I
I »1 F
DE ESPERANTO
Eldono: Flandra Esperanto-Instituto, P. v. Humbeekstr. 3, Brussel-West.
Redakcio-Administracio: T.Jung, Harstenhoekiveg 223, Scheveningen, Ned.
Heroldo aperis semajne antaŭ la milito ; ĝi reaperos semajne, kiam eble.
Jarabono 1946 : por Belgujo 100 fk., Nederlando 5 gld., cetere 10 angi. ŝil.
Anoncetoj : 20 komencitaj vortoj aŭ mallongigoj b. fk. 20.—, gld. 1.— ktp.
SENDEPENDA INTERNACIA O R G A N O DE LA ESPERANTO-MOVADO
N-ro 2 (1051) FONDITA EN 1920 — 22-a JARKOLEKTO 25 M A J O 1946
« Niaj pioniroj laboris, kaj la aforo kreskis. Baldaŭ ni ĉiam pli kaj pii aki- radis la konvinkon, ke ni devas fid i nur niajn proprajn fortojn, nian pro- pran paciencon kaj konstantecon ; ke la mondo venos al ni nur tiam, kiam ĝi vidos en ni potencon ! »
Tiel parolis la majstro en la jaro 1908 en Dresdeno, okaze de ia 4-a Universala Kongreso.
« la mondo venos al ni nur tiam, kiam ĝi vidos en ni potencon !»
P o t e n c o n !
Ĉu vi aŭdas, samideano ? La maj- stro diris ke ni devas fa riĝ i potenco !
Vi kaj mi, kaj dekmil aliaj kune, tio estas impresa trupo, sed ĉu potenco?
Sed vi kaj mi, kaj centmil, kaj milio- no da aliaj, tio estus jam potenco ! Ĉu vi volas el tio tiri la konsekvencon?
Ni volas venki la mondon, ni volas konvinki U. N. O. 'n.
La mondo venos al ni nur tiam, kiam ĝi vidos en ni potencon.
Ni montru al la mondo ke ni jam estas p o te n c o ! Samideanoj en la kvin kontinentoj, faru ekstreman stre- ĉon, por ke nia PETICIO sukcesu !
NUN AU NENIAM !
Libsra de 1’ Bruna Teroro
Esperanto ĉie ekfloras denove.
El ĉiuj landoj, kiuj estis sub la bruna teroro, inkluzive de Germanujo mem, ko- mencas nun alveni informoj pri kaŝagado aŭ sopiro de esperantistoj dum ia miiito kaj pri reviviĝo de nia afero post la malven- ko de i’ nacisocialismo. Sekvu jen tre kon- cizti resumo.
Aŭstrio. « La tria regno ne postlasis nur mizeron kaj ruinajojn sed ankaŭ spiritan dezerton, » skribas al ni samideano el Salz- burg. « Ni en Esperantujo ne plu poscdas librojn aŭ gazetojn, kaj ĉluj Esperantistoj soifas, aŭdi de kompetenta fonto, kiama- niere la mondo, speciale la Esperantistaro, batalis en la pasintaj jaroj kontraŭ la naci- socialista fantomo en Eŭropo. » La samide- ano poste prlskribas la eksterordinaran ĝo- jon kiun kaŭzis al 11 la trovo de polvoplena Esperanto-libro en iu vendejo. En Aŭstrio oni provas nun rekonstrui nian movadon kiu en pli frua tempo estis tiel vigla kaj havis la bonvolan atenton de registaraj rondoj.
Belguĵo. Dum la milito daŭris la Esperan- to-agado kaŝe. La flandraj samideanoj eĉ eldonis kaŝan Esperanto-gazeton. Flandra Esperanto-Instltuto vendis dum la militja- roj librojn je valoro de 75.000 frankoj (pli ol 4.500 guldenoj). Ankaŭ Belga Esperan- to-Instituto, kiu jam ekzistas de 1926 kaj kiu posedas en Antwerpen publikan vend- ejon kun montrofenestro, dum la milito ne fermis sian pordon. «Plandra Esperantisto»
aperas grandformata kaj bone redaktita ek- de majo 1945, kaj ankaŭ « Belga Esperan- tisto » reaperas ekde decembro.
Cehosiovakio. La landa asocio devis lik- vidiĝi la 13.11.1940, ankaŭ la kluboj <je.
vigite likvidiĝis je diversaj tempoj, la Pra- ha klubo tion faris nur en 1944. Multaj esperantistoj estis dum la milito arestitaj, inter ili Hromada kaj Ginz, kaj pluraj estas murditaj, ekz. Block k a j‘D-ro Marek. Post ia llberiĝo la Esperanto-movado tuj revi- gliĝis. CeKa radio frudate rekomencis Es- peranto-elsendojn.
Daniando. En Danlando la esperantistoj povis daŭrigi aian laboron ankaŭ dum la milito. « Dansk Esperanto-Blad » aperis re- gule. Tuj post la milito danaj esperantis- toj aktive helpis al samideanoj en Neder- lando, sendante nutraĵpaketojn por preskaŭ 10.000 kronoj.
Francujo. En Ĉi tiu lando, laboro por Es- peranto dum la milito ne ĉesis, kvankam ĝi okazis modeste kaj parte kaŝe. La ĉefa organo « Franca Esperantisto» ne aperis de maio 1940 ĝis septembro 1944, sed pluraj
fVidu pĝ. 2, kol. 1.)
LA MONDKONSCIENCO
Cu la mondkonscienco vekiĝis ? Maisato fantomas tra ia tero. Mal- sato atakas tutajn popolojn. Maisato minacas, en pli silenta sed ne malpli turmenta maniero daŭrigi kion mili- to komencis.
100 gramoj da pano tage.
Super Hindujo kaj super multaj landoj de Eŭropo kriegas la alarmsi- reno. Jus la brita Radio sciigis ke en Aŭstrio la panporcio estas malalti- gota ĝis 700 gramoj semajne. Tio preskaŭ atingas la mizeregan neder- landan porcion en la terura vintro 1944-45, kiam la germana armea gvidantaro malgraŭ la senŝanca po- zicio spasme sin krampis al tiu ĉi malgranda peco da tero kaj senemo- cie rigardis kiel la popolo estis kur- biĝanta pro turmento kaj suferoj.
Sed tiam ankoraŭ estis milito, mi- lito ĝenerale estas kruela, kaj nun jam estas paco. Kaj ĉi-foje la mondo ne rigardas senage. La krio de 1’
alarmsireno trovis ehon trans lan- dojn kaj oceanojn. Cie oni faras bi- lancon pri la propraj provizoj, tak- sas, nombras, kalkulas. Kaj — suk- cese. Eĉ landoj, kiuj mem ne jam havas sufiĉe, kie la nuntempa nutra- do ankoraŭ multe restas sub la nor- mala stato antaŭmilita, senhezite de- cidis, denove redukti, aŭ pli redukti, siajn proprajn porciojn, por helpi al aliaj kiuj eĉ malpli havas. Tiel deci- dis, ekzemple, Britujo ; tiel decidis eĉ Nederlando. kie antaŭ iom pli ol unu jaro multaj homoj devis konten- tiĝi per unu paneto 400-grama se- majne, kie oni maĉis kaj glutis suker- betojn kaj florbulbojn por iom kon- tentigi la stomakon.
ŝajnas, do, efektive ke la mond- konscienco vekiĝis.
Vetkuro lcun la M orto.
Nun estas la demando, ĉu la mond- helpo al la mondo venos sufiĉe frue.
Vere tio komencas jam fariĝi vetku- ro inter Helpo kaj Morto. Ĉar tiu pa- la malsatfantomo estas fatala, mali- ca, kaj mensogema. Homo povas el- teni ĝis certa grado ; la teruraj efi- koj de longdaŭra malsatado aŭ ne- sufiĉa nutrado ne tu j evidentiĝas. Sed iam venos la momento, kiam la ho- moj falos ne unuope, ne pocente, sed pocentmile, — se la helpo ne venus ĝustatempe.
Ekzistas aliaj fantomoj.
Kaj tamen, tamen ! La malsatfan- tomo ne estas la ununura nek la plej danĝera kiu minacas la homaron. Ek- zistas alia fantomo, kiu estas multe pli danĝera, se oni ne sukcesos ligi ĝin al kateno : ĝi estas la Atomener- gio. Ankaŭ pri ĉi tiu danĝero la mond-, konscienco estas vekita sed ankoraŭ
KIE KONGRESOS LA ESPERANTISTARO ?
