Mariusz Bieliński
AGENT UBEZPIECZENIOWY
Leasing w działalności inwestycyjnej
Finansowanie leasingowe jest rodzajem finansowania zewnętrznego. Celem finansowania zewnętrznego działalności inwestycyjnej jest nie tylko zakładana maksymalizacja zysku w przy-szłości, ale również zachowywanie gotówki w
ob-18 rębie firmy dla celów bieżącej działalności .
Wiele firm poszukuje zewnętrznego ka-pitału, ponieważ własne środki przedsiębiorstwa nie wystarczają do prowadzenia bądź rozwoju biznesu. Jednym z kluczowych argumentów przemawiających za wyborem leasingu jako źródła finansowania jest jego większa niż w wy-padku kredytu bankowego dostępność. Jak zauważył L. Michalczyk pozyskanie środków z banku jest utrudnione, szczególnie dla osoby fizycznej. Wynika to z faktu, iż instytucje finan-sowe analizują zdolność kredytową nie tylko pro-wadzonej działalności gospodarczej, ale w wy-padku wniosku kredytowego weryfikują również stan zobowiązań obciążających prywatnych
19
właściciela . Z kolei J. Jaworski zwrócił uwagę na fakt utrudnień w uzyskiwaniu kredytu przez firmy przynoszące straty.
W następstwie ciągłego rozwoju firmy zwiększa się zapotrzebowanie na kapitał i nie-kiedy nie wystarcza jedno źródło finansowania. Inwestor, sięgając po leasing, zwykle nie pozba-wia się możliwości zaciągnięcia kredytu, co wynika z faktu, że ten pierwszy nie wpływa na zdolność kredytową kredytobiorcy.
O ile raty kredytu są sztywne, zależne zwykle od kwoty finansowania i okresu trwania umowy, to opłaty leasingowe mogą być dostoso-wywane do warunków korzystającego. Efektem jest elastyczny harmonogram spłaty zobowiąza-nia. Raty mogą zależeć przede wszystkim od stóp r ynkowych, stopnia zużycia przedmiotu, indeksów cen i wielu innych warunkowych.
Dodatkowym aspektem przemawiają-cym za zastosowaniem leasingu jako źródła ze-wnętrznego finansowania inwestycji jest kwestia tzw. poduszki podatkowej. Przedsiębiorstwo, osiągając dochód podatkowy i decydując się na leasingowanie użytkowanych przez siebie środ-ków trwałych, przyczynić się może do obniżenia podstawy opodatkowania.
W tabeli 2 zaprezentowano symulację wpływu leasingu operacyjnego wybranego dobra (o rocznej sumie rat leasingowych w wysokości 45 tys. zł) na wysokość bieżących zobowiązań podatkowych.
Z przedstawionego przykładu wynika, że wysokość podatku dochodowego w wypadku zastosowania leasingu jest o 8550 zł niższa.
Ponadto niezwykle istotną kwestią w zmiennym środowisku gospodarki rynkowej jest możliwość wykorzystania leasingu w dywer-syfikacji ryzyka działalności gospodarczej. Jeżeli przedsiębiorstwo nabywa aktywa na własność, gdy zaprzestaje ich wykorzystywania, może mieć problem z ich późniejszą odsprzedażą. Podmioty
18 S. Halaoua, B. Hamdi, T. Mejri, Earnings management to exceed thresholds in Continental and Anglo-Saxon
accounting models: The British and French cases, „Research in International Business and Finance” 2017,
No. 39.
19 L. Michalczyk, Metodyka ustalania wysokości wybranych zobowiązań przedsiębiorstw, „Zeszyty Naukowe TD UJ. Seria: Ekonomia i Zarządzanie” 2008, t. 4, nr 1, s. 47–70.
Tabela 2. Zastosowanie leasingu do osiągnięcia efektu tarczy podatkowej
Źródło: Opracowanie własne.
