Cena zł 30,—
Rok III Poznań, dnia 21 czerwca 1947 Nr 25
T R E Ś Ć : K a lk u la c ja a księgow ość. —- K a ry za naruszer.ie prze pisów ce ln y c h (str. 248). — R e jestra cja p o ja z d ó w m e ch an icznych oraz zgłoszenia p o z w o le ń na p ro w a dzen ie p o ja z d ó w (str. 249). — W y ja ś n ie n ia w spraw ach p ra w n y c h (str. 250). — W y ja ś n ie n ia w spraw ach ubezpieczeń spo
łe c z n y c h (str. 251). —- R eklam a skuteczna (str. 252). — Jeszcze w s p ra w ie re je s tra c ji prze d
s ię b io rs tw (str. 253). —• K o n fe re n c ja gospodarcza sektora p ry w a tn e g o (str. 255). — K o m u n i
k a ty (str. 255). •— K a rto te ka .
K a lk u la c ja a księg o w o ść
Do w a ż n y c h zadań o c h a ra k te rz e o g ó ln o -p a ń - s tw o w y m z a lic z y ć n a le ż y w k a ż d y m p a ń s tw ie p o z io m i ro z w ó j ż y c ia gospodarczego.
Po d w u le tn im o k re sie o d b u d o w y ż y c ia gospo
darczego naszego k r a ju s tw ie r d z iły c z y n n ik i rz ą dzące w naszym p a ń s tw ie fa k t, że okre s sześcio
le tn ie j o k u p a c ji p o z o s ta w ił po sobie m e to d y ta k ie g o p o stę p o w a n ia , k tó re n iezgod ne są z d z ia ła ln o ś c ią lo ja ln e g o o b y w a te la .
U c h w a lo n e o s ta tn io u s ta w y , p o w o ła n ie k o m i
s ji s p e c ja ln y c h z u d z ia łe m c z y n n ik a społecznego, m a ją się p rz y c z y n ić do u z d ro w ie n ia naszego ż y c ia gospodarczego.
Z naszego p u n k tu ro z w a ż a n ia s p ra w y m ó w ić m ożna o d w ó c h kla s a c h o b y w a te li z w ią z a n y c h z ż y c ie m gospod arczym . P ierw sza klasa, to o b y w a te le lo ja ln ie p o jm u ją c i swe o b o w ią z k i, c z y to z ty t u łu z a jm o w a n e g o s ta n o w iska , czy też z ty tu łu p o s ia d a n ia w ła sn e g o w a rs z ta tu p ra c y , tj. p rz e d s ię b io rs tw a . D ru g a klasa, to o b y w a te le n ie lo ja ln i, k tó r z y n ie w y p e łn ia ją s w y c h z o b o w ią za ń w obec Państw a.
T y tu ł n in ie js z e g o a r ty k u łu w s k a z u je , że n a szym g łó w n y m p u n k te m z a in te re s o w a n ia je s t p rz e d s ię b io rs tw o , w k tó r y m ze w z g lę d ó w nam z n a n y c h .s te r d z ie rż y w ła ś c ic ie l lu b k ie ro w n ic tw o . Z a g a d n ie n ie cen, u w id a c z n ia n ie o b ro tó w , u ja w n ia n ie rz e c z y w iś c ie p o s ia d a n y c h k a p ita łó w , to sp ra w y , k tó re zawsze będą p rz e d m io te m z a in te re sow ań w ła d z ja k i społeczeństw a.
W k a ż d y m p rz e d s ię b io rs tw ie , w k tó r y m zam ie
rza się p rz e p ro w a d z ić k o n tro lę d z ia ła ln o ś c i i w y k a z y w a n y c h w y n ik ó w zw ra ca się na p ie rw s z y m m ie js c u u w a g ę na ra c h u n k o w o ś ć , w k tó r e j k a lk u la c ja i k s ię g o w o ść d a je n a jo b fits z y m a te ria ł ana
lity c z n y . N a o d c in k u k s ię g o w o ś c i p o s u n ę liś m y się ju ż ta k daleko, że p ra w ie każde p rz e d s ię b io r
stw o p ro w a d z i o d p o w ie d n ie k s ię g i, w k tó r y c h u w id a c z n ia s w o ją d zia ła ln o ść. N ie s te ty w ie lu
p rz e d s ię b io rc ó w zap o m n ia ło , że ks ię g o w o ś ć sama n ie w y s ta rc z a . W n a jm n ie js z y m ch o c ia ż b y p rz e d s ię b io rs tw ie tru d n o w y o b ra z ić sobie sp raw ne d z ia ła n ie a p a ra tu a d m in is tra c y n e g o i rządzącego bez p o w ią z a n ia k s ię g o w o ś c i z k a lk u la c ją . Co p ra w d a p o w ie na m n ie je d e n , że p rz y w y k o n y w a n iu ta k ic h czy in n y c h zleceń k a lk u la c ji się n ie p o m ija ,
— za p o m in a m y je d n a k o je j p o w ią z a n iu z k s ię gow ością.
T o w za je m n e u zg o d n ie n ie lic z b k s ię g o w y c h , tj.
rz e c z y w is ty c h w y n ik ó w z lic z b a m i p rz e w id y w a n y m i w k a lk u la c ji p o c z ą tk o w e j m a t y lk o w ó w czas m iejsce, je ż e li w ściśle o k re ś lo n y c h te rm i
n a ch p rze p ro w a d za ć b ę d zie m y p o ró w n a n ia i na s k u te k o s ią g n ię ty c h w y n ik ó w z a k re ś lim y ta k ie granice, k tó re w ż a d n y m w y p a d k u n ie będą w y p ły w e m s p e k u la c ji czy też n a d m ie rn y c h z y s k ó w . R o zw a ża n ia na z a ty tu ło w a n y te m a t o m ó w ić w y p a d a na p ie rw s z y m m ie js c u w p rz e d s ię b io r
s tw ie h a n d lo w y m , na d ru g im w p rz e d s ię b io rs tw ie p rz e m y s ło w y m .
W ty m p ie rw s z y m sp ra w a o sią g n ię c ia w y n i
k ó w je s t na o g ó ł p ro sta , w d ru g im s p ra w ia k o n ie c z ność w ło ż e n ia w ię k s z e g o n a k ła d u p ra c y ze w z g lę . du na w y tw a rz a n ie , k tó re p rz e c h o d z i różnego ro d z a ju k o le jn e p ro ce sy. P o m ija ją c p rz e d s ię b io r
stw a p rz e m y s ło w e , co do k tó r y c h m a te ria ł d y s k u s y jn y z n a jd u je się p rz y o m a w ia n iu je d n o lite g o p la n u k o n t, p o s ta ra m y się p rz e d s ta w ić na p r z y k ła dzie ko n ie czn o ść p o w ią z a n ia k a lk u la c ji z k s ię g o w o ś c ią w p rz e d s ię b io rs tw ie h a n d lo w y m w y c h o dząc z p u n k tu w id z e n ia p ra k ty c z n e g o .
W p e w n y m s k le p ie b ra n ż y b ła w a tn ic z e j o d b y w a się lu s tra c ja p rz e d s ię b io rs tw a . N a z a p y ta n ie d e le g o w a n y c h osób, ja k p rz e d s ta w ia się w je g o s k le p ie k a lk u la c ja w sto s u n k u do z a k u p io n y c h to w a ró w , k u p ie c w y ja ś n ia , że do c e n y z a k u p u d o b ija 25% , w k tó r e j to lic z b ie m ie ś c i się 10% c z y stego zysku . T o znaczy, na k o s z ty p ro w a d z e n ia
- 248 -
p rz e d s ię b io rs tw a p rz e w id u je 15% od sum y z a k u p io n y c h to w a ró w .
N a p o d s ta w ie p o w yższe g o o św ia d cze n ia ku p ca p rz y s tę p u ją z k o le i re w id e n c i do bad a n ia ks ią g h a n d lo w y c h celem s tw ie rd z e n ia rz e c z y w is te g o sta
n u rzeczy.
K s ię g i h a n d lo w e o b e jm u ją o b ro ty za m in io n e p ię ć m ie s ię c y i p rz e d s ta w ia ją za ku p j o b ro ty ja k p o n iż e j:
M ie sią ce S tyczeń ...
L u ty ...
M a r z e c ...
K w ie c ie ń . . . . M a j ...
Z a k u p 850.650,—
690.420,—
954.265,—
867.142,—
785.634,—
Sprzedaż 1.254.609,—
967.857,—
1.169.525,—
1.348.542,—
1.280.420,—
O g ó łe m za 5 m ie s ię c y 4.148.111,— 7.020.953,—
stan p o c z ą tk o w y 1.1. 2.225.645,— __
stan k o ń c o w y 31. 5. — ' 2.650.425,—
O g ó łe m . . . . 6.373.756,— 9.671.378,—
W y k a z a n e g o w y ż e j zapasu p o c z ą tk o w e g o i k o ń cow ego, k tó r y w sw e j ró ż n ic y s tw ie rd z a d o d a tk o w y z y s k w w y s o k o ś c i z ł 424.780,— n ie brano pod uwagę, b o w ie m badanie w y k a z a ło n ie lo ja ln ą k a l
k u la c ję kupca, to znaczy zu p e łn ie nie zg o d n ą z je go ośw iadczen iem .
G d y b y ś m y p o s tą p ili po li n i i p o d y k to w a n e j przez k u p c a w je g o p ie rw s z y m o św ia d cze n iu , k s ię gi p o w in n y co n a jm n ie j w p rz y b liż e n iu z a w ie ra ć n a stę p u ją ce o b ro ty :
zakup w okresie omawianych pięciu
miecięcy Ł zł 4.148.111,—
Plus 25% tytułem pokrycia kosztów
i 10% czystego zysku „ 1.037.027,75
o b ró t, tj. sprzedaż z ł 5.185.138,75
O b ró t w y k a z a n y w księgach h a n
d lo w y c h w y n o s i „ 7.020.953,—
O b ró t na p o d s ta w ie k a lk u la c ji w i
n ie n w y n o s ić „ 5.185.138,75
n a d m ie rn y z y s k zatem z ł 1.835.814,25 co s ta n o w i w s to su n ku do z a ku p u 44,2% , c z y li o gółem sprzedaw an o z z y s k ie m b ru tto (25 plus 44,2) 69,2% .
