ZAKŁAD PENSYJNY DLA FUNKCJONARJUSZY JAKO
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ PRACOWNIKÓW UMYSŁOWYCH
WE LWOWIE, ULICA PIEKARSKA L. 1 a
SPRAWOZDANIE
WYDZIAŁU K I E R U J Ą C E G O
Z CZYNNOŚCI ! RACHUNKÓW
Z A R O K 1929
L W Ó W 1 9 3 0
NAKŁADEM ZAKŁADU UBEZPIECZEŃ PRACOWNIKÓW IJMYSŁOWYCH WE LWOWIE.
ODBITO W*DRUKARNI AKADEMICKIEJ WE LWOWIE, UL. KRZYWA 10. — TEL. 28-69.
OOOOOOOOOOOOOOOOOJOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCO
JAKO
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ PRACOWNIKÓW UMYSŁOWYCH
WE LWOWIE, ULICA PIEKARSKA L. 1a
SPRAWOZDANIE
WYDZIAŁU K I E R U J Ą C E G O
Z CZYNNOŚCI I RACHUNKÓW
Z A R O K 1929
L W Ó W 1 9 3 0
NAKŁADEM ZAKŁADU UBEZPIECZEŃ PRACOWNIKÓW UMYSŁOWYCH WE LWOWIE.
ODBITO W DRUKARNI AKADEMICKIEJ WE LWOWIE, UL. KRZYWA 10. — TEL. 28-69.
LIBRIS
I S L S A S O R S K I E G O
v - 2-1 0 0}
Wydział Kierujący przedkłada Walnemu Zgromadzeniu następujące
SPRAWOZDANIE
za VII okres swej działalności t. j. za czas od 1 stycznia do 31 grudnia 1929 r.
'ju ż w sprawozdaniu za rok ubiegły podkreślono, że przy praktycznera wykonaniu rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 sty
cznia 1927 o ubezpieczeniu pracowników umysłowych okazało się, iż znajdują się w niem niektóre takie postanowienia, które bądź z powodu zbyt wielkiej formalistyki lub bezwzględnych rygorów utrudniają ubez
pieczonym korzystanie z ich uprawnień ustawowych, bądź też z powodu nieuwzględnienia wyjątkowych sto
sunków z okresu dewaluacji pieniądza, które bardzo ujemnie oddziałały na ubezpieczenia długoterminowe, postawiły wszystkich ubezpieczonych wedle dawniejszych ustaw w gorszem położeniu, aniżeli znajdowaliby się oni, gdyby przy wymiarze świadczeń nie zaliczało się im wogóle okresu dewaluacji. Pozatem w rozpo
rządzeniu tem znajduje się wiele luk i niejasności, które w wysokim stopniu utrudniają należytą interpretację i wykonanie jego postanowień.
Niedomagania te zostały dostrzeżone nietylko przez Zakład, ale też odbiły się głośnem echem wśród ubezpieczonych, czego dowodem są artykuły, jakie od chwili wejścia w życie rozporządzenia pojawiły się w prasie codziennej i perjodycznej. W szczególności największe niezadowolenie wśród tych, którzy byli ubezpieczeni już wedle dawnej ustawy, wywołało wielkie obniżenie podstawy wymiaru świadczeń wskutek zaliczenia im do wymiaru niskich poborów, ubezpieczonych w okresie dewaluacji, co uważają oni za po
krzywdzenie ich na rzecz nowowstępujących do ubezpieczenia Po bliższem rozpatrzeniu sprawy dochodzi się do przekonania, że skargi te mają pewne słuszne podstawy, gdyż przy normowaniu tej kwestji nie wzięto pod uwagę tego, że:
1) w okresie dewaluacji pracownicy byli ubezpieczeni z niskimi poborami nie z własnej winy, ani też z powodu niskiego ich uposażenia służbowego, tylko z powodu odnośnych przepisów ustawowych, które nie mogły sprostać postępującej w bardzo szybkiem tempie dewaluacji i utrzymać maksymalnej granicy policzalnych do ubezpieczenia poborów w ścisłym stosunku do wzrastającego w miarę postępu dewaluacji rzeczywistego wynagrodzenia służbowego. Stąd pracownicy ci nie powinni bvć traktowani przy wymiarze świadczeń w ten sam sposób, jak ci, którzy są ubezpieczeni z niikiemi poborami tylko dlatego, że ićh rze
czywiste pobory służbowe są niskie, gdyż pierwsi chętnie byliby opłacali składki od rzeczywistych poborów wyższych, gdyby to było ustawowo dopuszczalne.
2) z powodu zmiany systemu pokrycia kapitałowego ekspektatyw na system kapitałowego pokrycia rent płynnych obliczenia asekuracyjne wykazały, że Zakład posiada znacznie więkęze pokrycie finansowe aniżeli w myśl nowego systemu jest wymagane. Ponieważ ubezpieczenie społeczne nie jest obliczone na zysk podmiotu ubezpieczeniowego, wobec tego słusznem się wydaje, że nadwyżka majątkowa Zakładu ponad jego zobowiązania ustawowe winna być obrócona ńa polepszenie świadczeń dla tych, którzy fundusze te uskładali.
jakkolwiek Walne Zgromadzenie Delegatów już na. posiedzeniu w dniu 17/Vi 1928 domagało się od Zarządu wszczęcia odpowiednich kroków dla przyspieszenia nowelizacji wspomnianego rozporządzenia w kie
runku usunięcia jego wad i braków, jednak Zarząd nie mógł natychmiast wystąpić z odpowiednimi wnio
skami ponieważ uważał, że wnioski te powinny być należycie przemyślane i opierać się na doświadczeniu, nabytem przy dłuższem wykonywaniu rozporządzenia. Zbyt bowiem pobieżna i nieprzemyślana należycie nowelizacja nietylko nie osiągnęłaby właściwego celu, ale łatwo mogłaby wyjść na szkodę samego ubez
pieczenia pracowników umysłowych. Z tego powodu Wydział Kierujący dopiero na posiedzeniu w dniu Sprawa ustawodawstwa ubezpieczenio
wego dla pracowników umysłowych.
_ 4 —
29/VI 1929 zaproponował Walnemu Zgromadzeniu Delegatów wybranie z pośród siebie specjalnej Komisji, składającej się z delegatów grupy ubezpieczonych i pracodawców, któraby wraz z Wydziałem Admini
stracyjnym rozpatrzyła nagromadzony, względnie zebrała dalszy nowy materjał, uzasadniający konieczność i kierunek nowelizacji obowiązującego rozporządzenia i w imieniu Zakładu przedłożyła ten fnaterjał Związ
kowi Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, jako instytucji, powołanej do opracowywania i przed
kładania władzom ustawodawczym projektów w zakresie ubezpieczenia pracowników umysłowych.
Wybrana Komisja na swem pierwszem posiedzeniu w dniu 7 lipca 1929 uchwaliła zwrócić się do wszystkich delegatów Zakładu i członków Sądu Polubownego, oraz do zawodowych organizacyj pracowników i pracodawców z apelem, aby nadesłali swoje uwagi względnie życzenia, w jakim kierunku winno być roz
porządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej zmienione.