Laŭ decido de la estrarkunveno de IEL je pasko okazos la 32-a Universaia Kongreso en Svislando (kredeble en Bern aŭ Zŭrich), en somero 1947 ; la 83-a Universaia Kongreso okazos en Malmb.
En la unuaj tagoj de junio (1. kaj 2.6.) okazos en St. Galien la nunjara kongreso de Svisa Esperanto-Societo. De la 8-a ĝis 10-a de junio (pentekoste) kunvenos la britoj por la Sl-a Brita Kongreso de Esperanto en Bristol (ĝis la komenco de majo anoncis sin jam 352 partoprenontoj), la svedoi por la Jribiiea Kongreso (30-iara ekzisto) de SEE en Uddevaiia, kaj la flandroj por la 11-a Kongreso de Elandra Ligo Esperantista en Brugge (adreso : H. Dekersgieter, J. en M. Sab- bestr. 12, Brugge, Belgujo).
tute ne en sufiĉa grado. Kie restas la tutmonda flama protesto kontraŭ apliko de tiu energio por celoj malutilaj al la homaro ? Kie res- tas la strik ta kontrolo super tiu energio, kontrolo kiu garantius ke la atomenergio fariĝos fontego de bonstato kaj feliĉo por la homaro kaj ne detruanto de nia kulturo kaj civilizo, detruanto de ĉio kion la homgento akiris en la daŭro de jarmila kaj jardekmila luktado sur sia stelo ?
Kaj ankoraŭ aliaj fantomoj mina- cas la estontecon de la homaro. Ni nomas nur unu, kiu jam antaŭ la mi- lito fariĝis vera skurĝo : Serilabore- co. Ankaŭ jen la mondkonscienco es- tas vekita, sed ĝis nun la batalo kon- traŭ tiu ĉi fantomo ne multe sukcesis.
Ni ne trompu nin per la konjunkturo postmilita. Ĝi estas nenormala. Ĝin kaŭzis sesjara detruado kaj ĉerpado el la provizoj. Iam la detruita estos rekonstruita, kaj estos formitaj no- vaj provizoj. Kio tiam ?
Pensi novtempskale !
Denove oni komencas fari la sa- majn erarojn kiel antaŭ la milito. Oni nfe kuraĝas pensi, mi volas diri : nov- tempskale. Denove oni parolas pri ek- sistminimumoj, kaj tiuj minimumoj efektive kuŝas ĉe la limo de 1’ ekzis- teblo. Ne ! La nova tempo postulas ke ni parolu pri maksimuma minimu- mo. Cu oni ne komprenas ke homoj kun ekzistminimumo ne kapablas aĉe- ti kion modernegaj fabrikoj kapablas produkti ? Ankaŭ la simpla homo : laboristo, kontoristo kaj similaj ne devas ĉiam vivi nur ĉe la limo de 1’
ekzisteblo ; kiam la apliko de la atomenergio por pacaj celoi — indus- trio, trafiko ktp. — fariĝos fakto, tiam ankaŭ la laboristo povos havi, kaj devos havi, sian bonan enspezon, ne minimumon sed sufiĉantan por ĝui la vivon, enspezon kiu igos lin ka- pabla aĉeti tion kion la fabrikoj pro- duktas.
Vojoj al la feliĉo.
En la pasinta numero ni pritraktis unu vojon, per kiu la homaro povus eliĝi el tiu labirinto, en kiu ĝi dum jarcentoj kaj jarmiloj jam erarva- gas : ĝi estis la interkompreniĝo tut- monda per rimedo de unu sama lin- gvo internacia nor ĉiui. Jen du aliaj vojoj, por konduki la homan genton el la iam longdaŭra epoko de militoi, krizoi, malsatoj, epidemioj, kaj el la atombomba danĝero al pli feliĉaj temnoj : kontrolo super la atomener- gio kai konsento de maksimuma ekz- istminimumo ankaŭ al la simpla ho- mo-nroleto.
Ĝu la mondkonscienco vere jam ve- kiĝis en sufiĉe alta grado ?
Granda intereso por lEL-Peticio ĉe egipta gazetaro.
La peticio, kiun IEL intencas prezenti en diversaj lingvoj al Uno, vekis Ĉi tie grandan intereson. Multaj gravaj tagĵurnaloi, ek- zemple la arabaj ĵurnaloj A1 Ahram, A1 Mo- kattam, A1 Misri, kaj francaj tagĵurnaloĵ Journal d'Egypte, Le Progrĉs, La Patrie, publikigis tre bonan raporton, kaj sekve nl ricevas ĉiutage multajn leterojn de inform- petantoj. Ni presis ĝis hodiaŭ 3000 ekzem- plerojn en araba lingvo kaj 1000 en la fran- ca. En la araba semajngazeto Manbar el Sark (La Tribuno de 1’Oriento) mi publlki- gis longan artikolon kun provleciono. La ĉefredaktoro Prof. E1 Gayati, kiu antaŭe publikigis tiun ĵurnalon en Ŭenevo, en araba lingvo dum 15 jaroj, ĝis 1937, por la sen- dependeco de Egiptujo, diris al mi ke li tre bone konas D-ron Edmond Privat. Li pro- mesis kuraĝigi nin kaj publikigi novaĵojn pri Esperanto de tempo al tempo.
Monata revuo, kiu aperas en franca ling- vo, organo de klubo de oficistoj, publikigos komence de la venonta numero « Esperan- to-kurson » gvidotan de mi. Kiel iama ĵur- nalisto mi ne ĉesis ĉiam propagandi per la gazetaro, kaj mi esperas interestgi aliajn gazetojn pri nia afero.
TADROS MIGALLI.
Nederlanda ministro W . Drees :
« Mondhelplingvo nun pli urĝe necesa ol antaŭe .»
Nederlanda ministro W. Drees, malnova samideano kiu akceptis la honoran preztdon de la 27-a Kongreso de F.L.E. (pasko 1946 en Alltmaar), verkis artikolon por la aprila numero de « Laborista Esperantisto», en kiu li esf-imas la opinlon ke mondhelp- lingvo, kiu ne estas samtempe lingvo nacia, estas nun pli urĝe necesa ol antaŭ la milito.
Iamomente ankaŭ li ekopiniis ke dum la dua mondmilito la ŝanco grave grandiĝis kc la angla lingvo fariĝu la mondlingvo ; ĉar la germana lingvo, kiu antaŭ la milito servis kiel intern-icia inter multaj landoj eŭropaĵ, de Polujo ĝis Balkano, de Skan- dlnavio ĝis Nederlando, estas internacle eliminita, kaj la franca forte repuŝita. Sed la pozicio, klun Ruslando ekokupls, faras tre neverŝajna la supozon ke ĝi kontenti- ĝus per akcepto de la angla kiel internacia.
Ministro Drees oplnias ke la enkonduko de Esperanto kiel instrufako en la lernejon fariĝis pli urga ol iam entaŭe. « EĈ inter la gvidantoj de la mondo la lingvo estas ofte baro en ilia persona kontakto », li skribaa.
« Por ni tamen valoras ne nur interkompre- no inter la gvidantoj, sed precipe interkom- preno interpopola, kaj krome intensa rlla- tado inter la nacioj. » Kaj li finas per la konkludo ke « ekzlstas do sufiĉaj motivoj por la esperantistoj... por daŭrigi sian aga- don kun freŝa, nova fervoro. »
Kial la mondo estas tiel stulta ? Ankaŭ en la granda processalono en Nurnbergo oni havas la jam ne malkutiman instalaĵon kiu permesas tujan tradukon de la dlversaj paroladoj kaj pledoj en pluraj lingvoĵ, el kiuj la aŭskultanto povas elek- ti tiun kiu estas por li la plej komprenebla.
Tamen la parolantoj aŭ pledantoj ne devas paroli rapide, alie la tradukistoj ne povas sekvt. Foje eĉ okazas ke la tuta instalaĵo ne funkctas. Tiel ekzemple la kunsido de la 6-a de februaro devis estt prokrastata, ĉar pro nefunkciado de la radio-instalo ne eblls fari tradukojn.
Kun Esperanto kiel sola intertrakta ling- vo ĉe Internaciaĵ kongresoĵ, konferencoj, procesoj ktp. lo simila estus evitebla ; eĉ kun Esperanto kiel sola traduka lingvo oni jam ŝparus multe da embaraso, kostoj kaj tempo. Ktal la mondo estas tlel stulta por ne ekkoni tion ?