Wartości bez leasingu Wartości z leasingiem
Przychody 500 000,00 zł 500 000,00 zł
Koszty podatkowe 325 000,00 zł 325 000,00 zł
Suma rat leasingowych – 45 000,00 zł
Zysk brutto 275 000,00 zł 230 000,00 zł
Podatek dochodowy (19%) 52 250,00 zł 43 700,00 zł
korzystające z leasingu jako źródła finansowania nie muszą brać pod uwagę starzenia się środków trwałych, jak też analizować możliwości ich póź-niejszej odsprzedaży. Jednak nie zawsze leasingo-dawcy zgadzają się na podpisanie umowy bez obowiązku wykupu. Ma to miejsce szczególnie w wypadku, gdy przedmiotem umowy jest zindy-widualizowane do potrzeb konkretnego leasingo-biorcy, niekiedy bardzo kosztowne, dobro. Leasingodawca może zastrzec w umowie obo-wiązek wykupienia przedmiotu leasingu przez korzystającego. Stanowi to dla leasingodawcy swoiste zabezpieczenie przed niemożliwością odzyskania zaangażowanych środków finanso-wych oraz realizacji zysku z operacji leasingowej.
Również specyfika świadczenia global-nych usług leasingowych dedykowaglobal-nych konkret-nemu przedsiębiorstwu może być znacznym atutem tej formy finansowania. Jedną z ofert leasingowych jest tzw. „full leasing”. Obejmuje on
20 całkowitą wymianę zaplecza technologicznego .
Usługa leasingowa jest bardziej przy-stępna pod względem formalnym. Nie wymaga doręczenia wielu zaświadczeń, zeznań czy po-twierdzeń. Jak zauważyła M. Foremna-Pilarska, z reguły wymaganymi przez firmy leasingowe od przyszłych klientów dokumentami finansowymi są: deklaracja PIT za ubiegły rok podatkowy (osoba fizyczna prowadząca działalność gospo-darczą), bilans i rachunek wyników za ubiegły rok podatkowy oraz za ostatni miesiąc, deklaracja F-01. Przy kredycie bankowym ilość przedstawia-nych dokumentów ulega zwiększeniu. Wymaga-ne są dodatkowo wykazy środków trwałych, daWymaga-ne dotyczące przepływów pieniężnych, polisy ubezpieczeniowe, wyciągi z ksiąg wieczystych,
21
plany przychodów . Dodatkowe dokumenty przy usłudze leasingu wymagane są w sytuacji, gdy dotyczą dużych przedsięwzięć
inwestycyj-22 nych .
Jako wady transakcji leasingowej z punk-tu widzenia korzystającego można wskazać możliwość przyspieszenia rozwiązania umowy w wypadku np. kradzieży leasingowanego dobra,
a tym samym konieczność bezzwłocznego spła-cenia zobowiązania. Przedmiot leasingu z reguły podlega ubezpieczeniom. W przypadku samo-chodów osobowych obowiązkowe jest wykupie-nie obok polisy OC, rówwykupie-nież polis AC i NNW, co może wpłynąć na spadek zainteresowania
poten-23
cjalnych leasingobiorców . Dlatego niektórzy przedsiębiorcy decydują się samodzielnie
ubez-24
pieczyć przedmiot leasingu . Z reguły wysokość ubezpieczenia jest wkalkulowana w sumę opłat leasingowych.
Kolejnym niebezpieczeństwem dla leasingobiorcy jest możliwość odebrania leasin-gowanego przedmiotu przez finansującego, który znajduje się w trudniej sytuacji finansowej i ogłasza upadłość.
Nie bez znaczenia jest fakt wyższych zazwyczaj kosztów całkowitych ponoszonych przez korzystającego, a związanych z możliwością korzystania z dóbr udostępnionych w oparciu o to źródło finansowania. Wynika to z faktu, że firma leasingowa jest z reguły kolejnym pośred-nikiem na drodze między instytucją dysponującą kapitałem (bankiem) a podmiotem zgłaszającym zapotrzebowanie na ten kapitał (tu: leasingo-biorca). Wydaje się więc, że w pełni racjonalnym byłoby przyjęcie tu tezy, że pojawiający się kolejny pośrednik musi podwyższyć cenę dobra ostatecz-nego, którym w tym wypadku jest kapitał inwes-tycyjny.
Wykorzystanie leasingu w działaniach opty-malizujących wysokość zobowiązań podat-kowych
Więcej miejsca w opracowaniu poświęca się omówieniu wspomnianego już wcześniej wpływu leasingu na wysokość zobowiązań podatkowych.
