System walki Sił Powierzonych w NATO - SYSTEM WALKI SIŁ POWIETRZNYCH RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Analiza doktryn wojskowych wybranych krajów Sojuszu oraz Agencji Stan-daryzacyjnej NATO wskazuje na używanie zróżnicowanej terminologii, w stosun-ku do pojęcia „system walki”. Jednakże jak zauważa J. Wiśniewski „gdy ramy obszaru walki odzwierciedlają czasowo-przestrzenny i organizacyjny opis sił i środków, relacji dowodzenia oraz samych działań w odniesieniu do środowiska walki, to istotne pozostają ramy funkcjonalne, które opisują organizację działań w aspekcie funkcji, pozostających w relacjach wzajemnych¹⁴³. Zatem system walki w NATO może być rozumiany jako funkcje bojowe (ang. Combat Functions) lub funkcje zasadnicze (ang. Core Functions). W stosunku do funkcji bojowych, za-miennie stosuje się nazwę funkcje połączone (ang. Joint Functions). Na poziomie taktycznym często używa się także pojęcia siła bojowa (ang. Fighting Power).

Na funkcje połączone (ang. Joint Functions), które mają zastosowanie we wszystkich komponentach składowych sił zbrojnych NATO, w tym komponencie powietrznym, wskazuje się w dokumencie doktrynalnym AJP-01(D) Allied joint

143 J. Wiśniewski, System walki wojsk lądowych w szkoleniu dowództw i wojsk, AON, Warszawa 2013, s. 183.

doctrine. W doktrynie NATO wyróżnia się funkcje: manewru i ognia (ang. mano-euvre and fires), dowodzenia i kontroli (ang. command and control), rozpoznania (ang. intelligence), operacji informacyjnych (ang. information operations), pod-trzymywania (ang. sustainability) oraz ochrony wojsk (ang. force protection) i współpracy cywilno-wojskowej (ang. civil military co-operation)¹⁴⁴. W kolejnym dokumencie doktrynalnym AJP-3(B) Allied Joint Doctrine For The Conduct Of Operations, omówiono szczegółowo powyższe funkcje. W AJP-3(B) stwierdza się, iż wspólne funkcje zapewniają integrację i synchronizację działań we wspólnych operacjach. Wspólne dla połączonych działań na wszystkich szczeblach dowodze-nia są funkcje dowodzedowodze-nia i kontroli, rozpoznadowodze-nia, manewru i ogdowodze-nia, przetrwadowodze-nia, działania informacyjne, stabilności i współpracy cywilno-wojskowej¹⁴⁵.

Funkcja dowodzenia i kontroli obejmuje sprawowanie władzy przez dowód-cę nad przydzielonymi do realizacji misji siłami. Dowodzenie obejmuje zarówno władzę do wydawania rozkazów jak i odpowiedzialność za efektywne wykorzysta-nie dostępnych zasobów. Dowodzewykorzysta-nie na wszystkich poziomach jest sztuką moty-wowania i kierowania ludźmi (podwładnych). Funkcja ta polega na świadomym i umiejętnym sprawowaniu władzy poprzez wydawanie poleceń i podejmowanie właściwych decyzji. Z kolei kontrola jest nieodłącznym elementem dowodzenia.

Kontrola podległych sił pomaga zdefiniować wymagania, przeznaczyć środki i zintegrować wysiłek.

Jednym z ważniejszych zadań rozpoznania jest odpowiednio wczesne wy-krycie strategicznych symptomów narastania konfliktu i ostrzeżenie o pojawiają-cych się zagrożeniach odpowiednie organy decyzyjne. Podczas operacji militar-nych, zdecentralizowane gromadzenie danych i sposób ich meldowania przekształ-ci się w efektywnie scentralizowane, autorytatywne i zapewniające dynamiczną ocenę analityczną działanie mające zapewnić dowódcom dostęp do jednolitej in-formacji o sytuacji operacyjnej. Dowódcy wszystkich poziomów będą potrzebowa-li rzetelnej informacji wywiadowczo-rozpoznawczej. Nowe środki gromadzenia danych (lądowe, morskie, powietrzne i kosmiczne) oraz współpraca z władzami lokalnymi i agencjami zajmującymi się wymianą informacji są jednym z kluczo-wych elementów zapewniających prowadzenie operacji militarnych. Wykorzysta-nie tych elementów będzie miało na celu uzyskaWykorzysta-nie Wykorzysta-niezbędnych informacji geo-przestrzennych potrzebnych do uaktualnienia planów działania.