K o s z ty p ro w a d z e n ia p rz e d s ię b io rs tw a na p o d s ta w ie ks ią g h a n d lo w y c h w yn o szą z ł 638.156,__, k tó re s ta n o w ią w sto s u n k u do za ku p u 15,4%, a w ię c n ie w ie le ró ż n ią się od o św ia d cze n ia kupca.
N ie u w z g lę d n ia ją c w d a lszym cią g u re m a n e n tó w d o c h o d z im y do n a stę p u ją ce g o czystego zy s k u :
Kary za naruszenie
F. K . — G d yn ia . Po w y z w o le n iu n ie b y ły p o b ie ra n e c ła z a ró w n o p rz y w o z o w e ja k i w y w o z o w e. Stąd też w s z y s tk ie to w a ry w o b ro c ie z a g ra n ic z n y m s ta ły się fa k ty c z n ie w o ln y m i od cła, p rz y czym to w a ry , w y w o ż o n e z p o ls k ie g o obszaru c e l
nego za granicę, s ta ły się od d n ia 13 lu te g o 1946 r. w o ln y m i od cła, a lb o w ie m w d n iu tym w eszło
o b ró t (sprzedaż) z ł 7.020.953,—
m n ie j za ku p „ 4.148.111,—
z y s k b ru tto z ł 2.872.842,—
m n ie j k o s z ty p ro w a d z e n ia „ 638.156,—
z y s k n e tto (czysty) zł 2.234.686,—
k tó r y w sto su n ku do z a ku p u w y n o s i 53,8% , P o ró w n a n ie lic z b p ro c e n to w y c h k a lk u la c ji i k s ię g o w o ś c i daje w ię c n a s tę p u ją c y obraz:
w /g. k a lk u la c ji w /g. lic z k s ię g o w y c h
z y s k b ru to 25 69,2
k o s z ty p ro w a d z e n ia
p rz e d s ię b io rs tw a 15 , 15,4
z y s k n e tto 10 53,8
ró ż n ic a m ię d z y k a lk u la c ją a k s ię g o w o ś c ią w y n o s i (53,8 m n ie j 10) 43,8% . R óżnica ta s ta n o w i n a d m ie rn y zy s k kupca. N a ty m m ie js c u w y p a d a p o d k re ś lić , że k u p ie c n ie k a lk u lo w a ł po m y ś li da
n y c h ośw iadczeń, b o w ie m w y k a z a n e o b ro ty i k o s z ty w k s ię g a ch h a n d lo w y c h d a ły obraz dla nie g o o w ie le k o rz y s tn ie js z y , to znaczy d o d a tk o w y z y s k w w y s o k o ś c i 43,8% , lic z o n y c h od ce n y za
k u p u to w a ró w .
W y k a z a n y c z y s ty z y s k na w s tę p ie naszyci) ro zw a ża ń w w y s o k o ś c i 44,2% d y fe ru je z obecną ró żn icą od 0,4% , co je s t w y n ik ie m n ie c o w y ż s z y c h k o s z tó w p ro w a d z e n ia p rz e d s ię b io rs tw a a n iż e li p rz e w id y w a n e 15%.
P rz y to c z o n y p rz y k ła d daje w y m o w n y dow ód, że n ie w y s ta rc z a t y lk o k się g o w a ć, albo k s ię g o w ać i bez p o w ią z a n ia w y n ik ó w k a lk u lo w a ć . K a l
k u la c ja i ks ię g o w o ś ć m u si biec zawsze w parze, je ż e li p ra g n ie m y u d o w o d n ić , że p ra c u je m y u cz
c iw ie ze słuszną i g o d z iw ą k o rz y ś c ią d la p rz e d s ię b io rs tw a i z ró w n ą d la k lie n te li w o g ra n ic z o n y m p o ję c iu z p u n k tu w id z e n ia z a p a try w a ń k u p c a a w n ie o g ra n ic z o n y m , je ż e li ch o d zi o ro z w ó j ż y c ia gospodarczego, d o b ro o b y w a te li i pa ń stw a .
Je ż e li tego ro d z a ju re z u lta ty s tw ie rd z a ją c z y n n ik i nadzorcze, to n ie d z iw m y się u je m n y m s k u t
kom , b o w ie m one is to tn ie godzą w in te re s y o g ó l- n o -p a ń stw o w e . Do n ie m iły c h w y n ik ó w n ie d o pu ści k u p ie c t y lk o w ów czas, je ż e li m a ją c na u w a dze po w yższe u w a g i n ie u s ta n n ie badać będzie ce
n ę sprzedaży z k a lk u la c ją p o c z ą tk o w ą i k s ię g o w o ścią . B adania te zresztą nazw ać b y m ożna w ró w n y m s to p n iu k a lk u la c ją ko ń c o w ą , gdyż w y n ik i w p o rę s y g n a liz u ją w a d liw y system d z ia ła n ia apa
ra tu k ie ro w n ic z e g o w p rz e d s ię b io rs tw ie . mgr M . N o w ic k i
przepisów celnych
w ż y c ie ro zp o rzą d ze n ie m in is tra s k a rb u z dnia 18 g ru d n ia 1945 r. (Dz. U. R. P. N r4, poz. 37 z r.
1946), u c h y la ją c e ta ry fę ce ln ą w y w o z o w ą . U trz y m a n ie w m o c y ro zp o rzą d ze n ia R ady M i n is tró w z d n ia 1 w rz e ś n ia 1939 r. (Dz. U. R. P. N r 87, poz. 555) o zakazie p rz y w o z u i w y w o z u to w a rów , sp o w o d o w a ło , że zakazem tym z o s ta ły o b
- '245»
ję te w s z y s tk ie to w a ry w o b ro c ie za g ra n iczn ym , w s k u te k czego do sta n u fa k ty c z n e g o p rzestępstw ! p o le g a ją c y c h na n ie le g a ln y m o b ro c ie to w a ro w y m z zagranicą, zawsze w c h o d z i naruszenie u s ta n o w io n y c h o graniczeń .
W ty m sta n ie rz e czy — ten, k to przez u c h y le n ie się od p o w in n o ś c i c e ln e j w p ro w a d z a z z a g ra n ic y na p o ls k i obszar c e ln y to w a r, na k tó r y je s t u s ta n o w io n e cło, lu b w y p ro w a d z a z tego obszaru za g ra n ic ę ja k ik o lw ie k to w a r, n ie p o n o s i o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a rn e j z art. 47 § 1 p ra w a k a rn e g o ska rb o w e g o , a lb o w ie m zasadniczą cechą tego p rze stę p stw a je s t n ie u iszcze n ie cła, k tó re g o je d n a k w ś w ie tle o becne j p o lit y k i c e ln e j spraw ca n ie m a o b o w ią z k u p ła c ić .
l e n stan rz e czy d o ty c z y ró w n ie ż to w a ró w , sta
n o w ią c y c h p rz e d m io t m o n o p o lu p a ń s tw o w e g o a lb o p o d le g a ją c y c h o p ła cie m o n o p o lo w e j lu b o p o d a tk o w a n iu , bo chociaż od ty c h to w a ró w w o b ro cie z a g ra n ic z n y m je s t u s ta n o w io n e cło, łą c z n ie z o p ła tą m o n o p o lo w ą lu b p o d a tk ie m , to je d n a k — z p o w o d u , n ie p o b ie ra n ia ce ł — do p rz e s tę p s tw p o le g a ją c y c h na n ie le g a ln y m o b ro cie z za g ra n icą w y m ie n io n y m i to w a ra m i, n ie m oże m ieć zastoso
w a n ia a rt. 47 § 1 p ra w a k a rn e g o ska rb o w e g o , gdyż is to tę p rze stę p stw a z tegoż a r ty k u łu s ta n o w i n ie u iszczenie cła, zaś n ie u iszcze n ie o p ła ty m o n o p o lo w e j lu b p o d a tk u n ie n a le ż y do is to ty tego p rz e stę p stw a a je s t je d y n ie o k o lic z n o ś c ią m a ją cą ' w p ły w na w y m ia r k a ry .
W y n ik a z tego, iż obecnie do w s z y s tk ic h p rz e stępstw , p o le g a ją c y c h na n ie le g a ln y m o b ro c ie t o w a ro w y m z zagranicą, n a le ż y stosow ać p o s ta n o w ie n ia art. 48 p ra w a k a rn e g o ska rb o w e g o , gdyż do stanu fa k ty c z n e g o tego p rze stę p stw a w c h o d z i naruszenie o g ra n icze ń p rz y w o z o w y c h , w y w o z o w y c h lu b p rz e w o z o w y c h , zaś ta k ie o g ra n icze n ia o b o w ią z u ją obecnie co do w s z y s tk ic h to w a ró w w o b ro c ie z a g ra n iczn ym .
W p ra w d z ie art. 48 p ra w a sk a rb o w e g o o b e j
m u j6 o g ra n ic z e n ia p rz y w o z o w e i w y w o z o w e ty lk o co do to w a ró w , na k tó re n ie u s ta lo n o c ła i stąd p o w s ta je k w e s tia , c z y m ożna go stosow ać do to w a ró w n ie le g a ln ie w p ro w a d z o n y c h z z a g ra n ic y do k r a ju na k tó re w ta ry fie c e ln e j p rz y w o z o w e j (n ie u c h y lo n e j), je s t u s ta n o w io n e cło. K w e s tia ta p o w in n a b yć ro z s trz y g n ię ta p o z y ty w n ie z u w a g i na to, że u s ta n o w io n e g o w ta r y fie p rz y w o z o w e j cła fa k ty c z n ie n ie p o b ie ra się, a w ię c w s z y s tk ie
to w a ry w o b ro c ie z a g ra n ic z n y m są obecnie w o l
ne od cła. Jest to o c z y w iś c ie rozszerzająca w y k ła d n ia art. 48 p. k. s., je d n a k n a le ż y ją p r z y jąć, ja k o o d p o w ia d a ją c ą c e lo w i i d u c h o w i p ra w a k a rn e g o ska rb o w e g o . 1
S tosując tę samą w y k ła d n ię do in n y c h p o s ta n o w ie ń k a rn y c h za naru sze n ie p rz e p is ó w p ra w a celnego, n a le ż y p rz y jś ć do w n io s k u , że d o p ó k i cło w o b ro c ie z a g ra n ic z n y m n ie będzie fa k ty c z n ie p o b ie ra n e pozostaną m a rtw ą lite r ą p ra w a te w s z y s tk ie p o s ta n o w ie n ia ka rn e , k tó re k a ra ln o ś ć czy n u u z a le ż n ia ją od n ie u iszcze n ia lu b uszczuple
n ia cła.
