Amerykańskie Stowarzyszenie Emerytów (AARP) jako przykład organizacji reprezentującej interesy seniorów

spożywania pełnowartościowych posiłków to czynniki, które mogą pomóc od-łożyć w czasie decyzję o zamieszkaniu w placówce opiekuńczej. Z punktu wi-dzenia dostępności usług oraz kryteriów kwalifikacji bogata oferta lokalnego Centrum Seniora jest przykładem dobrej praktyki skierowanej przede wszyst-kim do seniorów mieszkających we własnych domach, samodzielnych zarówno w zakresie podstawowych (ADL), jak i funkcjonalnych (IADL) codziennych czynności, niewykazujących poważnych dolegliwości w zakresie zdrowia psy-chicznego. Potencjalnym obszarem wymagającym dalszego rozwoju może być dotarcie z ofertą programów i usług do najstarszych (85+), niesamodzielnych lub przewlekle chorych osób starszych.

1.7.5. Amerykańskie Stowarzyszenie Emerytów (AARP)

Stowarzyszenie Emerytów (American Association of Retired Persons – AARP), Koalicję Emerytowanych Amerykanów (The Alliance of Retired Americans) oraz „Szare Pantery” (Gray Panthers). Wszystkie trzy mają wieloletnią tradycję, sieć oddziałów w poszczególnych stanach i swoje zasługi. Ze względu na dużą popularność, bezprecedensową liczebność członków, siłę polityczną, a także pewną kontrowersyjność, koncentruję się na działalności AARP jako głównego reprezentanta interesów seniorów w USA.

AARP, formalnie istniejące od 1958 roku, wywodzi się z Krajowego Sto-warzyszenia Emerytowanych Nauczycieli (National Retired Teachers As-sociation) – organizacji założonej w 1947 roku przez Ethel Percy Andrus, pierwszą kobietę na stanowisku dyrektora szkoły w Kalifornii. U podstaw jej działalności leżała walka o ubezpieczenie zdrowotne dla emerytowanych nauczycieli. W latach czterdziestych XX wieku nie istniały jeszcze rządowy program Medicare ani prywatne, grupowe programy ubezpieczeniowe. Ethel Andrus udało się przekonać jedną z firm ubezpieczeniowych, aby podjęła ryzyko ubezpieczenia osób starszych na korzystnych zasadach finansowych.

Zachęcona sukcesem, rozszerzyła zakres działania swojej organizacji na inne grupy zawodowe i w ten sposób powstało Amerykańskie Stowarzyszenie Emerytów²⁰⁰.

Obecnie AARP liczy ponad 37 milionów członków powyżej 50. roku życia i stanowi największą organizację osób starszych na świecie. AARP jest organi-zacją pozarządową typu non profit. Oficjalnie nie popiera żadnej partii poli-tycznej, jednak doświadczenie pokazuje, że cele organizacji są często tożsame z postulatami politycznymi Partii Demokratycznej. AARP wydaje trzy tytuły prasowe, w tym dwutygodnik („AARP Magazine”) – periodyk o największym nakładzie w Stanach Zjednoczonych, dostarczany pocztą do wszystkich człon-ków stowarzyszenia.

Główną zasługą AARP jest scalenie rozdrobnionego ruchu na rzecz osób starszych (którego początki sięgają lat dwudziestych XX wieku i odwołują się do postaci Francisa Townsenda oraz jego słynnych klubów seniora) oraz na-danie mu ram formalnych. Na strukturę AARP składają się cztery elemen-ty: (1) działalność biznesowa typu non profit, (2) organizacja członkowska typu NGO, (3) występowanie w sprawach dotyczących interesu publicznego, 200 Ch.R. Morris, The AARP: America’s Most Powerful Lobby and the Clash of

Generations, Times Books, New York 1996.

rzecznictwo na rzecz osób starszych, (4) organizacja charytatywna²⁰¹. AARP w sposób otwarty przedstawia swoje stanowisko w tak kluczowych kwestiach, jak system ubezpieczeń społecznych, służba zdrowia lub kwestia zatrudnienia i niedyskryminacji na rynku pracy. Raz na dwa lata publikuje biuletyn informa-cyjny AARP Public Policies, w którym przedstawia swoje stanowisko na temat bieżących spraw politycznych i społecznych. Biuletyn obejmujący lata 2011–

2012 charakteryzuje AARP jako organizację:

a) przeciwną projektowi częściowej prywatyzacji programu ubezpieczeń społecznych (Social Security) oraz programu ubezpieczeń zdrowotnych (Me-dicare), który stanowił jeden z postulatów politycznych Mitta Romneya i Paula Ryana w kampanii prezydenckiej 2012;

b) popierającą program reform systemu ubezpieczeń zdrowotnych (Obamacare)²⁰²;

c) przeciwną redukcji deficytu budżetowego kosztem Social Security i Medicare;

d) lobbującą na rzecz stabilnego systemu publicznych emerytur wypłaca-nych pracownikom sektora publicznego;

e) działającą na rzecz poprawy bezpieczeństwa ekonomicznego klasy średniej.

W poprzednich latach AARP wsławiła się między innymi lobbowaniem na rzecz zniesienia obowiązku przejścia na emeryturę z chwilą osiągnięcia wie-ku emerytalnego (ustawa Age Discrimination in Employment Act z 1967 rowie-ku oraz jej poprawki z 1970 i 1978 roku) oraz poparciem dla ustawy o refundacji 201 R.L. Beard, J.B. Williamson, Social Policy and the Internal Dynamics of Senior

Rights Movement, „Journal of Aging Studies” 2011 vol. 25(1), s. 22–33.