Manewr i ogień (ang. Manoeuvre and Fires) oznacza, że siły i środki muszą być zdolne do atakowania przeciwnika, bezpośrednio oraz muszą być w stanie utrzymać zdolność do działań tak długo, jak to będzie konieczne dla osiągnięcia celów operacyjnych. Głównym celem manewrów jest efektywne ulokowanie sił i środków w stosunku do przeciwnika, tak aby stwarzał on dla nich jak najmniejsze zagrożenie.

144 Na podstawie: AJP-01(D) Allied joint doctrine, NATO Standardization Agency (NSA) 2010, p. 5.2-5.3.

145 AJP-3 (B) Allied Joint Doctrine for the Conduct of Operations, NSA 2011, p. 1-11.

Funkcja ochrony (ang. Force Protection). Wysoki poziom bezpieczeństwa w trakcie prowadzenia operacji zwiększa swobodę działania poprzez zmniejszanie wrażliwości na oddziaływanie i zagrożenia ze strony przeciwnika. Wykorzystanie aktywnych i pasywnych środków bezpieczeństwa utrudnia przeciwnikowi dostęp do informacji decydujących o przebiegu operacji i prowadzi do jego dezinformacji.

W ramach operacji reagowania kryzysowego bezpieczeństwo może być rozumiane wielorako. Przeważnie oznacza jednak ochronę wojsk (ang. force protection – FP).

W czasie planowania liczebności i składu sił oraz w trakcie opracowywania pla-nów operacyjnych, rozkazów należy uwzględnić odpowiedzialność za zapewnienie ochrony wojsk, włączając w to operacje ewakuacji stanu osobowego, poszukiwa-nia, a także operacje ratunkowe. Ponadto w dyrektywie wstępnej Rady Północnoat-lantyckiej naczelnemu dowódcy sił połączonych w Europie może zostać przydzie-lone zadanie ochrony niektórych organizacji międzynarodowych, działających na obszarze prowadzenia operacji połączonej.

Charakter operacji militarnych podkreśla szczególne znaczenie skoordyno-wanych operacji informacyjnych (ang. Information Operations -Info Ops). Sku-teczna koordynacja działań informacyjnych może spowodować uniknięcie lub zminimalizowanie potrzeby prowadzenia innych działań wojskowych. Dążąc do osiągnięcia sukcesu, działania informacyjne należy traktować jako istotne narzę-dzie oraz stosować we wczesnym etapie wszystkich sytuacji kryzysowych. Opera-cje informacyjne nie są zdolnością samą w sobie, jest to funkcja integracyjna, skoncentrowana na dokonywanie oceny i szacowanie wpływu działań wojskowych na środowisko informacyjne. Operacje informacyjne mogą wykorzystywać inne zdolności lub działania, a przez to skutecznie zakłócać proces dowodzenia prze-ciwnika. Istnieje kilka zdolności, narzędzi i technik, które tworzą podstawy funk-cjonowania większości działań prowadzonych w ramach Info Ops, są to: działania psychologiczne, kształtowanie postaw, tworzenie własnego wizerunku, bezpie-czeństwo operacyjne, dezinformacja, walka elektroniczna, niszczenie fizyczne, zaangażowanie kluczowych przywódców, działania w sieciach informatycznych.

Należy także podkreślić, że operacje informacyjne muszą być prowadzone w ści-słej współpracy z działaniami prasowo-informacyjnymi (ang. Public Affairs – PA).