Ligno kiel grupkotizo.
La malfacilaj cirkonstancoj en Hungar- lando kaŭzas ke mono perdis sian valoron kaj regas nekredebla inflacio. Tial la mem- broj de la grupo de Hungarlanda Esperan- to Societo en la urbo Gyula, anstataŭ mo- non, pagas sian grupkotizon per llgno aŭ manĝaĵoj (ovoj, salo, faruno). Por jarabo- no de « Sudhungarlanda Stelo» (adreso : Dilrer-nyomda, Gyula, Hungarujo) oni pe- tas 72 foliojn da papero (leterformato).
P.B.
Unua Etiopianino-Esperantistino.
La unua etiopianino, kiu lernis nlan llng- von, estas en Egiptujo. Si estas studentino de la amerika lernejo. Jen Ŝia nomo kaj adreso : F-ino Mario Tadesse, American College for Girls, 198, Sh. Malika Nazli, Kajro. Samideanoj gratulu ŝin.
N -ro 2 (1051) paĝo 2 Heroldo de Esperanto 25 M ajo 1946
Propagando por Occidental, Novial ktp. fariĝis sensenca.
L a propagando de la adeptoj de Occiden- tal, N ovial ktp . fa riĝ is aensenca, n u n k ia m I A L A , poat BO-jara severe-scienca aerĉado k a j selektado, venia al teoria aolvo ne-iden- ta k u n tiu j p ro ĵekto j
iĵere, la solvo de f A L A ne identaa an- k a ŭ k u n Eaperanto, sed tio e sta s alia afero.
1 ' E speranto estas la m ondlingvo ja m enkon-
? d u k ita en la p ra k tik o , k a j ĝi ne pretendas eati p e r fe k ta laŭ teoria vidpunkto. E sta s ta m en interese k e a n ka ŭ la solvo de I A L A esta s bazita Ĉeĵe su r la latinidaĵ lingvoj k a j se kv e, en aiaj elem entoj, ne m u lte diferen- caa de Eaperanto, n e k de Occidental, N o- via l k.sim . Cetere, a n ka ŭ la solvo de I A L A esta s nur unu el m u lta j solvoj eblaj.
U RTIK O .
allaj gazetoj elvenis ĉu publike, ĉu kaŝe.
M u ltaĵ k o n a ta j sam ideanoj m ortis dum la m ilito, in te r ili A. B audet, M. R ollet de 1’Isle, Renĉ de L a ja rte , Ch. V erax. N otin- de e s ta s ke en F ra n c u jo post la liberiĝo u n uiĝis la n e ŭ tra la S F P E ku n la la b o rista asocio ; la nomo de la nova organizo e s ta s U E F (Unlon E sp era n tiete de F ra n c e e t des Colonies). E n P arizo oni sta rig is sub la nomo « In te rn a c ia S o lid are co » fondaĵon por helpo al a ŭ s tra j k a j, pli poste, an k a ŭ a l reg n o g e rm a n aj esp eran tlsto j.
G ermanujo. E kde la 1-a de aprilo denove fu n k c ia s la poŝto a n k a ŭ ku n tiu lando, sed letero j k a j p o ŝtk a rto j bezonas longan tem - po n por alveni. R efondiĝis g rupoj en F ra n k - fu rt, H am burg, B am berg, MUnchen, S tu tt- g a r t (kie laŭdire n ia 8 5 -jara pioniro P ro f. C h ristaller an k o ra ŭ ak tiv e p arto p re- n a s ) k a j supozeble a n k a ŭ en a lia j lokoj. N1 e s ta s c e rta j p ri g ran d m e zu ra reviviĝo de n ia m ovado en tiu lando, tu j k iam la cir- k o nstancoj fariĝ o s pli favoraj.
Italujo. E1 Ita lu jo ni ricevis ja m m u lta jn leteroĵn. P recipe en Rom a, M ilano k a ĵ To- rino denove ek z istas v iglaj grupoj. Bedaŭ- rinde pereis la librostoko de la ia m a Espe- ran to -Ĉ e n tro I ta la pro bom bardado.
Nederlando. Komence to lerin te la Espe- ranto-m ovadon, la okupintoj poste an k a ŭ ĉi-lande provis d e tru l ĝln. Sed tu j post la Uberiĝo re sta riĝ is la dlversaj organizoĵ.
« L ab o rista E sp era n tisto » ap e ras regule. La n e ŭ tra la asocio L E E N kom ence eldonis m ulto b lig itan bultenon ; nun ĝi ja m estas p re sa ta . T utm onda J u n u la ra O rganizo ape- rig a s p resitan revueton. L a n eŭ tra la, labo- rista , k a to lik a k a j p ro te s ta n ta organizoj kom une fondis C entran K om itaton, kies p rezidanto estas. A. Veen, de la laborista federacio. P asin tso m ere ja m okazis kon- greso de la la b o ristaj esp eran tisto ĵ, k aĵ p a sin ta n paskon okazis kongresoj de la la- boristoj en A lk m a ar k a j de L E E N en Am- sterdam . M ultloke okazis k a j an k o ra ŭ oka- z a s kursoj. S-ro Cseh fondis dum la m ilito k u n k elk aj aktivuloj la t.n. U niversalan Ligon, kies prezidon a n ta ŭ nelonge akcep- tis D-ro E. P riv a t. A n k aŭ SAT reaktiviĝis.
N orvegujo. N orvegaĵ esp eran tisto j labo- ris dum la okupado tiel bone kiel eble. L a organo « E s p e ra n to b la d e t» aperis ĝis la fino de 1942 presita, poste m ulto b lig ita kiel bulteno. A ro da sam ideanoĵ viktim iĝis al la nazl-teroro. N un a n k a ŭ N orvega Espe- ra n tls ta Ligo s ta ra s p re ta por denove kun- laborl k u n la tu tm o n d a sam ideanaro. N or- v e g a E speranto-eldonejo e s ta s fo n d ita kun k ap ita lo de pli ol 20.000 kronoj.
Ceteraĵ landoj. E1 Polujo venis diversaj sciigoĵ p ri la Z am enhof-fam ilianoj sed de- fin itiv a certigo p rl la sorto de la gefiloj de la m a jstro ne ekzistas. E1 E stonio rapor-
La Reapero de Heroldo
vekis bonan eŭon ĉe la sam ideanaro tu t- m onda. J a m la n u ra p rospekto p ri la bal- d a ŭ a reapero estis v arm e sa lu tita. E1 la m ultn o m b raj alskriboj, p a rte tre entuzias- m aĵ, ni mencios n u r du el la plej m allongaĵ.
D ana sam ideano skribis : Jen la kotizo 191f6a. Mi saltis pro ĝojo, kia m via <. viza- ĝ o » denove alridis m in de su r m ia skri- botablo. Feliĉon k a j sukceson !
K aĵ fin n a sam ideano sk rib is jen e : L a sveda E speranto-gazeto « L a Espero » (febr.
19^6) rakontas, k e Heroldo baldaŭ ree aperos. Tio sig n ifa s, k e la vivo fariĝos eĉ pli vivinda !
700 abonantoj
antaŭ ia apero de la unua numero.
M ultaj sam ideanoj ne aten d is la aperon de la u n u a num ero sed abonis post ricevo de la n u ra prospekto. E n la u n u a num ero ni publikigis la inform on ke pli ol 500 ge- sam ideanoj el 20 landoĵ ja m m endis k a j an- ta ŭ p a g is sian jarabonon. Sed efektive, k iam ni ricevis la u n u ajn ekzem plerojn de la u nua num ero el la preseĵo, la nom bro de 1’
abonantoj ĵa m estis k re sk in ta al p resk a ŭ 700 el m inim um e 25 landoj, in te r lli 17 Sub- te n a n to ĵ k a j eĉ du P atro n o j.
Antaŭ 26 jaroj.
In te re s a e s ta s kom paro de nia n u n a reek- m arŝo kun n ia u n u a ekm arŝo a n ta ŭ 26 ĵaroj, dek-ses m onatojn p o st la fino de la unua m ondm ilito. A n k aŭ tia m ni unue publiki- gis prospekton. K onsiderante la relative m a la lta jn kostojn tiu te m p a jn en G erm anujo k a j la fa k to n ke tia m ni posedis p ro p ra n presejon, kiu h av is bonan ekziston p e r el- dono de nacilingva ĵu rn alo k a j p er liverado de p resaĵo j al klientoĵ n e e sp e ra n tista ĵ, ni prom esis duonsem ajnan gazeton, se venus m inim um e 800 abonoj, k a j sem ajnan, se venus m inim um e 200. A lvenis centoj da en tu zia sm a ĵ alsk rib o j post la ekspedo de la prospekto sed ni ne atin g is eĉ 200 abon- ojn p o st apero de la u n u a specim ena nu- m ero g ran d fo rm ata , 8-p aĝ a k a j ilu strita.