202 W trakcie powstawania tej książki w Stanach Zjednoczonych toczy się debata nad rzekomym przedkładaniem interesów finansowych AARP nad rzeczywi-ste reprezentowanie politycznych interesów seniorów. Główną linią argumen-tacji są zarzuty opublikowane w raporcie Behing the Veil: The AARP America Doesn’t Know, które przedstawiają AARP jako organizację for profit, która po-parła kosztowny projekt reform systemu ubezpieczeń zdrowotnych głównie ze względu na potencjalne zyski ze sprzedaży prywatnych, rekomendowanych przez siebie ubezpieczeń zdrowotnych. Prywatni właściciele firm ubezpiecze-niowych wypłacają rzekomo AARP ryczałtową stawkę za każdego nowego klienta w zamian za możliwość oferowania ubezpieczenia pod auspicjami or-ganizacji. Istnieje podejrzenie komercyjnego wykorzystania wizerunku orga-nizacji, która powinna pozostać transparentna.

leków na receptę (Medicare Prescription Drug, Improvement, and Moderni-zation Act). W 2005 roku AARP przeprowadziła zakrojoną na szeroką skalę medialną kampanię edukacyjną wymierzoną przeciwko planom prywatyzacji systemu ubezpieczeń społecznych administracji Georga W. Busha. W 2011 roku zrealizowała spektakularną kampanię na rzecz stabilności systemu ubezpieczeń społecznych, zatytułowaną „Chrońmy seniorów” (Protect Seniors). W ramach kampanii ponad osiem milionów członków AARP skontaktowało się z Kon-gresem za pośrednictwem e-maili, listów, petycji oraz połączeń telefonicznych i wyraziło swoje niezadowolenie z planowanych cięć wydatków rządu na pro-gramy Social Security i Medicare. Kampania odniosła sukces. Oprócz angażo-wania się w bieżące wydarzenia polityczne AARP realizuje kampanie charyta-tywne (na przykład Drive to End Hunger), prowadzi szkolenia (na przykład kurs bezpiecznej jazdy dla osób 50+), a także negocjuje obniżenie cen produktów i usług, z których najczęściej korzystają seniorzy²⁰³.

Badania wykazały, że osoby w wieku 50+ stanowią najbardziej aktywny elektorat. Stosując wyłącznie kryterium wieku, nie zaobserwowano wyraźnych tendencji do reprezentowania określonych poglądów politycznych. Z tego też względu obie partie – republikanie i demokraci – walczą o poparcie AARP jako głównego reprezentanta licznej i aktywnej grupy społecznej osób 50+. Zróżni-cowane poglądy polityczne seniorów mają jednak tendencję do rozkładania się według kohorty. W ten sposób osoby urodzone w latach dwudziestych XX wie-ku (obecnie w wieXX wie-ku 87+), dorastające w klimacie prezydentury Franklina D. Roosevelta i jego programu Nowego Ładu, reprezentują światopogląd libe-ralny i tradycyjnie głosują na Partię Demokratyczną. Młodsi seniorzy, urodzeni w okresie II wojny światowej, którzy przeżyli młodość za prezydentury Dwighta Eisenhowera i zasilili rynek pracy w okresie zimnej wojny i prezydentury Ro-nalda Reagana, częściej reprezentują poglądy konserwatywne i popierają Partię Republikańską²⁰⁴.

Siła „siwego lobby” w USA bywa krytykowana z punktu widzenia sprawied-liwości międzypokoleniowej. Żadna inna grupa wiekowa nie jest tak dobrze

203 American Association of Retired Persons, AARP Annual Report: 2011, Washington 2012, dostępne przez www.aarp.org (22.10.2012).

204 Informacje pochodzą z wykładu profesora Henry’ego E. Brady’ego, zatytuło-wanego „Governing America in a Polarized Age”, który został wygłoszony 6 października 2012 roku na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley.

zorganizowana i nie ma tak jasno sprecyzowanych wspólnych interesów.

Ugruntowana pozycja AARP spowodowała, że trzy główne filary amerykań-skiego welfare state – Social Security, Medicare i Medicaid – rozwijają się bez przerwy od kilkudziesięciu lat i pochłaniają obecnie jedną trzecią wydatków z budżetu federalnego. Ponieważ programy społeczne nie mogą rozwijać się w nieskończoność, organizacje takie jak AARP będą musiały w przyszłości sku-pić się na innych celach, na przykład monitoringu jakości usług związanych z opieką długoterminową, dyseminacji wyników badań naukowych na temat procesów starzenia się, realizacji programu kształcenia ustawicznego lub innych projektów mających na celu podniesienie jakości życia osób starszych.

Ponieważ oceniam elementy polityki społecznej wobec osób starszych wdra-żane przez inne państwa z perspektywy obywatelki Polski, szeroki zakres dzia-łalności amerykańskich organizacji seniorów stanowi dla mnie kontrast w po-równaniu ze znikomą rolą, jaką odgrywa Krajowa Partia Emerytów i Rencistów w Polsce²⁰⁵. Funkcjonowanie organizacji takich jak AARP oceniam jako przy-kład dobrej praktyki, ponieważ podkreśla podmiotowość seniorów w dyskur-sie publicznym oraz pozytywnie wpływa na poczucie wartości oraz społecznej przydatności tej grupy społecznej. Więcej refleksji na temat znaczenia formali-zacji ruchu seniorów oraz więcej porównań realiów amerykańskich z polskimi zawarłam w podrozdziale 3.3.1 poświęconym rekomendacjom dla Polski.