rozdział iii
2. cel wprowadzenia do prawa rynku kapitałowego pojęcia instrumentu finansowego
Już na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku A. Szpunar dostrzegał ogromne problemy związane z obrotem na rynku kapitałowym, przed rozwiąza-niem których będzie musiało stanąć prawo cywilne pisząc, że wprowadzenie
go-spodarki rynkowej z giełdą i obrotem papierami wartościowymi stwarza mnóstwo problemów prawnych. Powszechnie podkreśla się potrzebę nowego, rzeczowego spojrzenia na instrumenty prawne, które są konieczne, aby mechanizmy te właści-wie funkcjonowały13. Uczony ten zdawał sobie sprawę, że dotychczasowe, trady-cyjne konstrukcje prawa cywilnego nie w pełni korespondują z zasadami nowo-czesnego obrotu giełdowego takimi, jak na przykład dematerializacja14. Potrzeba zmian była więc ewidentna, natomiast ich kierunek i sposób wykonania mogą być oczywiście dyskusyjne.
Wprowadzenie do prawa rynku kapitałowego nowoczesnego pojęcia instru-mentu finansowego jest wynikiem skrzyżowania się dwóch niezależnych od sie-bie tendencji. Pierwszą jest urozmaicenie i zróżnicowanie obrotu na rynkach w porównaniu do ich pierwotnego charakteru. Obecnie przedmiotem cyrkulacji na rynku kapitałowym nie są już jedynie towary giełdowe i papiery wartościo-we, ale wiązki praw i obowiązków wynikających z zawartych umów o niezwykle skomplikowanej strukturze. Te wiązki praw i obowiązków nie mieszczą się w ża-den sposób w pojęciu towaru giełdowego ani papieru wartościowego, jednak ob-rót nimi na rynku zorganizowanym pod względem formy i organizacji jest do nich zbliżony15.
Drugą tendencją jest zwiększenie nacisku na sferę bezpieczeństwa i orga-nizacji obrotu, co dokonuje się głównie za pomocą norm o charakterze admi-nistracyjnoprawnym i prawnokarnym, które przykładają dużo mniejszą wagę do cywilnoprawnej konstrukcji przedmiotu cyrkulacji, zbiorowo traktując towary
12 M. in. w odniesieniu do opcji, M. Romanowski [w:] System Prawa Prywatnego, t. IX,
Pra-wo zobowiązań – Umowy nienazwane red. W.J. Katner, Warszawa 2010, s. 598.
13 A. Szpunar, Akcje jako papiery wartościowe, PiP 1993/11-12, s. 13.
14 O czym będzie mowa w rozdziale IV.
87 giełdowe, papiery wartościowe i umowy. Mamy więc do czynienia ze zdecydo-waną przewagą regulacji modelu operacyjnego (odnoszącymi się do sposobu ob-rotu) rynku kapitałowego nad regulacjami modelu normatywnego (ukierunkowa-nymi na przedmiot obrotu)16.
Już sama nazwa ustawy o obrocie instrumentami finansowymi sugeruje, że jej celem jest stworzenie ram organizacyjno prawnych dla dokonywania ob-rotu instrumentami finansowymi, co w połączeniu z analizowaną w poprzednich rozdziałach definicją rynku kapitałowego (jako rynku instrumentów finansowych w rozumieniu u.o.i.f.), każe przyjąć wniosek, że u.o.i.f. reguluje przede wszyst-kim obrót instrumentami finansowymi na rynku kapitałowym, chociaż zdecydo-wany nacisk położony jest na jego główną część, jaką jest rynek zorganizozdecydo-wany. Sam przedmiot tego obrotu, jakim są instrumenty finansowe, uregulowany został w sposób minimalistyczny. Ustawa poza kilkoma przepisami mającymi zastoso-wanie również do obrotu prywatnego, poświęcona jest w całości obrotowi na ryn-ku zorganizowanym.
Podkreślić należy, że na rynku kapitałowym instrumenty finansowe nie są jedynym przedmiotem obrotu. Istnieją bowiem równolegle do instrumentów finansowych „towary giełdowe”, odgrywające na rynku towarowym podob-ną rolę do instrumentów finansowym na rynku tych instrumentów17. Rynek towarowy jest oczywiście częścią ryku kapitałowego. W dalszej części pracy będę się odnosił już tylko do instrumentów finansowych, bowiem opcje ukie-runkowane na towary giełdowe, zaliczane do towarowych instrumentów po-chodnych, są instrumentami finansowymi w rozumieniu u.o.i.f., a nie towarami giełdowymi18.
