1 Baza monetarna obejmuje gotówkę w obiegu poza kasami
ban-ków komercyjnych i depozyty banban-ków komercyjnych w central-nej instytucji monetarcentral-nej.
2 Ł. Antas, System izby walutowej. Korzyści i zagrożenia dla krajów
Klasyczny model występował w okresie od momentu powstania pierwszej izby walutowej na Mauritiusie w 1849 roku do upadku systemu kolonialnego na początku lat 60. XX wieku. Stop-niowo rozprzestrzenił się on w koloniach brytyj-skich i czasowo był stosowany także w innych krajach bądź jednostkach politycznych, np. w Pa-namie w latach 1904–1931, na Filipinach z pew-nymi przerwami w latach 1903–1948, a nawet w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 1923–
1924 . Najbardziej znaną izbą walutową była 3
utworzona w 1912 roku Zachodnioafrykańska Izba Walutowa. Swoim zasięgiem obejmowała kolonie brytyjskie w Zachodniej Afryce, dzisiej-szą Ghanę, Nigerię, Sierra Leone i Gambię. Jej siedziba znajdowała się w Londynie i tam
prze-chowywane były jej rezerwy walutowe . Najwięk-4
szy zakres na świecie system currency board miał
w latach 50. i na początku lat 60. XX wieku, kiedy
spotykano go w około 50 krajach .5
Za przyjęciem klasycznego CB w kolo-niach brytyjskich i innych krajach przemawiało kilka argumentów:
· dzięki swej prostocie nie wymagał
zatrud-nienia wielu wykształconych urzędników, których na miejscu brakowało;
· mógł funkcjonować także w krajach, w
któ-rych nie ukształtowały się jeszcze rynki pie-niężne i kapitałowe;
· dobrze wpisywał się w dążenie władzy
gos-podarczej do utrzymania stałej wartości waluty krajowej niezależnie od stanu finan-sów publicznych, co sprzyjać miało rozwo-jowi gospodarczemu kraju.
Klasyczny system izby walutowej opierał się na trzech filarach:
· ustanowieniu drogą ustawową i
utrzymy-waniu przez dłuższy czas sztywnego kursu waluty krajowej wobec waluty innego kraju (waluty kluczowej, rezerwowej);
· zobowiązaniu izby walutowej do
umożliwie-nia wymiany pieniądza krajowego na walutę rezerwową na każde żądanie; po stałym
kursie i bez ograniczeń odbywała się też wy-miana pieniądza w drugą stronę;
· zasadzie pokrycia w 100% emisji pieniądza
krajowego, stanowiącego bazę monetarną, rezerwami walutowymi kraju, głównie zło-tem, zasobami waluty rezerwowej i płynny-mi papierapłynny-mi wartościowypłynny-mi denopłynny-minowa- denominowa-nymi w tej walucie.
Sercem każdego CB jest izba walutowa. Stanowi ona, podobnie jak bank centralny, wła-dzę monetarną kraju, która ma wyłączne prawo emisji pieniądza gotówkowego (banknoty, mo-nety), ale w przeciwieństwie do banku central-nego nie pełni funkcji pożyczkodawcy ostatniej instancji. Izba walutowa w klasycznym CB z re-guły stanowiła alternatywną instytucję wobec banku centralnego, a rzadziej funkcjonowała równolegle z bankiem centralnym bądź stanowiła jedną z jego jednostek organizacyjnych.
Kluczowe znaczenie w systemie izby wa-lutowej ma wybór waluty kluczowej i określenie kursu pieniądza krajowego w stosunku do tej waluty. W klasycznym modelu walutą kluczową (rezerwową) najczęściej był funt brytyjski. Jeżeli CB ma zapewnić krajowi stabilną sytuację mone-tarną, to jako walutę rezerwową należy wybrać walutę kraju o niskiej inflacji. Pożądany jest też wysoki poziom obrotów handlowych z tym kra-jem i występowanie zbieżności cykli koniunktu-ralnych w obu krajach.
