Obraz aktualnego położenia materialnego i społecznego badanej młodzieży oraz postrzeganie przez nich przyczyn tego badanej młodzieży oraz postrzeganie przez nich przyczyn tego

stanu.

Opis sytuacji społecznej, mieszkaniowej i materialnej badanej młodzieży jest istotnym elementem w mojej pracy. Założyłam bowiem, iż młodzież ta pochodzi z rodzin zagrożonych marginalizacją, w których trudna sytuacja życiowa jest najprawdopodobniej zjawiskiem występującym w rodzinach osób badanych permanentnie. To niekorzystna sytuacja materialna, mieszkaniowa i społeczna powodują utrudniony start młodych osób w dorosłe życie i utrudniają podejmowanie decyzji, które w istotny sposób mogły by wpłynąć na poprawę jakości ich życia w przyszłości.

Poza obrazem aktualnego położenia materialnego i społecznego badanej młodzieży interesować mnie będzie, także to w jakich czynnikach badani upatrują

58 KRUS – Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

178 przyczyn tego stanu i jaki jest związek pomiędzy posiadanym przez młodzież wykształceniem a świadomością przyczyn zaistniałego stanu społeczno – materialnego badanych i ich rodzin

Jedną z najważniejszych i najczęściej podawanych przyczyn marginalizacji jednostki i rodziny są bardzo ograniczone środki materialne, jakimi rodzina/jednostka dysponuje, aby zaspokoić swoje potrzeby. Aktualnie osoba, której dochód nie przekracza 316zł może korzystać z pomocy społecznej.

Analizując dochód na osobę w rodzinie określiłam cztery kategorie dochodowe: 1 dochód na osobę w rodzinie do 316 zł, 2- do 500 zł, 3- do 1000 zł i 4- dochód na osobę w rodzinie powyżej 1000 zł.

Tabela 12. Dochód na osobę w rodzinach badanych osób (w%).

Kategoria

dochodowa Liczba osób badanych (%)

Do 316 zł 117 58,5

Do 500 zł 54 27,0

Do 1000 zł 22 11,0

Powyżej 1000 zł 1 0,5

Braki danych 6 3,0

Razem 200 100,0

Ponad połowa badanych podała, że dochód na osobę w ich rodzinach jest niższy niż 316 zł., natomiast co czwarta osoba deklarowała dochód do 500zł na osobę w rodzinie. 22 osoby podały, iż dochód na osobę w rodzinie jest do 1000 złotych, w tym jedna osoba określiła się na poziomie powyżej 1000 zł.

Sytuacja materialna badanej młodzieży i ich rodzin jest niekorzystna.

Większość osób posiada na tyle skromne dochody, że musi korzystać ze świadczeń rodzinnych, aby móc zaspokajać podstawowe potrzeby. Nieliczne osoby, żyją na dobrym poziomie materialnym. W większości są to osoby, które mają jedno lub dwójkę rodzeństwa, a więc nie pochodzą z rodzin wielodzietnych.

Osoba, która określiła dochód na osobę w rodzinie na poziomie powyżej 1000 zł posiada jedno rodzeństwo, natomiast osoby, które określiły, że dochód na osobę w rodzinie jest do 1000 zł mają dwójkę rodzeństwa (22,73%) albo trójkę (31,82%). Osoba, która nie posiada żadnego rodzeństwa określiła, że dochód na osobę w jej rodzinie nie przekracza minimum socjalnego, czyli 316 zł.

179 Większość osób, które pochodzą z rodzin wielodzietnych mają trudną sytuację materialną w domu.

Bezrobocie jest kolejnym, po sytuacji finansowej czynnikiem, który powoduje marginalizacje jednostki/rodziny.

Praca zawodowa to element w życiu rodziny, który określa nie tylko postawy i zachowania u osób dorosłych, a także jest wyznacznikiem postaw i zachowań dzieci. Dążenia, cele i postrzeganie rzeczywistości przez dzieci i młodzież są silnie związane z pozycją zawodową rodziców. Zmiany w statusie zawodowym choćby jednego z rodziców nie pozostają bez wpływu na dokonywaną przez młodych ludzi ocenę rzeczywistości oraz ich własnej pozycji.

Nie bez znaczenia pozostaje okres czasu w jakim rodzice są bezrobotnymi.

Największe konsekwencje dla bezrobotnego i jego rodziny zarówno materialne, jak i psychiczno – społeczne ponoszą osoby, które są trwale bezrobotne.

