró w e k s p lo a ta c y jn y c h je d n o ste k c e n tra ln y c h 4953 i 4955 p rz e d s ta w ia ta b e la 1.
Tabela 1
Element porównania 4953 4955
Pojemność pamięci operacyjnej 10—64 K bajtów 10—128 K bajtów
Cykl pamięci 800 ns 660 na
Średni czas wykonania rozkazu 7,40 |is 2,05 j j s
Średnia szybkość działania kanału WE/WY
1,33 M bajtów/s 1,06 U bajtów/s
U rz ąd z en ia p e ry fe ry jn e
Dó je d n o ste k c e n tra ln y c h S e rii/l p rzyłączać m ożna n a stę p u ją c e u rz ą d z e n ia p e ry fe ry jn e :
O pam ięć d y sk o w ą IB M 4962
• p am ięć n a d y sk u e lasty czn y m IBM 4964
® d ru k a rk ę w iersz o w ą IBM 4973
• d r u k a r k ę m ozaikow ą IBM 4974
® m o n ito r ek ra n o w y IBM 4979
• je d n o stk ę w p ro w a d z a n ia i w y p ro w a d z a n ia d an y c h p r o cesu IBM 4982
P am ięć dysk o w a IBM 4962
J e s t to pam ięć z dyskiem n ie w y m ien n y m , sk o n stru o w a na w p o staci w k ła d a n e g o w s to ja k m odułu. O becnie o b e j
m u je 6 różn y ch m odeli, z k tó ry c h m odele lj 1F, 2 i 2F w yposażone s ą w 2 ru ch o m e głow ice i m a ją pojem ność 9,3 M b ajtó w , n a to m ia st m odele 3 i 4 w yposażone są w 3 ru ch o m e głow ice i m a ją pojem ność 13,96 M bajtó w .
N ajczęściej sto so w an e m oduły S erii/l. Od lew ej s tro n y m .in.:
d ru k a rk a m ozaikow a 4974, p am ięci dyskow e 4962 i 4964, je d n o s tk a c e n tra ln a 4955, je d n o s tk a ro zb u d o w y u rząd zeń w e/w y 4959, m o n i
to r ek ran o w y 4979, je d n o s tk a c e n tra ln a 4953
M oduł je d n o s tk i c e n tra ln e j 4953
M oduł je d n o s tk i c e n tra ln e j 4955
P rz y k ła d rozb u d o w an eg o b lo k u 15 k a r t u k ład o w y ch w jed n o stc e c e n tra ln e j 4955: 1 — k a r ty u rząd zeń p e ry fe ry jn y c h , 2 — k a r ta zm iennego p rz ec in k a , 3 — k a rta p ro ceso ra, 4 — k a r ty p am ięci o p e ra c y jn e j po 16 K b a jtó w , 5 — k a rta z asilan ia
W m odelach IF i 2F istn ie je w y o d rę b n io n y obszar szy b kiego d o stęp u o p ojem ności 122 880 b a jtó w o b słu g iw a n y przez 8 n ieru ch o m y ch głow ic. M odele 2, 2F i 4 m ogą być dodatk o w o w yposażone w w y m ie n n y d y sk elasty czn y (dys- k etk ę) o p ojem ności 606 208 b ajtó w .
M oduł d y sk u 4962 z a jm u je p e łn ą szerokość s to ja k a i w y m ag a w je d n o stc e c e n tra ln e j odpow iedniej k a rty u k ła dow ej.
P am ięć n a d y sk u elastycznym IBM 4964
S k o n stru o w a n a w p o staci u k ła d a n e g o m o d u łu z a jm u ją cego połow ę szerokości sto jak a . Z aw ie ra w y m ie n n y d ysk elasty czn y (dysketkę) o pojem ności 606 208 b ajtó w . W je d nostce c e n tra ln e j w y m ag a o d pow iedniej k a r ty u k ład o w ej.
D ru k a rk a w ierszo w a IBM 4073
J e s t u rzą d zen iem w olno sto jąc y m i p re z e n tu je klasę d ru k a r e k o śre d n ic h szybkościach d ziała n ia . O becnie p r o d u k o w an e są dw a m odele: m odel 1 o szybkości 155 w ie r szy/m in o ra z m odel 2 o szybkości 414 w iersz y /m in (w p rz y p a d k u sto so w a n ia ze sta w u 48 znaków ). D ru k o w a n ie o p a r te je s t n a zasadzie sto so w a n ia w y m ie n n e j ta śm y czcion
kow ej, u m o żliw iającej rozszerzenie ze sta w u do 64 lu b 96 różnych znaków , k tó re je d n a k p o w o d u ją odpow iednie zm n iejszen ie podan y ch szybkości (m odel 1 odpow iednio do 120 i 80, m odel 2 do 300 i 235 w ierszy/m in).
