W obrębie prawa prasowego 8 należy wyodrębnić pojęcie „dokumentów zawierających istotne informacje o faktach objętych względną tajemnicą dziennikarską” w zakresie dopuszczalności wdrożenia przez organy ochro-ny prawnej czynności procesowych uregulowaochro-nych rozwiązaniami praw-nymi zawartymi w art. 225 § 1 w zw. z art. 226 k.p.k. Możliwości proceso-wego wykorzystania wprost przez organy ścigania w wstępnym postępo-waniu przygotowawczym uzyskanych materiałów w warunkach legalności dopuszczenia prawnych podstaw czynności są znacznie ograniczone, nie tylko prawem karnym formalnym, lecz także prawem prasowym. Kazui-styczna regulacja prawna art. 225 § 1 k.p.k. w odniesieniu do pism i in-nych dokumentów (rzeczy) wydain-nych dobrowolnie przez osobę, u której przeprowadzono przeszukanie, zatrzymanych lub znalezionych przez or-gan, pomimo legalizmu wdrożonych czynności, ogranicza organ procesowy w wstępnej fazie postępowania przygotowawczego zmierzający do ujaw-nienia okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa (sprawstwa czynu), a tym samym osiągnięcie zadań postępowania karnego, nakazując procesowe uprawdopodobnienie okoliczności realizacji założonych wersji śledczych (eliminacji luk dowodowych) innymi osobowymi lub rzeczowymi dowodami.
W tym aspekcie należy zwrócić uwagę na dwie kumulatywnie występu-jące negatywne przesłanki:
1. Oświadczenie kierownika instytucji państwowej lub samorządowej albo innej osoby (pisemne lub werbalne), u której dokonano zatrzymania rze-czy lub, u której dokonano przeszukanie, że wydane lub znalezione przy przeszukaniu pismo lub inny dokument (elektroniczny nośnik) zawiera dzenia prokuratora (art. 99 § 2 k.p.k.) stronom, obrońcom pełnomocnikom i przed-stawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzenie odpisów lub kopii. Negatywnymi przesłankami odmowy udostępnienia akt postępowania przez policjanta lub prokuratora mogą być tylko realne zagrożenia niweczące konieczność zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania lub ochrony ważnego interesu pań-stwa (materiały z klauzurą tajności np. art. 179, 180, 181 § 1, 184 ,226 k.p.k.) okre-ślonymi desygnatami ustawy procesowej (art. 2 w zw. z art. 297 k.p.k.).
7 Wyrok TK z 20 maja 2014 r., SK 13/13, <http://trybunal.gov.pl/rozprawy/
wyroki/art/6859-ograniczenie-wolnosci-dozor-policyjny/>, 17 grudnia 2015 r.
8 Ustawa z 26 stycznia 1984 r. — Prawo prasowe, DzU z 1988 r. nr 5, poz. 24 z pózn. zm.
wiadomości objęte tajemnicą państwową, służbową, zawodową (dzienni-karską) lub inną chronioną ustawą albo ma charakter osobisty (art. 225
§ 1 k.p.k.).
2. W kwestii procesowego (dowodowego) wykorzystania dokumentów za-wierających tajemnicę państwowa, służbową lub zawodową w postępo-waniu przygotowawczym stosuje się odpowiednio zakazy i ogranicze-nia określone art. 178–181 k.p.k.