Funkcja podtrzymanie (ang. Sustainability) realizowana jest w celu wytwo-rzenia i utrzymania zdolności do realizacji zadań. W zakres podtrzymania wchodzą wszelkie zapasy i usługi, których natężenie pozostaje współmierne ze zmieniają-cym się tempem działań. W ramach tej funkcji realizuje się zabezpieczenie inży-nieryjne, logistyczne oraz medyczne.

Osiągnięcie sukcesu we współpracy cywilno-wojskowej (ang. Civil – milita-ry cooperation – CIMIC) wymaga efektywnego i wzajemnego oddziaływania po-między siłami wojskowymi NATO i odpowiednimi strukturami cywilnymi, wlicza-jąc w nie cywilne organizacje międzynarodowe, narodowe i organizacje pozarzą-dowe oraz inne agencje działające zarówno w obszarze operacji połączonych, jak i poza nim. Idealnym rozwiązaniem będzie uzgodnienie parametrów współpracy pomiędzy strukturami kierowania NATO a ww. organizacjami, oficjalnymi

umo-68

wami i porozumieniami o współpracy (MOU). W ostateczności taką koordynację uda się osiągnąć jedynie poprzez konsultacje i działalność łącznikową na wszyst-kich poziomach dowodzenia. Niektóre z agencji lub organizacji, z którymi należy nawiązać współpracę, mają swoje własne, stałe procedury i wytyczne, które mogą się znacząco różnić lub kolidować z głównym wysiłkiem sił NATO. Szczególnie ważne jest, aby dowódcy wojskowi i decydenci cywilni dążyli do osiągnięcia tych samych celów. Cele te, spójne z wytycznymi politycznymi, powinny być uwzględ-nione już we wczesnej fazie planowania operacji. Należy dążyć do osiągnięcia maksymalnego stopnia jedności wysiłku, a kiedy jest to niemożliwe – do dekon-fliktacji i wzajemnej wymiany informacji w zakresie podejmowanych działań.

Wdrożenie planu cywilnego, umożliwiającego rozwiązanie kryzysu może być uza-leżnione od zapewnienia przez siły NATO stabilnego i bezpiecznego środowiska.

Poza normalnym planowaniem operacyjnym dowódca sił połączonych musi za-gwarantować, że wszystkie kwestie i uwagi przedstawione przez cywilne i poli-tyczne ugrupowania zostaną uwzględnione.

Nadmienić należy, że obowiązująca w Sojuszu doktryna lotnicza Allied Joint Doctrine For Air And Space Operations AJP.3.3.(A) nie odnosi się bezpośrednio zarówno do funkcji bojowych (ang. Combat Functions), jak i funkcji zasadniczych (ang. Core Functions).

Nieco więcej informacji w zakresie podsystemów walki sił powietrznych do-szukać się można w doktrynach narodowych poszczególnych państw członkow-skich. W Wielkiej Brytanii o funkcjach bojowych (ang. Fighting Power) wspomina się w dokumencie doktrynalnym Joint Doctrine Publication 0-01 (JDP 0-01).

W rozdziale czwartym publikacji omówiono trzy zasadnicze funkcje. Pierwszą z nich jest komponent koncepcyjny (ang. conceptual component), stanowiący spój-ną podstawę intelektualspój-ną i teoretyczspój-ną uzasadniającą użycie sił zbrojnych. Kolej-ną funkcją jest komponent moralny (ang. moral component), który ma zachęcić stan osobowy do walki. Stanowi on połączenie trzech funkcji: spójność moralna (gotowość do działań), motywacja (entuzjazm do walki), i przywództwo (inspiracja do walki). Ostatnią funkcją bojową jest komponent fizyczny (ang. physical compo-nent), który oznacza: potencjał osobowy, wyposażenie, pracę zespołową, podtrzy-manie i gotowość do działań¹⁴⁶.

Z kolei o bardziej szczegółowych funkcjach taktycznych (ang. tactical func-tions) wspomina się w Army Doctrine Publication (ADP). Wyróżnia się w nim takie funkcje jak: dowodzenie (ang. command) manewr (ang. manoeuvre), infor-macja i rozpoznanie (ang. information and intelligence), siła ognia (ang. firepo-wer), ochrona (ang. protection), podtrzymanie (ang. sustainment) i zabezpieczenie logistyczne (ang. combat service support)¹⁴⁷.