D ru k a rk a za p ew n ia u zy sk an ie szerokości w iersz a do 132 znaków oraz do 6 kopii dok u m en tó w . Istn ie je m ożliw ość dostaw y d ru k a r e k dostosow anych do p o trz e b 13 różnych a lfa b e tó w n aro d o w y ch (w tym japońskiego!).
D ru k a rk a m ozaikow a IBM 4974
U rz ąd z en ie w olno sto jąc e do u sta w ie n ia n a stole. O pie
ra się n a zasto so w an iu m a try c y o w y m ia rz e 8X 7 igieł. W w e rsji sta n d a rd o w e j d r u k a r k a p rzy sto so w an a' je s t do w y p isy w a n ia 64 różn y ch znaków , k tó ry to z e sta w ła tw o m oż
n a zw iększyć do 96 znaków . M a k sy m aln a szerokość w ie r
sza, p odobnie ja k w d ru k a rc e 4973, w y n o si 132 znaki, n a to m ia st szybkość — 120 znaków /s. P o d o b n ie uzyskać m ożna ró w n ie ż do 6 k o p ii d o kum entów , w y p isy w an y c h z a ró w no n a ta śm ie ciągłej, ja k i n a oddzielnych ark u sz a c h , a ta k że d ostosow ać zestaw znaków do p o trz e b różnych a lfa b e tó w n arodow ych. P rz y łąc za n ie d r u k a r k i w y m ag a w łożenia do je d n o stk i c e n tra ln e j odpow iedniej k a rty u k ła dow ej.
M o n ito r ek ra n o w y IBM 4979
P o dobnie ja k d r u k a r k a 4974 m o n ito r te n je s t u rz ą d z e n iem p rzeznaczonym do u sta w ie n ia n a stole. M a ek ra n 12-calow y o m a k sy m a ln e j pojem ności 1920 zn ak ó w (24 w iersz e po 80 znaków ) oraz s ta n d a rd o w ą k la w ia tu rę a lfa n u m e ry c zn ą i fu n k c y jn ą , o b e jm u ją c ą łącznie 66 k law iszy.
P rz y łąc ze n ie do sy stem u w y m ag a ró w n ież w łożenia do je d n o stk i c e n tra ln e j odpow iedniej k a r ty , u k ład o w ej.
Je d n o stk a w p ro w a d z a n ia i w y p ro w a d z a n ia d a n y c h procesu IBM 4982
M oduł te n n az w an y przez p ro d u c e n ta je d n o stk ą w ejść i w y jść cz u jn ik o w y c h (Sensor In p u t/O .u tp u t U nit) ro zw ią
zu je p ro b lem p rzy łą c z a n ia w ielu u rzą d zeń k o n tro ln o -ste - ru ją c y c h w p rz y p a d k u użycia k o m p u te ra S e rii/l do s te ro w a n ia procesów technologicznych. M oduł je s t w k ła d a n y do sto jak a , gdzie z a jm u je połow ę jego szerokości. J e d n o s t
ka 4982 m oże obsługiw ać n a s tę p u ją c ą liczbę n iż ej w y m ie nionych rod zajó w czujn ik ó w :
& 128 w ejść cy fro w y ch i p rz e rw a ń p rocesu (D I/P I)
• 128 w y jść cyfrow ych (DO)
• 48—-112 w ejść analogow ych (Al)
• 16 w y jść analogow ych (AO).
W yżej w ym ien io n y s ta n d a rd o w y ze sta w u rz ą d z e ń p e ry fe ry jn y c h m oże być znacznie ro z b u d o w a n y za p o ś r e d n i- . ctw em m o d u łu IBM 4959, zw anego je d n o stk ą rozszerzenia w ejścia/w y jścia (In p u t/O u tp u t E x p an sio n U nit). J e s t to rów n ież m o d u ł w k ła d a n y , z a jm u ją c y p e łn ą szerokość s to ja k a . S tw a rz a on znaczne m ożliw ości w a ria n to w a n ia ró ż n y ch je d n o ste k lu b g ru p u rzą d z e ń p e ry fe ry jn y c h za po m ocą 14 k a r t układow ych. P ozw ala to przyłączyć do je d n o stk i c e n tra ln e j m a k sy m a ln ie 256 je d n o ste k u rz ą d z e ń p e ry fe ry jn y ch .
O prócz m o d u łu IBM 4959 p ro d u c e n t w sp e cy fik ac ji s p rz ę tu w y m ie n ia d w a in n e u rz ą d z e n ia u zu p e łn ia ją c e (System S u p p o rt U nits): sto ja k IBM 4997 (R ack E nclosure) oraz a w a ry jn e za silan ie b a te ry jn e IBM 4999 (B attery B ackup Unit).