Organ procesowy z chwilą wystąpienia negatywnej przesłanki procesowej opartej na oświadczeniu dysponenta dokumentu zawierającego (mogącego za-wierać) tajemnicę (dziennikarską), bez możliwości jej wstępnej weryfi kacji, nie jest uprawniony do samodzielnego zapoznania się na tym etapie czynności z jego treścią. W takich okolicznościach klauzurowe dokumenty zawierające tajemnicę dziennikarską podlegają bezzwłocznemu opieczętowaniu i przeka-zaniu prokuratorowi lub sądowi (w zależności od tego, czyje postanowienie jest wykonywane). Uzyskane dowody z dokumentów (nośników elektronicz-nych), jeżeli istotnie zawierają informacje stanowiące tajemnicę zawodową (dziennikarską) jako materiał procesowy w realizacji postanowień art. 2 § 1 ust.1 i 2 k.p.k. 9, mogą być wykorzystane w aktywizacji pola dowodowego jedynie z zachowaniem zakazów wynikających z art. 180 k.p.k.. 10 Analiza przyjętych i wdrożonych do obrotu prawnego rozwiązań określonych art. 180
§ 2–5 k.p.k. w zakresie ochrony tajemnicy dziennikarskiej jest zgodna z usta-wą zasadniczą 11 oraz art. 10 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności 12. Po zmaterializowaniu założonych hipotetycznych celów przeszukania (założeń planu) w zakresie możliwości znalezienia rzeczy (nośników elektronicznych) mogących stanowić dowód w sprawie w warun-kach istnienia ocennych postaw uzasadnionego przypuszczenia leżących wy-łącznie po stronie organu procesowego szczególnie w zakresie niezbędności, celowości i zasadności czynności przeszukania (art. 220 § 1 k.p.k.) w po-staci zabezpieczonych materiałów zawierających tajemnicę dziennikarską, winne być niezwłocznie przekazane do decyzyjnej weryfi kacyjnej oceny sądu.
Na kanwie tego istotnego zagadnienia rodzi się szereg wątpliwości prawno--organizacyjnych:
1. Czy prokurator zlecający przeszukanie (bezpośrednio nadzorujący czyn-ność) ma prawny obowiązek synchronizacji czynności przeszukania
9 Przez obecny model postępowania przygotowawczego należy rozumieć ze-spół skorelowanych, zasadniczych przedsięwzięć nakierunkowanych na reali-zację ustawowych instrumentów funkcji wykrywczej (czynności operacyjno-roz-poznawczych typowania źródeł dowodowych) i funkcji dowodowej (transformacji materiału procesowego zgodnie z zasadami k.p.k.) materializujący pierwsze sta-dium procesu karnego w zakresie uprawdopodobnienia materiałem dowodowym sprawstwa zarzucanego czynu (defi nicja autorska).
10 K. Szczechowicz, Zwolnienie z tajemnicy dziennikarskiej w postępowaniu karnym; <www.uwm.edu.pl/mkks/pdf/MKKS 8/14> 12 czerwca 2015 r.
11 Wyrok TK z 22 listopada 2004 r., 64/03, „Orzecznictwo Trybunału Konsty-tucyjnego. Zbiór Urzędowy” — seria A 2004, nr 10, poz. 107.
12 Wyrok ETPCz z 14 września 2010 r., skarga nr 3822/03, „Palestra” 2010, nr 11–12, s. 251 i nast.
redakcji z posiedzeniami sądu w zakresie niezwłocznego przekazania materiałów z dokonanej czynności zawierających tajemnicę dziennikar-ską sądowi w celu ich uprzedniej konwalidacji na materiał procesowy?
2. W jakim przedziale czasowym prokurator jako dysponent ma prawny obowiązek przekazania sądowi materiałów z wykonanego przeszuka-nia zawierające tajemnicę dziennikarską oraz gdzie deponuje te mate-riały, aby uchronić je przed dostępem osób postronnych (nieuprawnio-nych)?