K aj d aŭ ris p resk a ŭ ĝis la jarfino, a n ta ŭ ol la u n u a milo da abonantoj estis atin g ita . La prospekto estis tia m ekspedita je la 1-a de m arto, la 8-paĝa « sp e c im e n a » num ero aperis sub la titolo « E sp era n to T rium fon- t a » la 14-an de aprilo 1920, efe k tiv a nu- m ero 1 ŭperis (ĵa m n u r 4 -p aĝ a) la 5-an de julio, k a j ekde la 20-a de novem bro 1920 la gazeto fa riĝ is sem ajna, kom ence an- k o raŭ sub la titolo « E sp era n to T rium fon- t a », k a j pli poste sub la ŝa n ĝ ita titolo « He- roldo de E sp era n to », kiu re stis ĝis nun.
Fido neŝokita.
Nun, sim ile kiel en 1920, ni unue eldonis prospekton, k a j la u n u a num ero estis eks-
tiĝ is ke f-ino H elm i D resen estas ek zek u tita dum la m ilito. E n Jugoslavio laŭdire pereis p resk aŭ duono de ia sam ideanoj, p a rte pro la teroro, p a rte pro m ilitagoĵ aŭ kiel parti- zanoj ; sed nun la m ovado restariĝ is. En B ulgarujo n ia afero ŝa jn as ja m vigla deno- ve ; tie ap e ras bele eldonita ilu s trita revuo
« In te rn a c ia K ulturo ». E1 G rekujo atin g is nin k elk aj num eroj de « H elena E sp eran tis- to », n ovdataj. P ri H ungarujo legu la deta- lan artikolon de nia m alnova korespondanto s-ano P. Balkŝ.nyi en ĉi tiu num ero.
Oni ko n sta ta s do, k e la m ilito k a j m ult- ĵara restado sub la boto de V nacisocialista ail faĉista reĝim o ne kapablis detrui nian aferon. E ĉ kie ĝi Sajnis m o rte-tra fita , ĝi reviviĝis. Pruvo k e ĝi ja m ne estas detru- ebla, k a j ke ĝi restados k a j iam ĝisvivos sian grandan triu m fo n : la definitivan ven- kon.
p ed ita en la fino de aprilo. Sed nu n ni, ĵa m a n ta ŭ apero de la u n u a num ero, a tin g is tiu n nom bron de abonantoj, kiu a n ta ŭ 26 ĵa ro ĵ estis a tin g ita n u r en oktobro aŭ novem bro.
P ruvo ke pro nia 2 0 -jara a k u r a ta k a j per- sis ta laborado a n ta ŭ la la s ta m ilito ni a k iris la kŭnfidon de la E sp e ra n tista ro tiu g ra d e ke la se sja ra interrom po pro la m ilito ne suk- cesis fra k a s i ĝin.
Malhelpoj kaj perspektivoj.
B edaŭrinde n u n ni ja m ne disponas p ri p ro p ra presejo, ĉ a r ĝin ni perdis en 1936 sekve de la b ato de 1’ nazi-reĝim o k o n tra ŭ ni, k a j nun la kostoj e s ta s alteg a j. Sekve, ni ne povas nun revi p ri tu ja reefektivigo de se m ajn a ĵu rn alo ; nun ni povas n u r tr e sin- g ard e provi ke iom p o st iom ni re a tin g u la ia m an sta to n de ĉiusem ajna, gran d fo r- m a ta , 8-10 p a ĝ a ĵurnalo.
K aĵ ek z istas a liaĵ m alfacilaĵoj. P ro tio ke en N ederlando an k o ra ŭ ne estis eble ricevi eldonperm eson, ni estis d evigitaj presigi eksterlande. Tio m ulte m alhelpas rap id a n k a j k o re k ta n laboradon. K rom tlo, la pres- ejoj nuntem pe e s ta s su p e rŝu tita j p er laboro, ili em as treeg e p ro k ra sti ĉion. Tial an k a ŭ la u n u a p o stm ilita num ero de H eroldo ne povis a p e ri ja m en m arto, kiel ni origine intencis, sed n u r en la fino de aprilo. Vere, ni prom esis en nia prospekto n u r « baldaŭ- an » aperon de ia u n u a num ero, tio estas j a e la sta esprim o, k a ĵ la sam ideanoĵ ĝene- ra le aten d is pacience ; tam en volonte ni es- tu s p le zu rig in ta ĵ ilin p er pli b ald aŭ a preti- go, sed k o n tra ŭ la cirkonstancoĵ n i estis senpovaĵ.
Duonmonata ankoraŭ en ta nuna jaro.
E k d e julio, kiel anoncite, Heroldo aperos regule, kom ence m onate, poste duonm onate
— ankoraŭ dum la nuna jaro, tu j kiam eble ! — k a j fine denove ĉiusem ajne.
N i dankas.
J e n do, k a r a j gesam ideanoj tutm ondaj, ak c e p tu nian dankon pro v ia fido. Bonvolu konservi al ni tiu n fidon a n k a ŭ en la eston- teco. Vi scias el n ia laborado en la p asin ta tem po ke, kion ni prom esas, tion ni an k a ŭ klopodas laŭ n ia plej bona volo plenum i. K aĵ se m a lg ra ŭ tio okazus m alhelpoj n ean taŭ - viditaj, cirkonstancoj vere nevenkeblaj, ni kredeble posedus an k o ra ŭ la rim edojn por kom pensi vin alim aniere.
LA ABONPREZO DE HEROLDO
e s ta s po r 1946 eg a la al la M A-kotizo por IE L , ku n escepto de B ritujo k a j F ra n - cujo. E n B ritujo la abonprezo esta s 10 Si- lingoj ; en F ra n cu jo ĝi esta s 180 frankoj.
S u b te n a n ta j A bonantoj, t.e. abonantoĵ kiuj p er speciala kotizo volas subteni nian entreprenon, p ag a s sum on egalan al MS- kotizo por IE L (en B ritujo 25 ŝil., en F ra n c u jo 400 fk .).
P atronoj de Heroldo su b ten as per sumo e g a la a l P a tr o n o -k o tlz o por IELi.
Pagm aniero. L aŭ konsento de s-ro Goid- sm ith, la ĝen. se k re tario de IEL, la ĉefde- legitoj povas akcepti la kotizojn por H erol- do, en tiu j landoj kie ne ek zistas alia page- bleco.
Gis la 1-a de m ajo aliĝis la je n a j P a tro n o j:
1. F -ino H. W olff, S. Francisco.
2. H. G. S chatz, Brooklyn.
K rom tiu j ja m nom itaj en la p a sin ta nu- mero, aliĝis an k o ra ŭ la ĵe n aj S ubten an to j:
14. J.R . P fan n er, Segbtvema, S ie rra Leone.
15. Rodolfo Bolla, Milano.
16. D.R. M etzler, F resno, Usono.
17. A .F. Doneis, P h a rr, Texas.
A1 ĉiuj P atro n o ĵ k a j S u btenantoj n i kore dankas.
DENT-SUR-DENTE Spite al malfacilaĵoj
persista laborado en Hungarlando.
L a h u n g a ra j esp eran tisto j laboris ĝis la la s ta m inuto a n ta ŭ la g ra n d a j b ataio j en H ungarujo. A n k o raŭ en septem bro 1944 oni presis en B udapest la la sta n num eron de k v a ro n ja ra « H u n g a ra Heroldo », kiu aperis en sia la s ta tem po n u r ku n g ra n d a j m al- helpoj kvan k am , pro lerteco de la eldonin- to, eĉ ku n m in istra apogo. K aj tu j post la te ru ra sieĝado de B udapest la esperantis- to j denove kom encis la laboron.
E S P E R A N T IS T O — C E FSE K R E T A R IO D E SIN D IK A TA CENTRO.