P ow yższą w y k ła d n ię p rz e p is ó w k a rn y c h n a le ż y stosow ać do p rz e s tę p s tw C elnych p o p e łn io n y c h po 14 g ru d n iu 1945 r., g dyż d o p ie ro od 15 g ru d n ia 194o i. nakazan o urzędom c e ln y m żądać p rz y o d p ra w ie c e ln e j w s z y s tk ic h to w a ró w , p o z w o le ń p rz y w o z u , co n ie w ą tp liw ie p o tw ie rd z iło m oc ob o
w ią z u ją c ą ogra n icze ń , w p ro w a d z o n y c h p o w o ła n y m na w stępie ro zp o rzą d ze n ie m R ady M in is tró w z d n ia 1 w rz e ś n ia 1939 r.
D o tego b o w ie m czasu ty lk o to w a ry p o d le g a ją ce o p ła to m m o n o p o lo w y m lu b o p o d a tk o w a n iu b y ły tra k to w a n e ja k o zakazane do p rz y w o z u i p o d le g a ły w n ie le g a ln y m o b ro c ie z za g ra n icą ś c i
g a n iu z p ra w a k a rn e g o skarb o w e g o .
W s z y s tk ie (in n e n a to m ia s t to w a ry m o g ły b yć tra k to w a n e ja k o w o ln e od cła i o g ra n icze ń i d la tego nie m a p o d s ta w do ścig a n ia n ie le g a ln e g o o b ro tu ty m i to w a ra m i do d n ia 15 g ru d n ia '’l9 4 5 r.
K a r y za p rz e k ro c z e n ie cen w y ro b ó w ty to n io w y c h . C zy s a n kcje k a rn e z art. 67 p ra w a karnego, s k a rb o w e g o m a ją zastosow an ie je d y n ie do u p o w a ż n io n y c h sp rze d a w có w w y ro b ó w ty to n io w y c h , czy też n a le ż y je stosow ać ró w n ie ż i do ty c h n ie u p ra w n io n y c h sp rz e d a w c ó w w y ro b ó w ty to n io w y c h , k tó r z y sp rze d a ją te w y r o b y p o cenie in n e j n iż ta ry fo w a ?
P rze d m io te m p rze stę p stw a z a rt. 67 p ra w a k a r nego s k a rb o w e g o m oże b y ć t y lk o u p o w a ż n io n y sprzedaw ca w y ro b ó w ty to n io w y c h , gdyż sDrze- d aw ca n ie u p ra w n io n y , sprzedając w y r o b y "tyto n io w e po cenie in n e j n iż ta ry fo w a , re a liz u je t y lk o o w oce p o d s ta w o w e g o p rzestępstw a, p o le g a ją c e g o na sprzedaży w y ro b ó w ty to n io w y c h bez ze z w o le nia.
Rejesiracja pojazdów mechanicznych
oraz zgłoszenia pozwoleń n a pro w adzen ie pojazdów
D n ia 14 cze rw ca 1947 r. w eszło w ż y c ie ro z p orządzen ie o o b o w ią z k u p o w tó rn e j re je s tra c ji P o ja zd ó w m e c h a n ic z n y c h oraz ro zp o rzą d ze n ie o o b o w ią z k u zgłoszenia p o z w o le ń na p ro w a d z e n ie rYchże p o ja z d ó w .
1. P o ja z d y m echaniczne. — W ła ś c ic ie le (po-
•Sjadacze) p o ja z d ó w m e ch a n iczn ych , dopuszczo
n y c h do d n ia 14 cze rw ca br. do ru c h u na dro g a ch P u b lic z n y c h , o b o w ią z a n i są zg ło ście te p o ja z d y o P o n o w n e j re je s tra c ji w ła ś c iw e j w o je w ó d z k ie j iadza a d m in is tra c ji o g ó ln e j. C elem u z y s k a
n ia n o w e g o d o w o d u re je s tra c y jn e g o w ła ś c ic ie l (posiadacz) p o ja z d u re je s tro w a n e g o p o w in ie n z ło ż y ć w y ż e j p o d a n e j w ła d z y w te rm in ie przez n ią w y z n a c z o n y m p o d a n ie i p rz e d s ta w ić p o ja z d do p rz e g lą d u te ch n iczn e g o . Po u p ły w ie 6 -ciu m ie s ię c y od d n ia w e jś c ia w ż y c ie ro zp o rzą d ze n ia tra~
cą w ażność w s z y s tk ie d o w o d y re je s tra c y jn e w y dane p rz e d w e jś c ie m w ż y c ie n in ie js z e g o ro z p o rządzenia.
2. P o z w o le n ie na p ro w a d z e n ie p o ja z d ó w . — P o z w o le n ia na p ro w a d z e n ie p o ja z d ó w m e ch a n icz
250 -
n y c h , w y d a n e do d n ia 14 cze rw ca br., p o w in n y b y ć zgłoszone p o w ia to w e j w ła d z y a d m in is tra c ji o g ó ln e j, o ile p o siada cz p o z w o le n ia m a z a m ia r k o rz y s ta ć n a d a ł z p ra w a p ro w a d z e n ia p o ja z d ó w m e c h a n iczn ych . C elem d o k o n a n ia zg ło sze n ia p o siadacz p o z w o le n ia p o w in ie n z ło ż y ć p o w ia to w e j w ła d z y a d m in is tra c ji o g ó ln e j, w ła ś c iw e j ze w z g lę du na je g o m ie js c e zam ieszkania, d e k la ra c ję w d w ó c h egzem plarza ch na d ru k a c h w y d a n y c h przez tę w ła d zę . D o d e k la ra c ji p o w in n o b y ć dołączone posiada ne p o z w o le n ie na p ro w a d z e n ie p o ja z d ó w m e c h a n ic z n y c h oraz p o tw ie rd z e n ie m ie js c a za
m ie s z k a n ia k ie r o w c y przez w ła d z ę m e ld u n k o w ą . P o w ia to w a w ła d z a a d m in is tra c ji o g ó ln e j po s p ra w d ze n iu p ra w id ło w o ś c i w y p e łn ie n ia d e k la ra c ji p o
tw ie r d z i na p o z w o le n iu d o k o n a n ie zgłosze
nia, je ś li n ie zachodzą p rz y p a d k i u zasadn ia
ją c e o d m o w ę w y d a n ia lu b o d e b ra n ia p o z w o le n ia . W p rz y p a d k u o d m o w y p o tw ie rd z e n ia zgłoszenia p o w ia to w a w ła d z a a d m in is tra c ji o g ó ln e j od b ie rze złożone p o z w o le n ie . D e k la ra c ję n a le ż y skła d a ć w te rm in a c h w y z n a c z o n y c h przez p o w ia to w ą w ła d zę a d m in is tra c ji o g ó l
n e j i p o d a n y c h do p u b lic z n e j w ia d o m o ś c i za p o m ocą s to s o w n y c h obw ieszczeń. P o z w o le n ia n ie p o tw ie rd z o n e tra cą w ażność po u p ły w ie 4-ch m ie s ię c y od d n ia w e jś c ia w ż y c ie ro zp o rzą d ze n ia i p o d le g a ją o d e b ra n iu przez p o w ia to w e w ła d z e ad
m in is tr a c ji o g ó ln e j lu b org a n a k o n tr o li d ro g o w e j.
W yjaśnienia w sprawach prawnych
Szpak — 1. W 1937 r. zaciągnię ta została przez d łu ż n ik a p o ż y c z k a w e k s lo w a w K K O za zabez
p ie cze n ie m h ip o te c z n y m , z ty t u łu k tó r e j pozo sta je jeszcze do s p ła ty 1.300,— zł, w z w ią z k u z k tó rą to p o ż y c z k ą d la d łu ż n ik a n a s u w a ją się d w a p y ta n ia : a) C z y K K O m a p ra w o p o b ie ra ć o d s e tk i z w ło k i za o kre s o k u p a c ji i obecnie ; b) C zy K K O m oże żądać z w a lo ry z o w a n ia p o ż y c z k i w w y s o k o ści d o w o ln e j, s k o ro nie m a jeszcze ż a d n ych za
rządzeń w fo rm ie d e k re tu i sko ro e m e ry tu ra d łu ż n ik a n ie w y s ta rc z a na p o k ry c ie zaległości.
2. W ja k i sposób m ożna usunąć z b u d y n k u lo k a to ra —- b lis k ie g o k re w n e g o —• k t ó r y przed o k u p a c ją p rz y c z y n ia ł się do b u d o w a n ia dom u, w y ko ń czo n e g o obecnie a w ię c po u s ta n iu d zia ła ń w o je n n y c h .
A d 1. O d p o w ia d a ją c na p ie rw sze p y ta n ie z w ią zane z p o ż y c z k ą trze b a s tw ie rd z ić , że są p o d s ta w y p ra w n e ta k do p o b ie ra n ia od se te k z w ło k i ja k i do p rz e licze n ia 1.300,— z ł w sposób, k t ó r y b y o d p o w ia d a ł rz e c z y w is te j w a rto ś c i pieniąd za.
D łu ż n ik dopuszcza się z w ło k i, je ż e li nie sp e ł
nia św ia d cze n ia w te rm in ie o zn a c z o n y m w u m o w ie lu b u staw ie, a w p rz y p a d k u g d y te rm in n ie je s t oznaczony, je ż e li n ie spełnia św ia d cze n ia n ie z w ło c z n ie po w e z w a n iu przez w ie rz y c ie la (art.
243 k. z.).' J e że li d łu ż n ik opóźnia się z w y k o n a n ie m z o b o w ią z a n ia pieniężnego, w in ie n zap ła cić w ie rz y c ie lo w i ty tu łe m o d szko d o w a n ia za o p ó źn ie n ie o d s e tk i u m ow ne, a w b ra k u u m o w y w ty m w zg lę d zie o d s e tk i u s ta w o w e , lic z ą c od dnia w y - m agalości d łu g u . O d s e tk i te należą się w ie r z y c ie lo w i bez p o trz e b y w y k a z a n ia przezeń ja k ie j
k o lw ie k s z k o d y i bez w z g lę d u na to, c z y d łu ż n ik d o p u ś c ił się w in y . W ie rz y c ie l m oże żądać n adto d o d a tk o w e g o o d s z k o d o w a n ia na zasadach o g ó l
n y c h (art. 248 k. z.), je ś li dalsza szkoda p o w s ta ła i zachodzi w in a .