Istotne znaczenie ma również ustano-wienie odpowiedniego poziomu kursu pomiędzy walutą krajową a walutą kluczową. Jeżeli kurs wa-luty krajowej będzie zawyżony (przeszacowany), to w oczekiwaniu na jego dewaluację pojawi się niebezpieczeństwo masowej wymiany pieniądza krajowego na walutę rezerwową. Może to dopro-wadzić do utraty rezerw dewizowych kraju i zmu-sić władze monetarne do zdewaluowania waluty
krajowej . Niekorzystne dla gospodarki narodo-6
wej jest także niedoszacowanie waluty krajowej. Ponieważ w systemie izby walutowej kurs waluty krajowej jest sztywny i może być zmieniony
3 J. Williamson, What Role for Currency Boards? „, Policy Analyses in International Economics” 1995,
No. 40, s. 5-6; N. Krus, K. Schuler, Currency Board Financial Statements, Studies in Applied Economics
Working Paper, No. 22, December 2014.
4 Ch. U. Uche, Banks and West African Currency Board, w: Money in Africa, red. C. Eagleton, H. Fuller,
J. Perkins, The British Museum, London 2009, s. 49–53.
5 J.W. Pao, The Currency Board Arrangement and The Macao Experience, „Macao Monetary Research
Bulletin” 2003, No. 9, s. 36.
6 J. Bogołębska, Stabilność finansowa w warunkach reżimu kursowego Currency Board, Acta Universitatis
jedynie w wyniku zmiany ustawy, co w praktyce jest trudne do przeprowadzenia, władze mone-tarne w razie wystąpienia w kraju recesji nie mogą posłużyć się instrumentem kursu walutowego w celu pobudzenia koniunktury poprzez zwięk-szenie eksportu. W tej sytuacji wzrost konkuren-cyjności krajowych towarów na rynkach zagra-nicznych może nastąpić jedynie w wyniku obni-żenia płac i innych kosztów krajowych.
O wielkości podaży pieniądza gotówko-wego, czyli bazy monetarnej w kraju z systemem izby walutowej, decyduje wartość posiadanych re-zerw walutowych, które w pełni muszą pokrywać gotówkę w obrocie i depozyty banków komercyj-nych w instytucji pełniącej funkcję izby waluto-wej. Czasami nawet utrzymywano dodatkową rezerwę walutową w wysokości 5% wartości bazy monetarnej, dzięki czemu możliwe było utrzy-manie wskaźnika rezerw walutowych do podaży pieniądza krajowego na poziomie przynajmniej 100% także w przypadku spadku wartości ryn-kowej rezerw walutowych będących w dyspozycji izby. Zwiększenie podaży pieniądza gotówko-wego w obiegu w klasycznym systemie CB mogło nastąpić jedynie w wyniku zakupu przez izbę walut obcych z nadwyżki eksportu nad importem lub napływu kapitału z zagranicy w formie bez-pośrednich bądź portfelowych inwestycji zagra-nicznych. Tym samym kreacja pieniądza gotów-kowego poddana była rygorystycznym regułom. Odpływ kapitału pociągający za sobą zmniej-szenia rezerw walutowych prowadził automa-tycznie do zmniejszenia bazy monetarnej.
Izba walutowa realizowała pasywną politykę pieniężną. Jej funkcja praktycznie ogra-niczała się do wymiany waluty, była więc tylko dużym kantorem walutowym, a podaż pieniądza krajowego automatycznie dostosowywała się do wielkości rezerw walutowych kraju. Izba walu-towa bądź bank centralny mogły udzielać bankom komercyjnym kredytów refinansowych tylko wtedy, gdy rezerwy walutowe były większe niż baza monetarna pieniądza krajowego. Zabro-nione też było udzielanie przez banki komercyjne kredytów rządowi i finansowanie deficytu budże-towego za pomocą emisji pieniądza, ponieważ groziłoby to złamaniem zasady pokrycia bazy monetarnej w 100% rezerwami walutowymi. Aktywnej polityki monetarnej nie mógł pro-wadzić także rząd. Na gospodarkę mógł jedynie oddziaływać, prowadząc określoną politykę
fiskalną, ale z podatkami musiał postępować bardzo ostrożnie, aby nie spowodować odpływu z kraju kapitału zagranicznego.
System currency board cechuje się
ograni-czonymi możliwościami emisji pieniądza bezgo-tówkowego przez banki komercyjne w drodze udzielania przez nie kredytów. Warunkiem uzys-kania przez banki komercyjne pieniędzy od izby walutowej na akcję kredytową jest odsprzedaż jej odpowiedniej ilości waluty rezerwowej, której rzeczywistym źródłem są wpływy z tytułu eks-portu i napływ kapitału w postaci portfelowych lub bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Na-tomiast sprzedaż przez banki waluty rezerwowej importerom pociąga za sobą zmniejszenie rezerw walutowych i tym samym redukcję bazy mone-tarnej pieniądza krajowego.