W obecnym stanie prawnym decyzję o ewentualnej dopuszczalności wykorzystania w polu dowodowym materiałów prasowych zawierających tajemnicę dziennikarską w warunkach anonimizacji względnej (bezwzględ-nej) podejmuje i wdraża wyłącznie sąd na posiedzeniu bez udziału stron (dysponenta materiału i prokuratora). Takie rozwiązanie prawne należy uznać za chybione, bowiem skład sędziowski nie ma specjalistycznej wie-dzy z zakresu prawa prasowego i bez udziału dysponenta materiału (re-daktora naczelnego publikatora) może mieć trudności w dokonaniu właś-ciwej merytorycznej oceny zalegającego w aktach materiału istotnie zawie-rającego tajemnicę dziennikarską „zarówno co do faktu jak i dekonspiracji źródła” 13. Natomiast prokurator ma obowiązek przed wyznaczonym po-siedzeniem sądu zdeponować materiały prasowe w kancelarii tajnej pro-kuratury oraz objąć ścisłą ewidencją osoby mające bezpośredni kontakt służbowy z tymi materiałami z szczególnym protokolarnym wyekspono-waniem nienaruszalności nałożonych plomb (pieczęci) i innych zabezpie-czeń przed osobami nieuprawnionymi. Zatem jedynym depozytariuszem tych materiałów jest prokuratura, natomiast Policja winna niezwłocznie po wykonaniu czynności przeszukania za protokołem zatrzymania rzeczy i pokwitowaniem w wykazie dowodów rzeczowych, przekazać zalakowany pakiet niezwłocznie temu organowi. Nietrafna jest zatem prezentowana opinia, że prokurator winien czynności przeszukania w ich praktycznej realizacji uzgadniać i synchronizować z posiedzeniami sądu (urzędowa-nia). Wykaz dowodów rzeczowych jest dokumentem procesowym i stanowi integralną część wstępnego postępowania karnego uporządkowanych ma-teriałów akt głównych oraz podstawowym źródłowym dokumentem dro-gi przemieszczania się tych materiałów pomiędzy organami procesowymi (Policją, prokuraturą i sądem) wraz z aktami głównymi właśnie dowodów rzeczowych. Błędem zatem jest w obrazie prawa dowodowego przekazywa-nie akt głównych wstępnego postępowania przygotowawczego bez dowo-dów rzeczowych lub ich części, które w tym czasie zalegają w policyjnych depozytach, niekiedy ulegając zniszczeniu lub zatarciu (zniekształceniu) cech identyfi kacyjnych (badawczych) śladów kryminalistycznych (bez moż-liwości poddania ponownym ekspertyzom kryminalistycznym jako istot-nego środka dowodowego). Zatem gdzie w redakcji należy ukierunkować
13 Materiał prasowy to każdy opublikowany lub przekazany do opublikowa-nia w prasie tekst albo obraz o charakterze informacyjnym, publicystycznym, dokumentalnym lub innym, niezależnie od środków przekazu, rodzaju, formy, przeznaczenia lub autorstwa. Ustawa z 26 stycznia 1984 r. — Prawo prasowe, DzU z 1984 r., nr 5, poz. 24 z późn. zm.
bezkolizyjne (nieinwazyjne) czynności przeszukania, zminimalizować skut-ki i następstwa tej drażliwej czynności?
Zgodnie z normatywną regulacją art. 16 ust. 3 prawa prasowego — re-daktor naczelny powinien być w niezbędnych granicach poinformowany o sprawach związanych z tajemnicą zawodową podległego mu w stosun-kach służbowych dziennikarza, powierzoną mu informacją zdeponowaną (utrwaloną) na nośniku elektronicznym lub papierowym. Inny materiał redaktor może na tym etapie czynności organu ujawnić jedynie w wy-padkach enumeratywnie określonym w ust. 2 art. 16 cytowanej ustawy
— Prawo prasowe. Zatem redaktor naczelny publikatora winien w toku prowadzonych czynności dowodowych przez organ procesowy przed ich wdrożeniem poinformować kierującego czynnościami prokuratora lub po-licjanta, że nośnik elektroniczny podległego mu redaktora zawiera infor-macje objęte tajemnicą dziennikarską oraz zażądać niezwłocznego wdro-żenia czynności zabezpieczających przed ich ujawnieniem (dostępem osób nieuprawnionych). Dziennikarz jest zwolniony od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, o której mowa w art. 16 ust. 1 prawa prasowe-go, w razie gdy informacja (materiał prasowy) list do redakcji lub inny materiał o tym charakterze dotyczy przestępstw określonych w art. 240
