Sprawozdanie
Śląskiej Izby Rolniczej w Katowicach
za rok 1931—1932
Nakład własny. — Drukiem P. Mitręgi w Cieszynie.
WSTĘP.
Światowy kryzys ekonomiczny okazał się wbrew wszelkim przewidywaniom zjawiskiem długotrwałem, zwią- zanem również z kryzysami w innych dziedzinach, jak kry
zys zaufania, moralny i inne.
Ogólna sytuacja w Polsce kształtowała się pod wpły
wem warunków zewnętrznych. Nie dopuszczając do zała
mania się naszej waluty, Bank Polski musiał zmniejszyć obieg biletów co w konsekwencji spowodowało dalsze po
drożenie pieniądza.
Rok sprawozdawczy był naogół dla rolnictwa niepo
myślny. Niezupełnie sprzyjające warunki atmosferyczne, szczególnie na wiosnę ub. roku, coraz trudniejszy eksport, dalszy spadek cen i zanik rentowności gospodarstw rolnych spowodował zubożenie rolnika i zmniejszył siłę nabywczą tej warstwy społeczeństwa, która stanowi główny rynek zbytu dla przemysłu.
Ze spadkiem cen płodów rolnych nastąpił spadek cen żywca — a to głównie z powodu ograniczeń importowych, wprowadzanych przez Austrję i Czechosłowację. Potanie
nie wytworów produkcji rolnej powinno iść równolegle ze spadkiem cen wszystkich artykułów przemysłowych, tym
czasem jednak spadek cen artykułów rolniczych jest więk
szy o 20.8 punktów od roku 1927.
Rząd doceniając powagę sytuacji nie ustawał w po
mocy rolnikom, zastosowane zostały ulgi podatkowe i ta
ryfowe, akcja rezerwy zbożowej w celu podtrzymania cen, pomoc kredytowa banków państwowych, jednakże nie zdołało to zatrzymać stale rosnącego zubożenia wsi, które
i*
kich mas ludowych.
W przeświadczeniu, że jesteśmy dopiero na początku długiego okresu przesilenia gospodarczego — wszelkie in
stytucje publiczne i społeczne, a wśród nich i Izby Rolnicze, zarzuciły w roku ubiegłym wszelkie półśrodki, jakie miały służyć do przetrwania kryzysu, a zaczęły szukać sposobów radykalnych, dostosowania się do istniejących warunków.
Z konieczności musiano wprowadzić redukcję pracy w nie
których kierunkach, a niejeden dział pracy przerwać.
W ogólności rok sprawozdawczy był dalszym etapem pracy dla rolnictwa śląskiego, strzeżeniem jego interesów, współ
działaniem z organami państwowemi, prowadzeniem szkół rolniczych i oświaty pozaszkolnej.
Niniejsze sprawozdanie, chociaż ze względów oszczęd
nościowych, podyktowanych trudną sytuacją gospodarczą, zostało skrócone, przedstawia dorobek naszej pracy w roku ubiegłym.
Kończąc niniejszy ustęp składam podziękowanie Mi
nisterstwu Rolnictwa i władzom wojewódzkim za poparcie w naszej pracy, jak również wszystkim tym, którzy do tej pracy się przyczynili.
Wierzymy, że mimo ciężkich warunków, do których musimy się w pracy naszej dostosować, działalność nasza w przyszłym roku będzie we wszystkich kierunkach owoc
na ku pożytkowi tak rolnictwa śląskiego jak i całego kraju.
Katowice, w maju 1932 r.
Jan Sztwiertnia, prezes.
WYDZIAŁ CENTRALNY.
Okres sprawozdawczy niniejszy był pierwszym okre
sem, w którym Izba odczuła poważnie kryzys, jaki panował w kraju. Fundusze subwencyjne, przyznane śl. ustawą skar
bową w wysokości 268.500 zł, uległy pierwszy raz obniże
niu dnia 1 sierpnia 1931 r. do sumy 177.397,72 zł. W pierw
szym preliminarzu budżetowym ustalono następujące kwoty dla poszczególnych działów: 1. produkcja rolna i ogrodnic
two 173.250,07 zł, hodowla 190.836,28 zł, oświata poza
szkolna 47.900 zł, doświadczalnictwo i walka z rakiem ziem
niaczanym 49.140 i 44.330,95, razem 93.470,95 zł, ekono
mika rolna 44.619,88 zł.
Po redukcjach kwoty dla tych działów wynosiły dla:
produkcji rolnej i ogrodnictwa 132.055,31 zł, hodowli 85.100 zł, oświaty pozaszkolnej 23.606 zł, doświadczalnic
twa 49.332,13 zł, ekonomiki rolnej 29.510,59 zł. Ogólna suma subwencji Ministerstwa Rolnictwa uległa również zmianie, zniżono ją z kwoty 82.700 zł na 53.174 zł.
W okresie sprawozdawczym nastąpiła w związku z re
dukcjami funduszy znaczna obniżka poborów pracowników Izby, mianowicie o 15% z dniem 1 kwietnia 1931 r. i o 20%
od 1 października 1931 r.
Dochody własne Izby, pochodzące z opłat, nie uległy zmianie. Izba, nie podnosząc w ślad za innemi samorządami opłat za czasów dobrej konjunktury, utrzymała dochody swe i podczas kryzysu.
Opłaty ściągnięto 123.817,20 zł, w tern zaległej 5493,35 zł. Do ściągnięcia pozostaje 1126,18 zł, t. j. mniej niż w la
tach ubiegłych.
Poważne trudności sprawia jedynie ściągnięcie opłat od parcelantów na Śląsku Cieszyńskim, którzy otrzymali ziemie z folwarków b. Komory Cieszyńskiej. Co do tych należności toczy się spór, kto je winien uiścić, a w grę wcho
dzą trzej kontrahenci, mianowicie: Zarząd Lasów Państw, w Cieszynie, Okręgowy Urząd Ziemski i poszczególni par- celanci.
Dochody z innych źródeł wpłynęły do Kasy również regularnie, pewną podwyżkę wykazują dochody z folwar
ków Izby, przyczem domena G. Marklowice dała poważniej
sze dochody, amortyzując częściowo poprzednio do niej włożony kapitał. Folwarki Międzyświeć i Strumień nie po
kryły jednak swych zobowiązań.
Personal Izby został zmniejszony o 12 pracowników, tak, że jego skład wynosi obecnie 37 sił.
Władze Izby.
W okresie sprawozdawczym nie uległ zmianie skład ani Rady ani Zarządu Izby.
Rada Izby odbyła w okresie sprawozdawczym 3 posie
dzenia, z czego jedno było posiedzeniem nadzwyczajnem.
Posiedzenia odbyły się dnia 31 sierpnia 1931 nadzwy
czajne i dwa zwyczajne w dniach 9 grudnia 1931 i 16 lutego 1932r.
Przedmiotem obrad nadzwyczajnego posiedzenia była uchwała o zaciągnięciu pożyczki na zagospodarowanie fol
warków, dzierżawionych przez Izbę pod zabezpieczenie hi
poteczne na gmachu szkoły w Rybniku, sprawozdanie z fi
nansowego stanu Izby po dokonanych redukcjach budżeto
wych, sprawozdanie ze stanu gospodarczego rolnictwa na Śląsku i wypowiedzenie się w sprawie popierania meljoracji i zakładania pastwisk sztucznych przy pomocy Śl. Fuduszu Melioracyjnego.