Na skutek odpowiedniego okólnika Zakładu nadesłane uwagi organizacyj zawodowych i niektórych ,<
delegatów Zakładu, oraz uwagi, opracowane przez biuro, zostało bardzo szczegółowo rozpatrzone przez wspo
mnianą Komisję Walnego Zgromadzenia na posiedzeniach w dniach 14/X, 17/XI i 18/X1 1929 i na pod
stawie powziętych na tych posiedzeniach uchwał Zakład w ob-Szernym swym memorjale zwrócił się do Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych z prośbą, aby w interesie ubezpieczonych rozpatrzył uwagi Komisji Zakładu i po ewentualnem jeszcze ich uzupełnieniu uwagami innych Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych przystąpił jaknajrychlej do opracowania projektu noweli rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej, oraz poczynił wszystkie starania w kierunku jaknaJrychlejszego wprowadzenia w życie tego pro,- „ jektu. Równocześnie Zakład oświadczył gotowość współpracy, gdyby tego Związek zażądał. . .
.: W odpowiedzi na ten memorjał Związek zawiadomił Zakład, że przedłożone mu uwagi rozesłał do wszystkich innych Zakładów Ubezpieczeń. Pracowników Umysłowych celem zapoznania się z niemi i poczy
nienia 'swoich ewentualnych uwag, które będą tnogły służyć Związkowi jako materjał do opracowania pro
jektu noweli, względnie, do sformułowania dezyderatów i wniosków w tej sprawie.
"p; ■ j ..^ ~
i). Niezależnie; -od i sprawy nowelizacji rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o ubezpie
czeniu '.pracowników umysłowych Zakład podjął inicjatywę uproszczenia postępowania o rejestracji, kontroli i zgłaszaniu roszczeń o świadczenia na wypadek braku pracy, oraz o udzielaniu tych świadczeń pozostającym bez pracy pracownikom umysłowym, zwracając się jeszcze w r. 1928 do Ministerstwa Pracy i Opieki Spo
łecznej ■ z prośbą q wprowadzenie w tym kierunku koniecznych zmian, gdyż praktyka wykazała, że obowią
zujące obecnie p&ępisy w zakresie rejestracji, kontroli i podnoszenia roszczeń przez bezrobotnych o świad
czenia na wypadęk braku pracy naogół ogromnie utrudniają, a w niektórych wypadkach wprost uniemożli
wiają uprawnionym korzystanie ze świadczeń i to tak dalece, że chcąc ściśle przestrzegać tych przepisów wielu, pracowników, których miejsce zamieszkania znajduje się w większej odległości od siedziby urzędów pośrednictwa; pracy, ;■ musiałoby się narazić na tak wielkie trudy i koszty, że nieraz nie opłacałoby się im czynić starania o przyznanie zasiłku z powodu braku pracy.
Po odbyciu w powyższej sprawie konferencji w Ministerstwie i po uzgodnieniu ną osobnej konfe
rencji z- innymi. Zakładami Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych opracowanych przez biuro Zakładu zasad zmian, które mUjSi-ąłytiy \ł)yć wprowadzone, sprawa ta przeszła następnie już w ręce Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników. Umysłowych. Na podstawie zebranego materjału Związek opracował projekt tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Opieki Społecznej, nowelizującego odnośne przepisy rozporządzenia wykonaw
czego z dnia 22/XJI. 1927 o rejestracji i kontroli pozostających bez pracy pracowników umysłowych, oraz zgłaszaniu roszczeń i udzielaniu świadczeń z powodu braku pracy, który to projekt Związek następnie po uzgodnieniu z przedstawicielami Zakładów na konferencji w dniach 2 i 3 lipca 1929 i po uchwaleniu go przez Komisję prawno.-,ubezpieczeniową Związku przedłożył z końcem lipca 1929 Ministerstwu do rozpatrzenia i ogłoszenia w formie (rozporządzenia. Rozporządzenie odnośne, jednak dotychczas nie pojawiło się.
.i 3) W okresie prac i konferencji Zakładów w Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych nad opraw ą „uproszczenia postępowania przy rejestracji i kontroli pozostających bez pracy pracowników umysłowych i przy zgłaszaniu roszczeń o świadczenia z powodu braku pracy Ministerstwo przesłało Związ
kowi, Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych do zaopinjowania opracowany przez Departament Opieki Społecznej prpjekt ustawy ,o pośrednictwie pracy i ubezpieczeniu od bezrobocia, który zamierza wpro
wadzić daleko idąc# zmiany w obowiązującym, obecnie systemie ubezpieczeń społecznych, łącząc całkowicie, z więc organizacyjnie i technicznie (materjalnie), ubezpieczenie pracowników umysłowych na wypadek braku pracy z takiemże( ubezpieczeniem robotników i powierzając nowozorganizować się mającym instytucjom ubez
pieczeniowym pośrednictwo pracy. Ponieważ Związek przed wydaniem swej opinji rozesłał odbitki tego 1 ' projektu ustawy wszystkim Zakładom Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych dla poczynienia ewentual
nych uwag w połowie czerwca 1929, a więc tuż przed zwołaniem Walnego Zgromadzenia Delegatów Zarząd
Zakładu, chcąć’zasięgnąć w tej tak ważnej sprawie opinji delegatów, zamieścił sprawę tego projektu na porządku obrad tego Zgromadzenia. Ze względu na brak czasu i potrzebę szczegółowego rozpatrzenia po
stanowień projektu Ministerstwa Walne Zgromadzenie przekazało ten projekt Komisji Walnego Zgromadzenia, wybranej dla sprawy nowelizacji rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o ubezpieczeniu pracowni
ków umysłowych celem rozpatrzenia i przesłania swej opinji Związkowi Zakładów Ubezpieczeń Praco
wników Umysłowych w imieniu Zakładu.
Wspomniana Komisja na swem posiedzeniu w dniu 7-go lipca 1929 po zapoznaniu się z postano
wieniami j)owyższego projektu uchwaliła jednomyślnie oświadczyć się przeciw całości tego projektu, a w szcze
gólności przeciw łą c z e n iu ubezpieczenia pracowników umysłowych na wypadek braku pracy z takiem samem ubezpieczeniem robotników ż następujących głównych motywów:
TT dotychczasowa choć krótka praktyka wykazała już, że Zakłady Ubezpieczeń Pracowników Umy
słowych, którym zostało przekazane wykonanie ubezpieczenia pracowników umysłowych na zasadiie rozpo
rządzenia. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24/XI 1927 należycie wywiązują się ze swoich obo
wiązków, fównież w zakresie ubezpieczenia na wypadek braku pracy. O ile zaś początkowo zachodziły pewne niedomagania, względnie ustenci w zakresie wykónania, to nie wychodziły one poza ramy takich niedomagań, jakie zwykle przy organizowaniu nowej gałęzi ubezpieczenia się zdarzają i przy najsprawniejszej nawet orga
nizacji nie' dają się uniknąć zwłaszcza, gdy przyczyniają się do tego jeszcze same przepisy rozporządzenia wykonawczego, które bądź z powodu jego zbyt wielkiej formalistyki, bądź zbyt rygorystycznych postanowień utrudnią należyte wykonanie ubezpieczenia. W każdym razie niedomagania te w miarę uzyskiwanych do
świadczeń i wchodzenia Zakładów w normalny tryb urzędowanie stale się zmniejszają i skoro tylko nastąpi zmiana odnośnych postanowień rozporządzenia wykonawczego w myśl przedłożonego Ministerstwu projektu Związku, należy się spodziewać, że znikną one wzupełnośći,
2) dotychczasowy okres doświadczeń jest za krótki na to, aby mógł dostarczyć dostatecznego materjału, wykazującego potrzebę zmiany istniejącego systemu i organizacji ubezpieczenia pracowników umysłowych na wypadek braku pracy, a w szczególności nie wykazał, że interes ubezpieczonych wymaga tego, aby już obecnie zmieniać dotychczasową organizację wspomnianego ubezpieczenia przez łączenie go z ubez
pieczeniem pracowników. fizycznych,
3) pozatem pominąwszy nawet odmienny charakter bezrobocia wśród robotników i wynika
jące stąd skutki natury finansowej projektowana reorganizacja ubezpieczenia na wypadek braku pracy nie przyczyni się wcale do potanienia i usprawnienia jego administracji, lecz przeciwnie ciągłe zmiany w or
ganizacji ubezpieczenia muszą pociągnąć za sobą poważne wydatki na ich przeprowadzenie, a nadto wpro
wadzają zamęt w dziedzinie samego ubezpieczenia i uniemożliwiają racjonalizację pracy.