§ 1 k.k. (zaniechanie denuncjacji) albo autor lub osoba przekazała taki materiał wyłącznie do wiadomości dziennikarza i wyraziła zgodę na ujaw-nienie jej nazwiska jako autora tego materiału. Kompendium wiedzy o ist-nieniu w redakcji materiałów będących w zainteresowaniu organów ści-gania należy lokalizować u redaktora naczelnego a nie na poszczególnych stanowiskach dziennikarskich. Przeszukanie w redakcji nie powinno prze-biegać chaotycznie, lecz przyjąć formę planową i metodę mniej inwazyjną bez zdezorganizowania pracy planu wydawniczego redakcji w przypadku procesowego zabezpieczenia wszystkich nośników. Zgodnie z art. 217
§ 2 k.p.k. osobę mającą rzecz podlegającą wydaniu wzywa się do wyda-nia jej dobrowolnie. Zatem, czy — stosując mniej inwazyjne metody prze-szukania w redakcji — można wezwać redaktora naczelnego do wydania materiałów oraz, co istotne, dysponent informacji dziennikarskiej zdepo-nowanej na elektronicznych nośnikach może samodzielnie określać za-kres i przedmiot przekazania takich materiałów organowi procesowemu, dokonując w tej kwestii wybiórczej selekcji? Na kanwie tak postawionego pytania rodzą się wątpliwości prawne o skalę przeszukania i ochrony ta-jemnicy dziennikarskiej:
1. Dysponent informacji dziennikarskiej (redaktor naczelny będący orga-nem) w świetle prawa dowodowego nie jest umocowany do wartościo-wania rodzaju i zakresu oraz warunków dobrowolnego wydania ma-teriałów. Ewentualne negocjacje zapobiegające naruszeniu tajemnicy dziennikarskiej nie mogą dotyczyć zakresu wydania materiału praso-wego (elektronicznego nośnika), lecz faktu.
2. Zakres i przedmiot przeszukania (celowość i zasadność) zostały okre-ślone art. 217 § 1 k.p.k. tylko do „rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie”. Zatem organ procesowy, wdrażając przeszukanie, nie jest legitymowany do zajęcia wszystkich nośników informacji będących
w dyspozycji redakcji, lecz żądania wydania rzeczy, które mogą sta-nowić dowód w prowadzonej sprawie (in rem, in personam) wymienio-nych w postanowieniu przeszukania sprawy oznaczonej konkretną sygnaturą. W uzasadnieniu postanowienia prokuratorskiego lub sądo-wego o wykonaniu przeszukania należy bezwzględnie enumeratywnie określić właśnie rodzaj rzeczy mogących stanowić dowód przydatności w sprawie. Przeszukanie zatem należy ukierunkować na pozyskanie konkretnych dowodów rzeczowych (nośników informacji), dokonując ich wstępnej selekcji (inwentaryzacji) posiadanymi receptorami, do-świadczeniu i inwencji oraz wnioskowaniu dedukcyjnym. O ile war-tościowanie przydatności dowodowej wydanych, zabezpieczonych i odnalezionych dla potrzeb prowadzonego postępowania rzeczy (doku-mentów) nie rodzi większych wątpliwości, to selekcjonowanie nośników informacji elektronicznej w formie kopii binarnych może nastręczać problemy w postaci:
—uzasadnionego podejrzenia możliwości naruszenia art. 217 § 1 k.p.k.
poprzez zgrywanie z dysku twardego komputera redaktora naczel-nego publikatora w celu utworzenia kopii binarnych innych rzeczy (informacji) z prowadzonych śledztw dziennikarskich, które nie są związane z zakresem i stroną przedmiotowo-podmiotową pro-wadzonej sprawy, co nieuchronnie mogłoby spowodować powstanie warunków technicznych do naruszenia tajemnicy dziennikarskiej (art. 15 ust. 2 prawa prasowego);
—uzasadnionej obawy uniemożliwienia wykorzystania zdeponowa-nych w redakcji informacji w celach publicystyczzdeponowa-nych (prowadzo-nych zagadnieniowych śledztw dziennikarskich, ich rozwoju przed-miotowo-podmiotowego) w okolicznościach zatrzymania rzeczy (art. 217 § 3 k.p.k.) i wykonania kopii binarnych pod rygorem za-rzutu ewentualnej odpowiedzialności karnej wynikającej z art. 241
§ 1 k.k. (publicznego rozpowszechniania bez zezwolenia wiadomości z postępowania przygotowawczego).