Podstawową zaletą leasingu jest możli-wość uznania odsetek (w przypadku leasingu finansowego) bądź całej raty leasingowej (leasing operacyjny) jako składnika kosztów uzyskania przychodów. W przypadku kredytu do kosztów uzyskania przychodu, bądź jako kwotę 20 Ibidem, s. 158.
21 www.bsbiecz.pl/download/wykaz_dokumentow.pdf [dostęp: 12.07.2018].
22 A. Kister, Koszty jakości usług bankowych, „Prace Naukowe Uniwersyttu Ekonomicznego we
Wrocła-wiu 2010, nr 122, s. 213–221.” 23 Ibidem, s. 215.
24 Taka operacja nie będzie stanowiła podatkowego kosztu uzyskania przychodu, ponieważ dane dobra nie należą do majątku korzystającego. Praktyczną stroną uniknięcia nieuznania za koszt podatkowy ubezpieczenia jest wskazanie przez korzystającego firmy ubezpieczeniowej, a następnie zawarcie z tą firmą umowy bezpośrednio przez finansującego.
zwiększającą wartość aktywa trwałego, można zaliczyć odsetki oraz pozostałe koszty bankowe, które są z nim związane. Natomiast dodatkowe opłaty związane z leasingiem bądź odsetki stanowią koszt uzyskania przychodu.
Porównanie możliwości zaliczenia wy-datków do kosztów uzyskania przychodu obej-mujące kredyt, umowę leasingu operacyjnego i finansowego przedstawiono w tabeli 3.
Problem dotyczący rozróżnienia leasin-gu operacyjnego i finansowego dla celów podat-kowych i księgowych z punktu widzenia niniejszej pracy ma znaczenie drugorzędne. Wynika to z faktu, że analizowany podmiot nie podlega ba-daniu i ogłaszaniu rocznego sprawozdania finansowego. W świetle art. 3 ust. 6 ustawy o ra-chunkowości jest to równoznaczne z możliwoś-cią stosowania zasad prawa podatkowego w za-kresie ujęć związanych z klasyfikacją leasingu. Jeżeli w ustawach występuje jedynie termin „lea-sing”, określenie to stosuje się do leasingu
finan-25 sowego .
W ujęciu podatkowym umowę leasingu można zakwalifikować jako leasing operacyjny, jeżeli spełnia ona warunki zapisane w art. 17b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób praw-nych, a mianowicie:
1. została podpisana na czas określony, nie krót-szy niż 40% okresu normatywnej amorty-zacji , jeżeli jej przedmiotem są rzeczy rucho-26 me bądź wartości niematerialne i prawne, natomiast w przypadku nieruchomości okres ten wynosi co najmniej 5 lat (10 lat dla umów zawartych przed 1 stycznia 2013 r.);
2. ogół ustalonych opłat z wyłączeniem podatku VAT jest co najmniej równy wartości począt-kowej środków trwałych lub wartości nie-materialnych i prawnych.
Jeżeli leasing zdefiniowano by jako ope-racyjny, to podmiot do kosztów uzyskania przy-chodów może zaliczyć pełną ratę, zarówno jej część kapitałową, jak i odsetkową. W celu
uzys-27
kania korzyści podatkowych leasing operacyjny często wykorzystywany jest jako forma leasingu zwrotnego nieruchomości. Podmiot decydujący się na ten wybór może zaliczyć pełne comiesięcz-ne raty leasingowe do kosztów uzyskania przy-chodów w przeciągu trwania umowy, czyli co naj-mniej 5 lat, natomiast w przypadku dokonywania odpisów amortyzacyjnych okres ten trwa z reguły
28
40 lat . Jednakże im krótszy czas trwania umowy, tym wyższa pozostaje hipotetyczna wartość
2 9
netto , poniżej której przedsiębiorca po
Tabela 3. Koszty uzyskania przychodu z punktu widzenia korzystającego
Źródło: Opracowanie własne.
Kredyt Leasing finansowy Leasing operacyjny
Prowizja tak tak tak
Część kapitałowa nie nie tak
Część odsetkowa tak tak tak
Opłata wstępna nie dotyczy nie tak
Amortyzacja tak tak nie
25 A. Kister, Raportowanie zorientowane na wartość przedsiębiorstwa, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości ”
2009, nr 107.
