Bezrobocie a bezpieczeństwo ekonomiczne

O ile omawiane wcześniej skutki zdrowotne, spowodowane doświadczeniem bezrobocia, odczuwalne są po pewnym okresie czasu, to jego ekonomiczne objawy zauważalne są niemalże od razu. Brak uzyskiwanych wcześniej dochodów powoduje konieczność wprowadzenia wielu korekt do bieżącego funkcjonowania osoby bezrobotnej i jej rodziny.

Polegają one na stopniowym ograniczaniu wydatków i rezygnacji z planowanych przedsięwzięć oraz dotychczasowego poziomu życia. Konsekwencje tych ograniczeń nie pozostają też obojętne dla środowiska lokalnego a ostatecznie, dla budżetu państwa. Gdyż jak wykazano wcześniej, podejmowana w wyniku zmniejszenia dochodów, stopniowa rezygnacja z zakupu produktów i usług przekładają się na obniżenie obrotów w placówkach handlowych.

Również sama realizacja programów wspomagających ponowny powrót na rynek pracy oraz wypłacane osobie bezrobotnej świadczenia, mające na celu okresowe zmniejszenie skutków braku dochodów, obciążają budżet państwa, przez co powodują, obniżanie dochodu narodowego.

Aby ocenić, czy zdaniem osób bezrobotnych województwa łódzkiego wymienione zjawiska mają odzwierciedlenie w przeprowadzonym badaniu ankietowym, zapytano między innymi o to, czy brak pracy wpływa na życie osoby bezrobotnej? Z otrzymanych odpowiedzi wynikało, że dla ponad połowy (53%), pozostawanie bez pracy bardzo lub w dużym stopniu wpływa na ich życie. Szczegółowe zestawienie uzyskanych, w tym zakresie wyników przedstawia diagram nr 28.

Osoby deklarujące brak takiego wpływu (odpowiedzi: raczej nie i dotychczas nie odczuwam tego wyraźnie) należały do grupy ankietowanych zamieszkujących wspólnie z rodzicami i nie posiadający własnych rodzin.

169 Diagram nr 28. Jak bardzo brak pracy wpływa na życie osób bezrobotnych i ich rodzin?

Źródło. Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań empirycznych.

Jednocześnie wskazały one, iż podczas przebywania bez pracy pozostają na utrzymaniu rodziny. Takiej odpowiedzi udzieliło 38% spośród wszystkich zapytanych o źródło utrzymania podczas przebywania bez pracy. Dla co czwartego ankietowanego takim źródłem są prace dorywcze, a co piąty utrzymuje się z zasiłku dla bezrobotnych i świadczeń z opieki społecznej.

Całościową strukturę uzyskanych deklaracji przedstawia diagram nr 29.

Diagram nr 29. Źródło utrzymania osób bezrobotnych w województwie łódzkim.

Źródło. Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań empirycznych.

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

tak, bardzo raczej tak, w dużym stopniu

raczej nie, w małym stopniu

dotychczas nie odczuwam tego

wyraźnie

trudno powiedzieć

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

życie z oszczędności utrzymuje mnie rodzina prace dorywcze zasiłek dla bezrobotnych pobieranie świadczeń z opieki społecznej inne, jakie

170 Do osób, które deklarowały, że pozostawanie bez pracy ma duży wpływ na ich życie, skierowano pytanie uzupełniające, w formie otwartej, z prośbą o określenie obszarów, na które ten wpływ jest największy. Tutaj, brak pieniędzy oraz problemy finansowe były najczęściej wymieniane. Na komfort i poziom życia wskazał co piąty ankietowany. Pełne zestawienie otrzymanych wyników prezentuje diagram nr 30.

Diagram nr 30. Na co, dla osób bezrobotnych województwa łódzkiego, brak pracy ma największy wpływ?

Źródło. Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań empirycznych.

Uzyskaniu informacji na temat obszarów, których dotyka pogarszająca się sytuacja finansowa bezrobotnego, służyło kolejne pytanie ankietowe. Spośród sformułowanych w nim pytań, niemalże co trzeci ankietowany wskazywał, że w sytuacji doświadczania problemu bezrobocia, w jego przypadku, ograniczenia dotykają wydatków przeznaczonych na podnoszenie standardu życia, takich jak zakup nowocześniejszego sprzętu audiowizualnego, mebli czy inwestycji remontowych. Z kolei dla ponad jednej czwartej badanych sytuacja ta powoduje powstawanie zaległości w bieżącym regulowaniu opłat mieszkaniowych. Co jest zjawiskiem o tyle niebezpiecznym, gdyż w skrajnych przypadkach może prowadzić nawet do bezdomności. Całą strukturę uzyskanych odpowiedzi przedstawia diagram nr 31.

Analizy teoretycze oraz wyrażone przez osoby bezrobotne opinie, pozwalają sądzić, iż zjawisko bezrobocia wywiera silny wpływ na sytuację ekonomiczną osoby bezrobotnej i jego rodziny. Jego konsekwencje są odczuwalne na wielu płaszczyznach, zarówno w skali mikro, jak i makro ekonomicznej. Najbardziej widocznym jego przejawem, wskazanym przez osoby dotknięte problemem bezrobocia w województwie łódzkim, jest najczęściej wskazywany problem spadku poziomu dochodów i w jego konsekwencji zaburzenie płynności finansowej,

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

ubranie dzieci planowanie przyszłych działań problemy finansowe utrzymanie rodziny, zarobki na życie samoocenę, relacje z bliskimi brak pieniędzy brak możliwości usamodzielnienia się poziom życia, możliwość rozwoju brak możliwości zaspokajania potrzeb komfort życia

171 która zmusza osoby bezrobotne do podejmowania decyzji o stopniowym obniżaniu poziomu życia, rezygnacji z zaplanowanych inwestycji czy zaprzestaniu regulowania bieżących zobowiązań. Na podobne problemy i zjawiska zachodzące w tym obszarze zwracają także uwagę, autorzy rozważań teoretycznych, badający zależności jakie niesie zjawisko bezrobocia dla ekonomii.

Diagram nr 31. W jaki sposób bezrobocie wpływa na sytuację finansową bezrobotnego i jego rodziny.

Źródło. Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań empirycznych.

Wskazany w części teoretycznej, wysoki poziom korelacji zachodzącej pomiędzy poziomem stopy bezrobocia a wielkością wypłacanych przez państwo zasiłków okresowych świadczy o istnieniu takiej zależności również w skali makroekonomicznej. Wykazana zależność pokazuje także, iż w okresach wzrastającego bezrobocia w budżecie państwa muszą znaleźć się zwiększone środki na łagodzenie jego skutków i pomoc dla osób dotkniętych tym problemem. Przekłada się to w konsekwencji na spowolnienie rozwoju kraju gdyż uzyskiwane dochody państwa muszą być w większej części przeznaczane na tę część społeczeństwa, która tegoż dochodu nie zwiększa, a jest jedynie jego konsumentem.

Przedstawione korelacje i zależności ukazują istniejące oddziaływanie zjawiska bezrobocia na poziom bezpieczeństwa ekonomicznego zarówno w odniesieniu do osoby bezpośrednio doświadczonej utratą dochodów, jak i całego systemu ekonomicznego państwa.