Drugie posiedzenie Rady, odbyte dnia 9 grudnia 1931, było posiedzeniem sprawozdawczem za rok ubiegły. Przed
miotem obrad było sprawozdanie z czynności Izby za rok 1930/31, sprawozdanie rachunkowe za rok 1930/31, spra
wozdanie komisji rewizyjnej, udzielenie absolutorjum Zarzą
dowi i prezesowi Izby i przedłożenie preliminarza budżeto
wego na rok 1932/33.
Zebranie Rady Izby z dnia 16 lutego 1932 zatwierdziło budżet na r. 1932/33 według projektu komisji budżetowej i uchwaliło wysokość opłaty na rzecz Izby na r. 1932/33.
Zarząd odbył 7 posiedzeń w okresie sprawozdawczym.
Pierwsze posiedzenie, odbyte dnia 19 maja 1931 roku w Izbie Rolniczej, miało następ, porządek obrad:
1. Przyjęcie protokółu z poprzedniego zebrania Za
rządu;
2. Sprawozdanie Komisji rewizyjnej ze stanu gospo
darki folwarków, dzierżawionych przez Izbę;
3. Wnioski do Zarządu.
Drugie posiedzenie Zarządu odbyto dnia 23 czerwca 1931 r. w Izbie Rolniczej, z następującym porządkiem ob
rad:
1. Przyjęcie protokółu z poprzedniego posiedzenia;
2. Dalszy ciąg sprawozdania komisji rewizyjnej o stanie gospodarki folwarków, dzierżawionych przez Izbę;
3. Uregulowanie administracji na tych folwarkach;
4. Wnioski bieżące dla Zarządu.
Trzecie posiedzenie Zarządu odbyło się dnia 28 lipca w biurach Izby Rolniczej i miało za główny przedmiot obrad zmiany budżetu Izby wobec dokonanych redukcyj subwen- cyj, przyznanych w początku roku Izbie przez Ministerstwo Rolnictwa i Śl. Urząd Wojewódzki.
Czwarte posiedzenie Zarządu odbyło się dnia 5 paź
dziernika na folwarku Górne Marklowice.
Przedmiotem obrad było sprawozdanie rachunkowe z folwarków, dzierżawionych przez Izbę, zatwierdzenie sprawozdań rachunkowych dla folwarków i uchwalenie bud
żetu dla nich na rok następny. Pozatem ustalono warunki oddania ośrodka Strumień w Administrację poręczającą.
Dnia 28 października 1931 odbyło się w lokalach Izby piąte posiedzenie Zarządu. Przedmiotem obrad było spra
wozdanie komisji rewizyjnej z dokonanej w kasie Izby rewi
zji, uregulowanie kompetencji i zakresu działania referentów
i sprawozdanie z rewizji dokonanej w szkole w Strumieniu.
Szóste posiedzenie Zarządu odbyło się dnia 23 grudnia w lokalu Izby.
Posiedzenie to było głównie opinjodawcze dla wyraże
nia stanowiska Izby w sprawie zmiany ustawy o Śł. Fundu
szu Melioracyjnym i zmiany ustawy o niższych szkołach rolniczych na Śląsku. Pozatem prezes dał sprawozdanie z posiedzenia Zjazdu Prezesów i Dyrektorów Izb Rolni
czych.
Siódme i ostatnie posiedzenie Zarządu w tym okresie sprawozdawczym odbyło się dnia 1 marca 1932 r.
Przedmiotem obrad były sprawy bieżące, gospodarcze i informacyjny referat Prezesa Izby w sprawie zmiany roz
porządzenia Prezydenta R. P. o Izbach Rolniczych i orga
nizacyjnej współpracy wszystkich samorządów gospodar
czych.
Działanie Sekcyj i komisyj fachowych podane jest w sprawozdaniach poszczególnych działów.
Na tern miejscu podaje się tylko posiedzenie komisji budżetowej i rewizyjnej.
Komisja budżetowa odbyła tylko jedno posiedzenie dn.
26 stycznia 1932 r. Komisja rewizyjna 6 posiedzeń, miano
wicie:
20 października 1931, przeprowadzając rewizję rachun
ków Izby,
7 kwietnia 1931 i 15 września 1932 dla rewizji gospo
darki domeny Górne Marklowice,
16 kwietnia 1931 i 22 września 1931 dla rewizji fol
warku Międzyświeć,
13 maja 1931 dla przeprowadzenia rewizji ośrodka szkolnego w Strumieniu.
Przez powstanie Wydziału ekonomiki rolnej odpadła znaczna ilość pracy w tej dziedzinie, wykonywanej dotych
czas przez Wydział centralny, któremu zasadniczo pozo
stała praca administracyjna, coprawda przez niepewność funduszy znacznie wzmożona i oświata pozaszkolna a czę
ściowo tylko praca w dziale ekonomiki rolnej.
OŚWIATA POZASZKOLNA.
W okresie sprawozdawczym działalność oświatowa w kółkach rolniczych nie uległa zmianie ani co do ilości ani jakości wykładów.
Dane tyczące tego działu pracy przedstawiają się na
stępująco:
POWIAT
Uprawaroli Uprawa roślin
1 Na
wożenie Hodowla Ogrodnictwo Organiz.gos podarstw. Weterynaria Kół.gosp. Pszczeln. Razem
Pszczyna 11 30 4 1 22 14 26 8 1 117
Rybnik 6 24 — 11 26 11 10 — — 6 94
Lubliniec 6 6 — 8 25 3 13 —- 6 14 81
Tarn. Góry 1 — — 4 4 5 3 — 1 4 22
Świętochłowice , 1 — — — 5 15 1 — — — 22
Katowice 5 — — 1 8 34 2 — 4 — 54
Cieszyn 1 1 1 4 14 12 4 — 6 7 50
Bielsko — — 1 3 4 3 — — — — 11
Razem 31 61 6 32 108 97 59 — 25 32 451
Kursy odbywały się w Kołach Gospodyń wiejskich, mianowicie we Wiśle — kurs winiarski i przetwórnictwa owocowego. W Michałkowicach i Koszęcinie kursy prze
twórnictwa owocowego, w Brzezince kurs szycia i kroju i w Godziszowie kurs robót ręcznych.
Skład członków Sekcji Hodowlanej, złożonej z 5 Ko- misyj nie uległ zmianie w roku sprawozdawczym.
W ciągu roku odbyły się dwa zebrania komisji do spraw mleczarskich pod przewodnictwem p. Dr. Rylskiego, na których rozpatrywane były środki zaradcze wobec ka
tastrofalnego położenia mleczarstwa na Śląsku, oraz szcze
góły projektowanego rozporządzenia Ministra Spraw We
wnętrznych o obrocie mlekiem.
Komisji Ogólnohodowlanej, do spraw Związków Ho
dowlanych, Hodowli Drobnego Inwentarza oraz Leśno- Rybackiej nie zwoływano, ponieważ program pracy Wy
działu nie uległ zasadniczej zmianie.
W okresie sprawozdawczym kształtowała się sytua
cja w produkcji zwierzęcej bardzo niepomyślnie. Wobec katastrofalnego załamania cen na produkty hodowlane wy
kazały wszystkie bez wyjątku gałęzie wytwórczości, zwie
rzęcej wyraźną nieopłacalność.