Na podstawie zebranych opinji Zakładów i własnych spostrzeżeń Związek opracował bardzo obszerny ,w tej sprawie elaborat, wypowiadający się zasadniczo przeciw wszystkim projektowanym zmianom w obecnej organizacji ubezpieczenia pracowników umysłowych na wypadek braku pracy i przedłożył go Ministerstwu w imieniu wszystkich Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.
i/y Jeśli idzie o ustawodawstwo względnie dalsze projekty w zakresie ubezpieczeń społecznych, zasługuje na szczególną uwagę projekt ustawy (t. zw. scaleniowej) o ubezpieczeniu społecznem, który jakkolwiek nor
muje głównie ubezpieczenia robotnicze, to jednak ma on również bardzo ważne znaczenie dla pracowników umysłowych nie tylko ze względu na ubezpieczenie na wypadek choroby, które jest objęte tym projektem, lecz przedewszystkiem ze względu na zmiany, jakie mają być w związku z tym projektem wprowadzone w ubezpieczeniu pracowników umysłowych na podstawie tez, uchwalonych na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 4/XIl 1929.
Najważniejsza i najbardziej zasadnicza zmiana, jaka miałaby być w myśl wspomnianych tez wpro
wadzona w ubezpieczeniu pracowników umysłowych, dotyczy przekazania Kasom Ubezpieczeń Społecznych (Kasom Chorych) do wykonywania dla Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych analogicznych czynności, jakie w myśl projektu Kasy mają spełniać dla Zakładów Ubezpieczenia Robotników, tj. Kasy miałyby:
1) zbierać zgłoszenia do ubezpieczenia, ustalać obowiązek ubezpieczenia, oraz rejestrować osoby, podlegające obowiązkowi ubezpieczenia pracowników umysłowych,
2) ustalać uprawnienia do kontynuowania ubezpieczenia,
3) wymierzać i ściągać należne Zakładom składki ubezpieczeniowe, 4) przeprowadzać lecznictwo na zlecenie Zakładów,
5) wykonywać wszystkie czynności przygotowawcze dla przyznania świadczeń ustawowych łącznie z przeprowadzeniem badań lekarskich,
- 6 —
6) wypłacać wszystkie świadczenia, przewidziane w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej o ubezpieczeniu pracowników umysłowych,
7) utrzymywać w ewidencji i przeprowadzać kontrolę osób, pobierających świadczenia.
W razie więc przekazania Kasom powyższych czynności agendy Zakładów Ubezpieczeń Pracowników ograniczyłyby się tylko do:
1) administracji funduszami, przekazanymi Zakładom przez Kasy,
2) przyznawania świadczeń na podstawie przygotowanych przez Kasy wniosków, 3) prowadzenia statystyki na podstawie dat, podanych przez Kasy.
Poza powyższą projektowaną zmianą zasadniczą w obecnej organizacji ubezpieczenia pracowników umysłowych tezy Rady Ministrów zmierzają do zmiany przewidzianego w rozporządzeniu Prezydenta Rze
czypospolitej z dnia 27/XII 1927 systemu bezpośrednich wyborów do władz i organów Zakładów Ubezpie
czeń Pracowników Umysłowych na wybory pośrednie przez specjalnie w tym celu wybrane w każdym okręgu Kas Zgromadzenie Delegatów, oraz do skoncentrowania nadzoru państwowego nad wsżystkiemi insty
tucjami ubezpieczeń społecznych w I instancji w Okręgowych Urzędach Ubezpieczeń przy współudziale delegatów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w zakresie lecznictwa, a w II instancji w Ministerstwie Pracy Opieki Społecznej przy współudziale również Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.
Inne zmiany, jakie zawieraja tezy Rady Ministrów, dotyczą już tylko ubezpieczenia robotników.
Ponieważ tezy powyższe zostały przez Ministerstwo udzielone Zakładowi tylko do wiadomości, wobec tego Zarząd Zakładu nie mógł Ministerstwu przedłożyć bezpośrednio swej opinji w zakresie wyżej projekto
wanych zmian a to tembardziej, że sprawa ta należy w myśl rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o ubezpieczeniu pracowników umysłowych do właściwej kompetencji Związku Zakładów, natomiast przed
łożył swoje uwagi Związkowi, który się tego nawet domagał.
Rzeczowo umotywowana opinia Zarządu Zakładu w sprawie wyżej przedstawionych koncepcyj w zakresie ubezpieczenia pracowników umysłowych streszcza się następujących postulatach:
1) ubezpieczenie pracowników umysłowych winno być zupełnie odrębne zarówno pod względem materjalnym (technicznym), jak i 'formalnym (organizacyjnym),
2) w ramach pierwszego postulatu winna być jaknajrychlej przeprowadzona nowelizacja obecnego rozporządzenia o ubezpieczeniu pracowników umysłowych tylko w tych postanowieniach, które przy pra- ktycznem ich wykonaniu okazały się bądź niezupełne, bądź wychodzą na niekorzyść ubezpieczonych,
3) ordynacja wyborcza do Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych winna być tale skon
struowana, aby każdy z członków Zakładu mógł bez większych trudów i ponoszenia kosztów wykonać swoje prawo wyborcze,
4) pracownicy umysłowi winni mieć zapewnioną zupełną odrębność i niezależność wpływu na ca
łokształt gospodarki i cały tok administracji w swojem ubezpieczeniu, a żadne zmiany w ubezpieczeniach nie powinny ich tego wpływu i samorządu w swoich instytucjach ubezpieczeniowych pozbawiać, lub pod tym względem ograniczać.