S to ja k IBM 4997 p ro d u k o w a n y je s t w czterech m odelach i dw óch w ysokościach: 1 m (m odele 1A i IB) oraz 1,8 m (m odele 2A i 2B), d o stosow anych do różn y ch w a ria n tó w m odułów w k ła d a n y c h p ełn ej szerokości (fu ll-w id th ), tzn.
19 c a li (482,6 m m ) lu b połow y szero k o ści (h aft-w id th ).
W szystkie ¡modele sto ja k a m a ją zn o rm a liz o w a n ą szerokość 0,61 m o ra z głębokość 0,75 m, a w ięc w y m ia ry zbliżone do n ajp o p u la rn ie jsz y c h lodów ek dom ow ych.
A w a ry jn e za silan ie b a te ry jn e IB M 4999 je s t now ością, n ie sp o ty k a n ą d o tą d w sta n d a rd o w y m w ypo sażen iu sy s te m ów k o m p u te ro w y c h . P ro d u c e n t o fe ru je 2 m odele dosto
so w an e do typow ych napięć z a sila n ia podstaw ow ego (110 lu b 220 V). Z asilan ie b a te ry jn e p rzezn aczo n e je s t do ob^- sługi w y łą c z n ie je d n o stk i c e n tra ln e j przez okres od 20 do 60 m in u t (100 am perogodzin) nap ięciem 12 V.
Ma ono rów n ież postać m o d u łu w k ład a n eg o o połow ie szerokości sto jak a .
N ow oczesność i u n iw ersa ln o ść sp rz ę to w ą opisanego w y posażenia p o d k re śla w re szc ie m oduł p ro g ram o w an eg o p o d sy stem u tra n sm isji d a n y c h IB M 4987 (P ro g ra m m a b le C om m u n ic a tio n s S ubsystem ). Z ap e w n ia on ste ro w a n ie p rac ą m a k sy m a ln ie 32 łączy tra n sm isji, d an y c h o ró żn y c h sz y b kościach p rze sy łan ia (od 45 do 9600 bitów /s) oraz różnych try b ac ji d z ia ła n ia . R ozszerzanie, ró żn ic o w an ie i dostosow y
w an ie ro zw iązali tra n s m is ji d an y c h do in d y w id u a ln y ch w a ru n k ó w i potrzeb u ży tk o w n ik a n a s tę p u je p odobnie ja k w in n y c h m odułach poprzez w y m ia n ę m a k sy m a ln ie 16 k a r t układow ych. U zup ełn ien iem m od u łu tra n s m is ji d an y c h je st p rzenośny p u lp it o p e ra to ra tra n s m is ji d an y c h IBM 4990 (C om m unications Console) przy łączan y do tego m o d u łu za pom ocą p rzew o d u . U rządzenie to m a w y m ia ry k a lk u la to ra kieszonkow ego śre d n ie j w ielkości i z a w ie ra k ilk a n a śc ie klaw iszy fu n k c y jn y c h i w sk aź n ik ó w św ietlnych.
OPRO G R A M O W A N IE
W p rze ciw ie ń stw ie do po p rzed n io p ro d u k o w a n y ch przez firm ę IB M system ów , k o m p u te ro w y c h , w k tó ry c h tylko część p ro g ra m ó w o b ję ta została o p ła tam i lic en c y jn y m i (li- censed program s), całość o p ro g ra m o w an ia S e rii/l je s t o d p ła tn a .
Now oczesność tego o p ro g ra m o w an ia p o d k re śla fa k t, żc p o dstaw ow ym sy stem em o p era cy jn y m je s t sy stem czasu rzeczyw istego (R ealtim e P ro g ram m in g S ystem ). Z apew nia on m .in. w ieloprogram ow ość i te le p rz e tw a rz a n ie , a ta k że tra d y c y jn e p rz e tw a rz a n ie w sadow e.
U zu p e łn ie n iem sy stem u o p eracy jn eg o je s t p o d sy stem p rzy g o to w an ia p ro g ra m ó w (P ro g ra m P re p a ra tio n S u b sy stem ) z a p e w n ia ją c y użytk o w n ik o w i zn a cz n e u d ogodnienia p rz y o p rac o w a n iu w ła sn y c h p ro g ram ó w . S k ła d n ik i tego p o d sy stem u , pom im o o d m ie n y ch nazw , podobne są w sw ym przezn aczen iu i d z ia ła n iu do p o p rz e d n ic h n a rz ęd zi p r o g ra m o w an ia w języ k u sym bolicznym (ASSEM BLER).
P o d staw o w y m i n arz ęd ziam i p ro g ra m o w a n ia są pełne w e rs je języków PL/1 oraz FO R TR A N IV w ra z z ro zb u d o w an y m i b ib lio tek a m i p ro g ra m ó w i p o d p ro g ra m ó w dla różn y ch ro d zajó w zastosow ań.