Stan ten pogłębia i uogólnia przesilenie gospodarcze w rolnictwie. Wystarczy wspomnieć, że 60—70% wpły
wów gospodarczych w rolnictwie pochodzi z produkcji zwierzęcej, aby uprzytomnić sobie ogrom strat, jakie po
nosi rolnictwo wskutek nieopłacalności produkcji zwierzę
cej. Udział produkcji zwierzęcej w dochodach gospodarstwa jest różny i waha się w zależności od wielkości obszaru, jakości gleby i warunków zbytu. Nie ulega jednak wątpli
wości, że nawet w gospodarstwach folwarcznych przewyż
sza połowę ogólnych dochodów w gospodarstwie a w śred
nich i drobnych sięga ponad 75%. Załamanie cen produktów hodowlanych podważa przeto w szerszych rozmiarach
egzystencję drobnych warsztatów rolnych i obejmując sze
roki ogół rolnictwa stwarza zarazem poważne trudności w stosowaniu właściwych środków zaradczych natury państwowej i prywatno-gospodarczej w zwalczaniu prze
silenia.
Niedostateczne zbiory pastewnych pogorszyły do tego stopnia położenie produkcji zwierzęcej ,że przetrzymywany ze względu na niski poziom cen inwentarz skazany był na głodowanie w okresie zimowym. Nadmierna podaż zwierząt rzeźnych na rynku zbytu przyczyniła się wobec trudności eksportowych do wzrostu rozpiętości cen, płaconych produ
centowi, oraz cen mięsa, zniewalając rolnika do ubojów do
mowych i bezpośredniej sprzedaży mięsa konsumentowi z wykluczeniem kosztownego pośrednictwa handlarzy i rzeźników. Producenta śląskiego zmusiła do tej akcji samo
obronnej nie tylko niebywale niska cena żywca, lecz nie
możność pozbycia się zwierząt wobec masowego napływu materjału rzeźnego z innych dzielnic kraju nie wyłączając Wileńszczyzny. Ustawa przemysłowa, obowiązująca w górnośląskiej części województwa, dopuszcza bowiem sprzedaż mięsa przez producenta bez przymusu wykupy
wania świadectw przemysłowych, o ile obrót w stosunku rocznym nie przekracza wartości 2000 zł. Nie mając pew
ności, że trudności w zbycie inwentarza rychło przeminą i chcąc uchronić producentów przed szykanami ze strony handlarzy i rzeźników pojęła Śląska Izba Rolnicza stara
nia na terenie Sejmu Śląskiego o zwolnienie producentów od wykupywania świadectw przemysłowych w sprzedaży mięsa w okresie znacznej depresji cen na żywiec bez ogra
niczeń, t. zn. również w tym wypadku, gdy wartość obrotu przekroczy 2000.— zł. W chwili, gdy Komisja Rolna przy
stąpiła do rozpatrzenia wniosku, poprawiły się stosunki w sprzedaży inwentarza do tego stopnia, że wydawanie specjalnych zarządzeń okazało się niepotrzebne.
W produkcji i zbycie mleka panowały analogiczne sto
sunki. Wybitne ograniczenie eksportu masła wywołało w ostatnim kwartale roku sprawozdawczego nienotowany spadek cen masła, co w rezultacie odbiło się na cenie mleka i wywołało poważne trudności w jego zbycie. Biorąc pod
a w r. 1930 około 70 ton masła do Niemiec, z czego na pierwsze miesiące roku kalendarzowego przypadała prawie połowa eksportu, dojdziemy do wniosku, że eksport masła był poważnem odciążeniem rynku mleczarskiego na Śląsku, gdyż pochłaniał dziennie od 10,000 do 15,000 kg mleka.
W pierwszym kwartale 1932 r. ustał zupełnie eksport do Niemiec z powodu wprowadzenia prohibicyjnych ceł ochron
nych na masło, wskutek czego ujawnił się nadmiar podaży mleka, zwłaszcza, że sąsiednie dzielnice podejmowały z tych samych powodów z odległości bardzo znacznych dostawę mleka na Śląsk po niezmiernie niskich cenach. Statystyka przewozu mleka koleją, opracowana bezpośrednio przed wprowadzeniem ceł prohibicyjnych na masło w Niemczech, wykazała, że na ogólną ilość mleka dziennego przewozu na Śląsku, wynoszącą 110.000 1 mleka, przypada na przy
wóz z sąsiednich dzielnic kraju 35.000 1 mleka. Ilość ta później niewątpliwie wzrosła, obniżając cenę mleka i wypie
rając z rynku droższe mleko produkcji własnej, względnie przyczyniając się do zwiększenia rozpiętości ceny mleka u producenta i w handlu. W kilku miejscowościach rywali
zacja przybrała takie rozmiary, że w ostatecznym efekcie obie strony ucierpiały, obniżając w celach konkurencyjnych cenę mleka poniżej normy, ustalonej przez komisje cenni
kowe. Cena detaliczna mleka ,ustalona jako cena wytyczna przez Magistrat w Katowicach, wynosiła do 25 lipca 1930 r.
40 gr, następnie do 14 stycznia 1932 r. 38 gr, potem do 4 lutego 1932 r. 35 gr i odtąd do końca roku sprawozdaw
czego 33 grzali mleka. Rozpiętość ceny mleka u produ
centa i w detalu wynosiła w dostawie bezpośredniej 14 gr, przyczem niektórzy producenci musieli opłacać nadto trans
port mleka, natomiast w gospodarstwach włościańskich, dostarczających mleko za pośrednictwem t. zw. zbieraczy, wynosiła rozpiętość od 18—20 gr na litr mleka. Starania mające na celu wyjednanie niższej rozpiętości ceny mleka w handlu nie odniosły pożądanego rezultatu wobec opor
nego stanowiska, zajmowanego przez przedstawicieli han
dlu. Mając zapewniony stały dochód bez względu na wy
sokość detalicznej ceny mleka i spodziewając się większych
13
obrotów przy niższej cenie zajmowali handlarze w komi
sjach cennikowych, ustalających ceny wytyczne, lub maksy
malne mleka nielojalne stanowisko wobec producentów, którzy jedynie w podniesieniu detalicznej ceny mleka mieli możność uzyskania wyższej ceny za mleko. Brak jednak poparcia ze strony handlu i brak przedstawicieli producen
tów mleka w niektórych komisjach cennikowych nie po
zwolił na wywalczenie korzystniejszej dla producenta ceny.
Niezależnie od podjętych prób polubownego uregulowania warunków dostawy mleka z przedstawicielami handlu i za
biegów w komisjach cennikowych o utrzymanie detalicznej ceny mleka na odpowiednim poziomie, podjęła Śląska Izba Rolnicza wspólnie z Izbą Handlową w Katowicach starania 0 zniesienie wojennych ustaw pruskich, w myśl których niektóre Magistraty i Wydziały Powiatowe dyktują maksy
malne ceny na mleko nie licząc cię z kosztami produkcji 1 warunkami zbytu mleka. Dowodem tego było pominięcie w komisjach cennikowych okólnika Ministra Spraw We
wnętrznych w sprawie reglamentacji cen w miastach, za
lecającego wobec niezwykle niskich cen produktów rolnych zwężenie zakresu uprawnień w ustalaniu cen i notowanie ich bez najmniejszego oddziaływania na kształtowanie cen płodów rolnych. Wniosek o zniesienie ustaw pruskich, po
party przez ogólnorolniczą konferencję w Ministerstwie Rolnictwa, wniesiono do Sejmu Śląskiego, który odesłał sprawę do Komisji Prawniczej.