146 Joint Doctrine Publication 0-01 (JDP 0-01), The Development, Concepts and Doctrine Centre, Ministry of Defence, Shrivenham 2011, s. 69-77.

147 Army Doctrine Publication (ADP), Operations, Development, Concepts and Doctrine Centre Publications, UK Defence Accademy, Shrivenham 2010, s. 7.-18.

W odniesieniu do komponentu powietrznego zasadniczym dokumentem doktrynalnym jest Joint Doctrine Publication 0-30, UK Air and Space Doctrine.

W doktrynie sił powietrznych i kosmicznych wyróżnia się dwie fundamentalne funkcje sił powietrznych (ang. core air power functions): zapobieganie konfliktom, (ang. preventing conflict) oraz ochrona (ang. protecting). Funkcja zapobiegania konfliktom polega na identyfikacji zagrożeń przed ich zmaterializowaniem się.

Wymaga to jednak zintegrowanego podejścia w zakresie działań dyplomatycznych, odstraszania i pomocy. Potęga powietrza zapewnia szczególne możliwości wspie-rania tych działań poprzez: zaangażowanie, budowę zrozumienia, zarządzanie ry-zykiem, wsparcie konwencjonalnego odstraszania¹⁴⁸.

W amerykańskiej doktrynie sił powietrznych Air Force Basic Doctrine wy-mienia się aż jedenaście funkcji podstawowych (ang. core functions): operacje odstraszania nuklearnego (ang. nuclear deterrence operations), panowanie w po-wietrzu (ang. air superiority), panowanie w przestrzeni kosmicznej (ang. space su-periority), panowanie w cyberprzestrzeni (ang. cyberspace susu-periority), dowodze-nie i kontrola (ang. command and control), zintegrowane globalne rozpoznadowodze-nie (ang. global integrated isr), precyzyjny globalny atak (ang. global precision attack), operacje specjalne (ang. special operations), szybkie globalne przemieszczanie (ang. rapid global mobility), odzyskiwanie personelu (ang. personnel recovery), sprawne wsparcie bojowe (ang. agile combat support), budowanie partnerstwa (ang. building partnerships)¹⁴⁹.

Celem prowadzenia operacji odstraszania nuklearnego jest osiągnięcie zdol-ność do odstraszania potencjalnego przeciwnika przed podjęciem przez niego dzia-łań przeciwko żywotnym interesom USA. Jeśli to założenie się nie uda siły po-wietrzne powinny być zdolne do szybkiej reakcji przy wykorzystaniu sił jądro-wych. Funkcja panowania w powietrzu jest rozumiana jako osiągniecie odpowied-niego stopnia przewagi w powietrzu, zarówno w działaniach ofensywnych, defen-sywnych i kontroli przestrzeni powietrznej. Podobne założenie ma realizacja kolej-nych dwóch funkcji, jednakże przewaga powinna być uzyskana w przestrzeni ko-smicznej oraz w sieci komputerowej. Z kolei funkcja dowodzenia i kontroli jest podobnie rozumiana jak w naszym kraju i oznacza sprawowanie władzy nad przy-dzielonymi siłami i środkami w zakresie uzyskanych uprawnień. Funkcję rozpo-znania postrzega się w USA jako fundament sukcesu. Rozpoznanie kształtuje świadomość sytuacji, jest efektem dobrze zorganizowanych wysiłków dowódców, sztabów, które używają środków technicznych, za pośrednictwem których infor-macje dotyczące stron konfliktu oraz szeroko pojętego środowiska są zbierane, analizowane i dystrybuowane. Precyzyjny globalny atak jest zdolnością do utrzy-mywania sił i środków w gotowości do wykonania szybkich i precyzyjnych ude-rzeń z powietrza na wyselekcjonowane cele, przy wykorzystaniu szerokiej gamy

148 Joint Doctrine Publication 0-30, UK Air and Space Doctrine, The Development, Concepts and Doctrine Centre Ministry of Defence, Shrivenham 2013, s. 26.