Izba walutowa, prowadząc bierną polity-kę pieniężną, niejako importuje politypolity-kę mone-tarną kraju, który jest emitentem waluty rezerwo-wej. Jeżeli kraj ten będzie prowadził ekspansywną politykę pieniężną, to w kraju posiadającym izbę walutową nastąpi wzrost podaży pieniądza i stopy inflacji. Dzieje się tak dlatego, że wzrost podaży pieniądza, spadek stóp procentowych, wzrost cen i globalnego popytu w kraju macierzystym waluty rezerwowej stanowią przesłankę zwiększenia po-pytu na towary importowane, co z kolei pozwala zwiększyć eksport w kraju z funkcjonowaniem CB. Dzięki temu zwiększają się rezerwy walutowe i baza monetarna oraz może wystąpić wzrost podaży pieniądza krajowego. Odwrotna sytuacja występuje w sytuacji, gdy kraj z walutą rezerwową prowadzi restrykcyjną politykę monetarną. Spada wówczas eksport do tego kraju i państwu z izbą walutową trudno jest zwiększyć zasoby waluty rezerwowej i tym samym podaż pieniądza
kra-jowego .7
Po odzyskaniu niepodległości przez dawne kolonie w większości krajów, w których występowała izba walutowa, została ona zastą-piona przez bank centralny, który mógł prowa-dzić suwerenną politykę monetarną. Stary system utrzymał się zaledwie w kilku małych państwach wyspiarskich. Młode kraje, rozwijające się, po-strzegały bowiem własny bank centralny jako atrybut suwerenności, a ponadto jako instytucję stwarzającą w polityce gospodarczej państwa więcej możliwości niż izba walutowa. Bank cen-tralny może bez ograniczeń emitować pieniądze i dostarczać je rządowi na zwiększenie wydatków
państwa. Tą drogą eliminuje też niebezpieczeń-stwo wystąpienia w kraju deflacji, która szybko mogła się pojawić w systemie izby walutowej.
Funkcjonowanie współczesnych systemów izb walutowych
W latach 90. XX wieku system currency board ponownie zyskał na znaczeniu, ale w no-wych krajach, które go wprowadziły, przybrał bardziej elastyczną formę w porównaniu z kla-sycznym systemem. Wśród krajów z CB znalazły się państwa o wysokiej inflacji, takie jak Argen-tyna i Bułgaria, oraz małe i niedoświadczone w prowadzeniu samodzielnej polityki monetar-nej, jak Litwa i Estonia oraz Bośnia i
Hercego-wina (zob. tab. 1).
Lekcje płynące ze stosowania currency board
w Estonii
Pierwszym krajem w Europie Środko-wo-Wschodniej, który w latach 90. XX wieku wprowadził CB, była Estonia. Nastąpiło to w czerwcu 1992 roku, krótko po odzyskaniu niepodległości, kiedy kraj ten, na skutek zała-mania się eksportu do byłych republik ZSRR i problemów związanych z pierwszą fazą trans-formacji gospodarczej, znajdował się w bardzo trudnej sytuacji gospodarczej: wystąpił spadek PKB, wysoka inflacja i duże bezrobocie. Nowy model polityki monetarnej miał ułatwić
ustabi-lizowanie sytuacji ekonomicznej w Estonii i za-sygnalizować potencjalnym inwestorom zagra-nicznym, że rząd prowadzi stabilną politykę mo-netarną, zabiega o wzrost wiarygodności kredy-towej i poprawę ratingu kraju na rynkach finanso-wych, co jest warunkiem napływu inwestycji za-granicznych. Cele te w następnych latach wła-dzom monetarnym Estonii w dużym stopniu udało się zrealizować.