26 Okres normatywnej amortyzacji – tu: okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych dla celów podatkowych.
27 Koncepcja poduszki podatkowej np. w: L. Michalczyk, Rola umorzenia aktywów trwałych w powstaniu
różnic wyniku finansowego, „Zeszyty Naukowe TD UJ. Seria: Ekonomia i Zarządzanie” 2007, nr 1.
28 L. Michalczyk, Umorzenie a amortyzacja w aspekcie rachunkowościowej ochrony obrotu gospodarczego, [w:] B. Micherda (red.), Rachunkowość w ochronie obrotu gospodarczego, Wyd. AE w Krakowie, Kraków 2005, s. 207–221.
29 Hipotetyczna wartość netto to początkowa wartość przedmiotu pomniejszona o dokonane odpisy amortyzacyjne.
zakończeniu trwania umowy nie może wykupić przedmiotu. Można ją natomiast obniżyć
po-30 przez podwyższenie opłaty wstępnej .
W wypadku leasingu definiowanego od strony podatkowej jako finansowy do kosztów uzyskania przychodów leasingobiorca zaliczy część odsetkową.
Uwzględniając to, że przedmiotami leasingowanymi w analizowanym podmiocie są głownie pojazdy, w tym osobowe, znaczenia na-biera fakt odpowiedniego typu umowy leasingo-wej dotyczącej pozyskania tego typu ruchomości. I tak do kosztów uzyskania przychodów można byłoby zaliczyć wartość odpisów amortyzacyj-nych do poziomu 20 000 euro. Natomiast w przy-padku leasingu operacyjnego należy zaliczyć peł-ne raty bez względu na wyżej wymieniopeł-ne
ogra-31 niczenie .
Z kolei sposób rozliczenia podatku VAT zależy od klasyfikacji umowy leasingu według ujęcia zastosowanego w ustawach o podatku dochodowego. Może zostać ona ujęta jako: 1. dostawa towarów, jeżeli spełnione są dwa
warunki: odpisów amortyzacyjnych dokonuje leasingobiorca i istnieje możliwość wykupu przedmiotu po zakończeniu kontraktu. W tej sytuacji obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru, nie później niż w przeciągu 7 dni. Staje się to powodem rezygnacji z takiej formy finansowania inwestycji, ponieważ nie każdą firmę stać na wysokie wydatki w początkowym stadium rozwoju przedsiębiorstwa;
2. świadczenie usług, jeżeli umowa dotyczy leasingu operacyjnego . Istnieje wówczas 32 możliwość systematycznego odprowadzania i odliczania podatku VAT od każdej raty leasingowej.
Dla podmiotów, które uzyskały zwolnie-nie z VAT, leasing operacyjny zwolnie-nie będzie właści-wym rozwiązaniem, ponieważ w związku z bra-kiem możliwości odliczenia podatku podwyższa się suma rzeczywistego kosztu poniesionego przez przedsiębiorcę. Tym bardziej, że każda rata, bez względu na dobro objęte leasingiem, opodat-kowana jest stawką 23%. Natomiast leasing finansowy niektórych przedmiotów używanych, a także nieruchomości może zostać objęty
zwol-33
nieniem z podatku VAT . Dlatego wybór tego rodzaju leasingu ze względu na optymalizację po-datku VAT byłby w takiej sytuacji korzystniejszy. Zakończenie
Leasing ma istotne znaczenie w rozlicze-niach podmiotów gospodarczych funkcjonują-cych w polskich realiach. Ma ono charakter m.in. organizacyjny oraz podatkowy. Organizacyjne znaczenie leasingu przejawia się w koniecznoś-ciach zmian dostosowujących strukturę ewiden-cyjną organizacji gospodarczej do występowania tego elementu obrotu ze względu na swą specyfikę i występowanie różnych form leasingu.
30 http://www.leasing.org.pl/o_leasingu/krotka-historia-leasingu [dostęp: 20.06.2018]. 31 www.leasing.org.pl/o_leasingu/krotka-historia-leasingu [dostęp: 25.06.2018].
32 www.gofin.pl/podatki/17,1,62,181197,leasing-operacyjny-i-kapitalowy-8211-jak-rozliczyc-vat.html [dostęp: 02.07.2018].
Bibliografia:
1. BenSaida A., Litimi H., Abdallah O.,
Vola-tility Spillover shifts in global financial markets,
„Economic Modelling” 2018, Vol. 73. 2. Halaoua S., Hamdi B., Mejri T., Earnings
management to exceed thresholds in Continental and Anglo-Saxon accounting models: The British and French cases, „Research in International
Busi-ness and Finance” 2017, No. 39.