W y ż e j p rz y to c z o n e a r t y k u ły p o z w a la ją na p rz y ję c ie zasady, że d łu ż n ik w in ie n zap ła cić o d s e tk i z w ło k i. Jednakże d zisia j coraz częściej s ły szy się g ło s y s p rz e c iw u p rz e c iw k o ta k ie m u ro z w ią z a n iu zagadnienia. N ie b ra k też p rocesów , w k tó r y c h d łu ż n ik stara się w y k a z a ć , że p o b ie ra n ie odse te k z w ło k i za czas o k u p a c ji — g d y d łu ż n ik b y ł p o z b a w io n y n o rm a ln y c h w a ru n k ó w z a ro b k o
w y c h , g d y m a ją te k je g o b y ł s k o n fis k o w a n y , a w ła ś c ic ie l je g o ż y ł w b iedzie —- je s t sprzeczne z za
sadam i słuszności, w y m a g a n ia m i d o b re j w ia r y i z w y c z a ja m i uczciwego- o b ro tu (art. 60 i 189 k, z.).
Są w y p a d k i, gdzie sądy n iższe j in s ta n c ji s ta n ę ły w o b ro n ie d łu ż n ik a i u c h y liły o b o w ią z e k p ła ce n ia odsetek z w ło k i za czas o k u p a c ji. O rze cze n ia w te j d zie d zin ie są je d n a k bardzo różne i przew aża ra cze j zasada ,że n a le ż y u trz y m a ć o b o w ią z e k p ła cenia odse te k z w ło k i. D a le j — w y d a je się — że b ra k w o m a w ia n e j dzied zin ie orzeczenia Sądu N a jw y ż s z e g o , przez co je s t w ie le w ą tp liw o ś c i z p o w o d u ró żn o ro d n e g o o rz e c z n ic tw a sądów n iższe j in s ta n c ji.
W s p ra w ie z w a lo ry z o w a n ia p o ż y c z k i, s tw ie r
dzić trzeba, że is tn ie ją p o d s ta w y do d om a
gania się p rz e lic z e n ia 1.300,—- z ł p rz e d w o je n n y c h na sumę o d p o w ia d a ją c ą re a ln e j w a rto ś c i pieniąd za. Sąd N a jw y ż s z y k ilk a k r o tn ie ju ż zde
c y d o w a ł, że s p ła ta d o ko n a n a przez d łu ż n ik a w dzi
s ie js z y c h pie n ią d za ch w w y s o k o ś c i zgodne j lic z b o w o z d łu g ie m p rz e d w o je n n y m — n ie zaspakaja p re te n s ji w ie rz y c ie la . Sąd N a jw y ż s z y n ie p rz y ją ł zasady n o m in a ln e j w a rto ś c i pieniądza, lecz sta
n ą ł na s ta n o w is k u re a ln e j je g o w a rto ś c i. Z o b o w ią z a n ia p rz e d w o je n n e będą m u s ia ły u le c też p rz e lic z e n iu . B ra k n ie w ty m w z g lę d z ie u s ta w y , k tó ra b y p o d a w a ła sposób prze licze n ia . J a k d o tychczas, o b o w ią z u je je d y n ie przepis, że g d y b y z p o w o d u n a d z w y c z a jn y c h w y p a d k ó w , ja k to : w o jn y , zarazy, zupełne go n ie u ro d z a ju i in n y c h k lę s k ż y w io ło w y c h , św ia d cze n ie b y ło p ołączon e z n a d m ie rn y m i tru d n o ś c ia m i lu b g ro z iło je d n e j ze s tro n rażącą stra tą , czego s tro n y nie m o g ły p rz e w id z ie ć p rz y z a w a rc iu u m o w y , sąd może, je ż e li uzna to za ko n ie c z n e w e d łu g zasad d o b re j w ia ry , po ro z w a ż e n iu in te re s ó w ob u stron, o znaczyć spo
sób w y k o n a n ia , w y s o k o ś ć ś w ia d cze n ia lu b n a w e t ro zw ią za ć u m o w ę (art. 269 k . z.). S ądy w ię c staną p rze d k o n ie c z n o ś c ią d o k o n a n ia p rz e lic z e n ia z o b o w ią z a ń p rz e d w o je n n y c h — z p o w o d u b ra k u in n y c h p rze p isó w . W y d a je się, że je ś li ch o d zi o d łu g i zabezpieczone h ip o te c z n ie , is tn ie je dążenie ' do p rz e lic z e n ia ic h o b e cn ie w s to s u n k u 1 : 15, w z g lę d n ie 1 :2 0 , a co do d łu g u n iezabe zpieczone
go h ip o te c z n ie is tn ie je te n d e n c ja do p rz y ję c ia
- 251 -
w yższego a czasem znacznie w ię ksze g o m nożnika.
W s z y s tk o lu je d n a k za le ż y od in te re s ó w d łu ż n ik a i w ie rz y c ie la a m oże g łó w n ie od p o ło ż e n ia gospo
darczego stron, k tó r e sąd w in ie n u w zg lę d n ia ć, k ie ru ją c się zasadam i d o b re j w ia ry .
W n a szym w y p a d k u K K O w zg lę d n ie d łu ż n ik m ogą żądać o d sądu z w a lo ry z o w a n ia p o ż y c z k i.
J a k i m n o ż n ik sąd p rz y jm ie p rz y w a lo ry z a c ji, t r u dno z g ó ry p rz e w id z ie ć . Z p o w o d u n ie p e w n o ści m n o ż n ik a s tro n y też często dążą do z a w a rc ia u g o d y w ta k ie j sp ra w ie .
A d 2. Je że li chodzi o d ru g ie p y ta n ie , zw iązane z m o ż liw o ś c ią u s u n ię cia lo k a to ra , s tw ie rd z ić trz e ba, że sp ra w a p o k re w ie ń s tw a a n i n ie w d z ię c z n o ś c i ani samo p rz y c z y n ie n ie się do w y k o ń c z e n ia b u d o w li ro zp o czę te j p rze d w o jn ą n ie w p ły n ie na sto
su n e k n a jm u .
W sto su n ka ch n a jm u ro z ró ż n ia m y d zisia j b u d y n k i: a) p o d le g a ją c e u s ta w ie o p u b lic z n e j gospo
darce lo k a la m i i k o n tr o li n a jm u ; b) p o d le g a ją ce je d y n ie u s ta w ie o o c h ro n ie lo k a to ró w ; c) n ie p o d le g a ją ce ża d n ym ogra n icze n io m .
Z przesłanego do re d a k c ji lis tu w y n ik a , że b u d y n e k , gdzie lo k a to r się z n a jd u je , n ie p o d le g a żad
n y m o g ra n icze n io m u s ta w o w y m albo też p odleg a u s ta w ie o p u b lic z n e j gospodarce lo k a la m i i k o n t r o li n a jm u . W p ie rw s z y m w y p a d k u (b ra k o g ra niczeń) zasto so w a n ie będą m ia ły art. 370— 401 k o deksu zobo w ią za ń o u m o w ie n a jm u . W s z y s tk o tu będzie za le ża ło od z a w a rte j z lo k a to re m u m o w y , a w b ra k u d o k ła d n ie js z e j u m o w y o b o w ią z y w a ć będą u s ta w o w e te rm in y w y p o w ie d z e n ia n a j
m u i tu, g d y czynsz je s t p ła tn y m ie się czn ie —
m ożna w y p o w ie d z ie ć u m o w ę n a jm u na m iesiąc n a p rzó d na k o n ie c m iesiąca k a le n d a rzo w e g o . J e ż e li c h o d z i o d ru g i w y p a d e k , tru d n o się z lis tu z o rie n to w a ć , c z y b u d y n e k ze w z g lę d u na sw o je p o ło że n ie — p odleg a p u b lic z n e j gospodarce lo k a la m i i k o n tr o li n a jm u . J e ż e li b u d y n e k p odleg a p u b l. gospodarce, u su n ię c ie lo k a to ra je s t p ra w ie n ie m o ż liw e , gdyż sw o b o d a z a w ie ra n ia i ro z w ią z y w a n ia u m ó w n a jm u je s t o g ra n ic z o n a p rz e z 'w ła d z e k w a te ru n k o w e i k o m is je lo k a lo w e . W y ją tk o w o , g d y n a je m ca zalega z czynszem n a jm u , u ż y w a p rz e d m io tu n a jm u w s p o só b n ie z g o d n y z je g o p rz e znaczenie m lu b u m o w ą i m im o u p o m n ie n ia nie p rz e s ta je go u ż y w a ć w te n sposób albo g d y z a n ie
d b u je p rz e d m io t ta k, że je s t n a ra ż o n y na znaczne uszkodzenie, w re szcie g d y n a je m ca pom ieszczenia w y k ra c z a w sposób ra ż ą c y lu b u p o rc z y w y p rze c iw k o o b o w ią z u ją c e m u p o rz ą d k o w i dom ow em u, albo g d y przez n ie p rz y z w o ite zach o w a n ie się w y w o łu je zgorszenie u in n y c h m ie szka ń có w lu b są
siadów , w y n a jm u ją c y m oże o d stą p ić od u m o w y n a jm u i żądać o d szkodo w ania. W w y p a d k u ty m , g d y nastąpi o d stą p ie n ie od u m o w y , w y n a jm u ją cem u p rz y s łu g u je z w y k ła droga sądow a o w y d a n ie p rz e d m io tu n a jm u . Jednakże orzeczenie są
d ow e u w z g lę d n ia ją c e p o w ó d z tw o m oże b y ć w y ko n a n e n ie w c z e ś n ie j niż po u p rz e d n im z a w ia d o m ie n iu w ła d z y k w a te ru n k o w e j przez k o m o rn ik a 0 w szczęciu e g z e k u c ji.
Bliższe szcze g ó ły o d e k re c ie o p u b lic z n e j go
spodarce lo k a la m i z n a jd u ją się w num e rze 11, 13 1 15 „T y g o d n ik a G ospoda rcze go” z 1946 r.
W yjaśnienia w sprawach ubezpieczeń społecznych
Firm a W . LL. w Koninie.