L a la b o ristaj esp eran tisto j ricevis en la nova domo de la F a k o rg a n iz a K onsilantaro (S in d ik ata C entro), k ies ĉe fsek reta rio fa ri- ĝis L. K ossa, m alnova sam ideano, duĉam - b ra n ejon. Tie oni in stalis klubejeton ku n m a lg ra n d a biblioteko. J a dum la bom bar- dado k a j brulado la plim ulto d a libroj, an- k a ŭ tiu j de L ite ra tu ra Mondo, de eldonejo K okai k tp , estis pereintaj. Oni kom encis re- g u la jn kunvenojn, anoncis kursojn, ap erig is sciigojn en gazetoj, k a ĵ precipe Julio B aghg ofte fa ris p aroladojn p ri la celoj k a j la estonteco de la movado. E n la Iaborista so- cieto oni anoncis su p e ra jn kursojn, k a j la societo eldonis fine de 1945 k a j en m a rto 1946 m u ltobligitan g azeton « Inform ilo ».
E SP ER A N TO -A M IK EM A G RUPO E L PA R L A M E N T A N O J K A J JU R N A L IS - TOJ.
A n k aŭ H u n g arla n d a E speranto-S ocieto sub prezido de p a rla m e n ta konsilanto P rof.
L. K okĉng kunvokis sian kom itaton, kies m em broĵ g ra n d p a rte re stis vivantaj. Li fa- ris d u ta g a n k u rson po r k elk aj ĵu rn allsto j.
Li kunvokis en la p arla m en to E sp era n to - am ikem an grupon el novaj p arla m en tan o j k a j ĵu rn alisto j, por p rip aro li k reon de le- ĝo p ri in stru o de E speranto. P li fru a kom u- n a peto de la societoj rezultigis n u r ĉefdi- re k to ra n perm eson p ri m ezlerneja in stru - ado de E sp era n to dum liberaj horoj.
P E R S IS T A J K LOPO DO J MALGRAŬ MAL- H E LP O J.
D um aŭ tu n o fondiĝis E sp era n to -fak o en la sindikato de pedagogoj, kie oni ricevis kunvenejon k a j regule kunvenis, ĝ is la m al- varm o fariĝ is tro gran d a. M alnova pioniro A dalb ert S a s (S chuller) fa ris sukcesan pro- pagandon precipe p er m urafiŝoj, m urgazetoj en B uda k a j ĉe sindikato de pubiikaj ofi- cistoj k a j laboristoj. E n k elk aj a n ta ŭ u rb a j fab rik o j okazis propagando k a j kursoj.
H E S anoncis aŭ tu n e en dek lokoj sam - tem pe k u rso jn por pedagogoj por ricevi in stru isto jn , a n k a ŭ la ĉefu rb a vespera kui- tu rc e n tro anoncls p er stra ta fiŝo j in te r aliaĵ lingvoĵ E sp eran to -k u rso n ; sed sukcesis n u r unu kurso de Prof. D -ro Erdey. M algrand- ajn k u rso jn kom encis, precipe ĉe d em o k ra ta junularo, L. T arkdng (T otsche). L a nesu- fiĉa n u trado, k re s k a n ta prezaltiĝo, nesufi- ĉaj salajro j, vesp era m allum o k a j hejtm an-
k o k a ŭ z l a k e n u r n i a l g r a n d a lntereso mon- triĝ is tiel por ku rso j kiel por E speranto-la- boro.
E n B udapest la sociaidem okrata jun u laro dum som era landa kongreso akceptis, pro n e p re p a rita dlskuto p ri la temo, k o n traŭ - E sp e ra n ta n rezolucion. Sed a lia ju n u la ra societo (la S endependa Ju n u la ro ) en febru- aro n u n ja ra kom encis kurson.
Okaze de L an d aj P ro te s ta n ta j T agoj estis ano n cita en ties pro g ram o kunveno de K ris- ta n a E speranto-L igo, kiu okazis tre modes- te en YMCA-domo !a 29-an de oktobro 1945.
Tion sekvis m o n a taj kunvenoj en eklezia domo k a j g az etartik o lo j en ekleziaj revuoj.
A nkaŭ H u n g arla n d a E sp e ra n tista Fede- racio kunvenis foje, sed p lu a laboro ĝis nun
K a le jd o s k o p o
13-a Nederlanda Esperanto-Kongreso Amsterdam 1946.
Ses jaroj — nur momento de la eterneco ; sed kiom ili povas signifi en la vivo de homo, precipe se tiu tempo estis plenigita de milito, per- sekutoj, teroro, suferoj kaj malsato ! Kaj esti ses longajn jarojn sen kon- takto kun samideanoj, kaŝi sian ide- alon, ne povi paroli, ne aŭdi ia karan tingvon, ne ricevi kaj sendi korespon- dajojn, ne viziti kongresojn, povas por esperantisto esti eĉ pti granda sufero ot manko de pano, ol korpaj doloroj.
Kaj jen subite malfermiĝas ta por- do al ia ŝtosita paradizo, reekŝprucas ta fonto, etendas sin amikaj manoj, denove aŭdiĝas ta karaj sonoj, dot- ĉaj kaj fortaj, de nia Esperanto. Kia ĝojo ! Kia korptezuro ! Kvazaŭ post longa peniga migrado tra dezerto fi- ne ni enirus ta benitan tandon.
Tia estis nia sperto en Amsterdam, okaze de la unua postmilita kongre- so de 1’ nederlanda ĝenerala Esperan- to-asocio « La Estonto Estas Nia ».
Esperanto parotata.
Jes, m iaj legantoj, en A m sterdam oni e fe k tiv e parolis Esperanton. GI sonis dolĉe, fo rte k a j elegante en la saionoj k a j su r la stra to j. N ur la oficlalaj delegitoĵ de la sekcioj parolis en la oficialaj kunsidoj, kva- zaŭ ili e stu s solaj, in te r si, iliaĵ voĉoj sonis m alforte, p resk a ŭ nekom preneble, — k a j ta m en ili sa tm a n ĝ is dum tu ta jaro, k a j ta m en ja m e s ta s reperm esite paroli k u raĝ e
k a j fo rte an k a ŭ en N ederlando. L a seĝoj p rotestis, sed tio ne helpis. Do, pli laŭte, pli fo rte k a j pli kom preneble en la venonta ja ro !
Sonorilo kiu evitis esti fandita.
L a alv etu ro sa b ato n posttagm eze : P e r aŭtobuso p re te r la G randa P reĝejo en la rezidenca urbo H ago — ĵu s oni estas o k u p ita reen tu rig i sonorilegon pli ol viral- tan, kiun la okupintoĵ volis forkonduki por fa ri kanonon el ĝi, sed la ru za j nederlan- danoĵ sciis savi ĝin, kiel m u lta jn sim iluloĵn.
Cu m o rg aŭ ĝi ree pendos su r sia a lta loko kaj, ia unuan fojon post jaro ĵ, denove anon- cos la P askofeston ?
Veturo preter « devizoj ».
P oste p er vagonaro p re te r la florkam poj, la m irige belaj florkam poĵ de N ederlando, kies p roduktoj — la florbulboj — dum la a n ta ŭ la s ta v intro devis, kiel m anĝaĵo, servi por eviti ke la popolo m alsatm o rtu . Tiujn florkam pojn nom as n ederlandaj ekonom iis- to ĵ nun siaj « devizoĵ ». Car, kiom a jn riĉa la lando estis a n ta ŭ la milito, la okupintoĵ fa ris ĝin m alriĉa, k a j nun ĝ i bezonegas devizojn sam e kiel aliaj, k a j la florbulboĵ form as g ra n d a n k o n sistaĵo n en la nederlan- da eksporto.
La koro de Nederiando.
A m sterd am — an k o ra ŭ la viva k a j vigla ĉefurbo de la lando, plena de ln tim aĵ belaĵoj k a j de ĉarm o, kun sia j trid e k kanaloj, 350 pontoj, pli ol 4000 a n tik v a ĵ k o n stru ajo j k aj m onum entoj, k u n sia ĵ preĝejoj, du universi- ta to j, 70 muzeoj, koncertejoj, te a tro ĵ, k af- ejoj, bankoj, m agazenoj ; A m sterd am — Venecio de 1’ Nordo, la koro de N ederlan- do, ŝ a ta ta k a ĵ a m a ta de ĉiu k iu unufoĵe ĝin ekkonis. 61 restis, kiel urbo, relative n e tu ŝita de la m ilito. L a centro de R otter- dam e s ta s d etru ita, en H ago pli ol 8000
loĝejoj estas ru in ig itaĵ, sed A m sterdam s ta ra s kiel an taŭ e ; la lo ĝ a n taro m em m al- k o n stru is iujn dom ojn por uzi la m a terla - lon por h ejti dum la a n ta ŭ p a sin ta vintro, sed tiu j domoj ja m ne estis n ovdataj, k a j oni p re sk a ŭ ne rim a rk a s ilian foreston.