Nie podzielam w przeciwnej tezie prezentowanego stanowiska, że wyko-nanie kopii binarnych z elektronicznych nośników informacji dziennikar-skich w trakcie przeszukania, wydania czy odnalezienia nośnika, nawet w warunkach zgody sądu na wykorzystanie materiałów w ramach prowa-dzonego postępowania przygotowawczego przez organy ścigania jako dowo-du, nie pozbawia redakcji możliwości publicznego rozpowszechniania tych materiałów w artykułach prasowych, albowiem nie są to materiały z prowa-dzonego postępowania. W uzasadnieniu racjonalności i prawnych postaw prezentowanej przeciwnej tezy warto przytoczyć następujące argumenty:
1. Zgodnie z dyspozycją art. 143 § 1 ust. 6 k.p.k. z przeszukania miejsca i systemu informatycznego oraz zatrzymania rzeczy i danych infor-matycznych sporządza się w obowiązku prawnym protokół z realnie wykonanej czynności procesowej.
2. Fakt sporządzenia protokołu świadczy o obligatoryjnym procesowym włączeniu sporządzonych przez organ ochrony prawnej (ścigania), w warunkach wydanego postanowienia, kopii binarnych do
materia-łów prowadzonego postępowania przygotowawczego i objęcie ich ochro-ną wynikającą z art. 241 § 1 k.k.
W przedstawionej argumentacji uwidocznionej w pkt 1 i 2 nie można publicznie prezentować stanowiska, że tak zabezpieczone kopie binarne z nośników elektronicznych pamięci komputera i podania ich specjali-stycznym badaniom kryminalispecjali-stycznym w celu wydania pisemnej opinii przez biegłego jako środka dowodowego nie stanowią „wiadomości z postę-powania przygotowawczego”. Z jednej strony wiadomości prasowe z noś-nika elektronicznego w statusie legitymizującym go treścią art. 217 § 1 w zw, z art. 143 § 1 ust. 6 k.p.k. są to „rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie”, natomiast w przeciwnym stanowisku niepopartym racjonali-zmem prawniczym nie są „wiadomościami z postępowania przygotowaw-czego” bez ochrony prawnej z możliwością publicznego rozpowszechnia
„zanim zostaną ujawnione w postępowaniu sądowym”. Istotą kontradyk-toryjnego postępowania dowodowego przed sądem nowego modelu jest weryfi kacja materiału procesowego z bezpośrednim udziałem stron pro-cesowych, a nie przedsądowe ujawnienie tych materiałów na forum pub-licznym i ferowanie wyroków.
Wolność słowa jest jednym z istotnych fundamentów niewzruszalnych zdobyczy państwa demokratycznego, w którym wolne i niezależne od or-ganów władzy i centrów decyzyjnych media reprezentowane są przez nie-zależnych (profesjonalnych) dziennikarzy. Redakcje i publikatory odgry-wają szczególną i ważną społeczną misję, zapobiegając realnej pokusie nadużycia władzy oraz będąc źródłem inspiracji wszczęcia z urzędu wielu postępowań karnych (zawiłych śledztw) niekiedy o podłożu zorganizowanej przestępczości transgranicznej. Zatem procesowe zajęcie informacji z elek-tronicznych nośników poprzez arbitralne wkraczanie na teren redakcji bez możliwości ich odczytania przez organy ścigania i następczej konwalidacji czynności przez sąd (zasada względnej anonimizacji), musi odbywać się z poszanowaniem integralnej niezależności mediów. Oświadczenie dyspo-nenta informacji złożone w trybie i na zasadach art. 225 k.p.k. pozbawia organ ścigania na tym etapie czynności możliwości nie tylko zapoznania się z treścią sekwencji dowodu rzeczowego, ukierunkowania dalszego przeszu-kania oraz zminimalizowania eskalacji działań (chyba że są podyktowanie kontratypizowaną czynnością stanu wyższej konieczności). Zgodnie z regu-lacją art. 180 § 2 k.p.k. osoby zobowiązane do zachowania min. tajemnicy dziennikarskiej mogą być przesłuchiwane w ramach anonimizacji względ-nej co do faktów objętych tajemnicą tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność procesowa istotna dla bytu sprawy objętego postępowaniem nie może być ustalona (uprawdopodob-niona) na podstawie innego dowodu. Z brzmienia przedmiotowej regulacji jednoznacznie wynika, że przeszukanie nie może być czynnością impulsyw-ną (ad hoc), lecz wynikającą z następstw i skutków już wykonanych czyn-ności dowodowych, (wnikliwej analizy zdeponowanego w aktach materia-łu procesowego, planu śledztwa i racjonalizacji harmonogramu czynności do wykonania), które mimo wdrożenia nie doprowadziły do ustalenia pro-cesowego okoliczności zmierzających do uprawdopodobnienia sprawstwa