N a z a p y ta n ie w s p ra w ie w ła ś c iw e g o o b lic z a n ia w a rto ś c i św iadczeń w n a tu rz e w celach u sta la n ia p o d s ta w y w y m ia ru s k ła d e k u b e zp ie cze n io w y c h — w y ja ś n ia m y co n a stę p u je :
I. O g ło s z o n y w N r 29 „T y g o d n ik a G o sp o d a r
czego z d n ia 20 lip c a 1946 r. na str. 232 o k ó ln ik M in is te rs tw a P rze m ysłu N r 265 z d n ia 20. 6. 46 r.
w p rz e d m io cie z a ro b k ó w , b ę d ą c y c h p o d sta w ą w y m ia ru s k ła d e k u b e z p ie c z e n io w y c h — o b o w ią z y w a ł t y lk o do d n ia 31 m arca 1947 r. w łą c z n ie . O d d n ia 1 k w ie tn ia 1947 r. o b o w ią z u ją n o w e s ta w k i w a rto ś c i św iadczeń w n a tu rz e dla p ra c o w n ik ó w z a tru d n io n y c h w p o szcze g ó ln ych gałę
zia ch p rz e m y s łu , u sta lo n e przez M in is te rs tw o P ra
c y i O p ie k i S połeczne j w p o ro z u m ie n iu . z M in i
s te rs tw e m P rze m ysłu i K o m is ją C e n tra ln ą Z w ią z k ó w Z a w o d o w y c h pism e m o k ó ln y m z dnia 21. 5.
1947 r. N r U k. 350/5. f- 7 „ w y s to s o w a n y m do w s z y s tk ic h U b e zp ie cza ln i S połecznych .
W m y ś l tego zarządzenia n o w e s ta w k i k s z ta ł
tu ją się n a stę p u ją co :
1. p rz e m y s ł e n e rg e ty c z n y (s to łó w k a ,
p rą d i w ę g ie l) ... 750 zł przem . w ę g lo w y (s to łó w k a i w ę g ie l) 950 z ł
/r h u tn ic z y „ ,, 900 zł
i t m e ta lo w y ,, ,, 800 zł
ii e łe k tro te c h n . „ „ 800 zł
6. „ z b ro je n io w y ,, ,, 800 zł
7. ,, c h e m ic z n y ,, „ 800 zł
8. ,, w łó k ie n n ic z y (s to łó w ka ) . 600 z ł 9. ,, p a p ie rn ic z y (stół. i w ę g ie l) 800 zł
10. ,, d rz e w n y 650 zł
11. p rz e m y s ł m a te ria łó w b u d o w la n y c h : a) p rz e m y s ł c e m e n to w y (sto łó w ka ,
w ę g ie l i m ieszkanie) . . . . 900 zł 12.
b) in n e z a k ła d y p ra c y (stół. i w ę g ie l) 800 zł p rz e m y s f p a liw p ły n n y c h (sto łó w ka ,
w ę g ie l, p rą d i m ieszkanie 900 zł
13. p rz e m y s ł s k ó rz a n y :
a) g a rb a rs k i (s to łó w ka ) . . . . b) o b u w ia n y i ry m a rs k i (s to łó w k a
600 z ł i o b u w ie ) ... 1.000 zł P ow yższe ry c z a łto w e s ta w k i w a rto ś c i św ia d - czeń w y n a tu rz ę m a ją zastosow an ie t y lk o w p rz e m y s ło w y c h za kła d a ch p ra c y i s k ła d k i u bezpie cze
n io w e za p ra c o w n ik ó w z a tru d n io n y c h w ta k ic h z a k ła d a c h o b licza n e będą od ty c h ż e w a rto ś c i r y c z a łto w y c h oraz od w s z e lk ic h w y p ła t w go tó w ce , u s ta la n y c h in d y w id u a ln ie , z w y ją tk ie m z w ro tu o- p ła t s z k o ln y c h , z a s iłk ó w lu b je d n o ra z o w y c h za
p o m ó g i e k w iw a le n tó w za n ie k o rz y s ta n ie ze sto łó w k i, gdyż w a rto ś ć s to łó w k i m ieści się w p o d a n y c h w y ż e j ry c z a łta c h .
_ II. O g łoszone w P oznańskim D z ie n n ik u W o je w ó d z k im N r 15 z dnia 30. 4. 47 r. po d poz, 150
Spółka z kodeksu zobowiązań ^
(Spółka cywilna).
W m y ś l d e fin ic ji k o d e k s u zo b o w ią z a ń s p ó łk a je s t u m o w ą, przez k tó rą w s p ó ln ic y z o b o w ią z u ją się dążyć do o s ią g n ię c ia w sp ó ln e g o c e lu gospodarczego, przez d z ia ła n ie w sposób oznaczony, w szczególno ści przez w n ie s ie n ie w k ła d ó w . S tosunek s p ó łk i c y w iln e j n ie stw a rza odrębnego od w s p ó ln ik ó w p o d m io tu p ra w n e g o , a w ię c t y lk o w s p ó l
n ic y a n ie s p ó łka są p o d m io ta m i p ra w m a ją tk o w y c h s p ó łk i, o n i z a cią g a ją zo b o w ią z a n ia i o n i o d p o w ia d a ją z ty c h zo bow iąza ń, ta k ż e t y lk o o n i m ogą fig u ro w a ć w k s ię gach h ip o te c z n y c h ja k o w ła ś c ic ie le m a ją tk u sp ó łko w e g o . D w a is to tn e m o m e n ty m u si z a w ie ra ć ka żd a um ow a s p ó łk i c y w iln e j: 1. oznaczenie w sp ó ln e g o c e lu gospodar
czego, k t ó r y w s p ó ln ic y z a m ie rz a ją osiągnąć i 2. oznacza
n ie sposobu d zia ła n ia , k tó r y p o le g a przede w s z y s tk im na o b o w ią z k u w n ie s ie n ia w k ła d u , choć są i in n e o b o w ią z k i, np. zakaz k o n k u re n c y jn y . W k ła d n a le ż y w ro z u m ie n iu k. z. p o jm o w a ć w zn a cze n iu ja k najsze rszym . T re ścią je g o m oże b y ć w n ie s ie n ie p ie n ię d z y , w y k o n y w a n ie p ra c y , d o z w o le n ie u ż y w a n ia rze czy lu b p ra w i w o g ó le p rz y s p o rz e n ie ja k ic h k o lw ie k k o rz y ś c i. Poza ty m i d w o m a m o m e n ta m i u s ta w a n ie w y m a g a in n y c h m o m e n tó w , b y za
is tn ia ł sto su n e k s p ó łk i c y w iln e j a w ię c np. b y w s p ó ln ic y b y li k u p c a m i, b y s p ó łk a p ro w a d z iła p rz e d s ię b io rs tw o lu b b y sto su n e k s p ó łk o w y m ia ł ce c h y p e w n e j trw a ło ś c i. S pół
k a c y w iln a mo"że b y ć z a w a rta ta kże d la je d n o ra z o w e g o celu, b y le to b y ł ce l gospodarczy.
U m o w a s p ó łk i p o w in n a b y ć s tw ie rd z o n a pism em . N ie z a ch o w a n ie te j fo rm y n ie p o w o d u je w p ra w d z ie n ie w a ż ności, le cz n ie k o rz y s tn e s k u tk i d o w o d o w e , a m ia n o w ic ie d o w ó d ze ś w ia d k ó w je s t n ie d o p u s z c z a ln y bez z g o d y obu stro n . Z m ia n a p o s ta n o w ie ń u m o w y w y m a g a z g o d y w s z y s t
k ic h w s p ó ln ik ó w , p rz y czym ró w n ie ż p o w in n a b y ć s tw ie r
dzona pism em .
M a ją te k s p ó łk i s ta n o w ią rz e czy i p ra w a w n ie s io n e t y tu łe m w k ła d u i n a b y te lu b u zyska n e d la s p ó łk i w czasie je j trw a n ia . Żaden ze w s p ó ln ik ó w n ie m oże dom agać się p o d z ia łu m a ją tk u s p ó łk o w e g o w czasie je j trw a n ia .
K a ż d y w s p ó ln ik m a p ra w o i o b o w ią z e k p ro w a d z e n ia s p ra w s p ó łk i. S p ra w y n ie p rz e k ra c z a ją c e za kre su z w y k ły c h c z y n n o ś c i s p ó łk i m oże z a ła tw ić bez u p rz e d n ie j u-
K a rto łe ka Tyg. Gosp. 25/47 — 65
(Spółka cywilna).
c h w a ły w s p ó ln ik ó w , a t y lk o w w y p a d k u g d y p rze d za
ła tw ie n ie m ta k ie j s p ra w y s p rz e c iw i się je d e n ze w s p ó l
n ik ó w , p o trze b a u c h w a ły w s p ó ln ik ó w . P ro w a d ze n ie sp ra w s p ó łk i m oże b y ć ta kże u m o w ą s p ó łk i, w z g lę d n ie u c h w a łą w s p ó ln ik ó w p o w ie rz o n e n ie k tó ry m ze w s p ó ln ik ó w , z w y łą cze n ie m in n y c h i w ów czas c i o s ta tn i są w y łą c z e n i od za j ządu s p ó łk i, w z g lę d n ie n a w e t p o w ie rz o n e osobom trz e c im spoza grona w s p ó ln ik ó w ..
U m o w a s p ó łk i o k re śla sto su n e k u d z ia łu w s p ó ln ik ó w w zyska ch i stratach, w b ra k u zaś ta k ie j u m o w y , k a ż d y ze w s p ó ln ik ó w u c z e stn iczy w z y s k a c h i stra ta ch w ty m sam ym stosunku. Je ż e li u m o w a w s p ó ln ik ó w n ie z a w ie ra in n y c h p o sta n o w ie ń ,' w s p ó ln ik m oże żądać p o d z ia łu i w y p ła ty z y s k ó w d o p ie ro p o ro z w ią z a n iu s p ó łk i, a g d y spółkę z a w a rto na d łu ższy o kre s czasu, z k o ń c e m każdego ro k u
o b ra ch u n ko w e g o .