E K SP L O A T A C JA
Z godnie z tra d y c ją firm y IBM o d p ła tn a obsługa te c h niczna Serii/1 o p ie ra się n a d z ia ła ją c e j w sposób ciągły sieci te re n o w ej w y sp ec ja lizo w a n y ch k o n se rw a to ró w (Cu- sto m er engineers), w sp o m a g an e j przez k o m p u te ro w y sy ste m za o p atrz en ia w części zam ienne.
N ależy stw ie rd z ić , że w zro st kosztów e k sp lo atacji sp o w odow any p e łn ą o d p ła tn o śc ią o p ro g ra m o w an ia zostanie w znacznym s to p n iu z re k o m p en so w a n y zarów no w s k u te k n is kich c e n sp rz ę tu (np. 3 2 -kilobajtow y blok :p am ięci o p e ra cy jn ej k o sz tu je zaled w ie ok. 4800 S), ja k i n ie w ą tp liw e g o w zro stu efek ty w n o ści jego w y k o rz y sta n ia w k o n se k w e n cji zastosow anej m o d u la rn o ści (szybkie d o sto so w y w an ie do po trze b zastosow ań, szybkie u su w a n ie uszkodzeń). O czywiście p r a k ty k a n a jb liż sz y c h m ie się cy w y k a ż e >w sposób b ez sp o r
n y n a p o d sta w ie ze b ra n y c h zam ów ień, czy S e r ia /l je s t r z e czyw iście b a rd z ie j e fe k ty w n a od ro z w ią z a ń k o n k u re n c y j
nych.
ANDRZEJ SOKOŁOWSKI W ojskowa A kadem ia Polityczna W arszaw a
Z a b e z p ie c z e n ia o rg an izacyjn e zb io ró w inform acji
O chrona zbiorów in fo rm a c ji w sy ste m a c h in fo rm a ty c z n ych w y m ag a stosow ania ró żn y c h m etod. Do ta k ic h m e
tod o chrony n ależ ą zabezpieczenia o rganizacyjne.
Z abezpieczenia o rg a n iz a c y jn e to o k reślo n e p o sta n o w ie n ia oraz zespół czynności w y k o n y w an y ch przez perso n el o środka obliczeniow ego podczas 'procesu p rz e tw a rz a n ia in fo rm acji, m a jąc y ch n a celu ochroną zbiorów in fo rm a c ji p rzed i n f i l t r a c j ą 1), p rzy p a d k o w y m zniszczeniem lu b p rz e k łam an iem .
P ro b le m ochrony in fo rm a c ji przed in filtra c ją , p rz y p a d kow ym i zniszczeniam i lu b p rze k łam a n ia m i, w tym o ch ro ny, przed żyw iołow ym i k a ta stro fa m i, ja k też p ró b a m i s a b otażu lu b d y w e rsji, istn ie je w e w szy stk ich k ra ja c h s to su ją cy c h elek tro n ic zn ą tech n ik ę obliczeniow ą.
P o m ija ją c n a jisto tn ie js z e zagrożenie, ja k im je s t u ja w n ie n ie in fo rm a c ji osobom nieupow ażnionym , pozostałe fu n k c je ochrony są ró w n ie w ażne. P rz y p a d k o w e zniszcze
n ia lu b p rz e k ła m a n ia in fo rm a c ji p o w o d u ją:
— n ie je d n o k ro tn ie b ard z o w y so k ie s tr a ty w p ro cesie p rz e tw a rz a n ia in fo rm ac ji, a tym sam ym o b niżenie e fe k ty w ności d zia ła n ia ośrodków obliczeniow ych
— u tra tę in fo rm a c ji (najczęściej z a p isa n y ch n a n o śn ik ach m agnetycznych), a w obec tego niem ożliw ość w y k o n a n ia o k reślonych cykli p rz e tw a rz a n ia w p rze w id zia n y ch te rm i
nach
— obniżenie za u fa n ia u ży tk o w n ik ó w do poufności i p o p raw n o ści p rocesu in fo rm aty c zn e g o p rz e tw a rz a n ia in fo r
m acji.
W ydaje się, że w w a ru n k a c h polskich, w codziennej p ra k ty c e p rz e tw a rz a n ia in fo rm a c ji i istn ie ją c e j te c h n o logii — isto tn ie jsz e będ ą w łaśn ie te pozostałe fu n k c je ochrony.
A naliza sy stem ó w in fo rm a ty c z n y c h (SI), p o p rze d zając a zastosow anie m etod och ro n y , obok znajom ości ta k ic h z a g ad n ień , ja k in filtra c ja i je j ro d zaje, elem e n ty SI n a r a żone n a in filtra c ję , w y m ag a p o zn a w an ia p o te n cja ln y c h zagrożeń zbiorów in fo rm ac ji. P odział tych zagrożeń ilu s tr u je ry su n e k poniżej.