Cu U.K. en Amsterdam ?
Cu ne A m sterdam ricevis, okaze de re- ferendum o o rg an iz ita de IE L en 1939, la plej m u ltaj voĉojn por e sti e lek to ta kiel loko de iu U niversala K ongreso estonta, an- ta ŭ Oslo, Kopenhago, Dublino k a j ce te ra ĵ ? L a U .K .-anoĵ certe b aldaŭ enam iĝus je
« ŝ i », reĝino de 1’ urboj nederlandaj. Cu tio ne povus esti en 1950 ? Cu oni ne povus unufoje ĉe tiu okazo a ra n ĝ i tu te g ran d a n kongreson, vere universalan, en kiu p arto - p ren u s ne n u r la « n e ŭ tra la » (ĝeneraie-or- g a n iz ita ) E sp e ra n tista ro sed a n k a ŭ la la- boristoj, katolikoj, k rista n o j, fram asonoj, skoltoj k tp. ? Cu ni ne povus unu fojon kon k eri la urbon k v azaŭ tu te por ni, kiel en Ĉi tiu j p a s k a j ta g o j okazis ke ĝi estis kon- k e rita de dekm ilo d a « m ig ro b ird o j» k a j a lia g eju n u laro kun m ultcentoj d a flagoj k a j sta n d ard o j ? Kion vi diros p ri tio : dek mil verdsteluloj k a j mil flirta n ta j v erdaj sta n d ard o j en A m sterdam ! ? Ou via espe- r a n tis ta koro ne e k sa ita s ĵe la penso pri tia festeg o ? Cu ni fa ru ? K aj k ia l ne ?
La LEEN-kongreso.
Sed kion ra k o n ti pri la L E E N -k o n g reso ? Mi ne fa ris eĉ unu noton. 61 bonege sukcesis
— en la m odesta k ad ro kiu estis al ĝi aldev- ig ita de la cirkonstancoj.
A lveninte, oni ricevis la necesajn p aperojn k a ĵ inform ojn en k o n stru aĵo tu ĵ ĉe la Ĉefa stacio. P o ste oni iris al la hotelo, jes a ŭ ne p a rto p re n is en prom enado t r a m alnovaj k v a rta lo j ; vespere la k u tim a I.V. (« in te r- k o n a tiĝ a v e s p e ro ») ku n prelegoĵ, k an to ĵ, film oj p ri la k o n stru ad o de ia E sp eran to - m onum ento su r insulo Tekselo k a j pri pas- In taj kongresoj, k a ĵ k u n « peto iaj voĉoj e te ra j ». D im anĉon okazis oficialaĵ kunsidoj
t ... ■
a n ta ŭ - k aj posttagm eze, k u n sim pla sed am pleksa kom una ta g m an ĝ o intere. Vespe- re la tra d ic ia « E sp era n to -k a b aret-rev u o », ĉi-foje sub la titolo « K alejdoskopo », kun dancoj, solkantoj, denove filmo, te a tra ĵe to j (p a rto p re n a n ta j knabinoj k a ĵ knaboj bone- ge prezentis, k a ĵ flue parolis, nian lingvon), sed « la najlon ĉiam denove tra fis su r la kapon » s-ro K alm a, kiel an k a ŭ ja m trad i- cia k o n g resa konferencisto. P oste balo...
Oscedanta haveno.
Lundon a n taŭ ta g m e ze rondveturo per du eleg a n taj m otorŝipetoj t r a la k analoĵ k a j la haveno « H et I J », kiu ŝa jn a s oscedi pro forlasiteco k a j enuo. M ultloke la ruinoĵ de 1’ pli fru a j arg an o j, kiel fa lig ita j m onstroj praepokaj, e s ta s m u ta akuzo k o n tra ŭ sen- senca detruo fa re de b ru ta potenco. P lu ra j Ŝipoj rip a ra ta j ĉe la dokoj. U nu g ra n d a n Ŝipon oni esta s a lik o n stru a n ta : en ĝia m al- a n ta ŭ a p a rto ĝi havos la rĝ a n pordegon, t r a kiu estos eble entreni la k ad a v ro jn de kap- tita j balenoj, ĉ a r ĉi tiu ŝipo estas uzota por la balenĉasado.
P o sttag m eze vizito al la H inda Muzeo, kun dolĉaj gam elang- k a j krontjong-kon- certoj k a j o riginalaj hindaj dancoj tre im- presaj.
Oni povas ree vojaĝi.
A n k o raŭ unu fojon al la hoteio por prenl la valizeton k a j p ag i la fa k tu ro n — ĝ i esta s relative m a lalta. E s ta s m irige ke oni rice- v as denove tu te k o n te n tig a jn m atenm an- ĝoĵn, eĉ senkupone ; je n kio tro v iĝ is su r m la tab lo : k ru ĉe to j d a teo k a ĵ d a v arm e g a akvo, krem o, sukero, tr i tra n ĉ a ĵo j d a pano, du bulkoj, du globetoj d a butero, g ran d a tra n ĉ a ĵo d a from aĝo, k a j m arm elado. E s- tis bona hotelo, m i h av is bonan ĉam bron, k a j ĉio ko stls por du noktoj, inkluzive de la m aten m an ĝ o j k a j servado, 10.50 gld. Oni povas ree vojaĝi.
L a v enonta kongreso de L E E N okazos je P ask o 1947 en H ago. 6 is ... !
TECJO.
25 Majo 1946_____________________________________ ________ Heroldo de Esperanto N-ro 2 (1051) pago 3
VERDA VIZITO ĈE VERDA FAM ILIO .
Dum semajnfino en la komenco de aprilo, kiun mi pasigis en mi i.a. la domon de nia samideanino, a-ino Smidova, ka,
familio flue parolas nian lingvon (skribas al m s-ro
(sur la bildomeze) kaj Siaj du Ĉarmaj filtno) Aleksandra (dekstre) kaj Lilio (mal dekstre)eM as entuziasmaj esperantistinoj,
pondadon esperantlingvan ; krome ili instruas ntan Ungvon oI.
kaj propagandas ĉiam, kaj ilia domo farijfisvere la Esperanto-domo. Ceter> * ™tas la unua esoerantista familio en Egiptujo. Imittnda ekzem plo! Sur la bildo staras majoro Fiedoroviĉ (maldekstre) kaj D-ro Migalli ^ ' ^ F i Ĵ d o f ^ i ĉ bone la francan, anglan, italan, germanan kajaraban k a ,la pola ma^ o ro ^ aorovU>’
kiu scias la polan kaj rusan, povas interkompreniĝt nur pere de Esperanto.
ne aukcesis. La tuta havaĵo de la federacio perdiĝis, sed Prof. J. Mihalik komencis kel- kajn kursojn eksterurbe.
HESL havis jugoslavan gaston V. Dimit- rov, partizanon kaj nun membron de la danuba ruĝa militŝiparo. Li parolis pri la movado en Jugoslavio.
EKSTER LA ĈEFURBO.
En pasinta somero kelkaj sudhungaraj urboj (Bĉkĉscsaba, Gyula, Hĉdmezovasŭr- hely, Oroshaza) aranĝis kursojn. En Gyula oni eldonas de post januaro dulingvan ga- zeteton « Sudhungarlanda Stelo », kiu laŭ- eble raportas pri la tutlanda movado. En tiu urbo HES jam havas gruphejmon. Oni projektas tie aranĝi landan Esperanto-kon- greson. E1 la du unuaj numeroj de « Sud- hungarlanda Stelo» ni ekscias ke vigle laboras la ĉefkunlaborantoj D-ro E. Bazsĉ kaj D. Sztaniszlŭv. En Bekes E. Kadar pa- rolis en la Kristana Junulara Societo, kie komenciĝis kurso. En Gyula kurso ĉe la demokrata junularo. En urbo Pecs la sin- dikatoj aranĝis kursojn, unu en la univer- sitato. Kursoj komenciĝis en urboj Ceglĉd (demokrata junularo), Mezobereng, kie A.
