Bezrobocie wobec bezpieczeństwa publicznego

Przytaczane przy omawianiu pojęcia bezpieczeństwa publicznego, jego definicje w znacznej mierze odnoszą się do zapewnienia przez instytucje państwowe bezpieczeństwa obywateli. To jednak zgodnie z przyjętą do dalszych rozważań definicją, sami obywatele wpływają również na zapewnienie tegoż bezpieczeństwa poprzez dostosowanie się do obowiązujących norm porządku publicznego. Chociażby przytaczane już przestrzeganie zasad ruchu drogowego, jako nieprzestrzeganie porządku publicznego powodujące również zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego oznacza, że bezpieczeństwo publiczne jest wypadkową wspólnych działań zarówno instytucji państwowych jak i obywateli dających poczucie wewnętrznego ładu, poszanowania i harmonijnego funkcjonowania.

263 W. Turnowiecki, Polityka społeczna, Wyd. GWSH, Gdańsk 2004, s. 10.

264 S. Klementowicz, Rodzina jako element bezpieczeństwa lokalnego, [w:] Bezpieczeństwo w środowisku lokalnym, (red.), W. Fehler, Wyd. Arte, Warszawa 2009, s. 113.

103 Ład ten może jednak zostać zakłócony w sytuacji pojawienia się problemów z zatrudnieniem. Gdyż bezrobocie często jest odbierane jako przejaw niesprawiedliwości, również ze strony instytucji państwowych, których jednym z Konstytucyjnych zadań jest obowiązek chronienia stosunku pracy i nadzorowania warunków pracy²⁶⁵. „Niezdolność państwa do zapewnienia obywatelowi prawa do pracy wyraża się też w niezdolności do ochrony innych praw człowieka pracującego, a to osłabia autorytet władzy i nadwyręża stabilność bytu społecznego”²⁶⁶. Bezrobocie, jest też przyczyną powstawania wewnętrznych konfliktów, napięć społecznych oraz „problemów” z prawem, przejawiających się w popełnianiu przestępstw, rozbojach, itp. Jego nadmierny wzrost wytwarza u coraz większej liczby ludzi narastające poczucie zagrożenia. Sama ta myśl, przy obecnej sytuacji rynku pracy, mieni się większości społeczeństwa jako widmo katastrofy. Bezczynność, powodowana brakiem zatrudnienia, budzi postawy aspołeczne jak i antyspołeczne²⁶⁷. Bezrobotni dają chętnie posłuch wszelkim ideom wywrotowym i łatwo dają się porwać do różnego rodzaju manifestacji, ekscesów i wystąpień przeciw porządkowi społecznemu, stając się tym samym potencjalnymi rewolucjonistami. Na podobne zagrożenie wskazuje również Zygmunt Bauman, stwierdzając, że „ludzi na zasiłku od handlarzy narkotyków, włamywaczy i morderców dzieli tylko subtelna i łatwo przekraczalna linia. Są oni naturalną strefą wpływów gangów przestępczych; trzymanie ludzi na zasiłku oznacza powiększanie grupy, z której rekrutują się przestępcy”²⁶⁸. Są to czynniki niewątpliwie destabilizujące ład społeczny.

Jednym ze wskaźników odzwierciedlających poziom poczucia bezpieczeństwa publicznego, jest między innymi liczba popełnianych przestępstw na terenie województwa.

Podejmując próbę wskazania powiązań ich liczby z ilością osób pozostających bez pracy zestawiono dane statystyczne z okresu 15 lat ukazujące stopę procentową bezrobocia rejestrowanego i liczbę stwierdzonych przestępstw w zakończonych postepowaniach przygotowawczych. Ich wartości przedstawia diagram nr 5.

Analizując dynamikę zmian obydwu wartości można zauważyć, że rysująca się krzywa odzwierciedlająca ilości stwierdzonych przestępstw w badanym okresie w przeważającej części przypomina krzywą poziomu stopy bezrobocia. Jej najwyższą wartość odnotowujemy w roku 2003, podobnie jak poziom stopy bezrobocia. Następnie wraz ze spadkiem poziomu bezrobocia zauważalny jest również spadek liczby stwierdzanych przestępstw. Poziom ten utrzymuje się

265 Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, dz. cyt., art. 24 i 26.

266 J. Mazurek, Prawo do pracy w encyklice [w:] Jan Paweł II „Laborem exercens”, komentarz, Wyd. Wrocławskiej Kurii Metropolitarnej, Wrocław 1983, s. 226.

267 Postawa aspołeczna może się przejawiać w braku zaangażowania w życie społeczne, nieuczestniczenie w wyborach. Z kolei postawę antyspołeczną będzie charakteryzować łamanie określonych norm społecznych, takich jak: kradzieże, bójki, włamania a także niszczenie przyrody czy używanie wulgarnych słów.

268 Z. Bauman, Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy, Wyd. WAM, Kraków 2006, s. 135.

104 do roku 2008. Jednak, gdy już od 2009 roku bezrobocie dość drastycznie wzrosło, w wyniku kryzysu gospodarczego, ilość stwierdzanych przestępstw również się zwiększyła, chociaż nieznacznie.

Diagram nr 5. Poziom stopy bezrobocia rejestrowanego oraz ilość stwierdzonych przestępstw w województwie łódzkim w latach 2000-2014.

Źródło. Opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego Województwa Łódzkiego 2015, s. 38-41.

W kolejnych latach kształt wykresów przybrał podobny wygląd, z lekko wzrostową tendencją. Wyraźny spadek obydwu wskaźników zauważamy dopiero w latach 2013-2014.

Uzyskany na poziomie 0.81 współczynnik korelacji obliczony wykorzystywaną już metodą r-Pearsona dla powyższych wartości pokazuje, iż istnieje dość silna zależność pomiędzy poziomem bezrobocia a ilością popełnianych przestępstw na danym obszarze.

Widzimy bowiem, że w okresach wzrastającego bezrobocia odnotowywano również wzrost liczby popełnianych przestępstw. W okresach zaś, gdy poziom bezrobocia się obniżał, to podobną tendencję odnotowywał także wskaźnik odzwierciedlający przestępczość.

Należy jednak pamiętać, iż na poziom stopy bezrobocia składają się tylko bezrobotni zarejestrowani w urzędach pracy, jednak nie tylko oni mogą popełniać przestępstwa. Widoczny jednakże zbliżony kształt wykresów na przestrzeni tak długiego okresu może świadczyć o występowaniu pewnej zależności pomiędzy porównywanymi danymi. Stąd też można

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

stopa bezrobocia rejestrowanego w %

przestepstwa stwierdzone w zakończonych postępowaniach przygotowawczych w tyś.

105 stwierdzić, że wraz ze wzrostem liczby osób bezrobotnych odnotowuje się wzrost liczby popełnianych przestępstw.

Biorąc pod uwagę przytoczone przykłady należy podkreślić, że tylko aktywnie prowadzona przez administrację państwową polityka społeczna, która obejmie „system środków i metod mających na celu usuwanie przyczyn ujemnych zjawisk społecznych i stworzenie warunków prawidłowego funkcjonowania i rozwoju jednostek oraz grup społecznych”²⁶⁹, powodowała będzie zmniejszanie negatywnych odczuć i zachowań jakie niesie za sobą zjawisko bezrobocia. Płynące natomiast przejawy zainteresowania sytuacją bezrobotnego i jego angażowanie w życie społeczności będzie wpływało motywująco na jego zachowanie i samopoczucie. Będzie zapobiegało, tym samym, jego izolacji od środowiska, a przez to dawało też większą szansę na ponowne zatrudnienie.