O rg a n iz acja p rz e tw a rz a n ia sy stem ó w in fo rm aty c zn y c h w ym aga określonego i jednoznacznego p o słu g iw a n ia się zb io ram i in fo rm ac ji. S p ełn ie n ie tego w ym ogu je s t ju ż p ew n ą fo rm ą zabezpieczenia zbiorów — np. p rze d p o m y ł
kow ym zniszczeniem . P ew n e p rzedsięw zięcia o rg a n iz a c y j
ne, sp e łn ia ją c e w ym ogi p rocesu p rz e tw a rz a n ia — n a n ie k tó ry c h e ta p a c h p rz e tw a rz a n ia — m ogą w ięc służyć ró w nocześnie o chronie zbiorów in fo rm ac ji.
Z abezpieczenia o rg a n iz a c y jn e p o le g ają p rzed e w szy st
kim na:
O ety k ie to w a n iu i r e je s tr a c ji w szy stk ich zbiorów in fo r
m acji, dokum ew tów w ejścio w y ch i w ynikow ych
® u sta le n iu listy u p o w ażnionych u ży tk o w n ik ó w i e w e n tu a ln ie za k re su ich u p o w aż n ień w SI
■) In filtra c ję m ożna o k reślić Jako celow e p rz e n ik a n ie n ie u p o w ażn io n y ch osób (grup) do zb io ró w in fo rm a c ji. W ty m celu oso
by te s ta ra ją się, u ż y w ają c ró ż n y ch sposobów i śro d k ó w , p rz e n ik n ąć do zbiorów in fo rm a c ji, b y Je odczytać, p rz ek łam a ć lub zniszczyć.
® odpow iednim p rze ch o w y w an iu , d y stry b u c ji i tr a n s p o r cie zb io ró w in fo rm a c ji oraz d o k u m en tó w
® sto so w an iu n a k le je k i p la k ie te k słu ż ąc y ch d o id e n ty fi
k acji.
C zynności w y k o n y w a n e w tra k c ie p ro c e su p rz e tw a rz a nia, a służące rów n ież zabezpieczeniom o rg an izacy jn y m , p o le g ają n a e ty k ie to w a n iu (opisaniu — p rzy p ap iero w y ch n ośn ik ach ) zbiorów in fo rm ac ji (n u m er zbioru, n a z w a /s y m bol, d a ta zało żen ia o raz inne cechy) i re je s tro w a n iu (p ro w ad z en iu r e je s tr u założonych, o trzy m an y ch do p r z e tw a rz a n ia i p rze k a z a n y c h zbiorów , przez kogo, d la jakiego sy stem u , ilości i ro d z a ju n o śn ik a, sto p n ia ta jn o śc i oraz re je stro w a n iu fa k tu sk a so w an ia zbioru lu b re je s tro w a n iu i p rze k azy w a n iu in fo rm a c ji o p rz y p a d k o w y m -zniszczeniu zbioru).
R e je stra c ja d o k u m e n tó w źródłow ych, m aszynow ych n o ś
ników in fo rm ac ji (MNI) i d o k u m e n tó w w y n ik o w y ch (ta bulogram ów ) o d b y w a się w głów nych o g n iw ac h całego procesu p rz e tw a rz a n ia . Z ak res re je stro w a n y c h info rm acji, w zależności od p o trze b i p rz y ję ty c h ro zw iązań , w o środ
k a c h obliczeniow ych je s t ró żn y . N a p rz y k ła d z ch w ilą ro z
poczęcia e k sp lo a ta c ji sy stem u , p ro w a d zo n a je s t k a r ta r e ze rw a cji ta śm m agnetycznych, n a k tó re j um ieszcza się 'n az w isk a osób u p o w aż n io n y ch do k o rz y s ta n ia z o k reślo n y ch
zbiorów .
P ierw szy m w y d ziałem (k o m ó rk ą o rg an iz a c y jn ą ) w o śro d k u obliczeniow ym re je s tru ją c y m in fo rm a c je o o trz y m a nych d o k u m e n ta c h źródłow ych je s t d z ia ł se k c ji k o n tro li w stę p n e j (dział d o k u m e n tó w w ejścia—w yjścia).
O trzy m a n e d o k u m e n ty , po sp ra w d z e n iu fo rm a ln y m i e w e n tu a ln y m sk o m p le to w a n iu oraz za o p a trz e n iu w ark u sz przew o d n i, p rz e sy ła n e są do d ziału sek cji p rzy g o to w a n ia M NI lu b p rz e ta w a rz a n ia m aszynow ego. W o k reślo n y m czasie, zgodnym z h a rm o n o g ra m e m p rz e tw a rz a n ia danego sy stem u , o p e ra to r sy stem u (technolog p rz e tw a rz a n ia ) w y p e łn ia k a r tę o p e r a c ji2). K a r ta , ta s ta je się d o k u m e n tem przew o d n im przetw arzanego'' sy stem u w o śro d k u o blicze
niow ym . C ykl p rz e tw a rz a n ia kończy się czynnościam i k o n tro li w y jścio w ej, r e je s tr a c ją in fo rm ac ji, d y stry b u c ją i :ra n sp o rte m d o k u m e n tó w w ynikow ych.