Przedstawione wyżej pojęcie instrumentu finansowego, jako przedmiotu ob-rotu na rynku kapitałowym zderza się z potocznym ujmowaniem obob-rotu giełdowe-go, którego przedmiotem są przede wszystkim akcje i inne papiery wartościowe. Występują tam one obok walut, surowców, metali szlachetnych i płodów rolnych. Przedmiotem obrotu są nawet uprawnienia do emisji dwutlenku węgla. Instru-mentami finansowymi jest część z tych przedmiotów, a to papiery wartościowe w rozumieniu art. 3 pkt 1 lit. „a” u.o.i.f. Obok nich instrumentami finansowymi są wiązki praw i obowiązków, których wartość uzależniona jest od ceny lub po-ziomu danego indeksu. Są to instrumenty pochodne. Część instrumentów pochod-nych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. „b” u.o.i.f. jest jednocześnie papierami
16 M. Lemonnier, op. cit., s. 213.
17 dotyczy to również rynku usług świadczonych przez fundusze inwestycyjne i instytucje wspólnego inwestowania, chociaż usługi te same w sobie nie są oczywiście przedmiotem obrotu.
88
wartościowymi, ale tylko na gruncie u.o.i.f.19.Problem kwalifikacji instrumentów finansowych będących w rozumieniu u.o.i.f. papierami wartościowymi, jako pa-pierów wartościowych w rozumieniu k.c. zostanie przedstawiony w rozdziale IV. Na giełdach nie zawierano jedynie umów sprzedaży wyżej wymienionych dóbr. Już w XIX wieku stały się popularne kontrakty terminowe i opcje, pozwala-jące zawrzeć określone umowy w przyszłości. Z biegiem czasu te umowy uległy standaryzacji. Upodobniły się, jeśli chodzi o ich cechy zewnętrzne, jak sposób zawarcia umowy, pośrednictwo maklerskie i uczestnictwo izby rozliczeniowej do standaryzowanych umów sprzedaży papierów wartościowych i innych rzeczy będących przedmiotem obrotu na giełdach. Doszło do sytuacji, w której przesta-no rozróżniać umowy sprzedaży papierów wartościowych i towarów giełdowych od umów zmierzających do zawarcia umów sprzedaży (pierwszych instrumentów pochodnych). Zmiany podmiotowe po stronie tych drugich umów potraktowano jako handel kontraktami, które to kontrakty uznano za przedmiot obrotu. Na grun-cie prawa polskiego jest to szczególnie kontrowersyjne20, ponieważ zmiana pod-miotowa po danej stronie umowy nie jest konstrukcją jednolitą, a dokonuje się jedynie poprzez dwie niejako oddzielne czynności, jakimi są przelew wierzytel-ności i przejęcie długu, z których każde obwarowane jest przecież odrębnymi przesłankami21. W praktyce w związku z tym najczęściej dochodzi do rozwiąza-nia jednej umowy oraz zawarcia innej z innym już podmiotem. Jednakże infiltra-cja polskiego prawa rynku kapitałowego przez normy prawa europejskiego, które w dużej mierze wywodzą się z systemu common law stwarza sytuację, w której ujęcie „kontraktu”, jako przedmiotu umowy sprzedaży staje się faktem, mimo że sprzecznym z podstawowymi zasadami polskiego prawa cywilnego. J. Mojak uznał słusznie, że koncepcja sprzedaży wierzytelności opiera się na fałszywym założeniu22. Można domniemywać, że podobne stanowisko autor zająłby w od-niesieniu do koncepcji „sprzedaży umowy wzajemnej” jako wiązki wierzytelno-ści i zobowiązań. Podkreślić jednak należy, że opisane wyżej zjawisko występuje jedynie na zorganizowanej części rynku kapitałowego w odniesieniu do instru-mentów finansowych będących papierami wartościowymi w rozumieniu u.o.i.f.
19 Inaczej K. Zacharzewski, który uznaje, że na giełdzie dochodzi do sprzedaży „waloru gieł-dowego”, którym są papiery wartościowe i inne instrumenty finansowe, op. cit., 246 i n., tenże:
Umowa…, s. 193 i n.
20 J. Mojak, Obrót wierzytelnościami, Warszawa 2012, s. 15-18.
21 E. Łętowska [w:] Z. Radwański (red.) System Prawa Cywilnego, t. III cz. 1, Prawo
zobo-wiązań – część ogólna, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1981, s. 899; M.