Abonyi parolis en tri politikaj partiokun- venejoj. Laboristaj grupoj laboras en Kis- pest kaj Ujpest. Vivsignoj venis el naŭ aliaj lokoj. En Budapesta antaŭurbo Csepel fon- diĝis laborista grupo kun hejmo en Komu- nista Domo.
CE LA POLICO.
La dua numero de « Sudhungarlanda Ste- lo » ĉefloke salutas vicmarŝalon Lŭszlĉ S6- lyom, polican ĉefkapitanon de Budapest, kiu kompreneme helpis ke en kadro de la Bu- dapesta Polica Societo (sindikato), kies prezidanto estas polica subkolonelo D-ro V. T6th, fondiĝis Esperanta sekcio, kies prezldanto estas polica subkolonelo J. Me- gadja kaj sekretario J. Baghy kiu fariĝis polica kapitano. Ili aranĝis belan « murga- zeton » en la ĉefpoliceĵo kaj organizas kur- sojn, unu jam okazas kun 25 partoprenan- toj.
KLOPODOJ CE RADIO.
Jam en somero pasintjara oni komencis alvoki la radio-stacion por denove doni Es- peranto-sciigojn. Diversaj societoĵ interve- nis, kaj oni petas precipe la eksterlandajn amikoĵn ke ili amase petu disaŭdigon de esperantlingvaj informoj. (Adreso : Buda- pest VIII, Sŭndor-u. 7.)
ONI PETAS SAMIDEANAN HELPON.
Oni parolas ankaŭ pri tio ke Universala Kongreso okazu en 1949 aŭ 1950 en Buda- pest. La laboremo do ne mankas, sed la vivzorgoj estas grandaĵ. La senvaloriĝo de ia hungara mono ne permesas vivsubtenon el la salajroj, do abono de eksterlandaj ga-
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * verdulaj vortoj
•D-ro L. L. Zamenhof :
Malbenita, milfoje malbenita estu la in- tergenta malamo !
(Kongresparolado Genevo, 1906.) Longe daŭros ankoraŭ malluma nokto sur ia tero, sed ne eterne ĝi daŭros. Venos iam la tago, kiam la homoj ĉesos esti lupoj unuj kontraŭ aliaj.
(Parolado Guildhall, 1907.) Atanas D. Atanasov :
i Jes, la milito estis la vintro de la movado, sed mi pensis prl la printempo, kiu nepre devis veni post ĝi. Kaj en tiu vintro ĝermis novaj fortoj, preparis sin la nova epoko, kiam denove ĉio reekverdiĝos, floros kaĵ donos fruktojn...
(«Rememoroj de Esperantisto », p. 84.) D-ro J. Kreutzer :
Venis do la tempo de 1’ semado, la kam- Po estas p retig ita; la plej nobla semaĵo atendas ĉiujn, kiuj estas vokitaĵ kiel se- mantoj en la, kampo de la homaro. Pri la oferoj kaĵ seniluziiĝoj, kiuj ofte atendas la semanton, forgesigu la konsola, fidiga cer- teco, ke ĉi tiu semado estas vera kultur- laboro je la beno por la individuo, por po- polo kaj komuneco de popoloĵ.
(« Esperanto ein Kulturgut », p. 103.)
zetoj kaj mendo de libroj estas nun neeblaĵ.
Alilandaj amikoj devus organizi pagon de abonoj kaj de kotizoj (al IEL, SAT ktp.) por siaj hungaraj samideanoĵ kaj eble eĉ organizi la sendadon de helppakaĵoj kun nutraĵoj (jam nun estas sendataj tiaj pa- kaĵoj al Hungarujo, el Ameriko, Svislando, Svedujo, Danlando, Britujo ktp.) al la kon- ataj adresoj aŭ al la Esperanto-societoj, por ke ili disdonu ilin al plejsuferantoj, kie man- kas patro aŭ estas malgrandaj infanoj, mal- sanuloj ktp.
A D RESO J:
HESL (laborista), Budapest VIII, Fiumei- ut 4.
HES, Prof. L. Kokĉng, Budapest VI, Csen- geri-u. 62.
Sudhungara Stelo, Oyula, Durer-nyomda.
KELI, Budapest V, Pozsonyi-ut 58.
P. Balkŭnyi, Budapest 507.
D-ro K. de Kalocsap, Budapest VIII, Maria str. Sl,-IV-2.
Polica Esperanto-Sekcio, Budapest V, Nŭ- dor-u 16-1-116.
P.B.
Sveda vizo por Esperantisto perradie.
Svedujo nun estas vizitata de ĉeha gasto, prelegisto kaj propagandisto Josef Vitek, kiu laŭ invito de Sveda Esperanto-Federa- cio prelegas en nia lando pri sia hejmlando laŭ komisio de ĉeHa ministerio. Car la per- poŝtaj komunikoj estas malrapidaj, oni pe- tis per la Praga radio svedan vizon por la vojaĝonto. Li ricevis sian vizon kaj atin- gis Stokholmon per fluginaŝino. Nun li ve- turadas de loko al loko, parolante pri sia lando. Li estas tre ŝatata persono.
ADIL.
La lando de I' Faraonoj verdiĝas.
En Aleksandrio tre bone marŝas nia mo- vado. S-ro Cather, klu antaŭe troviĝis en Port Said, estas nun en Aleksandrio kaj multe helpas la movadon tie, kaĵ pasintan jaron li gvidis kurson por ĵugoslavaj
mar-
istoĵ. — En Kajro post anoncado en lokaj ĵurnaloj komenciĝis nova kurso Ĉe la ejo de la nacia YWCA, virina klubo, kiun vizi- tas pr. 20 personoj ; la kurson komencis angla samideano Ockey laŭ rekta metodo.— En Kafr el Zayat
la
IEL-delegito Atalla Hanna gvidas kurson kun bona sukceso. — En la lastaĵ semajnoj forlasis Egiptuĵon preskaŭ ĉiuj anglaj samideanoj kiuj labo- ris en la angla armeo. Illa ĉeesto donis al la movado grandan puŝon. La egiptaj es- perantistoj tutkore dankas pro Ilia kunla- boro.Esperanton en germanajn lernejojn I
« The Stars and Stripes », germana eldo- no anglalingva de neoficiala ĵurnalo de la usona armeo en Eŭropo, 10.4.1946, enhavls raporton pri la aĝado de Esperanto-grupo en Frankfurt. Esperantistoj petis la alian- cajn potencojn helpi enkonduki Esperanton en germanajn lernejojn « por oleumi la maŝinaron de ekonomia kaj politika unu- eco ». Esperantistoj el Frankfurt kaj el la ŝtato Gross-Hessen (Granda Heslando) re- komendis al Truman, Stalin, Attlee kaj Gouin, ke ili kreu komunan komisionon por helpi al germanaj esperantistoj kaj eduki- stoj aranĝi aliajn faciligojn. « Esperanto igus neebla, ke unu grupo aŭ nacio estu dominanta povo super aliaj. La kaŭzoj de malfido, envio, ĵaluzo kaj malamo malape- rus. Ni scias, ke ne ekzistas pli efika rimedo Ĉemane por la kompleta kaj daŭra elradiki- go de la faŝista ideologio. »
E. E. Y.
Oni petas informojn.
En Neustadt in Holstein (apud Lŭbeck, Germanujo) mortis la 15.5.1945 en angla hospitalo, ĉambro 73, Haus 9, Landeskran- kenhaus der Provinz Schleswig-Holstein, Albert Massonat, 24-jara. La gepatroj pe- tas informojn, ĉu oni cindrigis aŭ ĉu oni enterigis lin, kaj kie ? Skribu al s-ro Paul Bernard, 63 rue Droite, Sisteron (B.A.), Francujo.
D-ro A. Mildumrf :
THOMAS MANN
Kiel longa vojaĝo de la fruaj tagoj de Thomas Mann (« Buddenbrooks » 1901) kaj la « Reflektoj de nepoliti- ka viro » (1918) al la Thomas Mann de niaj tagoj ! Lia evoluo koncerne politikon estis tre malrapida. Ĝi ven- igis lin, de la pesimismaj kaj tre kon- traŭburĝaj tendencoj ĉe la turniĝo de la jarcento, tra liaj ardaj naciaj teŭtonaj sentoj dum la Granda Milito (1914-1918), al la verdirema defendo de la Weimar’a demokratio kontraŭ la kresko de la nacisocialista movado, kaj fine kondukis lin al la neado de nacisocialismo favore por « nova ideo de mondkomuneco kaj limigo de na- ciaj suverenecoj kaj aŭtonomioj ». La famo de Th. Mann estis atingita unue per lia granda romano « Budden- brooks », kiun li komencis skribi es- tante 23-jara. ĉirkaŭ miliono da ek- zempleroj estis venditaj en la antaŭ- Hitlera Germanujo.