M ożna stw ierd zić, że p rzeb ieg p rocesu p rz e tw a rz a n ia z je dnoczesną r e je s tra c ją in fo rm a c ji o zbiorach i d o k u m e n tach w d u żej m ierze sp e łn ia ta k ie w ym ogi ochrony in fo rm a cji, ja k : p o słu g iw a n ie się d o k u m e n ta m i ty lko przez osoby upow ażnione, p rze ciw d ziała n ie za g u b ien iu d o k u m entów , niew łaściw eg o ich użycia, d o sta n iu się d o k u m e n tó w w rę c e osób n ie u p o w a żn io n y ch podczas tra n s p o rtu do lu b z ośrodka. D o k u m en ty są w y d a w a n e w ośrodku u p o w ażn io n ej osobie u ży tk o w n ik a za p o k w ito w an iem albo p a k o w an e w p a k ie ty i w ła sn y m tra n s p o rte m w y sy ła n e do ek sp ed y c ji pocztow ej n a d w o rcu P K P w celu p rze słan ia użytkow nikow i.
K o le jn ą n ie zb ę d n ą czynnością o rg a n iz a c y jn ą je s t p ro w ad z en ie listy u p o w ażnionych użytk o w n ik ó w , z ‘w yszcze
gó lnieniem zbiorów w łasn y ch i zbiorów system ów w sp ó ł
p rac u jąc y ch , z k tó ry c h m a ją oni p raw o k o rzy stać. N ie je d n o k ro tn ie też u s ta la się okres (przedział czasu — np. o k re ślone godziny zm iany), w k tó ry c h z określo n y ch zbiorów m ogą k o rz y sta ć ty lk o o k reśle n i użytkow nicy.
L ista u p ow ażnionych osób je s t isto tn y m d o k u m e n tem ze w zględu n a ochronę zbiorów in fo rm ac ji, p oniew aż n a jej p o d sta w ie w y d a je się zbiory z b ib lio tek i ta śm m a g n ety c z
n y ch (m agazynu k a r t lu b ta śm d ziu rk o w a n y ch ) do p rz e tw a rz a n ia . Z tego te ż w zg lęd u p o w in n a być o n a p ro w a dzona n a bieżąco, a k tu a liz o w a n a i k o n tro lo w a n a , a w gląd do całości je j zapisów p o w in ie n być o g ran iczo n y do k ilk u osób spośród p erso n e lu ośrodka. N a to m ia st zbiory o szcze
gólnym znaczeniu m o żn a w y d a w a ć o k reślo n y m osobom spośród p e rso n e lu lu b u ż y tk o w n ik o m ty lk o za p o k w ito w a n iem (np. podpisem ).
Z abezpieczenia o rg a n iz a c y jn e i in n e p r z e p is y o k r e ś la ją ce w a r u n k i p rz e ch o w y w an ia i tr a n s p o r tu n o śn ik ó w in fo r
m a cji dotyczą nie ty lk o za g ad n ień o chrony zbiorów , ale
!) W ym ienione k a r ty re z e rw a c ji taś m m ag n ety czn y ch i k a rty o p e rac ji sto su je się np. w ZETO K atow ice.
też w ym ogów m a g az y n o w a n ia (np. te m p e ra tu ry , w ilg o t
ności, n ie w y stęp o w a n ie pola elek tro m a g n ety c zn e g o itp.).
W a ru n k i m ag azy n o w an ia m ogą być o p rac o w a n e dla w szy
stk ich rodzajów nośn ik ó w in fo rm a c ji e k sp lo ato w a n y ch w ośro d k u w p ostaci oddzielnych in s tru k c ji (np. in s tru k c ja p rze ch o w y w an ia ta śm m agnetycznych). P o n ad to w k aż
dym sy stem ie pow in n y być kop ie odp o w ied n ich zbiorów in fo rm acji, ab y po p rzy p a d k o w y m sk a so w an iu lu b zn isz
czeniu zbiorów m ożna je było odtw orzyć.
W re a liz a c ji ochrony zbiorów na n o śn ik a ch m ag n ety cz
nych,' pom ocne m ogą być kolorow e n a k le jk i um ieszczone n a k aseta ch , s ip u la c h lu b p a k ie ta c h tych nośników . M oż
na zaproponow ać n a s tę p u ją c y sposób oznaczeń:
— p ro sto k ą tn e (trapezow e) czerw one n a k le jk i n a k aseta ch i szpulach — o zn aczające zap isan e zbiory ta jn e
— n a k le jk i żółte — zbiory p oufne
— n a k le jk i zielone — zbiory jaw ne.