zarzucanego czynu. W postępowaniu przygotowawczym w przedmiocie przesłuchania decyduje sąd na posiedzeniu bez udziału stron, w terminie nie dłuższym niż 7 dni od daty doręczenia wniosku prokuratora. Na po-stanowienie sądu przysługuje zażalenie. Wskazać należy, że materia ano-nimizacji względnej dotyczy tylko możliwości przesłuchania dziennikarza za uprzednią zgodą wstępną sądu (a nie następczą) przez organ ścigania tylko w ograniczonym zakresie przedmiotowym „co do faktów objętych ta-jemnicą dziennikarską” z bezwzględnym wyłączeniem demaskowania źród-ła (anonimizacja bezwzględna). Przesłuchanie dziennikarza zwolnionego z zachowania tajemnicy dziennikarskiej jako osobowego źródła dowodowe-go przez sąd na rozprawie głównej następuje z wyłączeniem jawności (art.
181 § 1 k.p.k.). Z wykonania takiej czynności sporządzony zostaje odręb-ny protokół, który wraz z inodręb-nymi dokumentami oraz przedmiotem związa-nym z obowiązkiem zachowania tajemnicy dziennikarskiej, przechowuje się w aktach sprawy lub w miejscu przechowywania dowodów rzeczowych w sposób uniemożliwiający zapoznanie się z nim przez osoby nieuprawnio-ne. Każdorazowe udostępnienie protokołów, dokumentów lub przedmiotów innym uprawnionym osobom jest ściśle reglamentowane i podlega obliga-toryjnemu odnotowaniu w karcie zapoznania się z dokumentami zdepono-wanymi w aktach sprawy głównej 14.
Kolejnym zagadnieniem legitymizującym i angażującym organy ści-gania do wdrożenia czynności procesowych z urzędu w zakresie ściga-nia sprawców czynu określonego dyspozycją art. 267 § 2 k.k. jest jego wnioskowy charakter (art. 267 § 4 k.k.) przy górnej granicy zagrożenia sankcją do 2 lat pozbawienia wolności (art. 267 § 1 k.k.). W głośnej me-dialnie sprawie nielegalnych podsłuchów opublikowanych przez redakcję tygodnika „Wprost”, organy prokuratury i Agencji Bezpieczeństwa We-wnętrznego po uzyskaniu legitymacji procesowej (wniosków osób podsłu-chiwanych w statusie pokrzywdzonych) w stosunkowo krótkim okresie od czasu wydania postanowienia o wszczęciu postępowania (kilku dni) bez wyczerpania ustawowych „okoliczności umożliwiających ustalenia na pod-stawie innego dowodu sprawców”, kierując się postanowieniami art. 217
§ 1 k.p.k. wdrożyły czynności procesowe zmierzające do uzyskania w trak-cie przeszukania redakcji (komputera osobistego redaktora naczelnego) rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie. W końcowej fazie tej czyn-ności wobec kategorycznej odmowy wydania przez redaktora naczelnego wszystkich nośników elektronicznej informacji zdeponowanych w osobi-stym laptopie i pendrive, w uzasadnionej obawie naruszenia anonimizacji bezwzględnej określonej art. 180 § 3 k.p.k. w zw. z art. 15 ust. 2 pra-wa prasowego, organ procesowy zdecydopra-wał się na użycie na zasadzie art. 217 § 5 k.p.k. w celu przełamania biernego oporu środków przymusu
14 Zagadnienia zostały uregulowane w rozporządzeniu ministra sprawiedliwo-ści z 20 lutego 2012 r. w sprawie sposobu postępowania z protokołami przesłu-chań i innymi dokumentami lub przedmiotami, na które rozciąga się obowiązek zachowania w tajemnicy informacji niejawnych albo zachowania tajemnicy zwią-zanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji, DzU z 2012 r., nr 219 z późn. zm.