W tych warunkach gospodarczych utraciła planowa praca Wydziału nad podniesieniem produkcji zwierzęcej na intensywności, zwłaszcza że środki materjalne na cele ho
dowlane doznały znacznej redukcji. W zakresie propagandy hodowlanej wykończono prace, rozpoczęte w poprzednim roku, zamykając ostatecznie konkursy hodowlane wśród samodzielnych gospodarzy. Z innych prac kontynuowano względnie podejmowano jedynie te, które w rezultacie osta
tecznym miały na celu potanienie produkcji i prowadziły do racjonalnego zużytkowania produktów ubocznych w go
spodarstwie hodowlanem. Nie mniejszą wagę przykładano do zabiegów, zmierzających do utrzymania osiągniętych wyników w metodycznej pracy hodowlanej.
STATYSTYKA Z DNIA 1 LIPCA 1931 r.
Q- u
Nazwa powiatu
Konie Bydło rogate
trzyletnie i starsze Trzoda chlewna Owce Kozy
ogółem sztuk suma ogółem sztuk suma buhaje krowy ogółem sztuk suma wtemod 6—10mieś. suma wternod 6—10mieś. wzwyż ogółem sztuk suma ogółem sztuk suma
1 Cieszyn 3640 23307 193 15104 18530 5727 4607 2595 979
2 Bielsko 2737 15539 130 10543 10537 2786 2888 246 599
3 Pszczyna 7749 36888 306 23195 24523 5108 5888 148 5419
4 Katowice 2342 2152 27 1544 5199 1339 491 13 6006
5 Świętochłowice 1828 1026 16 801 4106 1263 253 11 4599
6 Rybnik 7847 32214 235 19801 28348 6519 4330 257 10646
l Tarnowskie Góry 1189 3627 48 2507 3143 1175 390 189 2284
8 Lubliniec 3904 16249 101 8974 9950 2022 1922 170 929
9 Miasto Bielsko 225 109 1 101 68 17 39 — 9
10 „ Katowice 1261 460 3 283 1900 339 151 3 2030
11 „ Król. Huta 812 92 Ś 41 743 397 37 3 829
| 31534 130663 1068 82894 107047 26692 20996 3653 34329
Statystyka zwierząt gospodarskich.
Ogólna statystyka zwierząt w ujęciu przedstawionem obok daje obraz warunków hodowlanych w minionych okre
sach. Porównując przytoczoną statystykę z latami po- przedniemi okazuje się, że za wyjątkiem zmiennej w krótkich odstępach czasu ilości świń niema wybitniejszych różnic w stanie pogłowia zwierząt gospodarskich na Śląsku, co świadczy o pewnej stabilizacji stosunków w produkcji zwie
rzęcej, na którą nie wywarła dotychczas wybitniejszego wpływu wzrastająca systematycznie depresja cen inwen
tarza.
Buhaje licencjonowane.
Przepisy licencyjne nie uległy zmianie. Kwalifikowanie reproduktorów przeprowadzono wiosną 1932 r. we wszyst
kich powiatach województwa z wyjątkiem powiatu święto- chłowickiego, który licencję odroczył do sierpnia ze wzglę
du na przewagę kóz w powiecie.
Wykaz licencjonowanych buhaji w r. 1931 i 1932:
Powiat 1931 1932
Cieszyn 175 169
Bielsko 115 102
Pszczyna 163 198
Rybnik 133 129
Katowice 6 3
Świętochłowice pryszczyca, odroczono do sierpnia
Tarnowskie Góry 19 15
Lubliniec 52 50
Z wyjątkiem powiatu pszczyńskiego, gdzie liczba uznanych buhaji wzrosła o 35 sztuk, nie wykazują inne powiaty poważniejszych różnic w stanie licencjonowanych buhaji. Kondycja przedstawionych buhaji była zadowala
jąca mimo ogólnego braku paszy zimowej.
powtarzały się nadal, co skłoniło niektóre Wydziały Po
wiatowe do ukarania rolników za dopuszczanie nielicencjo
nowanych buhaji do stanowienia krów obcych. Nadto po
jawiły się w gazetach urzędowych ostrzegawcze odezwy z podaniem konsekwencyj, jakie za sobą pociąga przekra
czanie postanowień ustawy licencyjnej.
Buhaje stacyjne.
Podobnie jak w latach ubiegłych zakładano również w bieżącym roku stacje rozpłodowe buhaji w wybitniejszych ośrodkach hodowlanych. Warunki zakładania stacyj nie uległy zmianie. Mimo znacznego spadku cen na materjał hodowlany nie obniżono premji w 3-cim roku i w nadobo
wiązkowym terminie utrzymania buhaja, ponieważ hodow
cy otrzymują niewspółmiernie niską cenę w stosunku do wysokiej ceny nabycia buhaja. Nie należą do rzadkości wy
padki, że buhaj nabyty w cenie ponad 1000 zł zostaje sprze
dany za 250 do 300 zł.
Zmiany w stanie buhaji stacyjnych w r. 1931/32 przed
stawia następująca tablica:
Powiat 3lf?Ilf 193i Zlikwidowano Założono Stan z dn.
31. III. 1932
Cieszyn Bielsko
34 3
12 2
4 3
26 4 Pszczyna
Rybnik Katowice Świętochłowice Tarnowskie Góry
9 23 1 1
3 5 1
6 8 1
12 26 1 1
Lubliniec 15 4 3 14
razem: 86 27 25 84
W porównaniu z rokiem ubiegłym założono o 3 stacje mniej. Kilka stacyj w rejonie górskim zlikwidowano w ter
17
minie wcześniejszym z powodu dotkliwego braku paszy i niedostatecznego wyzyskania buhaji w końcowym okresie utrzymania z uwagi na zbyt wysoką wagę buhaji w sto
sunku do drobnych krów górskich. Wniosku o skrócenie obowiązkowego terminu utrzymania buhaji w górach do lat 2 nie uwzględnił Śląski Urząd Wojewódzki, mimo iż przemawiają za tern względy natury gospodarczej i hodo
wlanej. W interesie hodowli górskiej pożądanem byłoby nie tylko skrócenie terminu utrzymania buhaji do lat 2, lecz wprowadzenie na miejsce premji zasiłków na dokarmianie buhaji stacyjnych w zimie, ponieważ drobne gospodarstwa górskie nie są w stanie buhaji w zimie dostatnio wyżywić.
W gospodarstwach nizinnych kondycja rozpłodowa i stopień wykorzystania buhaji stacyjnych jest zadowala
jący zwłaszcza tam, gdzie buhaje w właściwej porze przy
ucza się i systematycznie używa do pracy w zaprzęgu.
Kontrola mleczności.
Akcją niezbędną w sprzyjających jak i niepomyślnych warunkach gospodarczych oraz pożyteczną zarówno dla większych jak i dla drobnych gospodarstw rolnych jest kontrola mleczności, będąca podstawą ekonomicznego go
spodarowania, oraz fundamentem metodycznej pracy ho
dowlanej.
Systematyczna kontrola mleczności z żywieniem do- stosowanem do wydajności jest nieodzownym warunkiem potanienia produkcji mleka. Eliminowanie krów, wykazu
jących niską mleczność i złe wyzyskanie paszy, oraz racjo
nalny wychów młodzieży są dalszym etapem pracy nad zapewnieniem rentowności obory a dopełniają je starania, zmierzające do wyprodukowania dostatecznych zasobów paszy produkcyjnej w gospodarstwie hodowlanem, które powinny dążyć do tego, by paszą własnej produkcji uzyskać wydajność mleka, zapewniającą rentowność produkcji. Pa
sze treściwe mogą znaleźć zastosowanie wyłącznie jako
2
uzupełnienie paszy produkcyjnej w wypadkach dobrych cen na mleko.