T ak ie oznaczenia m ogą być rozszerzone o d o d atk o w e k o lory (np. n ie b iesk i, biały) do ro zró żn ie n ia in n y c h zbiorów (np. n ie k tó ry c h zbiorów roboczych) i pro g ram ó w b iblitecz- nych.
Pow yższy sposób oznaczeń, je d n o lity na k aseta ch i sz p u la ch w całym o śro d k u , pozw ala n a szybką k o n tro lę s ta n u b ib lio tek i n o śn ik ó w m agnetycznych, np. pod koniec zm ia
n y pracy . Z w raca te ż u w ag ę p rzy w y d a w a n iu n o śn ik ó w m agnetycznych z b ib lio tek i, a in sp e k to ro w i ds. ochrony u ła tw ia k o n tro lę zbiorów zn a jd u ją c y c h się w sa li k o m p u tero w ej lu b w bibliotece.
W ośrodkach obliczeniow ych, szczególnie usługow ych, np. ZETO, w celu o k reśle n ia z a k resu u pow ażnień, p e rso nel może być w yposażony w p la k ie tk i z n ap isem i w ró ż
nych kolorach, noszone w k la p a c h fa rtu c h ó w lu b u b ra ń . P ro sto k ą tn e p la k ie tk i dla p rac o w n ik ó w ośrodka m ogą być podzielone n a dw a p o la — w g ó rn y m polu m oże być po d an a nazw a ośrodka (sk ró t) i (lub) nazw a k o m ó rk i o r g a n iza cy jn e j, a w do ln y m — im ię i nazw isko oraz sta n o w isko p rac o w n ik a. N ato m ia st k o lo r p la k ie tk i m oże w s k a zyw ać n a u p o w ażn ien ie w ejścia do określo n y ch pom iesz
czeń. Na p rz y k ła d kolor czerw ony do w ejścia (p rz eb y w a
nia) n a salę k o m p u te ro w ą , k olor zielony u p o w aż n iałb y do w ejścia n a salę (sale) p rzy g o to w a n ia M NI, kolor b rązow y (p lak ietk i inży n ieró w i te ch n ik ó w k o n se rw ac ji) — do p rz e b y w an ia w obu w y m ie n io n y ch pom ieszczeniach. K iero w nicy w ydziałó w (osoby fu n k cy jn e ) m ogą m ieć p la k ie tk i w kolorze biały m , o zn aczające w ięk sze u p ra w n ie n ia , np.
sw obodny dostęp do w szystkich pom ieszczeń ośrodka.
Osoby z z e w n ątrz, użytkow nicy, osoby odw ied zające o- środek, m o g ą być z a o p a try w a n e w p la k ie tk i o k rąg łe z d u żym n u m e re m . D odatkow o pole p la k ie tk i m oże być p o dzielone- poziomo, z um ieszczeniem n a n ie j inn y ch o zn a
czeń (np. w yró żn ien ie sta ły c h użytk o w n ik ó w , w celu ich id e n ty fik ac ji). N u m e r p la k ie tk i je s t odnotow any w k sią ż ce, w k tó re j r e je s tr u je się osoby w chodzące do ośrodka.
P odczas tego zapisu m ożna odnotow ać i in n e dan e o oso
bie w chodzącej, np. n u m e r dow o d u osobistego. P rz y in nym ro zw ią zan iu uw idoczniony n u m e r n a p la k ie tc e m oże w skazyw ać, w ja k im w yd ziale d a n a osoba upow ażniona
je s t przebyw ać.
Tabela. Zastosowanie zabezpieczeń organizacyjnych
O m ów ione p la k ie tk i, ich k sz tałt, k o lo r i um ieszczone n a pisy m ogą stw o rzy ć p ew ie n system , um o żliw iający szybką id e n ty fik a c ję osób i ich u p o w ażn ien ia do w stę p u (p rz eb y w ania) w o k reślonych pom ieszczeniach o śro d k a obliczenio
wego. P o m ija ją c p ew n e korzyści o rg an iz ac y jn e, oznaczenia ta k ie p rzede w szy stk im m ogą służyć o chronie in fo rm ac ji.
G łów nie przez elim in ację, w o k reślo n y m stopniu, p rz y padkow ego lu b celow ego p rz e b y w a n ia osób n ie u p o w a żn io n ych w pom ieszczeniach, gdzie są grom adzone, p rzy g o to w y w an e lub p rz e tw a rz a n e in fo rm ac je p o u fn e lub ta jn e.