149 Air Force Basic Doctrine, USAF, Washington 2011, s. 42- 53.

uzbrojenia. Powyższa funkcja obejmuje: atak strategiczny, izolację powietrzną oraz bezpośrednie wsparcie ogniowe. Kolejna funkcja operacje specjalne oznacza, że działania prowadzone będą na wrogim terytorium w celu odniesienia sukcesu mili-tarnego, politycznego lub ekonomicznego, gdzie ograniczone lub niemożliwe bę-dzie użycie sił konwencjonalnych. Szybkie przemieszczanie utożsamia się z szyb-kim przerzutem sił i środków w rejon działań. W skład tej funkcji wchodzi: zrzut z powietrza, tankowanie w powietrzu i ewakuacja medyczna. Kolejna funkcja od-zyskiwania personelu polega na pomocy, odzyskiwaniu izolowanego personelu z wrogiego terytorium, szczególnie z miejsc gdzie grozi im niebezpieczeństwo utraty życia. Z kolei funkcja wsparcia bojowego rozumiana jest jako zdolność do ochrony i podtrzymania sił w rejonie działań. Ostania funkcja budowanie partner-stwa oznacza utrzymywanie współpracy i dobrych relacji z organizacjami między-narodowymi i siłami zbrojnymi innych państw w celu utrzymania bezpieczeństwa międzynarodowego.

Reasumując rozważania dotyczące systemu walki Sił Powietrznych NATO oraz wybranych krajów należy stwierdzić, że niezależnie od obowiązującego w przypadku poszczególnych państw nazewnictwa i zakresu działania poszczegól-nych podsystemów ich cel jest zbieżny, czyli zapewnienie sprawnego funkcjono-wania sił powietrznych. Porównując nasze narodowe rozwiązania z sojuszniczymi należy stwierdzić, że w układzie narodowym występuje więcej podsystemów walki (w Polsce osiem, a w NATO siedem) oraz nie są one tożsame pod względem ter-minologii. Jest to zatem problem istotny z punktu widzenia interoperacyjności i realizacji zadań w układzie sojuszniczym.

* *

System walki Sił Powietrznych RP stanowi jeden z wielu systemów działa-nia, jakie można dostrzec na współczesnym polu walki. Tak jak i inne systemy wojskowe jest obiektem rzeczywistym, w którym ludzie za pomocą różnych metod i środków realizują zamierzone cele działania. Aby było to możliwe do osiągnięcia musi być zorganizowany i funkcjonować w myśl określonych zasad wynikających z wzajemnego strukturalnego podporządkowania. W tym przypadku chodzi o zwalczenie przeciwnika powietrznego. Nie odbywa się to jednak w izolacji, lecz w określonym i rzeczywistym wycinku pola walki, w którym występują inne sys-temy stanowiące otoczenie bliższe determinujące możliwości wykonania zadania przez system Sił Powietrznych RP.

W odróżnieniu od systemów naturalnych, charakteryzujących się zdolnością do samoregulacji, system walki SP RP, został stworzony przez człowieka, jako całość: logiczna, ekonomiczna, organizacyjna, militarna, techniczna i technolo-giczna. System walki wymaga stałej kontroli integracji, aby funkcjonował możli-wie niezawodnie i bez zakłóceń. Podsumowując, można stmożli-wierdzić, iż system wal-ki SP RP ma swoją specyfikę, właściwą tylko jemu, wynikającą z realizowanych celów i zadań. Pomimo jednak swojej specyfiki system ten wykazuje wiele wła-ściwości wspólnych innych systemów. W tym aspekcie nie ulega wątpliwości, że

system walki SP RP stanowi pewną całość, która pod wpływem czynników zmie-nia się w czasie. Jest to z pewnością przedmiot złożony, mający różne części, stro-ny, aspekty itp., których charakterystyka dla danej fazy lub chwili zależy od wielu okoliczności.