Wobec postanowień rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o ubez
pieczeniu pracowników umysłowych, które nie przewiduje dalszego istnienia instytucyj zastępczego ubezpieczenia z wyjątkiem przewidzianych w art. 5, Pensyjny Instytut Ukra
ińskich Urzędników Prywatnych — podobnie jak i inne instytucje zastępcze — wszedł z dniem 1 stycznia 1928 w stan likwidacji, a jego członkowie zostali z tym dniem ubezpieczeni w tutejszym Zakładzie. Od tego dnia Instytut wypłacał tylko zastępczo renty dla członków, którzy stali się rencistami przed wejściem w życie wspomnianego rozporządzenia. Dopiero na podstawie zarządzenia Komisji Likwidacyjnej Instytucyj Ubezpie
czeń Społecznych, powołanej na podstawie art. 167 do przeprowadzenia likwidacji dotychczasowych insty
tucyj ubezpieczeniowych, Zakład przejął z dniem 1 kwietnia 1929 wszystkie agendy instytutu, oraz jego ma
jątek i to na razie w administrację aż do czasu ostatecznych rozliczeń, które ma przeprowadzić wspomniana Komisja.
Przejęcie agend i majątku odbyło się w sposób protokolarny w czasie od 4—14 kwietnia 1929 z tem, że wartość majątku zostanie ostatecznie ustalona dopiero później przez Komisję Likwidacyjną. Do protokołu przejęcia wciągnięto tylko wartość książkową majątku. Równoczenie zostały też wydane zarządzenia, jakie były potrzebne dla dysponowania wyłącznie przez Zakład funduszami względnie rachunkami byłego Instytutu, oraz skierowania na rachunek Zakładu wszystkich ewent. opłat, uskutecznionych na rzecz likwidującego się Instytutu. Zaznacza się przytem, że na podstawie dotychczasowych obliczeń prowizorycznych bilans majątku
Likwidacja Instytucyj zastępczych.
byłego Instytutu Pensyjnego będzie pasywny. Niedobór w majątku tym zwiększyłby się jeszcze poważniej, gdyby Towarzystwo „Dniester" we Lwowie wygrało toczący się przed Najwyższym Trybunałem Administra
cyjnym spór co do wysokości pretensji Instytutu z tytułu rezerw premjowych za przejętych do ubezpieczenia pracowników wspomnianego Towarzystwa.
Sprawa innych instytucyj ubezpieczenia zastępczego, które istniały na terenie działania Zakładu, i weszły również z dniem 1 stycznia 1928 w stan likwidacji na analogicznych — jak wyżej — zasadach, nie uległa w stosunku do zeszłego roku administracyjnego dalszej zmianie, ponieważ ostateczne przejęcie wszystkich agend i majątku tych instytucyj nastąpi dopiero po dokonaniu rozliczeń przez Komisję Likwidacyjną.
Z końcem roku sprawozdawczego liczba ubezpieczonych wynosiła 43.756 osób, a więc o 6.669 osób więcej, niż wynosił stan z końcem roku 1928 (37.087 osób). Przyrost zatem ubezpieczonych w roku sprawozdawczym był bardzo poważny, choć w porównaniu z przyrostem w roku 1928, który wynosił 11.060 osób, jest on znacznie mniejszy.
Obraz wzrostu i stanu ubezpieczonych w poszczególnych województwach uwidacznia niżej tabela:
Województwo
Przybytek ubezpieczonych Stan osób w dniu 31/XII 1929 ilość osób procentowo
K r a k o w s k i e ... 2.163 16 71 % 15.107 L w o w s k ie ... 2.139 1473% 16.656 S ta n is ła w o w s k ie ... 684 21-84% 3.816 T a rn o p o ls k ie ... 119 5 46% 2.297 W o ły ń s k ie ... 1.564 . 36-24% 5.880 R a z e m ... 6.669 17-98% 43.756
Stosunkowo wielki przyrost ubezpieczonych w Województwie wołyńskiem tłumaczy się tem, że w poprzednim roku administracyjnym, w którym dopiero wprowadzono na tym terenie obowiązkowe ubezpieczenie, znaczna jeszcze ilość osób podlegających obowiązkowi ubezpieczenia nie została przez pra
codawców zgłoszona, wobec czego nastąpiło to dopiero w okresie sprawozdawczym przy dokonywanej przez Zakład kontroli. Również na terenach innych Województw — z wyjątkiem Województwa tarnopol
skiego — przyrost liczby ubezpieczonych był zarówno liczbowo jak i procentowo dość znaczny.
Chronologiczne zestawienie zmian w stanie ubezpieczonych i przypisie składek podaje tablica 7 dołączonych do sprawozdania wykazów statystycznych. Najwyższą liczbę wzrostu ubezpieczonych wykazuje styczeń, wzrost ten później maleje tak, że począwszy już od czerwca wzrasta ilość wymeldowań, a we wrześniu i grudniu nawet przewyższa ona liczbę zgłoszeń do ubezpieczenia. Gdyby chciało się snuć horo
skopy na przyszłość na podstawie wyników z ostatnich miesięcy, należałoby przypuszczać, że następny okres sprawozdawczy może wykazać o ile nie zmniejszenie stanu ubezpieczonych, to w każdym razie nie wielki jego przyrost. Objaw ten w każdym razie pozostaje w ścisłej zależności od konjunktury na rynku pracy.
W stosunku do ogółu ludności najwyższy procent ubezpieczonych wykazuje Kraków (4 64%), po nim Lwów (457% ) a następnie ponad 1 % powiaty: Drohobycz (r2 3 % ), Chrzanów (1 12%) i Biała (103% ).
Reszta powiatów posiada niższy odsetek ubezpieczonych, wahający się w granicach od 004% do 1%.
Dane co do rozmieszczenia ubezpieczonych tak co do ilości jak i procentowo do ogółu ludności danego powiatu zawiera tablica 11 wykazów statystycznych.
Zmiany zaszłe w stanie ubezpieczonych, oraz porównanie tego stanu z wynikami ostatnich 4 lat, tj. od roku 1926 wykazuje następujące zestawienie:
a) u b e z p i e c z e n i m ę ż c z y ź n i :
z końcem 1927 r. osób 18.638 z przeciętnymi poborami miesięcznymi zł 267’—
* „ 1926 „ T 17-770 „ __________ „ 247~-
PooUd na stan ubezpieczonych.