Pyziak-Szaf-nicka, SPP, t. I, s.737-738.
22 J. Mojak, op. cit., s. 54-55; o „urzeczowieniu” wierzytelności vide E. Łętowska, op. cit., s. 896.
89 Instrument finansowy jest obecnie zbiorczym określeniem zarówno dla pa-pierów wartościowych, jak i umów, mających za przedmiot między innymi papie-ry wartościowe, towapapie-ry giełdowe i różnego rodzaju uprawnienia oraz dla umów, które nie przewidują przeniesienia własności dóbr wyżej wskazanych, ale rozli-czenie stron uzależnione od ich wartości w chwili dokonywania rozliczenia (in-strumenty nierzeczywiste, które zostaną niżej przedstawione). Impuls do takiego ujęcia wyszedł z prawa europejskiego23.
Wpływ europejskiego prawa rynku kapitałowego na prawo polskie jest nie do przecenienia. W celu jak najszybszego zakończenia prac legislacyjnych związanych z koniecznością dostosowania prawa polskiego do prawa wspólno-towego przyjęto najprostszą pozornie metodę, polegającą na dosłownym niemal przetłumaczeniu poszczególnych przepisów i przyjęciu obcych pojęć. W związ-ku z tym bez większej refleksji wprowadzono do polskiego porządzwiąz-ku prawnego pojęcia obce, jak swaps, futures, forwards, kontrakty fra (skrót od ang. free rate
agreement) itp. Ich nazwy, będące przecież wobec wprowadzenia ich do ustawy,
elementem języka prawnego, nie zostały nawet przetłumaczone. Ustawodawca polski wszedł więc na drogę, z której nie ma odwrotu. Uznał bowiem za swoje po-jęcia pochodzące z języka finansowego, zakorzenione głęboko w prawie amery-kańskim i angielskim przyjmując (chyba jednak zbyt pochopnie), że są one na tyle jasne, że nie wymagają bliższego określenia. Powinny więc być one interpreto-wane zgodnie ze znaczeniem, jakie posiadają w języku prawniczym, a w razie braku powszechnie akceptowanego ich zakresu należy posługiwać się znacze-niem nadawanym im w orzecznictwie i w doktrynie24. Oznacza to, że faktycznie pod względem materialnym definicja poszczególnych instrumentów finansowych pozostaje otwarta25.
23 Instrument finansowy jako centralne pojęcie obrotu na rynku kapitałowym, nie jest bynaj-mniej wytworem polskiej myśli prawniczej ani ekonomicznej. Intensywne zmiany w polskim pra-wie rynku kapitałowego spowodowane są przystąpieniem do Unii Europejskiej i wiążącą się z tym koniecznością dostosowania prawa polskiego do rozwiązań wspólnotowych. Te z kolei czerpią ob-ficie z rozwiązań anglosaskich. Siatka pojęciowa charakterystyczna dla systemu common law nie pokrywa ona z prawem kontynentalnym już w tak fundamentalnych kwestiach, jak choćby pojęcie prawa albo własności. Całkowicie natomiast odmienna jest, jeśli chodzi o rozwiązania szczegółowe. Powstał więc problem, w jaki sposób należy dokonać implementacji dyrektyw europejskich, które w swoich założeniach aksjologicznych nie stwarzały większych problemów, jednak ich warsztat pojęciowy i założenia szczegółowe były genetycznie obce.
24 L. Morawski, Zasady wykładni prawa, Toruń 2009, s. 104.
25 K. Glibowski [w:] M. Wierzbowski i in. (red.), Prawo...,. U.o.i.f…, s. 553; P. Sokal,
De-finicja i znaczenie instrumentów finansowych w świetle nowych regulacji prawnych, PS 2006/7-8,
90
Wśród dosłownie implementowanych konstrukcji znajdujemy również sam instrument finansowy26. Jest to pojęcie, którym na gruncie obecnie obowiązują-cego prawa europejskiego posłużyła się, jako pierwsza dyrektywa Market
Abu-se w jej art. 1 ust. 327. Jak pisze A. Chłopecki, wolą ustawodawcy unijnego było
objęcie regulacjami przeciwdziałającymi manipulacjom, jak również ujawnia-niu i wykorzystywaujawnia-niu informacji poufnych szerokiego spektrum instrumentów – generalnie tak, aby wszelkie możliwe instrumenty […] jakie są lub potencjal-nie być mogą przedmiotem obrotu na rynkach regulowanych lub rynkach to-warowych znalazły się w stosownym katalogu28. Dyrektywa ta ma więc charak-ter ściśle pomocniczy, stanowi ona element „otoczki” instytucjonalnej rynku kapitałowego. W ten sposób akt prawny, którego funkcją jest nie tyle cywil-noprawne uregulowanie metod i przedmiotu obrotu na rynku kapitałowym, co przeciwdziałanie nadużywaniu informacji poufnych, wprowadził pojęcie sta-nowiące punkt odniesienia dla wszelkich rozważań merytorycznych zarówno o przedmiocie obrotu na rynku kapitałowym, jak i, w ograniczonym zakresie o sposobie jego dokonywania29.