Poprzedni rok kontrolny zamknięto w następującym składzie kółek i obwodów kontrolnych:
Stan z r. 1930/31
Ht
% go.
Ilość kontr, obór
Ilość kontr,
krów Przeciętnie
a § *| dw. wł. razem dw. wł. razem mleka | % Ił. kg it.
Samodzielne kółka 14 55 222 277 2509 1600 4109 3297 3,40 112,- Oddział kontroli
obór przy Zw. H.
R. W. Śl. 6 58 58 3268 3268 4106 3,16 128,8
Razem 20 i 113! 222 335 5777 1600 7377 — — —
Obecny stan
So»
S-Śo
Ilość kontr, obór Ilość kontr, krów
as = dw. wł. razem | dw. Vli. razem
Samodzielne kółka ii 58 173 231 2449 1159 3608
Oddz. K. O. przy Zw. Hod. B. N.
W. Śl. 6 49 49 2383 2383
Razem 17 107 173 280 4832 1159 5991
wzrost (+) lub
spadek (—) — 3 — 6 — 49 — 55 1 — 945
»
— 441 — 1386
Powyższe zestawienie wykazuje znaczne redukcje w zakresie kontroli mleczności. Mimo niezaprzeczonych ko
rzyści, jakie daje kontrola mleczności w dobie obecnego przesilenia, nie pozwoliły względy oszczędnościowe na utrzymanie kółek w dotychczasowym składzie. Nastąpiła komasacja kółek, przyczem 3 kółka zostały zlikwidowane:
1.) K. K. O. Woźniki, pow. Lubliniec, 2.) VI Cieszyńskie K. K. O. w Zamarskach, 3.) K. K. O. i kontroli kóz w Cho
rzowie, pow. Katowice. Redukcji uległy również obory zbyt małe, odległe i odosobnione. Uderzająco wysoki jest
19
na pierwszy rzut oka spadek kontrolowanych krów wło
ściańskich. Otóż w rzeczywistości ubytek nie jest tak wy
soki, lecz z powodu przegrupowania gospodarstw ponad 50 ha do kategorji wielkiej własności, zaznaczyła się po
ważniejsza różnica z rokiem poprzednim. Z tych samych powodów różnica w ilości obór folwarcznych nie jest ścisła, wystąpiło bowiem więcej obór, aniżeli podaje powyższe porównanie. Przyczyną zawieszenia kontroli obór w obo
rach wielkiej własności była parcelacja majątków, oraz choroby zakaźne u krów. Nie brak było również motywów wystąpienia, powołujących się na względy oszczędnościowe.
Rozumowanie podobne jest zupełnie błędne i należy się spodziewać, że poglądy tych, którzy zaoszczędzeniem skła
dek spodziewają się uzdrowić stosunki w produkcji mleka, ulegną sprostowaniu, gdyż ekonomicznego znaczenia kon
troli mleczności nie da się zaprzeczyć.
Samodzielne kółka kontroli obór.
W oborach folwarcznych przeprowadzano kontrolę w odstępach czasu 3-tygodniowych, w oborach włościań
skich co 4 tygodnie. Opłaty i świadczenia naturalne człon
ków na rzecz asystentów nie uległy zmianie.
Porównanie wyników kontroli mleczności w ostatnich dwóch latach przedstawia się następująco:
Ilość kontrol. obór Ilość kontrol. krów Przeciętnie
Rok 'U 'C/3O
dw. wł. razem dw. wł. razem mleka 7o tł. kg tł.
1930/31 14 55 222 277 2509 1600 4109 3297 3,40 112 1931/32 11 58 173 231 2449 1159 3608 3131 3,40 106,49 wzrost +
ubytek —
—3 + 3 — 49 — 46 — 60 —441 -501 —166 5,51
2*
W poszczególnych kółkach przeciętne wydajności są następujące:
K. K. 0. krów
kg mleka
% tł. kg tł.
r. 1930/31 r. 1931/32
1. Czerwionka 523 3457 3690 3,25 120,38
2. Pstrążna 420 3930 3412 3,28 111,19
3. Solec 299 3774 3260 3,21 104,75
4. Drogomyśl 248 3312 3253 3,43 111,57
5. Lnbecko 487 3514 3072 3,35 103,03
6. Odra 155 3273 3004 3,50 105,41
7. Kończyce 370 3041 2988 3,42 102,18
8. Jasienica 375 3021 2904 3,bl 103,23
9. Pawłowice 229 2640 2852 3,34 95,25
10. Godziszów 220 2800 2654 3,72 98,91
11. Puńców. 282 3225 2636 3,70 97,52
Razem względn. przecięt. 3608 3297 3131 3.40 106,49
Różnica w przeciętnej produkcji rocznej mleka wynosi na krowę 166 kg i 5,51 kg tłuszczu na niekorzyść roku sprawozdawczego. Przyczyną obniżenia wydajności była zbyt niska cena mleka w okresie zimowym, która nie po
krywała kosztów produkcji, długotrwała posucha w okre
sie letnim i konieczność przetrzymywania nadmiernej ilości inwentarza z powodu bardzo niskiej ceny żywca.
Z porównania przeciętnej wydajności mleka w kółkach w ostatnich dwóch latach nie można wyciągnąć ścisłych wniosków, ponieważ skład kółek uległ w ciągu roku po
ważnym zmianom z uwagi na konieczne przegrupowania obór w związku z komasacją kółek. Wyjątek pod tym względem stanowi kółko wielkiej własności w Czerwionce, oraz włościańskie kółko w Pawłowicach. W kółkach tych obserwujemy właśnie podniesienie przeciętnej wydajności, podczas gdy w innych kółkach zanotowano większy lub mniejszy spadek. Kółko Czerwionka obejmuje bowiem prze
ważną ilość czołowych obór folwarcznych Śl. Związku Hodowców Bydła Nizinnego, które przez systematyczne eliminowanie gorszych krów i racjonalne żywienie stale podnoszą przeciętną mleczność w swoich oborach. Pawło
wice natomiast są jednem z najmłodszych kółek, które mimo ciężkich warunków gospodarczych wykazuje początkowy etap rozwoju produkcji mleka dzięki zastosowaniu wskazó
wek, udzielanych w kontroli mleczności.
Ugrupowanie obór według przeciętnej wydajności mle
ka i tłuszczu ilustruje następujące zestawienie:
kg mleka Obór kg tłuszczu Obór 7o tłuszczu Obór
1500/2000 17 61/75 62 3,0/3,1 19
2001/2500 45 76/90 57 3,2/3,3 83
2501/3000 79 91/105 25 3.4-3,5 52
3001/3500 49 106/120 50 3,6/3,7 49
3601/4000 29 121/135 29 3,8/3,9 22
4001/4500 11 136/150 6 4,0/4,1 4
5501/6000 1 181/195 1 4,2/4,3 1
211/223 1 5,2 5,3 1
Razem 231 231 | 231
Najwyższą produkcję przeciętną mleka wykazuje obora włościańska p. Czembora Józefa w Porembie, pow. Pszczy
na, mianowicie: 5997 kg mleka, 187.70 kg tłuszczu i 3,13%
tłuszczu. W oborze tej znajduje się rekordzistka w produkcji mleka, krowa Nelka 628/11, wykazująca mleczność 8074 kg mleka, 225 kg i 3,13% tłuszczu. Najlepsze wyniki w prze
ciętnej produkcji tłuszczu zdobyła obora włościańska bydła czerwonego śląskiego p. Pietruchy Józefa w Łagiewnikach, pow. Lubliniec, wykazując przeciętnie 4144 kg mleka, 5,28%
i 218.79 kg tłuszczu. Rekord w produkcji tłuszczu zdobyła krowa tej obory Malina Nob. 35, dając 4638 kg mleka, 5,57% i 258.33 kg tłuszczu. Wydział Hodowli zarządzi w bieżącym roku dodatkowe sprawdzanie kontrolne zawar
tości tłuszczu w mleku Maliny celem wykluczenia ewen
tualnej pomyłki.