przybyło w 1927 „ „ 868 (4 88% ) różnica poborów zł 2 0 — (810% )
— 8 -
z końcem 1928 r. osób 26.844 z przeciętnymi poborami miesięcznymi zł 306 —
„ „ 1927 „ „ 18 638 . _________ ■^ . 2 6 7 - % ; przybyło w 1928 „ „ 8206 (4403% ) różnica poborów : ,,,. zł 39'—. 0 4 0 !°/o) z końcem 1929 r. osób 30.896 z przeciętnymi poborami miesięcznymi zł ,3f7'— i:".;
z „ 1928 „ „ 26.844 . ’ . „__________ . „ 3 0 6 ^ : ' przybyło w 1929 „ „ 4.052 (15 09% ) różnica poborów zł 11'— (3jp9%)
£>) u b e z p i e c z o n e k o b i e t y : ,
■> v -. jljJr z końcem 1927 r. osób 7.390 z przeciętnymi poborami miesięcznymi zł 183'—
„ * 1926 „ „ 6.577 __________ B__________ „ 168—
przybyło w 1927 „ „ 813 (1236% ) różnica poborów ' ' zł 16 — (9‘58%) z końcem 1928 r. osób 10.243 z przeciętnymi poborami miesięcznymi zł 191’—
. „ 1927 „ „ 7.390 . . „ „ „ 183 —
przybyło w 1928 „ „ 2 853 (38'61%) różnica poborów zł 8.— (4'37% ) z końcem 1929 r, osób 12 860 z przeciętnymi poborami miesięcznymi żł 197— ■
„ „ 1928 „ , 10-243 __________ ____________________ 1 9 1 -
przybyło w 1929 „ „ 2.617 (2555% ) różnica poborów zł 6'— (3' 14%) c) o g ó ł u b e z p i e c z o n y c h : ,
z końcem 1927 r. osób 26.028 z przeciętnymi poborami miesięcznymi zł 243
„ „ 1926 „ „ 24.347 „ „ „ 225
przybyło w 1927 „ „ 1.681 (690% ) różnica poborów zł 18 z końcem 1928 r. osób 37.087 z przeciętnymi poborami miesięcznymi zł 274
„ „ 1927 „ „ 26.028 L „ „ „ 243
- (8% )
przybyło w 1928 „ „ 11059 (4249°^) różnica poborów zł 31.— (12'76) z końcem 1929 „ „ 43.756 z przeciętnymi poborami miesięcznymi „ 282
ii * 1928 „ „ 37.087 , . „__________ B________ „ 274 - przybyłow l929 „ „ 6.669 (17'98%) różnica poborów zł 8'— (2'92°/0) d) s t o s u n e k i l o ś c i o w y m ę ż c z y z n i k o b i e t :
z końcem 1926 r. na 24347 osób było 17.770 (72,99#/0) mężczyzn i 6.577 (2701% ) kobiet 1927 „ „ 26.028 „ „ 18.638 (71-61%) „ i 7.390 (28 3970) „
„ „ 1928 „ „ 37.087 „ „ 26844 (72-38%) „ i 10.243 (27 62% ) „ 1929 „ „ 43.756 „ „ 30-896 (70 617,) „ i 12.860 (29 39%) „ Najwyższa przeciętna składka miesięczna za jednego ubezpieczonego wypada we Lwowie 34'80 zł, na
stępnie w Województwie krakowskiem 32 59 zł, w Krakowie (miasto) 28'80 żł} w Województwie stanisła- wowskiem 2380 zł, lwowskiem 2330 zł, wołyriskiem 2310 zł, a wkońcu w tarnopolskiem 2150 zł.
Jeśli idzie o ilość pracowników zatrudnionych w jednym warsztacie pracy, największa przeciętna liczba .ubezpieczonych na Jed n e g o pracodawcę przypada w Krakowie (miasto) 6‘48 osób, następnie we Lwowie (miasto) 5‘93, w Województwie krakowskiem 5*31, wołyńskiem 514, Stanisławowskiem 4'46 lwowskiem 3'76, a w tarnopolskiem 2'75 osoby.
Tablice 1—4 wykazów statystycznych przedstawiają stan ubezpieczonych mężczyzn i kobiet według wieku, czasu należenia, oraz poborów ubezpieczonych. Prawie 50# ubezpieczonych mężczyzn znajduje się w wieku od 25 —37 lat, zaś prawie 75% kobiet w wieku od 20—34 lat. Porównując ugrupowanie mężczyzn i kobiet pod względem wieku okazuje się, że kobiety znacznie wcześniej rozpoczynają, pracę zawodową, lecz następnie po kilku latach porzucają ją (zamążpójście) i przeważnie nie wracają do poprzedniego zawodu.
Charakterystyczny szczegół wykazuje czas należenia do ubezpieczenia u obojga płci.Bardzo wielka,bowiem liczba, bo około 60# ubezpieczonych, przebyła zaledwie trzy lata w ubezpieczeniu. Objaw ten jest.głów nie następstwem wzrostu liczby ubezpieczonych w ostatnich latach i wskazuje na to, że znaczniejszy przyrost świadczeń zwłaszcza rent wdowich, sierocych i inwalidzkich rozpocznie się po upływie dwóch’ lat, tj. po przebyciu przez tę grupę osób czasu wyczekiwania. Należy zwrócić uwagę na okoliczność, że grupa ta nie obejmuje, jakby to można przypuszczać, wyłącznie najmłodszych lat, lecz rozciąga się na wszystkie roczniki od najmłodszych do najstarszych.
Ugrupowanie ubezpieczonych według poborów ubezpieczonych nie wykazuje znaczniejszych odchyleń od lat poprzednich. Obydwie najniższe grupy (A—B) tak u mężczyzn jak i u kobiet w porównaniu z ubiegłym rokiem są procentowo nieco wyższe; odnosi się to również do grup „H — N“ u mężczyzn i „F—N“ u kobiet.
Uposażenie służbowe, zaliczane do średnich grup, pobierała procentowo mniejsza liczba osób, niż w poprzednim roku. Największa zaś liczba osób płci męskiej zarówno w ubiegłym jak i w roku sprawozdawczym pobierała uposażenie, policzalne do grupy „H“ (12 54# w roku 1929, 1235% w roku 1928), a u kobiet w grupie
„D “ (1692# w roku 1929, 1785# w roku 1928). Przeciętna płaca podstawowa dla poszczególnych roczników ubezpieczonych nie wykazuje w porównaniu z rokiem poprzednim znaczniejszych różnic. Najwyższa płaca przeciętna dla mężczyzn ugrupowana jest w rocznikach między 40—50 rokiem życia (pomijając sporadyczne wypadki odchyleń przy reszcie roczników). U kobiet w wieku do 18 lat płaca przeciętna nie przekracza 100 zł, w wieku do 27 lat 200 zł, a w wieku do 36 lat 250 zł miesięcznie. Jako znamienny szczegół stanowi stosunkowo wielka liczba ubezpieczonych w najniższej grupie, która wynosi 2.631 osób, ubezpieczonych z poborami 60 zł miesięcznie (w tem 1.215 mężczyzn i 1.406 kobiet).
Rok sprawozdawczy zaznaczył się dalszym silnym wzrostem świadczeń emerytalnych. Gdy w roku 1928 świadczenia te wynosiły zł 2,356.261'83 (w tem wypłacone renty zł 2,078.700 80), co w stosunku do przypisanych składek, oraz otrzymanych rezerw składek wynosi 21‘85 %. to w roku sprawozdawczym świadczenia emerytalne wzrosły do kwoty zł 2,987.759’71 (w tem wypłacone renty zł 2,356.04720), co procentowo daje 22 38%. Biorąc pod uwagę różnicę przypisa
nych składek i otrzymanych rezerw między rokiem 1928 i 1929 i taki sam stosunek wypłaconych świadczeń, to składki wzrosły o zł 2,643.61182, a procentowo 2726% , świadczenia zaś o zł 631.49788, czyli 2680% .
