Scenariusz lekcji –
Argumentum: Quomodo Asclepiades aegros curaverit. Gerundium – ciąg dalszy.
1. Cele lekcji
a. Wiadomości:
* Uczeń wie, jak wygląda gerundium, wie, jak należy tłumaczyć tekst łaciński; wie, kim był Asklepiades.
b. Umiejętności
* Uczeń umie utworzyć gerundium oraz przetłumaczyć tekst, a także określić wskazane formy gramatyczne.
2. Metoda i forma pracy
Bezpośrednie - zapisanie numeru i tematu lekcji na tablicy; powitanie uczniów.
Pośrednie - wykonywanie ćwiczeń, tłumaczenie tekstu.
Pogadanka - za pomocą pytań uczniowie sami poznają niektóre zagadnienia.
3. Środki dydaktyczne
Środoń J. D., Latine legimus et dicimus. Podręcznik do języka łacińskiego dla klasy drugiej o profilu biologiczno-chemicznym, wyd. Poligrafia Wyższego Seminarium Duchownego, Rzeszów 2005
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
1) Czynności wstępne - Witam uczniów po łacinie: Salvete! Sedete! Zapisuję numer, temat lekcji na tablicy, sprawdzam listę obecności.
2) Sprawdzenie pracy domowej.
Praca domowa polegała na rozwiązaniu trzech ćwiczeń:
Ćw. 1/19
Utwórz i odmień gerundia od czasowników: ducere, pingere, plaudere, versare.
Ćw. 2/19:
Przetłumacz na język łaciński:
sztuka pisana, sztuka kochania, zmysł wzroku, lekcja łatwa do zrozumienia, pogoda odpowiednia do żeglowania, słuchaniem (słuchając) uczymy się.
Ćw. 3/ 19
Wyszukaj w tekście i przysłowiach gerundia oraz napisz, od jakich czasowników pochodzą.
sentencje:
Aegrescit medendo.
Scribere scribendo, dicendo dicere disces.
Ut medicina valetudinis, sic vivendi ars est prudentia.
Vis probandi.
b. Faza realizacyjna
1) Wprowadzenie nowego materiału oraz sprawdzenie i utrwalenie wiadomości z poprzednich zajęć:
Krok I:
Mówię uczniom, że na dzisiejszej lekcji nadal będziemy ćwiczyć stosowanie gerundium. Zapisuję na tablicy zdanie:
Variae sunt methodi dignoscendi morbos et sanandi.
Następnie proszę jednego z uczniów o przetłumaczenie zdania.
Proszę o wyszukanie gerundium oraz określenie, od jakiego czasownika ono pochodzi i w jakim jest przypadku. Proszę również o określenie formy morbos - acc. plur., a potem pytam, dlaczego ten rzeczownik określony jest akurat tym przypadkiem?
Odpowiedź - Ponieważ wymaga tego gerundium. Rządzi ono bowiem tym samym przypadkiem, tak jak rzeczownik, od którego zostało utworzone.
dignoscere + acc. morbos dignoscendi + acc. morbos
Następnie zapisuję na tablicy zdanie:
Gutta cavat lapidem, non vi, sed saepe cadendo.
Proszę jednego z uczniów, aby przetłumaczył zdanie oraz wskazał w nim gerundium. Pytam, jaką częścią mowy jest saepe? Odpowiedź – jest to przysłówek. Pytam zatem, jaki wyraz określa saepe?
Odpowiedź – cadendo - gerundium. Mówię, iż gerundium określa przysłówek, gdyż przysłówek najczęściej jest określeniem czasownika.
saepe cadit - często upada/kapie;
saepe cadendo- częstym padaniem/kapaniem.
Mówię również, że gerundium możemy tłumaczyć za pomocą imiesłowu współczesnego
przysłówkowego, np. saepe cadendo - zamiast przetłumaczyć „częstym padaniem”, można => często padając.
Krok II:
Przechodzimy do tłumaczenia tekstu:
Quomodo Asclepiades aegros curaverit
Asclepiades, orandi magister, nec satis in arte ea quae stuosus, se repente medicinae convertit atque totam medicinam ad causas revocando coniecturae fecit. Quinque res maxime communium auxiliorum professus est: abstinentiam cibi, alias vini, fricationem corporis, ambulationem, gestationes.
Asclepiadem quasi de caelo demissum esse sanandi causa universum genus hominum credebat.
Trahebat praeterea mentis artificio animos iam vinum promittendo aegris dandoque tempestive, iam frigidam aquam. Alia quoque blandimenta excogitabat, iam suspendendo lectulos iam balneas instituendo et alia multa grata atque iucunda. Id solum possumus indignari, unum hominem repente leges salutis humano generi dedisse, quas tamen postea abrogaverunt multi. Praeterea in quibusdam morbis detraxit cruciatus sanandi (ut in anginis), damnavit merito et vomitiones, arguit et
medicamentorum potus stomacho inimicos (esse), quod est magna ex parte verum.
W tekście wyszukujemy gerundia oraz określamy, od jakich czasowników one pochodzą.
c. Faza podsumowująca
1) Utrwalenie wiadomości - Pytam uczniów, czy wszystko zrozumieli i czy ewentualnie powtórzyć jakieś informacje. Proszę jednego z uczniów, aby przypomniał, jak
tworzymy gerundium oraz jakie są zasady jego stosowania?
2) Zadanie pracy domowej - Jako pracę domową zadaję przetłumaczyć sentencje, znaleźć w nich gerundia oraz określić ich przypadek, a także podać czasowniki, od których zostały one utworzone.
5. Bibliografia
Środoń J. D., Latine legimus et dicimus. Podręcznik do języka łacińskiego dla klasy drugiej o profilu biologiczno-chemicznym, wyd. Poligrafia Wyższego Seminarium Duchownego, Rzeszów 2005
6. Załączniki
a. Zadanie domowe Sentencje:
Hominis mens discendo alitur et cogitando.
Silendo nemo peccat.