Ustanawiając CB, Estonia usztywniła kurs swej waluty – korony w stosunku do marki niemieckiej, a od 1999 roku do euro. Zakotwi-czenie kursu korony w euro nie oznaczało dewa-luacji waluty krajowej, lecz było związane z dąże-niem Estonii do przystąpienia do Unii Europej-skiej i szybkiego spełnienia założeń systemu ERM-2. Towarzyszyła temu pełna ność korony na euro i inne waluty oraz wymienial-ność w odwrotnym kierunku. Pełnienie funkcji izby walutowej powierzono Departamentowi Emisyjnemu Estońskiego Banku Centralnego, który odpowiadał za pokrycie w 100% podaży pieniądza krajowego (bazy monetarnej) rezerwa-mi walutowyrezerwa-mi kraju, głównie złotem oraz zagranicznymi lokatami bankowymi i papierami wartościowymi denominowanymi w euro. Tak więc ilość pieniądza w obiegu uzależniona została od wielkości posiadanych przez Estonię rezerw walutowych. Miało to kluczowe znaczenie dla przezwyciężenia inflacji i ustabilizowania
Tabela 1. Kraje z systemem izby walutowej w latach 90. XX wieku
Źródło: Ch. Enoch, A. M. Gulde, Are Currency Board a Cure for All Monetary Problems?, “Finance and Development”, December 1998, Vol. 35, No. 4.
Nawa kraju Waluta rezerwowa
Kraje członkowskie Wschodniokaraibskiego Banku Centralnego: Antigua i Barbuda, Dominika, Grenada, Saint
Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny
dolar amerykański
Argentyna dolar amerykański
Brunei Darassulam dolar singapurski
Bułgaria marka niemiecka
Dżibuti dolar amerykański
Estonia marka niemiecka
Hongkong dolar amerykański
wartości korony . Powyższym działaniom w za-8 kresie polityki monetarnej towarzyszyły głębokie zmiany w polityce fiskalnej i liberalizacja obrotów handlowych i kapitałowych z zagranicą. Uprosz-czono system podatkowy i rząd został zmuszony do ograniczenia wydatków do wielkości
uzyski-wanych dochodów budżetowych .9
Dzięki systemowi izby walutowej i refor-mom w pozostałych sektorach gospodarki Esto-nia nie tylko stłumiła inflację, ale w latach 2000– –2007 wraz z Litwą i Łotwą stała się najszybciej rozwijającą się gospodarką w Europie. Średnie roczne tempo wzrostu gospodarczego w tym okresie przekraczało 8%.
Estonię, jako mały i silnie uzależniony od relacji gospodarczej z zagranicą kraj, boleśnie dotknął globalny kryzys gospodarczy i finansowy. W 2008 roku PKB skurczył się o 3,6%, a w 2009
roku aż o 14,1% . Jednakże rząd nie odstąpił od 10
CB, choć to rozwiązanie przez niektórych eko-nomistów uważane było za jedną z przyczyn
kry-zysu gospodarczego. System currency board
uwa-żano bowiem za podstawę stabilizacji gospodar-czej kraju. Estonia przywróciła konkurencyjność swojej gospodarki i wyszła z kryzysu nie poprzez dewaluację korony, lecz dzięki zastosowaniu tzw. wewnętrznej dewaluacji, która polegała na pod-niesieniu stóp procentowych, co było konieczne do powstrzymania odpływu z kraju kapitału za-granicznego, redukcji płac i wydatków socjalnych
oraz obniżce cen estońskich towarów .11
W 2010 roku Estonia spełniła warunki konieczne do przyjęcia euro i z dniem 1 stycznia 2011 roku stała się członkiem strefy euro. Ważną rolę w procesie przygotowania Estonii do człon-kostwa w strefie euro odegrało wprowadzenie
niemal 20 lat wcześniej systemu currency board.
Wnioski z funkcjonowania currency board
w Bułgarii
Na początku lat 90. XX wieku w Bułgarii zapoczątkowano proces transformacji
gospodar-czej, którego celem było stworzenie efektywnej gospodarki rynkowej. Przebiegał on bardzo nierównomiernie i z wieloma trudnościami. W 1996 roku wystąpił głęboki kryzys gospodar-czy – PKB spadł o prawie 11%, stopa inflacji była na poziomie 311%, bezrobocie wzrosło do 12,5% oraz zwiększył się deficyt budżetowy i re-dukcji uległy rezerwy dewizowe. Na międzynaro-dowych rynkach finansowych Bułgaria postrze-gana była jako bankrut. Kurs bułgarskiego lewa w stosunku do USD w pierwszym kwartale 1997 roku spadł z 487 do 1588 lewa za 1 dolara. W tej sytuacji rząd bułgarski zgodnie z sugestiami ekspertów MFW zdecydował się wprowadzić system izby walutowej. Zakładano, że tą drogą ustabilizuje się wartość pieniądza i poprawi wiarygodność kraju w oczach potencjalnych
in-westorów zagranicznych .12
Izba walutowa w Bułgarii została wpro-wadzona na mocy nowej ustawy o Bułgarskim Banku Narodowym (BNB) z dnia 5 lipca 1997
roku . Jednocześnie przeprowadzono reformę 13
systemu bankowego, która polegała na prywaty-zacji części banków, zaostrzeniu nadzoru banko-wego, zwiększeniu kontroli płynności banków komercyjnych, zakazie finansowania deficytu budżetowego przez BNB oraz usprawnieniu po-stępowania z bankami zagrożonymi upadłością. Do zarządzania walutą nie powołano specjalnego urzędu, lecz funkcje z tym związane powierzono jednemu z trzech departamentu banku central-nego – Departamentowi Emisyjnemu. Prowadzi on rachunek, na którym zapisywane są zobowią-zania pieniężne banku centralnego, depozyty pie-niężne banków i rządu oraz środki Departamentu Bankowego stanowiące pozostałe aktywa rządu. Zgodnie z główną ideą CB wszystkie zobowiąza-nia pieniężne Departamentu Emisyjnego BNB muszą być zabezpieczone w 100% rezerwami wa-lutowymi kraju.