Na gruncie prawa polskiego pojęcie instrumentu finansowego funkcjonowało jeszcze przed wejściem w życie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Akt prawny, będący bezpośrednim jej poprzednikiem, to jest ustawa o publicznym ob-rocie papierami wartościowymi używał tego terminu od nowelizacji z 2004 roku, jednakże go nie definiował30. Obecnie jest ono znane szeregowi innych ustaw,
26 Definicja zawarta w dyrektywie Market Abuse odnosi się wprost do tej zawartej w dyrek-tywie 93/22, dokonując jej delikatnego rozszerzenia w postaci dwóch ostatnich punktów, które dodają do listy instrumentów finansowych również towarowe instrumenty pochodne oraz inne instrumenty dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w Państwie Członkowskim lub ubie-gające się o zezwolenie o dopuszczenie do obrotu na takim rynku. Jak była już o tym mowa, odesłanie do dyrektywy 93/22 z chwilą jej uchylenia przez dyrektywę MIFID stało się nieaktualne i należy je interpretować, jako odesłanie do nowej definicji zawartej w dyrektywie MIFID.
27 W dyrektywie 93/22 znajdujemy co prawda pojęcie instrumentu finansowego, nie zostało ono jednak wprost zdefiniowane w przeciwieństwie do innych pobliskich terminów, jakimi dyrek-tywa ta się posługiwała. Warto zwrócić uwagę, ze załącznik Sekcja A „Instrumenty” nie operuje wprost pojęciem instrumentów finansowych, chociaż zakres definicji oraz późniejsze nawiązania do niej między innymi właśnie przez dyrektywę Market Abuse wskazują, że chodziło o instrument finansowy.
28 A. Chłopecki, System Prawa Prywatnego, t. XIX, Prawo Papierów Wartościowych, (red.) A. Szumański, Warszawa 2006, s. 834.
29 O metodzie i konsekwencjach przyjętego modelu tworzenia prawa rynku kapitałowego UE pisze w nieco żartobliwym tonie A. Chłopecki, Sposób tworzenia prawa, w tym prawa UE na
pol-skie prawo Rynu kapitałowego, NRK 2005/9.
30 Por. art. 3a ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku prawo o publicznym obrocie instru-mentami finansowymi, Dz.U. 1997 Nr 118 poz. 754 z p. zm.
91 w tym ustawie o rachunkowości31, ustawie prawo upadłościowe i naprawcze32 i ustawie o ofercie publicznej33.
K. Opałek i J. Wróblewski stwierdzili, że problem definicji pojęć prawnych
i prawniczych przedstawia się w obu przypadkach o tyle podobnie, że w każdym wypadku chodzi o ustalenie znaczenia terminu […] w postaci definicyjnej34. Trze-ba podkreślić, że ustawa o obrocie instrumentami finansowymi nie zawiera defini-cji klasycznej35 instrumentu finansowego. Kreowana przez nią definicja ma oczy-wiście charakter legalny36. Jest jednak definicją na własny użytek u.o.i.f., o czym świadczy sformułowanie w rozumieniu ustawy37. Instrumenty finansowe zostały wymienione, jednakże nie została podjęta próba uchwycenia ich istoty, nie wspo-mina się o ich cechach wspólnych. Słownikowe definicje poszczególnych instru-mentów mają charakter wybiórczy, są szczątkowe i niekompletne. Zastosowana w u.o.i.f. definicja instrumentów finansowych ma więc charakter definicji enume-racyjnej38 zwanej też definicją agregatową lub zakresową39. Jak wskazuje wybit-ny filozof i teoretyk nauki K.R. Popper, definicje enumeracyjne posługujące się
językiem nominalistycznym są całkowicie nieprzydatne dla jakichkolwiek celów naukowych40. Wniosek ten na gruncie ustawowej definicji instrumentów finanso-wych utrwala okoliczność, że jest ona definicją zakresową niepełną41 ze względu na jej otwarty charakter (np. ar. 3 pkt 1 lit. „b” u.o.i.f.)42.