Z innych krów zasługuje na uwagę krowa Irma 502/11 p. inż. Albinowskiego z Bełku, która wyprodukowała 7671 kg mleka 3,09% i 237.62 kg tłuszczu, oraz krowa Róża
709/11 p. Pawła Polloka z Pruchnej, wykazująca mleczność 7113 kg oraz wydajność 231.39 kg i 3,29% tłuszczu.
Ugrupowanie obór według przeciętnej zawartości tłuszczu w mleku wykazuje, że prawie 1/3 obór kontrolo
wanych mieści się w klasie od 3 do 3,30% tłuszczu. Jeżeli w tych granicach wahają się przeciętne roczne z obory, to w pewnych okresach czasu schodzi przeciętna dzienna po
niżej 3'%, wykazując często 2,7% a nieraz i mniej tłuszczu w mleku. Stosunki takie panują przeważnie w oborach bydła nizinnego, które na Śląsku występuje w przewadze.
Głębsza analiza danych wykazuje, że śląskie bydło nizinne odznacza się niższą zawartością tłuszczu w mleku nie tylko w porównaniu z innemi rasami bydła na Śląsku, lecz nawet w porównaniu z bydłem nizinnem w innych dzielnicach kraju. Stwierdzenie tego faktu ma doniosłe znaczenie dla ustalenia najniższej zawartości tłuszczu w mleku, przezna- czonem do sprzedaży jako mleko pełne. Opierając się na wynikach kontroli mleczności w innych dzielnicach kraju przewidziało Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w pro
jekcie rozporządzenia o obrocie mlekiem dolną granicę za
wartości tłuszczu w mleku pełnem w wysokości 3%. Mleko o niższym procencie tłuszczu należałoby w myśl tego roz
porządzenia deklarować jako chude i transportować na miejsce sprzedaży w specjalnie znakowanych konwiach.
Opierając się na wynikach kontroli mleczności wypowie
działa się Śląska Izba Rolnicza przeciwko projektowanej granicy procentu tłuszczu w mleku pełnem, proponując re
gulowanie tej granicy w dostosowaniu do warunków pro
dukcyjnych przez władze lokalne. Problemem tym zainte
resowane jest wyłącznie województwo śląskie, które od lat nastawione było na ilościową a nie jakościową produkcję mleka. Wyrazem tego jest dopuszczalna w myśl obecnie obowiązujących przepisów zawartość tłuszczu w mleku pełnem w wysokości 2,7%. Stanowisko Izby nie neguje jednak potrzeby rozwinięcia intensywnej pracy nad podnie
sieniem tłuszczu w mleku, lecz w przekonaniu, że praca ta wymagać będzie dugiego okresu czasu, starała się Śląska Izba Rolnicza zapobiec wydawaniu niewykonalnych prze
pisów. Wystarczy przeglądnąć następną tablicę, ilustrującą
w odsetkach obór kontrolowanych porównanie ugrupowa
nia obór według '% tłuszczu z wykazem zeszłorocznym, aby się przekonać, że w pracy nad podniesieniem % tłuszczu nie posunęliśmy się widocznie naprzód.
°/0 tłuszczu °/o obór
1930/31 1931/32 °/o tłuszczu
°/o obór
1930/31 1931/32
Od 3.00 do 3.10 1,80 8,23 Od 4,00 do 4,10 5,05 1,73
„ 3.20 , 3,30 24# 35,93 . 4,10 , 4,30 0,72 0.43
„ 3,40 , 3,50 28.52 21,21 „ 4,40 „ 4,50 0,36 — . 3,60 „ 3,70 27,08 22,51 „ 5,20 , 5,30 — 0,43
„ 3,80 „ 3,90 11,55 9,51
Wprawdzie Związki Hodowlane mogą się poszczycić lepszemi wynikami pracy nad podniesieniem zawartości tłuszczu w mleku, lecz w powszechnym chowie gospodar
skim nie można się spodziewać rychło pozytywnych rezul
tatów, zwłaszcza że jednolita cena mleka bez względu na jego jakość hamuje postęp w tym kierunku.
Zestawienie rachunkowe kontroli mleczności przedsta
wia się następująco:
Dochody: zł
Zasiłki Min. Roln... 4.800,—
„ Śl. Urzędu Wojew... 18.674,63 Składki członków... 15.960,84 Wydział Pow. Lubliniec . . . ._____452,50 Razem . . 39.887,97
Wydatki: zł
Pobory asystentów i koszty podróży . . . 38.066,28 Przybory i aparaty kontrolne i druki .... 1.821,69 Razem . . 39.887,97 Śląska Izba Rolnicza poczuwa się do miłego obowiązku podziękować Wydziałowi Powiatowemu w Lublińcu za wy-
datne poparcie kontroli mleczności w powiecie lublinieckim i zasilenie funduszów kontroli obór dotacją w wysokości 452.50 zt.
W zakresie propagandy racjonalnej produkcji mleka i prawidłowego wychowu młodzieży zakończono rozpo
częte w poprzednim roku zawody krów mlecznych oraz konkursy wychowu cieląt.
Zawody krów mlecznych odbywały się w następującym składzie zespołów:
Zespół Uczest
ników
Nagród przy
znano suma zł
I-szą nagrodę zdobył
1. Lubliniec 13 4—100 p. Pietrucha J., Łagiewniki
2. Rybnik 9 4—100 p. Bugla Fr., Rogów
3. Pszczyna 11 4—100 p. Świerkot J., Kryry 4. Pszczyna-Solec 12 4—100 p. Spyra R., Urbanowice 5. Bielsko 10 4—100 p. Michnik J., Jasienica 6. Cieszyn 12 4—100 p. Sztwiertnia K., Goleszów
Do Konkursu wychowu cieląt należały zespoły:
1. Lubliniec 10 4-100 p. Czaja Jan, Pawonków
2. Rybnik 9 4-100 p. Lazar Józef, Pogrzebień
3. Pszczyna 7 3— 85 p. Czembor Józef, Poremba
4. Pszczyna-Solec 9 3— 85 p. Spyra M., Wilkowyje
5 Bielsko 7 5-100 p. Gruszka, Jasienica
6. Cieszyn 8 4—100 p. Stefek Jerzy, Ogrodzona
Wyniki zawodów krów mlecznych przewyższały SO znacznie przeciętne wydajności i pod względem opłacal
ności wykazały dodatnie rezultaty. Dzięki temu spełniły konkursy na najwyższą wydajność mleka zadanie propa
gandowe, mające na celu potanienie kosztów produkcji.
W konkursach wychowu cieląt wyniki były również zadowalające. Buhaje konkursowe uzyskały państwową licencję, bądź też sprzedane zostały na stację.