bezpośredniego w postaci siły fi zycznej. Zgodnie z ustawą o Agencji Bez-pieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu 15 organ ten został upo-ważniony do prawnego, organizacyjnego, technicznego i kadrowego rozpo-znawania, wykrywania m.in. najcięższych przestępstw z gatunku szpiego-stwa, terroryzmu, naruszenia tajemnicy państwowej i innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa oraz zapobiegania im.
W neutralizacji skali i dynamiki tej przestępczości, funkcjonariusze ABW uprawnieni są do wykonywania w realizacji funkcji wykrywczej ty-powania źródeł dowodowych do procesowego wykorzystania czynności operacyjno-rozpoznawczych i dochodzeniowo-śledczych oraz analityczno--informacyjnych w celu uzyskiwania i przetwarzania informacji istotnych dla ochrony bezpieczeństwa państwa i jego konstytucyjnego porządku.
Mocą art. 21 ust.1 pkt. 2 cytowanej ustawy o ABW i AW funkcjonariu-sze wykonują czynności na polecenie sądu lub prokuratora w zakresie określonym w k.p.k. oraz k.k.w. Na kanwie przytoczonej regulacji praw-nej powstaje pytanie, czy stosunkowo niska sankcyjność czynu okre-ślona art. 267 § 2 k.k. i jego wnioskowy charakter przy podnoszonych wątpliwościach z zakresu prawa dowodowego uprawniała do wdroże-nia eskalowanego przeszukawdroże-nia w redakcji, skoro dobrowolnie w dniu następnym redaktor naczelny publikatora wydał prokuraturze nośniki elektroniczne żądanych informacji po uprzednim upewnieniu się zacho-wania bezwzględnej anonimizacji zródła. Warto w tym miejscu wskazać na inną podstawę przeszukania w warunkach regulacji prawnej art. 219
§ 1 i 2 k.p.k. Z literalnego brzmienia przytoczonej regulacji wynika, że „w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym , można dokonać prze-szukania pomieszczeń i innych miejsc, jeżeli istnieją uzasadnione pod-stawy, że osoba podejrzana lub wymienione rzeczy tam się znajdują” 16. Należy wskazać, że ustawodawca w normie art. 219 § 1 i 2 k.p.k. po-sługuje się wyraźną terminologią po stronie uzasadniającym wdrożenie przeszukania w stosunku do „osoby podejrzanej określoną w regulacji art. 244 § 1 k.p.k.” (ujętej przez Policję na gorącym uczynku uzasad-nionego przypuszczenia sprawstwa czynu karalnego lub w bezpośrednim pościgu a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa, bądź nie można ustalić jej tożsamości). Odnosząc to do zdarzenia w redakcji „Wprost”, to redaktor naczelny tygodnika nie był podejrzanym ani tym bardziej osobą podejrzewaną z zatrzymania oby-watelskiego (art. 243 § 1 i 2 k.p.k.).
15 Tekst jedn. DzU z 2002 r., nr 74 poz. 676 z późn. zm.; nr 29, poz. 154, (dalej odpowiednio ABW, AW). ABW jest służbą specjalną powołaną 29 czerwca 2002 r. , do ochrony porządku konstytucyjnego RP. Zakres zadań ABW koncen-truje się na ochronie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i obywateli.
16 Zgodnie z art. 71 za podejrzanego, a nie osobę podejrzaną, uważa się oso-bę, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpie-niem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.