Za zo b o w ią za n ie s p ó łk i w o b e c osób trz e c ic h w s p ó ln ic y o d p o w ia d a ją m a ją tk ie m s p ó łk i bez o g ra n icze n ia , zaś m a ją tk ie m o so b istym w e d łu g p rz e p is ó w o g ó ln y c h k. z. o o d p o w ie d z ia ln o ś c i w s p ó ln ik ó w , a w iS c d łu g d z ie li się na ty le n ie z a le ż n y c h części, ile je s t w s p ó ln ik ó w , za w y ją t k ie m je d n a k , g d y ch o d zi o zo b o w ią z a n ia so lid a rn e , za k tó re o d p o w ia d a ją w s z y s c y w s p ó ln ic y s o lid a rn ie , tzn. k a ż
d y z n ic h o d p o w ia d a za całość d łu g u także s w y m o so b i
s ty m m a ją tk ie m . P oniew aż zaś zo b o w ią z a n ia dotyczące w s p ó ln e g o p rz e d s ię b io rs tw a są z o b o w ią z a n ia m i s o lid a r
n y m i, u c z e s tn ic y s p ó łk i, k tó ra p ro w a d z i p rz e d s ię b io rs tw o , o d p o w ia d a ją s o lid a rn ie za je j zo b o w ią za n ia .
W s z y s tk ic h w s p ó ln ik ó w o b o w ią z u je zakaz k o n k u re n c y jn y w czasie trw a n ia s p ó łk i.
P rzestaje się b y ć w s p ó ln ik ie m przez: 1. śm ierć, 2. u- padłość, 3. p o z b a w ie n ie lu b o g ra n ic z e n ie zd o ln o ś c i do d z ia ła ń p ra w n y c h , 4. w y p o w ie d z e n ie u d z ia łu lu b w y s tą p ie n ie ze s p ó łk i z w a ż n y c h p o w o d ó w , 5. w y łą c z e n ie w s p ó l
n ik a ze s p ó łk i z w a ż n y c h p o w o d ó w je d n o m y ś ln ą u c h w a łą w s p ó ln ik ó w , 6. w y p o w ie d z e n ie u d z ia łu przez osobistego w ie rz y c ie la s p ó łk i. U m o w a s p ó łk i m oże sta n o w ić, że w w y p a d k u ś m ie rc i w s p ó ln ik a w c h o d zą na je g o m ie jsce s p a d k o b ie rc y , k tó r z y do w y k o n y w a n ia s w y c h p ra w w in n i w skazać spółce je d n ą osobę. G d y s p ó łkę z a w a rto na czas
Spółka z kodeksu zobowiązań 2)
K artoteka Tyg. Gosp. 25/47 — 66
(Spółka cywilna).
oznaczony, w s p ó ln ik m oże w y p o w ie d z ie ć s w ó j u d z ia ł na 3 m iesiące p rze d k o ń c e m ro k u o b ra c h u n k o w e g o , z w a ż n y c h p o w o d ó w może ta kże w y s tą p ić n a ty c h m ia s t n a w e t bez w y p o w ie d z e n ia . Ze w s p ó ln ik ie m w y s tę p u ją c y m n a stę p u je ro z lic z e n ie na p o d s ta w ie oszacow an ia m a ją tk u s p ó łk i i u d z ia ł je g o będzie w y p ła c o n y w p ie n ią d za ch , a rze czy oddane przez n ie g o do u ż y w a n ia s p ó łk i zw ró co n e w na tu rze , ch yb a że u m o w a w p ro w a d z i inne zasady ro z lic z e n ia .
R o zw ią za n ie s p ó łk i n a stę p u je : 1. z p o w o d ó w p rz e w i
d z ia n y c h w u m o w ie , 2. je ż e li c e l s p ó łk i został o s ią g n ię ty lu b o ka za ł się n ie m o ż liw y do osiąg n ię cia , 3. g d y p o zo sta ł t y lk o je d e n w s p ó ln ik w s k u te k u s tą p ie n ia in n y c h , 4. w s k u te k je d n o m y ś ln e j u c h w a ły w s p ó ln ik ó w , 5. w s k u te k w y ro k u sądow ego, p rz y czym k a ż d y w s p ó ln ik m oże żądać z w a ż n y c h p o w o d ó w ro z w ią z a n ia s p ó łk i przez sąd. W ra zie ro z w ią z a n ia s p ó łk i n a stę p u je lik w id a c ja s p ó łk i, k tó rą p rz e p ro w a d z a ją w s z y s c y w s p ó ln ic y łą czn ie . M o g ą o n i ró w n ie ż je d n o m y ś ln ą u c h w a łą w y z n a c z y ć lik w id a to r ó w .
S półka z k o d e k s u zo b o w ią za ń może p ro w a d z ić t y lk o p rz e d s ię b io rs tw o w m n ie js z y m rozm ia rze . Z c h w ilą g d y p ro w a d z i p rz e d s ię b io rs tw a w w ię k s z y m ro zm ia rze , p o d lega o b lig a to ry jn e m u wTp is o w i do re je s tru h a n d lo w e g o i staje się s p ó łk ą jawm ą z k o d e ksu h a n d lo w e g o .
Spółka z kodeksu zobowiązań 3)
K artoteka Tyg. Gosp. 25/47 67
•Jïh
K o d e ks h a n d lo w y d e fin ju je sp ó łkę ja w n ą ja k o spółkę, k tp ra p ro w a d z i w e w s p ó ln y m im ie n iu p rz e d s ię b io rs tw o z a ro b k o w e w w ię k s z y m ro zm ia rze a n ie je s t in n ą s p ó łką h a n d lo w ą .
S p ó łka ta k a oprócz d w ó c h is to tn y c h m o m e n tó w , ja k ie posiada każda s p ó łka a o k re ś lo n y c h w k o d e k s ie z o b o w ią zań (patrz „s p ó łk a z k o d e k s u z o b o w ią z a ń ") m usi posiadać jeszcze trz e c i m o m e n t is to tn y a m ia n o w ic ie , p ro w a d z ić w e w s p ó ln y m im ie n iu p rz e d s ię b io rs tw o z a ro b k o w e w w ię k s z y m rozm ia rze . S p ó łka ja w n a p o d le g a o b lig a to r y j
n em u w p is o w i do re je s tru h a n d lo w e g o i s to s u n k i je j są u n o rm o w a n e c a ły m szeregiem p rz e p is ó w p ra w a b e z w z g lę d n ie o b o w ią zu ją ce g o , tzn. ta k ie g o , k tó re g o n ie m oże z m ie n ić p ry w a tn a w o la stron, a z k tó r y c h n a jw a ż n ie js z y jest, że w s z y s c y w s p ó ln ic y o d p o w ia d a ją osobiście, n ie o g ra - n icze n ie , s o lid a rn ie i b ezpośred nio za zo b o w ią z a n ia s p ó łk i, p rz y czym w s p ó ln ik n o w o w s tę p u ją c y do s p ó łk i ju ż is tn ie ją c e j w s tę p u je zarazem w e w s z y s tk ie je j zo b o w ią za n ia , za k tó re o d p o w ia d a na r ó w n i z p o p rz e d n im i w s p ó ln ik a m i, n ie z a le żn ie od tego, czy o ty c h z o b o w ią z a n ia c h w ie d z ia ł.
W s p ó ln ik p o z w a n y z ty tu łu o d p o w ie d z ia ln o ś c i za zo b o w ią z a n ie s p ó łk i m oże p rz e c iw s ta w ić w ie r z y c ie lo w i za
r z u ty osobiste, p rz y s łu g u ją c e m u w o b e c n ie g o oraz za
r z u ty służące spółce.
S p ó łka p o w s ta je przez um ow ę, k tó ra p o w in n a b yć pism em stw ie rd zo n a , p rz y czym je d n a k ko d e ks h a n d lo w y n ie n a k ła d a r y g o ru n ie w a ż n o ś c i na w y p a d e k b ra k u fo rm y p is e m n e j a w y m a g a je j t y lk o d la c e ló w d o w o d o w y c h , • tzn., że w ra zie sporu n ie będzie d o puszczo ny d o w ó d ze ś w ia d k ó w bez z g o d y obu stron. W p is s p ó łk i do re je s tru h a n d lo w e g o , choć o b o w ią z k o w y , m a w ię c znaczenie ty lk o d e k la ra c y jn e . W y ją tk ie m od te j zasady je s t spółka, k tó ra p ro w a d z i w e w ię k s z y m ro z m ia rz e g o sp o d a rstw o ro ln e , a k tó re się sta je s p ó łką ja w n ą d o p ie ro przez w p is do re je s tru h a n d lo w e g o . W ty m w ię c w y p a d k u w p is m a c h a ra k te r k o n s ty tu ty w n y . K a ż d y w s p ó ln ik m a o b o w ią ze k zgłoszenia s p ó łk i do re je s tru h a n d lo w e g o , p rz y c z y m w p is o b e jm u je firm ę i siedzibę s p ó łk i, p rz e d m io t p rz e d s ię b io r
stw a, im io n a i n a z w is k a w s p ó ln ik ó w w ra z z o k o lic z n o ś c ia m i d o ty c z ą c y m i ic h z d o ln o ś c i do d z ia ła ń p ra w n y c h oraz
Spółka jawna 7 kodeksu handlowego 1
Kartoteka Tyg. Gosp, 25/47 — 69
n a z w is k a osób u p ra w n io n y c h do re p re z e n ta c ji s p ó łk i i w k o ń c u z m ia n y p o w y ż s z y c h danych.
S p ó łka ja w n a ja k o s p ó łk a h a n d lo w a je s t k u p cem i może n a b y w a ć p ra w a , zaciągać z o b o w ią z a n ia i p o siadać s w ó j m a ją te k , p o z y w a ć i b y ć p o zyw a n ą , p rz y c z y m o w ła ś c iw o ś c i sądu ro z s trz y g a siedziba s p ó łk i.