Propagując rozszerzenie upraw pastewnych w gospo
darstwach hodowlanych, przyznano małorolnym członkom K. K. O. zasiłki w łącznej wysokości 2.005,— zł na czę-
j i«
ty e°
25
ściowe pokrycie kosztów nabycia nasion do zasiewu mie
szanek letnich i ozimych. Na budowę dołów kiszonkowych otrzymała Izba Rolnicza bezpłatnie dwa wagony cementu od Związku Polskich Fabryk Portland Cementu, które przy
dzielono członkom K. K. O., którzy zobowiązali się wybu
dować doły według wskazówek Instytutu Rzemieślniczo- Przemysłowego w Katowicach.
Oddział Kontroli Mleczności Związku Hodowców Bydła Województwa Śląskiego.
W ubiegłym roku przeprowadzono po raz pierwszy kontrolę mleczności w terminie przyjętym na całym obszarze Państwa Polskiego, t. j od 15 maja 1931 do 14 maja 1932 r.
Ogółem podlegało kontroli 49 obór, z tego 33 obory na
leżały do Związku Hodowców Bydła.
Wyniki poszczególnych okręgów kontrolnych są na
stępujące:
Nazwa kółka Ilość obór
Ilość krów
Przeciętna wydajność
kg mleka °/o tłuszczu kg tłuszczu
Rybnik 1 3 128 3757 3,30 122,70
„ II 11 540 3911 3,09 120,85
Orzesze 1 10 553 3982 3,28 130,60
» II 11 413 4006 3,26 130,51
Pszczyna 7 351 3512 3,10 108,75
Lubliniec 7 398 3915 3,16 123,79
49 2383
przeciętnie : 3847 3,19 122,87
W zamknięciach ostatecznych nie uwzględniano daw
nego podziału na krowy normalne i nienormalne i nie wy
różniano specjalnie związkowych krów licencjonowanych.
Obliczenia obejmują jednak wyłącznie krowy, które prze'- cały rok były w oborze z pominięciem krów dokupionych, względnie sprzedanych w ciągu roku oraz pierwiastek, o ile przez 366 dni nie były kontrolowane. W przyszłym roku zostaną uwzględnione również te krowy, które cały rok nie były kontrolowane.
W roku kontrolnym 1930 stwierdzono przeciętną wy
dajność 4106 kg mleka i 128.86 kg tłuszczu przy 3.16%
tłuszczu. Z tego wynika, że przeciętna ilość mleka spadła w roku sprawozdawczym o 259 kg, ilość tłuszczu o 5.99 kg, natomiast tłuszcz w '% wzrósł o 0.03%. Obniżenie wydaj
ności należy położyć na karb suszy w miesiącach letnich, t. j. w czerwcu i lipcu 1931 r., oraz niskich cen mleka, które podważyły rentowność produkcji, oraz ograniczyły stoso
wanie pasz treściwych w żywieniu.
Ugrupowanie obór według przeciętnej mleczności przed
stawia się następująco:
powyżej 5000 kg mleka — 1 obora, 4501—5000 kg 6 obór, 4001—4500 kg — 10 obór, 3501—4000 kg -- 24 obory i od 3001—3500 kg mleka — 8 obór.
Szereg liczebności obór według przeciętnej wydaj
ności tłuszczu jest następujący: ponad 160 kg tłuszczu — 1 obora, 141—160 kg — 7 obór, 121—140 kg — 24 obory, 101—120 kg — 16 obór, oraz poniżej 100 kg tłuszczu — 1 obora.
Oddział Kontroli mleczności będzie nadal dążyć w tym kierunku, aby dotychczasowe wyniki nietylko zachować, lecz nawet polepszyć, a w szczególności będzie dążyć do potanienia produkcji przez możliwie najszersze zastosowa
nie pasz wyprodukowanych w własnem gospodarstwie.
Tendencja zniżkowa cen mleka zmusza gospodarstwa do produkowania większych ilości wysokowartościowej paszy suchej i zielonej, gdyż jedynie tą drogą osiągnięcie rentow
ności wydaje się pewnem.
Śląski Związek Hodowców Bydła Nizinnego Katowice, W drugim roku istnienia Związku wzrosła liczba zwie
rząt, zapisanych do ksiąg rodowodowych, do 1530 sztuk.
Według klasyfikacji materjału zarodowego przypada do:
I kategorji 5 buhaji 20 krów
II „ 64 „ 564 „
_____ III____ v_______ — ,,________ 877 ,,__________
Razem 69 buhaji 1461 krów
Przepisy licencyjne nie uległy zmianie. Nowe zasady zapisywania sztuk do ksiąg rodowodowych ustalone dla całego obszaru Państwa Polskiego przez Towarzystwo Zoo
techniczne, znajdą zastosowanie w następnym roku.
Do Związku należy obecnie 51 obór, w tern 14 obór małej własności. Na obory bydła nizinnego czarno-białego przypada: 34 obór folwarcznych i 7 obór włościańskich, czerwonobiałego: 2 obory folwarczne, 7 włościańskich.
Pozatem należy jeszcze do Związku 1 folwarczna obora mieszana. W ciągu roku minionego przystąpiło do Związku 8 obór folwarcznych i 8 włościańskich, wystąpiły natomiast 3 obory. Powodem wystąpienia w 2 wypadkach były gra
sujące choroby zakaźne, w 1 wypadku parcelacja. W jednej oborze zawieszano czasowo kontrolę mleczności i licencję ze względu na zakaźne ronienie.
Obliczenia wydajności obejmują 50 obór, liczących w sumie 1188 krów. W obliczeniu wydajności krów I ka- tegorji uwzględniono dodatkowo 6 krów z wydajnością ze
szłoroczną, pochodzących z obory, która chwilowo zawie
siła kontrolę mleczności. W obliczeniu przeciętnej wydaj
ności wszystkich krów związkowych krowy te pominięto.
Zestawienie wydajności według poszczególnych kategoryj tak się przedstawia:
Kategoria Ilość krów mleka kg t ł u s kg z c z u
°/o
I 11*) 4321 144.27 3.34
II 436 3674 120.92 3.29
III 741 3469 113.07 3.25
Razem 1188 3551 116.17 3.27
*) 6 krów z wydajnością zeszłoroczną.
W ciągu dwuletniego istnienia nie miał Związek moż
ności ścisłego wyodrębnienia poszczególnych kategoryj, gdyż pierwsze lata pracy hodowlanej poświęcone są głów
nie na analizę materjału hodowlanego, podczas której nie
jednokrotnie sztuki lepsze z braku statystycznych danych o ich wartości hodowlanej należeć muszą do niższej kate-
gorji. Mimo to zarysowują się w wydajności zgodne z myślą przewodnią licencji różnice i to zarówno w mleczności, jak i w zawartości tłuszczu w mleku.
Ugrupowanie obór według przeciętnej wydajności krów związkowych przedstawia się następująco:
mleka kg
obór
tłuszczu kg
obór
tłuszczu kg
obór
wł. dw. wł. dw. wł. dw.