Ze względu na liczbę a także różnorodność instrumentów finansowych, można zrozumieć brak definicji materialnej. Co więcej, zastanowienia wyma-ga, czy zbudowanie takiej definicji jest w ogóle możliwe. Mamy tu bowiem do czynienia z sytuacją podobną do papierów wartościowych w powszechnym rozumieniu. Pod jednym i drugim pojęciem kryją się instytucje skrajnie róż-ne, z których nie wszystkie wykazują cechy wspólne. Trudno przecież mó-wić o wspólnej konstrukcji weksla i akcji, mimo że są one zaliczane do grupy
31 Art. 3 ust. 1 pkt 23.
32 Ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku prawo upadłościowe i naprawcze, Dz.U. 2003 Nr 60 poz. 535 z p. zm.
33 Art. 4 pkt 8 u.o.p.
34 K. Opałek, J. Wróblewski, op. cit., s. 76.
35 Z. Radwański, Z. Ziembiński, SPP, t. I, s. 350.
36 Vide Z. Radwański, Z. Ziembiński, SPP, t. I., s. 356.
37 Szczegółowe wywody na temat ograniczonego zastosowania tej definicji znajdują się w rozdziale IV.
38 Vide K. R. Popper, Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, Warszawa 1999, s. 440.
39 Z. Radwański, Z. Ziembiński, SPP, t. I, s. 352.
40 K. Popper, op. cit., s. 440.
41 Inaczej K. Glibowski [w:] red. M. Wierzbowski i in. Prawo…, U.o.i.f., s. 552.
92
papierów wartościowych. Nawet A. Szpunar stwierdził, że choćby w odniesie-niu do funkcji papierów wartościowych zawodne są wszelkie uogólnienia43. Z konstrukcyjnego punktu widzenia istnieją wśród papierów wartościowych tak znaczne różnice, jak i pewne podobieństwa44. Podobieństw nie wykazuje natomiast przykładowo akcja i umowa opcji lub kontrakt terminowy, mimo że są przecież instrumentami finansowymi. Można zaryzykować stwierdzenie, że jedyną cechą wspólną wszystkich instrumentów finansowych jest możli-wość zastosowania każdego z nich w szeroko rozumianej działalności inwe-stycyjnej45. Jednakże i takie ujęcie nie jest precyzyjne, bowiem cały szereg konstrukcji wykazujących takie funkcje nie został uznany za instrumenty fi-nansowe w rozumieniu u.o.i.f.46.
Skrajnie przeciwstawnym do przyjętego przez polskiego ustawodawcę roz-wiązaniem byłoby kazuistyczne definiowanie wszystkich instrumentów finanso-wych, co wobec ich zmienności i koniecznej elastyczności ustawy nie zasługi-wałoby na uznanie. Jak podkreśla A. Chłopecki, ustawodawca zdecydował się na wyliczenie enumeratywne przy założeniu, że instytucje te są wystarczająco za-korzenione w języku finansowym, a ich prawna definicja będzie nie tylko zbędna, ale i szkodliwa47. Co więcej, uznać należy, że ustawodawca kierowany pragma-tycznym podejściem do obrotu na rynku kapitałowym uległ pokusie intuicyjnego definiowania niektórych instrumentów finansowych zdając sobie sprawę, że ich anglosaska geneza determinuje problemy z ich definiowaniem na gruncie prawa polskiego. Wydaje się jednak, że od racjonalnego ustawodawcy można wymagać choćby ogólnego określenia ram wprowadzanych przez niego konstrukcji z od-wołaniem się oczywiście do utrwalonej praktyki i zwyczajów rynkowych48. Po-zwoliłoby to uniknąć sporów o tak fundamentalnym znaczeniu dla oceny opcji, jak wyłaniający się na gruncie najnowszego orzecznictwa, a dotyczący odpłat-ności umowy opcji. Wobec milczenia ustawodawcy powstał powiem spór, czy
43 A. Szpunar, Podstawowe problemy papierów wartościowych [w:] Przekaz i Papiery
War-tościowe. Wybór dzieł Profesora Adama Szpunara w stulecie urodzin, red. W.J. Katner, Warszawa
2013, s. 119. Zaznaczyć trzeba, że uwaga autora wynikała ze zmieniających się warunków społeczno
– gospodarczych w których tekst ten był przez Niego pisany (1991 rok), niemniej, w moim
odczu-ciu, jest ona aktualna również dzisiaj.