P ra w o p ro w a d z e n ia sp ra w s p ó łk i, c z y li zarządu, s łu ży w s z y s tk im w s p ó ln ik o m , o ile n ie s ta n o w i in a cze j u m o w a s p ó łk i, lu b u c h w a ła w s p ó ln ik ó w , k tó rz y m ogą p ra w o za
rządu p o w ie rz y ć ty lk o n ie k tó ry m w s p ó ln ik o m , n ie m ogą n a to m ia s t p o w ie rz y ć zarządu osobom trz e c im z w y łą c z e n ie m w s z y s tk ic h w s p ó ln ik ó w . W s p ó ln ik bez p ra w a za
rzą d u może zasięgać in fo rm a c ji o b ie g u in te re s ó w s p ó łk i oraz p rze g lą d a ć k s ię g i i d o k u m e n ty i u p ra w n ie n ia te n ie m ogą b y ć o d ję te a n i u m o w ą s p ó łk i ani u c h w a łą w s p ó ln i
k ó w . P ra w a i o b o w ią z k i w s p ó ln ik ó w p ro w a d z ą c y c h sp ra w y s p ó łk i ocenia się w stosunkach w e w n ę trz n y c h 'w e d łu g p rz e p is ó w o z le c e n iu (art. 498 — 5/8 k o d e k s u zo b o w ią za ń ), w p rz y p a d k u zaś, g d y d z ia ła w s p ó ln ik n ie m a ją c y p ra w a zarządu lu b p rz e k ra c z a ją c y to p ra w o , w chodzą w grę p rz e p is y o p ro w a d z e n iu c u d z y c h sp ra w bez zle ce n ia (art.
115 — 122 k. z.).
P raw o re p re z e n ta c ji s p ó łk i, c z y li d z ia ła n ia w im ie n iu s p ó łk i w o b e c osób trz e c ic h , s łu ży każdem u w s p ó ln ik o w i, ch yb a że u m o w a s p ó łk i w y łą c z y n ie k tó ry c h w s p ó ln ik ó w od tego p ra w a lu b s tw o rz y zastępstw o łączne z in n y m w s p ó ln ik ie m lu b z p ro k u re n te m , do czego je d n a k je s t p o trze b n a zgoda w s z y s tk ic h w s p ó ln ik ó w , także i tego, k tó r y m a b yć cd p ra w a re p re z e n ta c ji w y łą c z o n y . Bez je g o -woli może m u b y ć to p ra w o o d ję te ty lk o z w a ż n y c h p o w o d ó w w y ro k ie m są d o w ym . P ra w o re p re z e n ta c ji ro zcią g a się na w s z y s tk ie c z y n n o ś c i sądow e i pozasądow e, zw ią za n e
7 p ro w a d z e n ie m ja k ie g o k o lw ie k p rz e d s ię b io rs tw a h a n d lo w ego,' n ie w y łą c z a ją c z b y w a n ia i obcią ża n ia n ie ru c h o m ości i u s ta n o w ie n ia p ro k u ry , p rz y czym p ra w o to n ie może b y ć o g ra n iczo n e ze s k u tk ie m p ra w n y m w obec osób trze cich .
W k ła d w s p ó ln ik a do s p ó łk i może p olega ć na w n ie s ie n iu do n ie j p e w n e j k w o ty p ie n ię ż n e j, w z g lę d n ie na w n ie s ie n iu w ła s n o ś c i rze czy lu b in n y c h p ra w , na d o z w o
Spółka jawna z kodeksu handlowego 2)
K artoteka Tyg. Gosp. 25/47 — 70
le n iu u ż y w a n ia rze czy lu b p ra w , w re szcie na w y k o n y w a n iu p ra c y . W czasie trw a n ia s p ó łk i n ie może w s p ó ln ik rozporządza ć p rz e d m io ta m i m a ją tk o w y m i, w n ie s io n y m i do s p ó łk i. Je ż e li w k ła d p o le g a na w n ie s ie n iu w ła s n o ś c i rz e czy, w ów czas s p ó łka może 'nią sw o b o d n ie rozporządzać, a po ro z w ią z a n iu s p ó łk i w s p ó ln ik może ż ą d a ć 'ty lk o ró w n o w a rto ś c i ta k ie g o w k ła d u .
O p o d zia le z y s k ó w i s tra t d e c y d u je w p ie rw s z y m rzę dzie u m o w a s p ó łk i, w razie zaś b ra k u u m ow y* s łu ż y w s p ó ln ik o w i p ra w o do ró w n e g o u d z ia łu w z y s k a c h i s tra tach, bez w z g lę d u na w a rto ś ć w k ła d u . 'R o c z n y z y s k może s p ó łk a ro z d z ie lić m ię d z y w s p ó ln ik ó w . Je ż e li je d n a k u- d z ia ł doznał w s k u te k s tra ty uszczu p le n ia w p o p rz e d n ic h la ta ch , obraca się zy s k na je g o u zu p e łn ie n ie , p rz y czym u m o w a s p ó łk i m oże także z a w ie ra ć o dm ienne p o s ta n o w ie nia. N a w e t g d y s p ó łka p o n io s ła s tra ty , k a ż d y w s p ó ln ik ma p ra w o żądać co ro czn ie w y p ła ty odsetek w w y s o k o ś c i 4% , choć i pod ty m w zg lę d e m może u m o w a s p ó łk i za
w ie ra ć odm ienne p o s ta n o w ie n ia .
W s p ó ln ik nie może rozporządza ć p ra w a m i s łu ż ą c y m i m u z ty tu łu n ależen ia do s p ó łk i, z w y ją tk ie m p ra w a do u d z ia łu w zyskach, do odsetek, z w ro tu w y d a tk ó w , w y n a g ro d ze n ia za p ro w a d z e n ie s p ra w s p ó łk j oraz p ra w słu żą c y c h m u z ty t u łu p o d z ia łu m a ją tk u po u s tą p ie n iu w s p ó l
n ik a lu b ro z w ią z a n ia s p ó łk i. Z tego w z g lę d u w p rz y p a d k u g d y w s p ó ln ik o d s tą p ił trz e c ie j osobie swe p ra w a z ty tu łu n a le że n ia do s p ó łk i, ta osoba trz e c ia n ie u z y s k u ;e
^ch a ra kte ru w s p ó ln ik a w sto su n ku do s p ó łk i a w szczegól
n o ści n ie m oże zasiągać w ia d o m o ś c i o stanie je j in te re só w . W sp ó ln ik ó w - o b o w ią z u je zakaz k o n k u re n c ji, w szcze
g ó ln o ści p ro w a d z e n ia p rz e d s ię b io rs tw a k o n k u re n c y jn e g o lu b n a le że n ia do w ła d z s p ó łk i k o n k u re n c y jn e j, ch yb a że u z y s k a z e zw o le n ie in n y c h w s p ó ln ik ó w .
P rz y c z y n a m i p o w o d u ją c y m i ro z w ią z a n ie s p ó łk i są:
1. p rz y c z y n y p rz e w id z ia n e w u m o w ie s p ó łk i, 2. zgoda w -szystkich w s p ó ln ik ó w ,
3. u padło ść s p ó łk i,
4. śm ierć w s p ó ln ik a lu b ogłoszenie je g o u p adło ści, 5. w y p o w ie d z e n ie ,
6. w y r o k sądow y.
Spółka jawna z kodeksu handlowego 3)
K artoteka Tyg. Gosp, 25/47 — 71
ad 4. W u m o w ie s p ó łk i m oże z n a jd o w a ć się p o sta n o w ie n ie , że w w y p a d k a c h ś m ie rc i w s p ó ln ik a p rz y s tę p u ją je g o s p a d k o b ie rc y . W ty m w y p a d k u u sta w a ze zw a la k a ż dem u s p a d k o b ie rc y w y s tą p ić z żądanie m p rz e k s z ta łc e n ia s p ó łk i ja w n e j w k o m a n d y to w ą i p rz y z n a n ia m u s ta n o w i
ska k o m a n d y ta riu s z a . W ra zie o d m o w y ze s tro n y s p ó łk i sp a d ko b ie rca m oże z n ie j w y s tą p ić bez w y p o w ie d z e n ia .
ad 5. W y p o w ie d z e n ie przez je d n e g o ze w s p ó ln ik ó w s p ó łk i z a w a rte j na czas n ie o zn a czo n y może n a stą p ić na 6 m ie s ię c y p rze d ko ń c e m ro k u o b ro to w e g o , c h y b a że u m o w a s p ó łk i s ta n o w i in a cze j. S półkę m oże ta kże w y p o w ie d z ie ć w ie rz y c ie l w s p ó ln ik a p o d w a ru n k ie m w y k a z a n ia przezeń p ra w o m o c n e g o ty t u łu e g ze k u c y jn e g o i d o w o du, że n ie z d o ła ł w c ią g u o s ta tn ic h 6 m ie s ię c y uzyska ć za s p o k o je n ia z ru c h o m o ś c i d łu ż n ik a .
ad 6. K a żd e m u w s p ó ln ik o w i s łu ż y p ra w o żądania ro z w ią z a n ia s p ó łk i w y r o k ie m sądu, g d y zachodzi w a ż n y p o w ó d k u tem u. K o d e ks n ie w y lic z a ty c h p o w o d ó w , zosta
w ia ją c to s w o b o d n e j ocenie sądu. G d y w a ż n y p o w ó d za
ch o d zi w osobie je d n e g o ty lk o w s p ó ln ik a , to sąd może na w n io s e k p o z o s ta ły c h w s p ó ln ik ó w zam iast ro z w ią z a n ia s p ó łk i orzec o w y s tą p ie n iu danego w s p ó ln ik a ze s p ó łk i.
W e w s z y s tk ic h p rz y p a d k a c h w y s tą p ie n ia w s p ó ln ik a ze s p ó łk i sporządza się b ila n s, k tó r y je s t p o d sta w ą ro z lic z e nia. D n ie m b ila n s o w y m je s t w p rz y p a d k u w y p o w ie d z e n ia s p ó łk i — o s ta tn i d zie ń ro k u o b ro to w e g o , w k tó r y m u p ły n ą ł te rm in w y p o w ie d z e n ia , w p rz y p a d k u ś m ie rc i lu b u- p a d ło ś c i — d zie ń ś m ie rc i lu b o głoszen ia u p a d ło ści, w p rz y p a d k u zaś u s tą p ie n ia z m o c y w y ro k u — d zień w n ie s ie n ia p ozw u.
O kre s od c h w ili z a is tn ie n ia p rz y c z y n y ro z w ią z a n ia s p ó łk i aż do u k o ń c z e n ia p o d b ia łu m a ją tk u s p ó łk i je s t o- kresem lik w id a c y jn y m . L ik w id a to ra m i są w s z y s c y w s p ó l
n ic y , o ile u m o w a s p ó łk i n ie s ta n o w i in a cze j. M o g ą o n i też p o w o ła ć je d n o m y ś ln ie na lik w id a to r ó w ty lk o n ie k tó r y c h spośród siebie, ja k o te ż osoby spoza sw ego grona.