W lipcu 1997 roku kurs bułgarskiej wa-luty – lewa został usztywniony względem marki
8 E. Gostomski, Estonii droga od zapoczątkowania transformacji systemowej do wprowadzenia euro, Acta
Universitatis Lodziensis, „Folia Oeconomica” 2012, nr 273, s. 148–149.
9
Stopa inflacji spadła z ponad 1000% w 1992 roku do poniżej 10% kilka lat później i poniżej 5% w latach 1999–2007.
10 Dane Eurostatu, http://ec.europa.eu/eurostat.
11 E. Teichmann, Wpływ recesji globalnej 2008–2009 na gospodarkę i politykę dostosowawczą państw bałtyckich
w 2010 r., w: Kryzys gospodarczy 2008–2009 w Europie Wschodniej i państwach bałtyckich, red. K. Fal-kowski, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2011.
12 B. Horváth, I. Székely, The role of medium-term fiscal framework for transition countries: the case of Bulgaria,
IMF Working Paper, WP/01/11, the IMF Washington, D.C. 2001, s. 5.
niemieckiej, która to waluta odgrywała wówczas największą rolę w handlu zagranicznym Bułgarii. Oficjalny kurs został ustalony na poziomie 1 DM = 1000 BGL, ale już 31 grudnia 1998 roku wpro-wadzono sztywny kurs lewa w stosunku do euro: 1 EUR = 1955,83 BGL. Po tym kursie każdy mógł wymieniać marki niemieckie, a potem euro na lewa i odwrotnie.
Po wprowadzeniu systemu izby walu-towej w Bułgarii wystąpiły pozytywne zmiany w gospodarce narodowej: w ciągu dwóch lat stopa inflacji spadła do poziomu jednocyfro-wego, tempo wzrostu gospodarczego przekro-czyło 5% w skali rocznej, zmniejszył się deficyt budżetowy, wzrósł eksport i zwiększyły się rezer-wy walutowe. Istotnie wzrosło zaufanie inwesto-rów zagranicznych do gospodarki bułgarskiej, czego wyrazem był wzrost zagranicznych
inwes-tycji portfelowych i bezpośrednich w Bułgarii . 14
Ustabilizowany został także system bankowy kraju, który z czasem w 90% przeszedł w ręce za-graniczne, głównie kapitału włoskiego, austriac-kiego i grecaustriac-kiego. Na podkreślenie zasługuje fakt, że bułgarskie banki nie ucierpiały na globalnym kryzysie finansowym, ponieważ koncentrując się na udzielaniu kredytów podmiotom krajowym, nie angażowały się w spekulacyjne operacje dery-watami. W czasie globalnego kryzysu gospodar-czego Bułgaria odniosła korzyści z istnienia sztywnego kursu walutowego i w przeciwieństwie do Węgier i Rumuni nie musiała zabiegać o kre-dyty z Międzynarodowego Funduszu
Waluto-wego .15
Doświadczenia związane z izbą walutową w Hongkongu
Po raz pierwszy system currency board
został wprowadzony w Hongkongu w grudniu 1935 roku, po odejściu przez to terytorium od systemu walutowego opartego na srebrze (silver standard). Utworzono wówczas Fundusz Wymia-ny (Exchange Fund), do którego wszystkie miej-scowe banki emitujące banknoty musiały prze-kazać całość posiadanych zasobów srebra w za-mian za tzw. certyfikaty zadłużenia. Fundusz
Wymiany sprzedał srebro na rynku w Londynie za funty brytyjskie. Od tego czasu banki, które chciały wyemitować więcej banknotów, były zobowiązane do zakupu kolejnych certyfikatów zadłużenia w Funduszu Wymiany za funty brytyjskie. Kurs wymiany został ustalony na sztywnym poziomie 16 dolarów hongkońskich za
1 funta sterlinga .16
Zaczep dolara hongkońskiego do funta brytyjskiego przetrwał przez ponad trzy dekady, z czteroletnią przerwą w okresie II wojny świato-wej. W 1967 roku po dewaluacji sterlinga ustalo-no ustalo-nowy kurs wymiany na poziomie 1 GBP = 14,55 HKD. W lipcu 1972 roku w wyniku dalszej presji wynikającej z dewaluacji sterlinga władze Hongkongu zdecydowały się zerwać z zaczepem HKD do GBP na rzecz powiązania miejscowej waluty z dolarem USA. Ostatecznie jednak w listopadzie 1974 roku kurs dolara hongkońskie-go został w pełni upłynniony.