2001—2500 2 1 61/75 1 3,0 - 3,1 3 6
2501—3000 2 6 76/90 1 4 3,2 - 3,3 7 25
3001—3500 3 9 91/105 4 3 3,4 + 3,5 3 5
3501—4000 2 18 106/120 2 14 3,6 — 3,7 1 —
4001—4500 3 2 121/135 3 12
4501—5000 2 1 136/150 1 2
151/165 1 1
166/165 1 —
razem 14 38 14 36 14 36
Z zestawienia powyższego wynika, że rozpiętość prze
ciętnych wydajności jest wielka. Nasuwa ona potrzebę tro
skliwego zaopiekowania się oborami, które stoją poniżej przeciętnej wydajności z całej kontroli mleczności, zwłasz
cza że są to nieliczne wyjątki.
Krótki okres pracy hodowlanej nie pozwala na bliższą ocenę wartości hodowlanej reproduktorów. Jedynie buhaje I kategorji, które należą do starszych roczników, mają do
statecznie ustaloną wartość hodowlaną. Inne natomiast wy
magają dalszego okresu próby, względnie sprawdzania re
zultatów. Sprawy te są przedmiotem specjalnego zaintereso
wania Związku, gdyż od ich rozwiązania zależy pomyślny rozwój Związku.
Związek Hodowców Bydła Województwa Śląskiego Katowice.
W dniu 31 grudnia 1931 wynosi! stan obór związko
wych 35, w przeciwstawieniu do 42 obór w dniu 31 grud
nia 1930. Wystąpiło zatem 7 obór, z tego przypada na obory bydła nizinnego czarnobiałego 7, czerwonobiałe 1 obora.
Stan zwierząt zapisanych był następujący:
Rasa
Ogółem za
pisanych sztok
Stan licencjonowanyh z dnia 31/12 1932
buhaji krów
i jałówek Razem
Nizinna czarno-biała 5281 56 1431 1487
Nizinna czerwono-biała 992 15 284 299
Czerwono-śląska 74 2 42 44
Razem 6347 73 1757 1830
W roku 1931 licencjonowano 33 buhaje i 373 krów, względnie jałówek. Podczas objazdu wszystkich obór związ
kowych stwierdzono w porównaniu z innemi latami znaczne postępy hodowlane oraz dodatnie rezultaty w zakresie utrzy
mania, pielęgnowania i żywienia zwierząt dorosłych, jak i młodzieży. Wysoki poziom przeciętnych wydajności oraz powszechne dostosowanie żywienia do indywidualnej wy
dajności przypisać należy systematycznemu wykorzystaniu wyników kontroli mleczności. Rozumie się samo przez się, że w związku z poważnym spadkiem cen mleka musiała się obniżyć również przeciętna mleczność, zwłaszcza że wa
runki atmosferyczne w okresie pastwiskowym były bardzo niesprzyjające. Zamknięcie roczne wykazuje na 33 obór i 1923 krów wydajność 3919 kg mleka 3.18% tłuszczu i 124.79 kg tłuszczu.
Stan zdrowotny zwierząt był zadawalający. Obór nie nawiedziły poważniejsze choroby ani zarazy. Gruźlica u bydła nie przekroczyła zdaje się normalnego nasilenia.
Brak na to jednak dowodów ścisłych, gdyż zwalczanie gruźlicy nie odbywa się na podstawie systematycznego ba
dania zwierząt, lecz hodowcy sami eliminują sztuki niewąt
pliwie chore, względnie izolują sztuki podejrzane. Choroby cieląt, pojawiające się tu i ówdzie, udało się natychmiasto- wem leczeniem skutecznie zwalczyć.
z Fryzji Wschodniej, 8 czarnobiałych, 1 czerwonobiałego w wieku stosunkowo młodym. Dzięki wzorowej pielęgnacji rozwinęły się bardzo dobrze i uwzględniając ich dobre po
chodzenie należy się spodziewać, że przyczynią się do pod
niesienia hodowli śląskiej.
Nadto sprowadzono z Dolnego Śląska buhaja czerwo
nego śląskiego, który rokuje nadzieję, że stanie się pożytecz
nym regeneratorem czerwonego bydła na Śląsku.
Śląski Związek Hodowców Bydła Czerwonego i Alpejskiego w Cieszynie.
W związku z restrykcjami budżetowemi zmalały fun
dusze na popieranie hodowli, wobec czego osłabła działal
ność Związku, a w szczególności działalność propagandowa.
Zredukowano inspektorjat hodowli w Cieszynie, który pro
wadził agendy Związku i zredukowano ilość kontrolowa
nych obór w rejonie bydła czerwonego. Brak funduszów i spadek cen na produkty hodowlane spowodowały, że roz
mach w uszlachetnianiu, jaki do zanotowania był od 1924 do 1929 r., uległ osłabieniu i nie szybko wróci do tej samej siły. Pracę wytężono głównie w kierunku utrzymania tego, co zdobyto w czasach lepszych.
W ubiegłym roku skierowano większą uwagę na gminy górskie, umieszczając tamże kilka stacyj rozpłodowych z dobranemi odpowiednio buhajami zarodowemu Mimo iż buhaje pochodzą z lepszych warunków chowu i żywienia, łatwo dostosowują się do warunków utrzymania w górach.
Buhaje stacyjne mają wzięcie u tamtejszych gospodarzy, o czem świadczy dobre wykorzystanie buhaji. Szkoda, że akcja zakładania stacyj doznała zahamowania, gdyż jest to najskuteczniejszy środek do podniesienia wartości hodow
lanej pogłowia.
Najoporniej rozwija się praca w okręgu skoczowskim, gdzie jest silnie zakorzenione zamiłowanie do kulandów.
W rejonie tym nierychło nastąpi zmiana w kierunku rozpo
wszechnienia bydła czerwonego.
31
Celem rozpowszechnienia nowej rasy wśród drobnych gospodarstw włościańskich trzeba zakładać większe ośrodki hodowlane danej rasy. Ośrodki te zostały założone, jednak nie znajdują się w położeniu takiem ,by mogły zbywać ma
terial hodowlany po niskich cenach, gdyż same nabyły go bardzo drogo. Wobec niesłychanie krytycznych stosunków w produkcji zwierzęcej powinny jednak obory prywatne sprzedawać cielęta do chowu nawet niewiele drożej od ceny rzeźnej, gdyż na dorosłe sztuki i tak się nabywcy nie znaj
dzie. Obory natomiast przy państwowych lub samorządo
wych fermach hodowlanych są zobowiązane świecić dobrym przykładem i sprzedawać materjał hodowlany taniej, aniżeli hodowca prywatny. Niestety nie zawsze tak bywa.
Członków liczył Związek 26-ciu. W sekcji bydła czer
wonego stan zarejestrowanego bydła wynosił 198 sztuk, czyli wzrósł o 40 sztuk. Stan w sekcji alpejskiej pozostał bez zmian.
Związek pośredniczył w sprzedaży cieląt, krów i hu- haji do chowu. Rozpiętość cen hodowlanych i rzeźnych utrudniała transakcje.
Wyniki kontroli mleczności krów związkowych są na
stępujące:
Rasa Ilość krów
kontrolowanych Mleka kg Tłuszczu kg °/o tłuszczu
czerw.-polska 83 2807 96,47 3,78
alpejska 78 3321 121,74 3,66
Przeciętna wydajność krów czerwonych polskich jest o 70 kg niższa, aniżeli przeszłego roku, natomiast % tłusz
czu wzrósł o 0.04%. Zniżka wywołana została częściowo przyczynami ogólnej natury, częściowo wskutek ciągłego napływu młodych krów, które mleczność obniżają. Najwyż
szą mleczność wykazała Cyranka Nr. 1050 z obory Kost
ko wice, 4640 kg mleka 3.92%, tłuszczu 181.88 kg.