3. Hamdi B., Mejri T., The value-relevance of
Banks' fair value disclosures during the financial crisis: the case of european banks, „Association
Francophone de Comptabilite” 2017, No. 3. 4. Kister A., Koszty jakości usług bankowych,
„Pra-ce Naukowe Uniwersyttu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2010, nr 122.
5. Kister A., Raportowanie zorientowane na wartość
przedsiębiorstwa, „Zeszyty Teoretyczne
Ra-chunkowości” 2009, nr 107.
6. Kister A., Zarządzanie kosztami jakości, Ofi-cyna Ekonomiczna, Kraków 2005.
7. Michalczyk L., Ekonomiczne i społeczne aspekty
konkurencji podatkowej w Unii Europejskiej,
„Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjolo-giczny” 2014, R. 76, z. 1.
8. Michalczyk L., Metodyka ustalania wysokości
wybranych zobowiązań przedsiębiorstw, „Zeszyty
Naukowe TD UJ. Seria: Ekonomia i Zarzą-dzanie” 2008, t. 4, nr 1.
9. Michalczyk L., Przekwalifikowywanie aktywów
finansowych, [w:] B. Micherda (red.), Sprawo-zdawczość i rewizja finansowa w kształtowaniu wiarygodności informacji ekonomicznej, Wyd. AE
w Krakowie, Kraków 2007.
10. Michalczyk L., Rola umorzenia aktywów
trwałych w powstaniu różnic wyniku finansowego,
„Zeszyty Naukowe TD UJ. Seria: Ekonomia i Zarządzanie” 2007, nr 2.
11. Michalczyk L., Umorzenie a amortyzacja
w aspekcie rachunkowościowej ochrony obrotu gospo-darczego, [w:] B. Micherda (red.), Rachunkowość w ochronie obrotu gospodarczego, Wyd. AE w
Kra-kowie, Kraków 2005.
12. Spigarska E., Ujęcie wartości firmy w prawie
bilansowym i podatkowym, „Prace i Materiały
Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdań-skiego” 2011, z. 4, cz. 6.
13. Stępniewski J., Audyt i diagnostyka firmy, Wyd. AE we Wrocławiu, Wrocław 2001.
14. Trybała P., Leasing. Poradnik przedsiębiorcy, PARP, Radom 2004.
15. Ustawa z dn. 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j.: Dz.U. z 2014, poz. 121 z późn. zm.).
16. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o ra-chunkowości (t.j.: Dz.U. z 2013, poz. 330 z późn. zm.).
17. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.: Dz.U. z 2012, poz. 361 z późn. zm.). Strony internetowe: 1. www.leasing.org.pl/o_leasingu/krotka-historia-leasingu [dostęp: 20.05.2018]. 2. www.bsbiecz.pl/download/ wykaz_dokumentow.pdf [dostęp: 12.07.2018]. 3. www.leasing.org.pl/o_leasingu/krotka-historia-leasingu [dostęp: 20.06.2018]. 4. www.leasing.org.pl/o_leasingu/krotka-historia-leasingu [dostęp: 25.06.2018]. 5. www.gofin.pl/podatki/17,1,62,181197, leasing-operacyjny-i-kapitalowy-8211-jak-rozliczyc-vat.html [dostęp: 02.07.2018]. 6. www.leasing.org.pl/o_leasingu/krotka-historia-leasingu [dostęp: 28.06.2018].
Minęło sześć lat od momentu wejścia w życie 27 paź-dziernika 2012 r. ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych
1
kasach oszczędnościowo-kredytowych (dalej: u.s.k.o.k.), reformu-jącej w sposób istotny system spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (dalej: s.k.o.k. lub kasy). Wprowadzenie zmian o cha-rakterze systemowym, w tym nadzoru państwowego w miejsce nad-zoru sprawowanego przez Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczęd-nościowo-Kredytową (dalej: Kasa Krajowa), było przedmiotem licznych dyskusji wśród przedstawicieli nauki, jak również nadzor-ców i regulatorów rynku finansowego. Celem niniejszego opraco-wania jest wykazanie, że de lege lata przepisy u.s.k.o.k. przyznają