N a d to lik w id a to r ó w m oże u s ta n o w ić z w a ż n y c h p o w o d ó w sąd re je s tro w y bądź na w n io s e k w s p ó ln ik a bądź in n e j oso
b y za in te re s o w a n e j. O o tw a rc iu lik w id a c ji w in n i lik w i- d a to ro w ie .z g ło s ić do re je s tru handl., ja k ró w n ie ż o u k o ń cze n iu lik w id a c ji, a lb o w ie m d o p ie ro z tą c h w ilą p rze sta je s p ó łk a is tn ie ć.
Spółka jawna z kodeksu handlowego 4)
K artoteka Tyg. Gosp. 25/47 — 72
- 252 -
obw ieszczenie w o je w o d y p oznań skiego z. d n ia 29 4. 47 r. w s p ra w ie o k re s enia w a rto ś c i św iadczeń w n a tu rz e w u bezpie czeniu s p o łe czn ym u sta la z dniem 1 m a ja 1947 r. n o w e s ta w k i w a rto ś c i św ia d czeń w n a tu rz e (is to tn ie p odw yższon e), k tó re m a
ją zastosow anie ró w n ie ż w p rz e m y s ło w y c h z a k ła
dach p ra c y . 1
N a d m ie n ia m y , że oba po w yższe zarządzenia o b o w ią z u ją na d a l i nie stoją, naszym zdaniem , w żadnej sprzeczności z sobą. Z arządzenia te ró ż nią się zasadniczo, gdyż z tre ś c i zarządzenia M in i
s te rs tw a P ra c y i O p ie k i S połeczne j w y n ik a ,, że u sta lo n e przez to m in is te rs tw o m iesięczne ry c z a ł
t y odnoszą się w y łą c z n ie ty lk o do w a rto ś c i u d z ie la n e j p ra c o w n ik o m s to łó w k i i e w e n tl. opału, ś w ia tła oraz m ieszkania, — n a to m ia st obw ieszczenie w o je w o d y p o zn a ń skie g o ustala w a rto ś c i cało
dziennego wolnego w y ży w ie n ia (a w ię c śniadania, o b ia d u i k o a c ji) dla p rc a o w n ik ó w , z a tru d n io n y c h w p ry w a tn y c h za kła d a ch p ra c y w przem yśle, h a n dlu, rze m io śle i w o ln y c h zaw odach.
III. O m ó w io n ą przez nas w N -rz e 21 „T y g o d n ik a G ospoda rcze go" z dnia 24. 5. 47 r. w a rty k u le pt. „P o d s ta w y w y m ia ru s k ła d e k u b e zp ie cze n io w y c h " spraw ę re a liz a c ję k a r t za o p a trze n ia (ż y w n o ś c io w y c h ) nie m ożna w ża d n ym ra zie łą czyć ze s p ra w ą o p is a n y c h w y ż e j d w ó c h zarządzeń, gdyż tr a k tu ją one o w a rto ś c ia c h św ia d cze ń w naturze, u d z ie la n y c h przez z a k ła d y p ra c y s w o im p ra c o w n i
k o m w e fo rm ie u m ó w io n y c h s ta ły c h tz w . d e p u ta tó w w n a tu ra lia c h poza w y n a g ro d z e n ie m w go
tów ce.
N atom iast, w a rty k u ile naszym o p o d sta w a ch
w y m ia ru s k ła d e k u b e z p ie c z e n io w y c h p o ru s z y liś m y m. in. także k w e s tię u re a ln ie n ia k a r t ż y w n o śc io w y c h , p rz y czym m ie liś m y na m y ś li p rz y p a d k i z a g w a ra n to w a n ia przez z a k ła d y p ra c y sw o im p ra c o w n ik o m poza u d z ie la n y m s ta ły m deputatem , o k tó r y m w y ż e j m o w a — tzw . re a liz a c ji k a r t ż y w n o ś c io w y c h w e fo rm ie o d szko d o w a n ia g o tó w k ą , o b liczo n e g o na p o d s ta w ie p rz y d z ia łó w k a r tk o w y c h M in is te rs tw a A p ro w iz a c ji.
P o w ta rz a m y p rze to raz jeszcze, że w p rz y p a d kach, g d y z a k ła d p ra c y z a g w a ra n to w a ł s w o im p ra c o w n ik o m re a liz a c ję k a r t ż y w n o ś c io w y c h p o za u d z ie la n y m s ta ły m d e p u ta te m w n a tu ra lia c h i re a liz a c ja ty c h k a r t p olega na w y p ła ta c h g o tó w k o w y c h , — w ów czas w y p ła ty ta k ie s ta n o w ią f o r m ę w y n a g ro d z e n ia g o tó w k o w e g o i muszą b yć w l i czane do p o d s ta w y w y m ia ru s k ła d e k ubezpiecze
n io w y c h . N ie p o d le g a ją z a lic z e n iu je d y n ie ty lk o n a tu ra lia , p rz y d z ie la n e p ra c o w n ik o m w ram ach p rz y s łu g u ją c y c h im k a rt ż y w n o ś c io w y c h .
W tym. stanie rzeczy, w p rz y p a d k u , gdy p r a c o w n ic y danego p rz e d s ię b io rs tw a p o zb a w ie n i są u p ra w n ie ń do k a rt ż y w n o ś c io w y c h , a p racodaw ca w y p ła c a p ra c o w n ik o m w zam ian za to e k w iw a le n t w gotów ce, to g o tó w k a ta po d le g a za licze n iu do p o d s ta w y w y m ia ru s k ła d e k u b e z p ie c z e n io w y c h ja k o w y n a g ro d z e n ie d o d a tk o w e po m y ś li p rz e p i
sów art. Ib u s ta w y o u bezpie czeniu sp o łe czn ym z d n ia 28. 3. 1933 r. (Dz. U. R. P. 51, poz. 936).
O d p o w ie d ź n in ie js z a z a ła tw ia ró w n o cze śn ie z a p y ta n ie ta m t. p rz e d s ię b io rs tw a z d n ia 22. 5. 47 r., w y s to s o w a n e w te j sam ej s p ra w ie do Iz b y P rze
m y s ło w o -H a n d lo w e j w P oznaniu.
Reklama skuteczna
. 3. P s y c h o lo g ia '■— p o d sta w ą re k la m y . K u p n o poprzedza k ró ts z y lu b dłuższy, — za
le żn ie od o k o lic z n o ś c i— proces ro zw a ża n ia . R e k la ma m a p o k ie ro w a ć ty m procesem m y ś lo w y m ; m a s tw o rz y ć p o m o st ro z u m o w y i u c z u c io w y p o m ię d zy s p rz e d a ją c y m a k u p u ją c y m po to , b y obie za in te re so w a n e s tro n y do siebie z b liż y ć i p o łą c z y ć w re szcie w z g o d n y m p o ro z u m ie n iu .
N a le ż y zdaw ać sobie w ty m c e lu spraw ę z w ła ś c iw o ś c i p s y c h ik i lu d z k ie j, z bodźców , doznań i re a k c ji p s y c h ic z n y c h , m a ją c y c h d o m in u ją c y w p ły w na d e c y z ję c z ło w ie k a .
L u d zie m a ją z a le ty, ale też i w ady, u le g a ją p rz y z w y c z a je n io m , ale też i ka p ry s o m , p o s ia d a ją zd o ln o ś c i z a ró w n o w sensie d o d a tn im ja k i u je m n ym , p o p e łn ia ją b łę d y m im o d o sko n a ło ści, w y k a z u ją słabości, s ła b o s tk i, n ie k o n s e k w e n c je , u p o d o b a n ia sn o b istyczn e . W p o s tę p o w a n iu ic h je s t czę
sto dużo im p u ls y w n o ś c i, ale też i p o w o ln o ś c i m y ś lo w e j, je d n i o ż y w ie n i są duchem p o stę p o w o ści, in n i h o łd u ją z a p a try w a n io m k o n s e rw a ty w n y m . J e d n y m im p o n u je now o ść i o ry g in a ln o ś ć , in n y m sa n k c ja tr a d y c ji i o g ó ln e g o uznania . W ie lu m y ś li o p e w n y c h s p ra w a c h in a c z e j dziś a n iż e li w c z o ra j, ta k ja k in a c z e j m y ś le li w c z o ra j a n iż e li p rze d r o k ie m a ty m w ię c e j p rz e d la ty dzie się ciu .
O tó ż u m ie ję tn e w y k o rz y s ta n ie ty c h i in n y c h
w ła ś c iw o ś c i lu d z k ie j p s y c h ik i je s t d la s k u te c z n o ści re k la m y rzeczą n ie z m ie rn ie ważną.
P ie rw szym zadaniem re k la m y m usi b y ć z a in te re so w a n ie c z ło w ie k a , k tó re g o p s y c h ik a n a s ta w io n a je s t na o p ó r za sa d n iczy a w ię c na o p ó r n ie w y n ik a ją c y z a rg u m e n tu rzeczow ego, le cz w y p ły w a ją c y z u przedzen ia lu b zasadniczej n ie c h ę c i do z a o fia ro w a n ia . P ow o d a m i ta k ie g o o p o ru zasadni
czego m ogą b y ć np.:
1. n ie zn a jo m o ść sam ego to w a ru ,
2. n ie zn a jo m o ść je g o ja k o ś c i w z g l. u żyteczności, 3. w y s o k a cena;
4. n ie u fn o ść,
5. p rz y z w y c z a je n ie ,
6. n ie p e w n o ść co do k o n k u re n c y jn o ś c i d o s ta w c y itd .
Z a sa d n iczy te n o p ó r n ie je s t o c z y w iś c ie z a w sze ró w n y . S topień je g o n a s ile n ia za le ż n y je s t od ró ż n y c h p rz y c z y n , z k tó r y c h najczęstszą je s t cena to w a ru lu b u słu g i.
Sprzedaż ta n ie g o a r ty k u łu codzienn ego u ż y tk u o d b y w a się na o g ó ł s to s u n k o w o ła tw o i szyb ko podczas k r ó tk ie j ro z m o w y w s k le p ie p rz y stoie sprzedażow ym . Im to w a r droższy, ty m je d n a k sp ra w a tru d n ie js z a .
S przedaje się w p ra w d z ie i d ro g ie to w a ry , r ó w n ie ż p rz y stole s k le p o w y m (np. fu tra , b iż u te rię ,