W opracowaniu tym przyjęłam podział na bezrobocie krótkookresowe (od 1 miesiąca do 12 miesięcy; do roku czasu), długookresowe (od 13 do 24 miesięcy;

od roku do dwóch lat) i chroniczne (od 25 do ) Dzieląc to ostatnie na okres I (od 25 miesięcy do 60 miesięcy; od dwóch lat do pięciu lat), II (od 61miesięcy do 120;

od pięciu lat do dziesięciu), III (od 120 miesięcy do ; więcej niż dziesięć lat).

Tabela 13. Okres czasu w jakim rodzice badanych osób są bezrobotnymi. (liczba osób).

Okres czasu Matki Ojcowie

Od 1 do 12 miesięcy 11 5

Powyżej 12 do 24 miesięcy 7 9

Powyżej 24 do 60 miesięcy 29 12

Powyżej 60 do 120 miesięcy 13 7

Powyżej 120 do  miesięcy 22 11

Matki które nigdy nie pracowały 2 1

Razem 84 45

Z powyższej tabeli wynika, że wśród osób które są bezrobotne 31 % ojców i aż 66% matek są osobami, które posiadają status bezrobotnego przez okres dłuższy niż 2 lata, czyli są chronicznie bezrobotne. Oznacza to, że iż ich powrót do pracy i zmiana sytuacji materialnej rodzin jest trudna do osiągnięcia.

180 Kolejną kwestią było określenie warunków mieszkaniowych badanych.

Warunki mieszkaniowe w dużym stopniu są wyznacznikiem jakości życia.

Posiadanie własnego mieszkania, gospodarstwa domowego pozwala na poczucie niezależności i zwiększa poczucie bezpieczeństwa. Jednakże nie samo mieszkanie, ale i jego standard wpływają na samopoczucie jednostki i są wyznacznikiem obrazu aktualnego położenia materialnego badanych.

Tabela 14. Sytuacja mieszkaniowa badanych osób (w%)

Posiadam własne

Z danych zawartych w tabeli 13 wynika, że większość z badanych to osoby, które nadal zamieszkują z rodzicami (86 %) a 11 % badanych posiada własne mieszkanie.

Wśród osób, które określają swoje warunki mieszkaniowe jako dobre, to w większości osoby, które mieszkają nadal z rodzicami, a te osoby które posiadają własne mieszkanie i mieszkają w nim sami lub z rodziną posiadają trudne warunki materialne⁵⁹. (6 osób nie udzieliło odpowiedzi).

Tabela 15. Ocena własnych warunków mieszkaniowych przez badanych (w

%).

59 Jako trudne warunki mieszkaniowe, określam te warunki, w których jest brak chociażby jednego z wymienionych: bieżąca woda ciepła, bieżąca woda zimna, łazienka, wc, ogrzewanie, miejsca do spania. Dobrymi warunkami są te, w których ankietowani mają wszystkie z wymienionych elementów wyposażenia.

181 Okazało się, że 144 osoby mają korzystne warunki mieszkaniowe o typowym standardzie (posiadają bieżącą wodę ciepłą i zimną, łazienkę, wc, ogrzewanie), jednak 56 osób, zaznaczyło, iż nie wszystkie określone warunki podane wyżej są do ich dyspozycji. Najczęściej wśród osób, które nie mają dostępu do najbardziej podstawowych warunków mieszkaniowych, ankietowani wymieniali, brak bieżącej wody ciepłej (36 osób), łazienki (24 osoby), ogrzewania (56 osób). Wśród badanych, są też takie osoby, które nie mają dostępu do więcej niż jednego z wyżej wymienionych udogodnień mieszkaniowych.

Po analizie dostępnej dokumentacji i odpowiedzi badanych można wnioskować, iż sytuacja życiowa osób, które pochodzą z rodzin zagrożonych marginalizacją jest zdecydowanie niekorzystna.

Aspekty, związane z warunkami mieszkaniowymi, bezrobociem i sytuacją materialną można wśród badanych osób określić jako obszary generujące ich marginalizację. Średni dochód na osobę w rodzinie wśród ankietowanych jest niski (85,5% osiąga dochody do 500 zł na osobe). Badane osoby posiadają trudne warunki mieszkaniowe, ich rodzice pozostają chronicznie bezrobotni. Taki jest obraz aktualnego położenia materialnego badanej młodzieży.

Zatem ankietowani poza realizacją określonych zadań rozwojowych, jakie stają przed każdym młodym człowiekiem, muszą dodatkowo podejmować kwestie dotyczące zaspakajania najbardziej podstawowych potrzeb. Jednakże dokuczliwszą konsekwencją zmarginalizowania rodziny, z której pochodzą, jest świadomość różnic między jednostkami żyjącymi w tej samej społeczności i zdecydowanie utrudnionym startem w dorosłe życie.