44 A. Szpunar, op. cit., s. 122 i n.
45 Są więc one zbliżone do securities, o czym będzie mowa dalej.
46 Jak choćby umowy typu joint venture, które na gruncie prawa amerykańskiego zaliczane są przecież do securities, który to termin najbliższy jest właśnie instrumentom finansowym.
47 A. Chłopecki, SPP, t. XIX, s. 837-838.
48 Vide J. Lic, Znaczenie zwyczaju handlowego dla prawa prywatnego (uwagi do projektu
nowego kodeksu cywilnego), [w:] Instytucje prawa handlowego w przyszłym kodeksie cywilnym,
93 premia, a więc świadczenie pieniężne, jest elementem charakterystycznym49 umo-wy opcji, czy też umo-występować w tej konstrukcji nie musi. Ustawodawca uznał, że kwestii tej regulować nie musi, lecz praktyka pokazała, że to założenie było całkowicie błędne50.
Wobec wyżej poczynionych uwag rozważenia wymaga więc nie tylko zagad-nienie „istoty” instrumentów finansowych. Sedno sprawy oddaje bowiem pytanie o celowość poszukiwania tej istoty. Wydawać by się bowiem mogło, że wspól-ny mianownik instrumentów finansowych nie leży w ich konstrukcji prawnej, ale w ich funkcji gospodarczej. Z drugiej strony umowy opcji i kontrakty ter-minowe mogą być i są wykorzystywane z powodzeniem również poza rynkiem kapitałowym. Odnosząc się do ich konstrukcji, stwierdzić należy, że część z nich – papiery wartościowe w wąskim rozumieniu – są przedmiotem obrotu. Pozostałe instrumenty, uznane za papiery wartościowe oraz inne instrumenty finansowe są raczej umowami, czyli sposobem dokonywania obrotu na rynku kapitałowym.
Z tego punktu widzenia należy zdecydowanie odróżnić umowę opcji, to jest stosunek prawny tworzący prawo opcji od samego prawa opcji. Różnica ta jest szczególnie widoczna na rynku zorganizowanym. Tam przez zawarcie umowy opcji (co dokonuje się w sposób masowy i standaryzowany) powstaje szereg praw opcyjnych, uznawanych za papiery wartościowe, które są dopiero przed-miotem obrotu charakterystycznego dla innych papierów wartościowych. Można więc w pewnym uproszczeniu stwierdzić, że obrót pierwotny, a więc emisja tych praw to etap zawarcia i wykonania51 umowy opcji, a obrót wtórny, którego przed-miotem są już prawa i obowiązki związane z uprawnieniem opcyjnym nie nie może być z nim utożsamiany. Ustawodawca posługuje się jednak w odniesieniu do pierwotnego i wtórnego obrotu zorganizowanego pojęciem „opcje”, nie wspo-minając o umowie opcji, jako źródle prawa opcyjnego. Tym samym pojęciem nazywa jednak umowy opcji zawierane na rynku bilateralnym, nie odnosząc go już do uprawnień opcyjnych, jakie z nich wynikają. Widać tu pewną niekonse-kwencję terminologiczną. Można by jej uniknąć operując właśnie pojęciem umo-wa opcji i opcja, jako synonimami, dla umownego stosunku prawnego leżącego u podstaw wyodrębnienia uprawnienia opcyjnego, które jest na rynku zorganizo-wanym przedmiotem obrotu tak, jak papiery wartościowe, a nie jest przedmiotem samodzielnego obrotu (to jest oderwanego od stron umowy opcji) na rynku bila-teralnym. Taką też terminologię przyjmuję.
49 Celowo w tym miejscu nie posługuję się pojęcie essentialia negotii z racji na przedsta-wione niżej kontrowersje co do dopuszczalności posługiwania się tym pojęciem w odniesieniu do umów nienazwanych i późniejsze zanegowanie takiej możliwości.
50 Vide uzasadnienie wyroku SN z dnia 19 września 2013 roku I CSK 651/12, w którym SN podkreślił nasuwające się w tym zakresie wątpliwości, publ. LEX nr 1383037.
94