Doświadczenia z okresu funkcjonowa-nia płynnego kursu walutowego nie okazały się dla Hongkongu nazbyt pozytywne. Ówczesne ramy polityki pieniężnej okazały się zbyt słabe, aby skutecznie zastąpić funkcjonującą wcześniej zewnętrzną kotwicę monetarną. Brakowało jasno określonego celu polityki pieniężnej, nie mówiąc już o narzędziach do realizacji takiego celu. W re-zultacie w gospodarce Hongkongu obserwowano dużą zmienność. Tempo wzrostu gospodarczego spadło do 0,3% w 1975 roku, by następnie wynieść 16,2% w 1976 roku. Stopa inflacji ulegała gwałtownym wahaniom od 2,7% w 1975 roku do 15,5% w 1980 roku. Kurs dolara Hongkongu do waluty USA osłabił się z poziomu 5,13 HKD za 1 USD w 1981 roku do 9,60 HKD za 1 USD w 1983 roku. Na kurs dolara hongkońskiego ne-gatywnie wpływały ataki spekulacyjne i pogłębia-jący się kryzys zaufania związany z obawami o przyszłość tego terytorium. Rozpoczętym w 1982 roku negocjacjom chińsko-brytyjskim na ten ostatni temat towarzyszyła seria kryzysów finansowych: krach na giełdzie, załamanie cen na
rynku nieruchomości, run na małe banki .17
14 T. Meissner, Bulgariens erste Erfahrungen mit seinem Currency Board, „WirtschaftimWandel” 8/1998.
15 N. Fabris, G. Rodić, The Efficiency of the Currency Board Arrangement „, Journal of Central Banking
Theory and Practice” 1/2013.
16 Y.K. Kwan, F. Lui, Hong Kong's Currency Board and Changing Monetary Regimes, w: Changes in Exchange
Rates in Rapidly Development Countries: Theory, Practice, and Policy Issues, red. T. Ito, A.O. Krueger, University of Chicago Press, Chicago 1999, s. 405.
17 Hong Kong Monetary Authority, A brief history of Hong Kong dollar exchange rate arrangements,
W takich okolicznościach w paździer-niku 1983 roku władze Hongkongu postanowiły powrócić do CB. Sztywny kurs wymiany został ustalony na poziomie 7,8 HKD za 1 USD. Utrzy-mano skomplikowany system emisji i wycofywa-nia z obiegu banknotów obsługiwany przez kilka uprawnionych do tego banków. W celu emisji banknotów musiały one nabywać za dolary USA, po podanym powyżej kursie, certyfikaty zadłuże-nia w Funduszu Wymiezadłuże-nialności. System ten istnieje do dziś, z pewnymi modyfikacjami zwią-zanymi z utworzeniem w 1993 roku Władzy Monetarnej Hongkongu (Hong Kong Monetary Authority – HKMA). Obecnie prawo do emisji banknotów w Hongkongu posiadają trzy banki komercyjne: The Hongkong and Shanghai Banking Corporation Limited, the Bank of China (Hong Kong) Limited oraz the Standard Char-tered Bank (Hong Kong) Limited. Od 2002 roku banknoty, ale wyłącznie te o nominale 10 HKD, emituje również HKMA.
Warto dodać, że CB w Hongkongu wy-maga, aby baza monetarna miała pełne pokrycie