S ystem ta k ic h oznaczeń może być zo rganizow any w róż
n y sposób z uw zględ n ien iem p o trze b poszczególnych o śro d ków . N a p rz y k ła d m oże być u w zględniony b ard z iej szcze
gółow y podział p rac o w n ik ó w ośrodka (m.in. oznaczenie in nym ko lo rem lu b sym bolem p la k ie te k d la osób m ający ch p ra w o w stę p u do b ib lio tek i ta śm i d y sk ó w m a g n ety c z
nych) i osób z z e w n ątrz (stali użytkow nicy, osoby o dw ie
d zające lu b d o raź n ie w sp ó łp ra c u ją c e z ośrodkiem ). Inny, uproszczony sposób m oże u w zględniać tylk o dw a ro d za je oznaczeń: je d e n d la całego p erso n e lu , d ru g i d la osób z ze
w n ątrz .
O m ów ione w yżej czynności zabezpieczeń o rg a n iz a c y j
n ych m ogą n a ogół dotyczyć w szy stk ich system ów p rz e tw a rz a n y c h w ośrodku. J e d n a k ze w zględu na szczególny c h a r a k te r n ie k tó ry c h zbiorów , b ąd ź specyficzną s tru k tu rę system ów , is tn ie ją jeszcze sp e c ja ln e zabezpieczenia o rg a nizacy jn e, dotyczące jed n eg o lu b k ilk u system ów . D o d a t
kow e zabezpieczenia o rg an iz ac y jn e w p ro w a d za się n a jc z ę ściej ze w zględu n a :
— szczególną w ażność in fo rm a c ji
— specyficzną s tr u k tu r ę sy stem u
— sposoby p rze sy łan ia in fo rm a c ji.
P o p ra w n e fu n k c jo n o w a n ie zabezpieczeń o rg an iz ac y jn y ch w ym aga:
— bieżącego w y k o n y w an ia p rz y ję ty c h p o sta n o w ie ń oraz o kresow ej i w y ry w k o w ej k o n tro li
— se lek ty w n e g o doboru p e rso n e lu p rac u jąc eg o z in fo rm a cjam i p o u fn y m i lu b ta jn y m i
— odpow iedniego podziału k o m p eten cji, m .in. w y k lu c z a jącego m ożliw ości zapoznania się z całością zbiorów t a j nych.
W o środkach obliczeniow ych, p rz e tw a rz a ją c y c h in fo rm a cje m etodą w sadow ą, zab ezpieczenia o rg an iz ac y jn e, sto so w ane łącznie z in n y m i m etodam i, głów nie z ochroną f i
zyczną (np. sp e c ja ln e szafy m etalow e, zam k i kodow o- -m agnetyczne, p o je m n ik i d la ochrony ta śm lu b d ysków podczas tra n sp o rtu ), m ożna uznać za w y sta rc z a ją c e dla ochrony zbiorów in fo rm ac ji. W o śro d k ac h tego ty p u , w n ie d a le k ie j przyszłości, ze w zględu na konieczność p rz e j
ścia n a in n e m etody p rz e tw a rz a n ia (w ielodostępnego), już obecnie w sk az an e jest, żeby:
1) o k reślo n e osoby zapoznały się z m ożliw ościam i in fil
tra c ji i ochrony zbiorów in fo rm ac ji p rzy zasto so w an iu n o w ych m etod p rz e tw a rz a n ia
2) zorganizow ać szkolenie p erso n e lu p ionu p ro je k to w o - -p ro g ram o w eg o i p rz e tw a rz a n ia w z a k resie p ro je k to w a n ia i p o słu g iw a n ia się m eto d am i ochrony.
M ożliwość zasto so w an ia zabezpieczeń o rg an iz ac y jn y ch w k o le jn y ch e ta p a c h p rz e tw a rz a n ia p o dano w tabeli.
E tap y p rz etw a rza n ia Sposoby
zabezpieczeń o rg an izacy jn y ch
Kontrola wejście — wyjście
Przygoto
wanie Jtifl
Sprawdze
nie MNI ,
Przetwa
rzanie przez komputer
Magazyno
wanie
Dystrybu
cja Transport Uwagi
Itejcst racja SI.
Si. Sł.
— Sl. Sl. —
Rejestracja i upoważnienie (lista upo
ważnionych osćb)
Si. — I)b.ł) Db. — 1) Licznie z układami zabezpie
czającymi
Naklejki (dla TM, DM), plakietki (dla personelu, osób z zewnątrz)
SI. SI. SI. Sl. Dl).2) Sl. — 2) łącznie z innymi sposobami
organizacyjnymi i układami za
bezpieczającymi Iune sposoby (specjalne pojemniki <lia
TM, DM, osoba nadzorująca)
— — — Sł.
Db.3)
— Db. Db. 3) przy przetwarzaniu
Skryty użyte w tabeli:
Db. — dobra możliwość zastosowania (skuteczność sposobów zabezpieczenia na danym etapie przetwarzania można ocenić jako dobru) SI. — słaba możliwość zastosowania
— — sposób zabezpieczenia nie ma zastosowania lub skuteczność zabezpieczenia lcst znikoma