Tiam Th. Mann fariĝis gvidanta li- teratura figuro en germanaj rondoj.
Kiel la plej multaj germanaj verkis- toj, sciencistoj kaj artistoj, li evitis la politikan areon. Neinteresita, skep- tikema, li estis speciale skeptika kon- traŭ la amasoj informitaj pri helenaj ideoj kiaj ilin predikis la kreinto de 1’ «superhomo», la filozofo Nietzsche.
N ur la hombuĉado, kiu ekfuriozis en 1914, delogis Mann de lia ebura turo.
Veninte malsupren sur la teron, li trompis sin per intermikso de sen- kompataj ambicioj de prusa imperial- ismo kun la granda germana spirita tradicio de 1’ filozofoj, poetoj kaj mu- zikistoj.
La unua granda ŝanĝo en la kredo de Mann okazis post la malvenko de Germanujo kaj la revivigo de la ger- mana naciismo. Kiam li vidis la form- adon de tiu naciismo per uzo de bruta forto, ofte murdo, anstataŭ de argu- mento, por kontraŭbatali la politik- ajn kontraŭulojn : liberalulojn kaj katolikojn, socialistojn kaj komunist- ojn, Mann kuraĝe malsupreniĝis en la politikan arenon. Kiel la rekonita plej granda tiutempe germana aŭto- ro, li alparolis la germanan nacion, kaj precipe ĝian junularon en 1923.
Li asertis : « Milito estas mensogo, kaj ĉiuj ĝiaj agoj estas mensogoj ! » kaj li parolis favore por la demokra- ta Weimar’a respubiiko kontraŭ la minacanta eksplodo de barbarismo, kiu — li kredis — endanĝerigos unue Germanujon kaj poste la tutan mon- don.
Kiel artisto Mann pritraktis la problemojn de intelekta postmilita Eŭropo en sia granda libro : « La magia monto », kiu finiĝas ne per la nigra filozofia agordo de liaj fruaj verkoj, sed per la esprimo de espero por la estonteco. Rekonita nun tra la tuta mondo kiel granda verkisto, Mann ricevis Ia Nobel-premion por literaturo pro sia romano « Budden- brooks » en 1929. La konsiderindan monon de ĉi tiu premio li uzis por vojaĝo al Egiptujo kaj Palestino por fari esplorlaborojn por sia nova li- bro. Kelkajn jarojn pli frue, kiam li relegis la rakonton pri Jozefo en sia pramalnova biblio, ekfulmis penso en lia menso : li pensis, ke estus fas- cine rakonti la antikvan historion en modema lingvo, apliki science-histo- rian esploradon, la modemajn me- todojn de psikologia trapenetro por klarigi la bibliajn karakterojn, fari ilin kvazaŭ vivantaj kaj kompreneblaj
en nia moderaa epoko.
Malgraŭ la enprofundiĝo en la granda tasko de skribado pri « Joze- fo kaj liaj fratoj », Mann trovis la tempon por kontraŭbatali nacisoci- alismon, kompromitante la malbon- aĵojn de diktatoreco en sia simbola rakonto pri « Mario kaj la magiisto»
(1930). En la sama jaro aperis lia
« Apelacio al la pmdento », unue le- gita en la Beethoven-salono en Ber- lino. Malgraŭ la hurlanta protesto de junaj, nacisocialistaj batalaĉem- uloj dise troviĝantaj ĉie tra la tuta halo, Mann alvokis la germanan mez- klason iri kune kun la Socialista Par- tio, por savi sin mem, Germanujon kaj la mondon de la minacanta ka- tastrofo. Sed liaj avertoj restis nea- tentitaj. La germana mezklaso sim- patiis kun Hitler.
(Finota)
M A J O 1940 (Rememoro.) Milda tago maja ;
E1 kupolo blua saltas ora ĝojo ; Rlvereto plaĉe plaŭdas ĉe la vojo, Kamarado gaja.
Papili’ brilvesta
Flirtas, flor’ vivanta, ĉirkaŭ florpetaloj, Dolĉan frandon suĉas el mielpokaloj Por bankedo festa.
E1 la sulko verda
Kun triumfa trilo sin alaŭd’ eksvingas, Kien ĝin apenaŭ la rigard’ atingas Sub plafon’ sinperda.
* Ke dum tia tago
La milita monstro tra la mondo muĝas, Hom’ kruele sian propran fraton buĉas, Cu eblas imago 7
T.J.
Teodoro Sturĝon :
La Atoma Monuraento
Grenfel, la nukleo-fizikisto, kredis ke, se li kreus, per atoma bombo, gig- antan radio-aktivan krateron en uso- na dezerto, ĝi starus kiel averto al la mondo dum jarmiloj venontaj. Ke tia terura, daŭranta memorajo pri la potencego de la A-bombo agus kiel brido sur la brakojn de besthomoj. Ke ili ne riskus ĵeti tian detruegan dia- blaĵon sur la mondon.
Li eksplodigis sian superbombon sekrete.
Ĉi-jenaj aferoj sekvis :
La nacio histeriiĝis. Nenio povis esti konfirmata. Estis pli simple anonci : Ni estas atakataj ! Tiam la registaro konsentis, ĉar tiamaniere certaj registaranoj povus komandi nekutimajn povojn.
Kaj do la Unua Atoma Milito ko- menciĝis.
Kaj la Dua.
Post tio ne okazis pluaj atomaj mi- litoj. La Milito de la ŝanĝitoj estis barbara afero, kaj la biologiaj mons- troj venkis la ĉifonan restaĵon de homaro, nun plejparte sterila, ĉar la radio-aktive influitaj kvazaŭhomoj estis tre potencaj.
Tiam la ŝanĝitoj formortis, ĉar ili estis fremdaj al la naturo.
Restis kelke da h o m o j--- sed la ratoj multobliĝis fantazie kaj mor- tigis ilin.
Kaj skurĝis la Teron tri plagoj.
Post tio vagadis sur la vizaĝo de la mondo duonklinitaj, senvestaj ho- maĉoj, kies heredo radikis de Ĥomo Scianta ; sed ĉi tiuj estaĵoj estis timi- geblaj kiel individuoj liaj kiel raso, do ili ne kapablis progresi. Ili tute ne estis homaj.
La Kavego (kiu restis tie kie iam eksplodis la superbombo) en la jaro 5000 estis malmulte Ĝanĝiĝinta. An- koraŭ ĝi estis kolera memorigaĵo pri la misuzo de granda povo ; kaj, pro ĝi, organizita milito estis forgesitaĵo.
Pro la revo de homamanta Grenfel la mondo estis libera de la senutilaj fumo kaj malpuraĵo de industrio. La kriego kaj krakado de bomboj kaj la dormiga batado de m arŝantaj piedoj neniam aŭdiĝis ; kaj finfine la Tero sentis pacon.
Iri apud la Kavego kaŭzis malrapi- dan sed nepran morton, kaj ĉiu vivan- taĵo sentis respekton kaj timon pro ĝi. Ruĝe ĝi trembrilis nokte, kaj aŭ- reolo ĉirkaŭis ĝin. Dezerta regiono etendiĝis for de ĝi, preter la horizon- ton ; kaj ĉirkaŭ la Kavego helis fan- toma lumo.
Nenio vivis tie. Nenio povus.
Pro tia milita monumento, paco estis deviga. La planedo neniam povis forgesi la teruregon, kiun milito povus
senkatenigi.
Nobla revo ; ironia realo !
Tradukis FOĴAK, Hollywood.
RIDO S A N IS A S ŬUSTE TIAL !
— Kial vt nomas tluĵn bastardajn bestaĉ- ojn ĉarmulinoj I Ja nek ĉevaloĵ nek azenoj ili estas.
— Guste tial, Car... mulinoj tli estas.
FANFARONULOJ.
KARLO : Mia onklo havas papagon ktu perfekte parolas angle, france, nederlande kaĵ germane.
PETRO : Ho, tio estas nenio. Mi havas onklon kiu havas orfiŝon kiu perfekte st- lentas en ĉ i u J mondlingvoj, inkluzive de la ĉtna, latina, Volapŭk, Esperanto, Ido,
Occidental, Basic kaj IALA III.