Stosunek ten mógłby może teoretycznie świadczyć o korzystnem wzroście rezerw na przyszłe świad
czenia, analizując jednak głębiej powody tego wzrostu dojdziemy do zupełnie innych wyników. W przypisie składek mieści się jednorazowe przyjęcie rezerw składek ze zlikwidowanego Pensyjnego Ukraińskiego Insty
tutu w kwocie 323.13802 zł. Po potrąceniu tej kwoty procent wzrostu składek wyniesie 23'87%, a tem samem wzrost rent przewyższy wzrost składek. Również pewnym wskaźnikiem wzrostu pasywów Zakładu jest porównanie przyrostu majątku z przypisanymi składkami wraz z otrzymanemi rezerwami składek. Gdy j w roku 1928 składki wraz z rezerwami wynosiły zł 10,784‘260'53, a przyrost majątku zł 10,632,990 15, czyli i na pokrycie wszystkich rozchodów Zakładu pobrano ze składek zł 151,270.28 tj. \'AQ%, — to w roku 1929 składki wraz z rezerwami wyniosły zł 13,724.691 35, przyrost majątku już łącznie z przejętym majątkiem zli
kwidowanego Pensyjnego Instytutu Ukraińskiego zł 13,217.68883, czyli na pokrycie wszystkich rozchodów Zakładu pobrano ze składek zł 507.002 52 tj. 3 69 %. Prócz tego na wzrost przypisu składek w roku sprawo
zdawczym miało wpływ większe uświadomienie pracowników w zakresie ubezpieczeń społecznych a wsżcze- gólności ubezpieczenia pracowników umysłowych. Do roku 1928 pracownicy nie odczuwali bezpośrednio w najbliższej przyszłości dobrodziejstw ustawy emerytalnej, a nawet były wypadki, że opłatę składek uwa
żano za podatek, tem samem też był znaczny procent takich, którzy ze szkodą swoją i swej rodziny uchylali się od ubezpieczenia, względnie starali się* ubezpieczać z jak najniższymi poborami. Nowa ustawa natom iast\
dzięki złączeniu ubezpieczenia emerytalnego z ubezpieczeniem na wypadek braku pracy ten dotychczasowy/
oporny nastrój w znacznym stopniu osłabiła. ^
Odnośnie do pracodawców to postanowienie art. 112 (materjalna odpowiedzialność za szkody, wy
rządzone pracownikowi z powodu zaniedbania zgłoszenia do ubezpieczenia) i wynikłe procesy o wyrokach, zapadłych na niekorzyść pracodawców, wpłynęły na regularniejsze i szybsze zgłoszenia pracowników. Świad
czy o tem fakt, że Zakład z każdym miesiącem wydaje coraz więcej obliczeń szkód ,potrzebnych pracownikowi do wdrożenia procesu.
W przyszłości należy się liczyć z pewnem nasyceniem we wzroście składek, gdy natomiast świadcze
nia nadal będą wzrastać; zwłaszcza silny odskok wykaże rok 1933 z powodu wzrostu rent starczych.
W tym roku bowiem staną się płynne renty starcze ubezpieczonych na terenie województwa wołyńskiego, gdzie obecnie obowiązujące rozporządzenie po raz pierwszy pociągnęło do ubezpieczenia od 1 stycznia 1928 osoby starsze, jako długoletnich pracowników z wysokiemi poborami w okresie ubezpieczenia, a temsamem i świad
czenia, oparte na przeciętnych poborach, będą znacznie wyższe, niż u ubezpieczonych na terenie dawnego zaboru austrjackiego.
Świadczenia emerytalne.
2
- 10 —
Wysokość przeciętnych rent na starość, inwalidzkich i wdowich w latach 1925— 1929 przedstawia się następująco:
Rok
P r z e c i ę t n i r e n t a
na starość inwalidzka wdowia
zł gr zł gr - zł gr
1925 66 60 57 10 25
1926 67 40 56 — 25 50
1927 68 80 56 60 25 90
1928 136 30 109 20 64 30
1929 133 45 112 90 66 40
Jak z powyższego wynika, w roku sprawozdawczym (w porównaniu z r. 1928) przeciętna renta na starość obniżyła się o zł 286 (209% ), przeciętna renta inwalidzka wzrosła o zł 3'70 (339% ), zaś przeciętna renta wdowia wzrosła o zł 210 (327% ).
Porównanie stanu rent z ostatnich pięciu lat wykazuje następująca tabela:
Rok
Ogólna ilość rent
Przyrost w porówna
niu z rokiem poprzed
nim
Przyrost procentowy
Uwaga osób
kwota miesię
czna rent osób
z kwotą
miesięczną osób kwoty
miesięcznej
zł gr zł gr
31/XII 1925 31/XII 1926 31/XII 1927 31/XII 1928 31/XII 1929
1726 2073 (2322 12142*
2617 3033
44.359 55.068 64.786 121.708 157.876 193.559
50 60 80 30 50 60
347 249 475 416
10.709 9.718 36.168 35.683
10 20 20 10
20' 10%
1201 % 22-18%
1590%
2414%
17'65°/o 29 72%
2260% *) Stanbez Wojew. ^śląskiego i poprze liczeniurentw myśl art.146 dekretu.
Zmiany w stanie poszczególnych rodzajów rent (przy porównaniu stanu w dniu 1/1 1929 ze stanem w dniu 31 /XII 1929) przedstawiają się następująco:
Rodzaj świadczeń
Przybyło w r. 1929 Wzrost kwoty rent osób procen
towo o złotych procen-
| towo Renty s t a r c z e ... 101 44'10% 12.834 40 3114%
„ in w a lid z k ie ... 87 17 19% 11.692 70 2M 5%
„ w d o w ie... 103 12 417. 8.647 70 1621%
„ sierót niezupełnych . . 30 4-52% 1.605 50 1084%
Dodatki na wychowanie do
rent inwalidzkich i starczych 95 24-48% 902 80 2707%
Razem . . . 416 1590% 35.683 10 2260%
Wypadki inwalidztwa ubezpieczonych mężczyzn wykazują 76% spodziewanych wypadków, a więc nieco więcej niż w roku 1928. Zapoczątkowany w roku 1927 spadek wypadków inwalidztwa ubezpieczonych mężczyzn trwa zatem w dalszym ciągu. Niekorzystnie nadal przedstawia się inwalidztwo ubezpieczonych kobiet z powodu zgrupowania wypadków inwalidztwa w latach młodszych przy równoczesnem stale zwięk
szającym się przyroście tychże, jaki daje się zauważyć w ostatnich latach. Procent wypadków inwalidztwa z ostatnich trzech lat w stosunku do tych wypadków, których należało się spodziewać, przedstawia się następująco:
M ę ż c z y ź n i : K o b i e t y :
1927 rok 68% 100%
1928 „ 6420% 133 30%
1929 „ 76% 106 67%
Wypadki wdowieństwa w roku sprawozdawczym wykazują jeszcze znaczniejsze odchylenie, niż w poprzednim okresie z powodu (jak wspomniano w sprawozdaniu za poprzedni rok) zastosowania w statystyce spodzie
wanych wypadków innego prawdopodobieństwa znajdowania się w stanie małżeńskim a to wedle zasad, przepisanych przez Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej. Na 133 wypadków wdowieństwa, spodziewanych w roku sprawozdawczym, zaszło 103 (7744% ), w poprzednim zaś roku na 130 spodziewanych zaszło 113 (8692% ) wypadków.
Stosowanie odmiennych podstaw statystycznych uwydatnia się szczególnie jaskrawo w porównaw
czej statystyce śmiertelności osób pobierających reniy wdowie. Na 25 spodziewanych w roku sprawozdaw
czym wypadków śmierci wdów, zaszło rzeczywiście tylko 15 (60%). W roku 1928 stosunek ten przedstawiał się, jak 24 : 14 tj. 58 33% .
Znacznie większe odchylenie w roku sprawozdawczym wykazuje porównanie wypadków śmierci inwalidów i starców, a mianowicie na 49 spodziewanych wypadków śmierci zaszło w roku sprawozdaw
czym 62 (126'53ł |0), podczas gdy w r. 1928 stosunek ten wynosił 59 : 42 (107 69%|).
Oprócz świadczeń stałych wypłacono w roku sprawozdawczym tytułem jednorazowych świadczeń:
1) tytułem zwrotu składek 118 osobom w łącznej kwocie zł 43,86960,
2) tytułem jednorazowych odpraw z powodu nieprzebycia czasu wyczekiwania i nie uzyskania z tego po
wodu praw do renty po ubezpieczonym 107 osobom w łącznej kwocie zł 301.949.87,
3) tytułem jednorazowych odpraw z powodu nie przebycia czasu wyczekiwania i inwalidztwa 16 osobom w łącznej kwocie zł 58.45090,
4) tytułem jednorazowych odpraw z powodu ponownego zamążpójścia 8 osobom w łącznej kwocie zł 15.821 55.
Pewne odchylenia, jakie zachodzą między przyrostem rent w roku 1929 (tablica 21) a przypadkami inwalidztwa i śmierci z tablicy 24 powstały z tego powodu, że w tej ostatniej tablicy, nie uwzględniono przyrostu przejętych rent, z Ukraińskiego Instytutu Pensyjnego, które jako zaistniałe przed rokiem sprawo
zdawczym nie mogły być uwzględnione w wspomnianej tablicy-
Na końcu sprawozdania zamieszczono po raz pierwszy wykazy, przedstawiające poglądowo wzrost poszczególnych rodzajów rent w ostatniem pięcioleciu tak pod względem ilości rencistów, jak i wysokości wypłaconej kwoty z tytułu świadczeń, oraz wykres dający pogląd z ostatniego pięciolecia na stosunek między przypisanemi składkami i otrzymanemi rezerwami składek a wypłaconemi świadczeniam1, przekazanemi re
zerwami składek i kosztami administracyjnemi.
Działalność Zakładu w dziale ubezpieczenia na wypadek braku pracy obejmuje po raz pierwszy pełny okres sprawozdawczy, gdyż w po
przednim roku administracyjnym wszystkie agendy, dotyczące tego ubezpieczenia, były prowadeone przez Zakład tylko przez 7 miesięcy, tj. od 1 czerwca 1928, Przedtem bowiem wypłaty świadczeń z powodu braku pracy przeprowadzały zastępczo Obwodowe Zarządy Funduszu Bezrobocia. Ponieważ doświadczenia Zakładu, uzyskane na podstawie tej bardzo krótkiej w ubezpieczeniu praktyki, nie mogą jeszcze być wystarczające w tym stopniu, aby wszystkie zjawiska tego ubezpieczenia mogły być wyczerpująco i z pełną ścisłością omówione, dlatego Zarząd Zakładu musi się w swem sprawozdaniu ograniczyć do poruszenia tylko pewnych objawów, połączonych z przyznawaniem i wypłatą świadczeń.
Jak wiadomo zgłoszenia roszczeń o świadczenia na wypadek braku pracy muszą w myśl obowią
zujących przepisów ustawowych być wnoszone do Zakładu na piśmie za pośrednictwem właściwych ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego Kas Chorych, które winny zaopatrzyć te podania wyma
ganymi datami bądź to na podstawie własnych aktów, bądź też na podstawie przeprowadzonych dochodzeń Świadczenia na wypadek braku pracy.
— 12 —
i przesłać je Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych do decyzji i wymiaru przysługujących świadczeń. Taki tok postępowania został przyjęty przez ustawodawcę w tym celu, aby przyznanie świadczeń mogło nastąpić w czasie możliwie najkrótszym i bez niepotrzebnej zwłoki, względnie straty czasu na prze
prowadzanie różnych korespondencji, oraz aby pracownik, który stracił posadę, mógł otrzymać zasiłek pie
niężny w terminie ustawowym. W zrozumieniu tej intencji ustawodawcy Zakład traktował każde zgłosze
nie o zasiłek jako sprawę bardzo pilną, mającą pierwszeństwo w załatwieniu przed wszystkiemi innemi sprawami biurowemi. Jeżeli mimo to zachodziły wypadki dłuższej zwłoki w przyznawaniu świadczeń, to zwłoka ta była spowodowaną tem, że zgłoszenia często nie odpowiadają przepisanym wymogom, lub nie zawierają dowodów zaistnienia wszystkich tych wypadków, od których jest uzależnione powstanie prawa do świadczeń.
Największe trudności przy przyznawaniu świadczeń zachodzą wówczas, gdy pracownik nie został wcale zgłoszony do ubezpieczenia, lub zgłoszono go dopiero dodatkowo przed opuszczeniem posady. Po
nieważ w myśl art. 112 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o ubezpieczeniu pracowników umysłowych policzenie do ubezpieczenia miesięcy, przebytych w służbie uzasadniającej obowiązek ubezpie
czenia przed datą zgłoszenia do Zakładu, jest uzależnione od zapłacenia należnych składek w terminie naj
dalej do 6 miesięcy po opuszczeniu posady, wobec tego pracownik w takich wypadkach pozostaje zawsze w niepewności przez okres 6 miesięcy (o ile wcześniej nie otrzymał posady), czy uzyska przewidziane w rozporządzeniu świadczenia. Jakkolwiek Zakład ze swej strony czyni wszelkie możliwe starania, aby ubez
pieczenie takiego pracownika dodatkowo przeprowadzić i składki ściągnąć, lecz starania te Zakładu i wy
czekiwania pracowników okazują się w przeważnej części wypadków daremne, gdyż trudno jest w tym terminie wyegzekwować składki w drodze egzekucji sądowej, o ile pracodawca sam dobrowolnie składek zaległych nie uiści. Wprawdzie pracownik ma możność dochodzenia swej szkody w myśl art. 112 ust. 3 w drodze sądowej, lecz najczęściej brak środków na pokrycie kosztów sporu sądowego uniemożliwia mu skorzystanie z tego uprawnienia.
Z tych względów Zakład w swoim memorjale do Związku o nowelizację rozporządzenia Pezydenta Rzeczypospolitej wypowiedział się za odpowiednią zmianą przepisów art. 112.
W wielu wypadkach na opóźnienie przyznania świadczeń wpływały odmowy pracodawców wydania przewidzianego w rozporządzeniu wykonawczem zaświadczenia o zwolnieniu pracownika z posady, lub wa
dliwe wypełnienia tego zaświadczenia. Powoduje to nieraz długotrwałą korespondencję z pracodawcami i władzami administracyjnemi, o ile odnośna Kasa Chorych przy przyjmowaniu zgłoszenia o świadczenia przedtem nie przeprowadziła potrzebnych dochodzeń celem zbadania faktycznego stanu sprawy. W tych wy
padkach korzysta się z postanowień ustawowych i stawia się wnioski do władz administracyjnych o uka
ranie opornych pracodawców, jednak kary o niskim wymiarze nie wpływają zupełnie na przyspieszenie załatwienia sprawy, a nawet przeciwnie ilość takich wypadków ciągle wzrasta.
Usunięcie tych niedomagań przyczyniłoby się w wysokim stopniu do przyspieszenia postępowania przy przyznawaniu świadczeń z powodu braku pracy, a równocześnie wpłynęłoby znacznie na zmniejszenie kosztów administracyjnych.
O projektach uproszczenia postępowania przy kontroli i ewidencji pozostających bez pracy była już wyżej mowa.
Opierając się na postanowieniach art. 99 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Zakład powierzył z dniem 1 kwietnia 1929 wypłatę zasiłków dla bezrobotnych Kasom Chorych, któręw ypłaty te winny usku
teczniać na zasadach, szczegółowo ujętych w specjalnym regulaminie. Jakkolwiek bezpośrednia wypłata zasiłków przez Zakład byłaby mniej kosztowna, to jednak Zakład oddając wypłatę zasiłków Kasom Chorych, kierował się tylko tym względem, aby umożliwić bezrobotnym jaknajpunktualniejszy pobór należnych im świadczeń. Niestety musi się zaznaczyć, że niektóre Kasy Chorych mimo dostarczenia im przez Zakład po
trzebnej zaliczki wypłacają zasiłki bardzo nieregularnie i z opóźnieniem nieraz kilkudniowem. W tej sprawie Zakład musiał nawet uciekać się do interwencji Okręgowego Urzędu Ubezpieczeń.
Pozatem oddanie Kasom Chorych wypłaty zasiłków stworzyło dla Zakładu tę niedogodność, że rozliczenia z Kasami co do wypłaconych kwot dochodzą do Zakładu bardzo często z kilkumiesięcznem opóźnieniem pomimo kilkakrotnych upomnień. Dotyczy to prawie 75% Kas Chorych. Z tego też powodu mimo urgensów i odnoszenia się do Okręgowego Urzędu Ubezpieczeń w tej sprawie Zakład musiał przyjąć przy zamknięciu rachunkowem za rok sprawozdawczy zamiast kwoty faktycznie wypłaconych zasiłków przez odnośne Kasy kwoty zasiłków przyznanych. Zakład zdawał sobie sprawę z tego, że wypłacone zasiłki nie pokrywają się z kwotami zasiłków przyznanych, jednakowoż dłuższe wyczekiwania na nadesłanie przez Kasy rozliczeń musiałoby wpłynąć na opóźnienie zamknięć rachunkowych poza termin, przewidziany postano
wieniami ustawowymi.
Kwoty wypłaconych względnie przyznanych w okresie sprawozdawczym zasiłków wykazują stałą tendencję zwyżkową. Wpłynął na to nietylko wzrost bezrobocia, zwłaszcza w ostatnich miesiącach, ale również stały wzrost osób ubezpieczonych w Zakładzie.
Nasilenie bezrobocia, względnie stan bezrobotnych z końcem roku sprawozdawczego w porównaniu ze stanem z początkiem tegoż roku, oraz stosunek bezrobotnych do liczby ubezpieczonych wykazuje na
stępujące zestawienie:
Województwo
Liczba bezrobotnych Stosunek do ubezpiecz.
styczeń grudzień 31/XII 1928 31/XI1 1929
K r a k o w s k ie ... 123 301 0 8 3 $ 199$
L w o w s k ie ... 245 486 139$ 2 9 9 $
Stanisławowskie . . . . 47 86 0 9 3 $ 2-25$
T arn o p o lsk ie... 16 42 0 6 4 $ 1-83$
W o ły ń sk ie ... 65 150 0 8 6 $ 2'55$
Suma miesięcy zasiłkowych w roku sprawozdawczym wynosiła 9.212, czyli w porównaniu z rokiem ubiegłym (2.259 miesięcy) o 6.953 miesięcy więcej. Z liczby korzystających ze świadczeń przypada 7426$
na mężczyzn (w r. 1928 7 7 7 $ ), zaś 2574$ na kobiety (w r. 1928 22'3$), czyli w porównaniu z rokiem ubiegłym procent mężczyzn korzystających ze świadczeń w okresie sprawozdawczym obniżył się, natomiast wzrósł procent kobiet.
Największe nasilenie bezrobocia w kolejności wykazują Województwa: lwowskie 4 8 4 4 $ , krakowskie 2 5 5 9 $ , wołyńskie 1350$, stanisławowskie 7 8 2 $ , tarnopolskie 3 6 5 $ sumy miesięcy zasiłkowych.
W porównaniu z miesiącem czerwcem 1928 r. tj. z chwilą przejęcia przez Zakład wypłaty zasiłków z powodu braku pracy od Funduszu Bezrobocia obecny stan bezrobotnych przedstawia się następująco:
1) w czerwcu 1928 pobierało zasiłki 229 osób, tj. 0 7 0 $ ogólnej liczby ubezpieczonych;
2) w grudniu 1928 ilość pobierających zasiłki wynosiła 369 osób, tj. 105$ ogólnej liczby ubezpiecz.!
3) w grudniu 1929 liczba pobierających zasiłki wzrosła na 1065 osób, tj. 2‘43$ ogólnej liczby ubezpieczonych, czyli z końcem roku sprawozdawczego liczba korzystających ze świadczeń wzrosła o 173$
stanu tychże z czerwca 1928.
Obciążenie Zakładu z tytułu świadczeń na wypadek braku pracy, wynoszące w czerwcu 1928 zł 21.685'36 (1264$), a w grudniu 1928 zł 47.00891, wyniosło w miesiącu grudniu 1929 zł 132.41271, czyli 55’33$
przypisanych składek za miesiąc grudzień. Łączne obciążenie Zakładu z tytułu tych świadczeń za cały okres sprawozdawczy wynosi 1,087.684 37 zł, tj. 35 42$ ogólnej liczby przypisanych w tem ubezpieczeniu składek.
W stosunku do zawodów przypada największa ilość bezrobotnych jak świadczą tabe'e statystyćzne (26 i 27), na pracowników w przemyśle, a nastepnie znaczny odsetek bezrobotnych, przypada na kontraktowych urzędników państwowych i samorządowych.
Bliższe szczegóły, dotyczące przejawów i stanu działu ubezpieczenia na wypadek braku pracy zawierają dołączone do sprawozdania tabele statystyczne.
Likwidacja ubezpieczeń dobrowolnych, przejętych przez Zakład z b.
Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń Urzędników Prywatnych, po
stępuje w zupełnie normalnym trybie na zasadzie postanowień „Przepisów wykonawczych", zatwierdzo
nych przez Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej reskryptem z dnia 29/XI 1924 Nr. 3132/VIII/24.
Z końcem okresu sprawozdawczego liczba ubezpieczonych, którzy nie nabyli jeszcze praw do świadczeń emerytalnych, wynosiła 138 osób (tj. 132 mężczyzn i 6 kobiet), oraz 91 osób, które nabyły prawa do renty na starość, lecz z praw tych nie skorzystały. — Zakład nie znając miejsca pobytu, nie może ich poinfor
mować o przysługujących im uprawnieniach. Łączna zatem liczba niepobierających jeszcze świadczeń wynosi 229 osób.
Ubezpieczenia dobrowolne.
!["Budowa potencjału bojowego Wojska Polskiego 1945-1990 : obszary szpiegowskich działań", Franciszek Puchała, Warszawa 2013 : [recenzja]]()