Z systemowego podejścia do rozpatrywanej problematyki wynika, że system walki SP RP jest jednym z elementów systemu walki Sił Zbrojnych RP, który funkcjonuje w określonym otoczeniu bliższym i dalszym. To otoczenie nie jest stałe, lecz zmienia się w zależności od rodzaju prowadzonej operacji (sojuszniczej, wielonarodowej lub narodowej), realizowanych zadań oraz sposobu działania prze-ciwnika. System ten składa się z podsystemów, które muszą być powiązane odpo-wiednimi relacjami¹⁵⁰, posiadać struktury organizacyjne oraz sprecyzowane cele działania. Analiza systemu walki SP RP w obrębie środowiska, w którym się znaj-duje pozwala na wyodrębnienie dwóch głównych grup relacji. Pierwsze to relacje zewnętrzne, w ramach których następuje przepływ informacji między systemem walki SP RP, a pozostałymi systemami walki SZ RP oraz NATO, a także innymi współdziałającymi podmiotami. Informacje te można podzielić na: przekazywane poza system walki oraz przyjmowane spoza niego. Drugie to relacje wewnętrzne związane z przepływem informacji wewnątrz naszego systemu walki i łączące jego podsystemy oraz komórki organizacyjno-funkcjonalne. Służą one do przekazywa-nia informacji wytwarzanej i przekazywanej na użytek wewnętrzny. W najogól-niejszym ujęciu można przyjąć, że system walki SP RP powinien być postrzegany jako zbiór składników i procesów. Składnikami będą organy kierowania i elementy wykonawcze, zaś procesy to zmiany powodowane siłami (impulsami) zewnętrz-nymi.

150 Relacje organizacyjne to […] sprzężenia między obiektami (elementami systemu) lub […] sposoby wzajemnych powiązań elementów systemu Źródło: P. Sienkiewicz, Inżynieria systemów, Wydawnic-two MON, Warszawa 1983.s. 96.

72 Rozdział 2.

UWARUNKOWANIA DETERMINUJĄCE FUNKCJONOWANIE SYSTEMU WALKI SIŁ POWIETRZNYCH RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznanie determinantów¹⁵¹ wywierających wpływ na system walki Sił Po-wietrznych RP jest niezwykle istotne dla sformułowania założeń teoretycznych dotyczących kierunków zmian w tym obszarze działania. Te uwarunkowania to zespół czynników, od których uzależnione jest właściwe prowadzenie działań przez poszczególne podsystemy walki SP RP. Nie sposób opisać wszystkich wy-stępujących uwarunkowań¹⁵², ponieważ (ciągle pojawiają się nowe), trzeba jednak wskazać najważniejsze, które istotnie mogą wpłynąć na reorganizację tego syste-mu. W wyniku przeprowadzonej analizy literatury przedmiotu wyspecyfikowano pięć grup uwarunkowań (rys. 2.1.).

Rys. 2.1. Uwarunkowania wpływające na system walki Sił Powietrznych RP

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Strategia bezpieczeństwa narodowego RP, MON, Warszawa 2007, s. 8; Biała księga bezpieczeństwa narodowego RP, BBN, Warsza-wa 2013,s. 109-128 oraz Strategia rozwoju systemu bezpieczeństWarsza-wa narodowego Rzeczypo-spolitej Polskiej 2022, MON, Warszawa 2013, s. 10-13.

151 Determinant – czynnik determinujący coś; wyróżnik, za pomocą którego prosto i krótko formułuje się reguły dotyczące istnienia danego układu; wyznacznik, Multimedialny słownik języka polskiego PWN, [CD-ROM], wersja 1.0, Poznań, PWN 2006, ISBN 83-60147-37-X.

152 Nawet zdając sobie sprawę z obiektywności występujących warunków i subiektywności ich klasy-fikacji, nie sposób je wszystkie wymienić. W literaturze spotyka się zróżnicowane klasyfikacje uwa-runkowań – zewnętrzne i wewnętrzne: bezpośrednie i pośrednie; taktyczne i operacyjne, fizyczno-geograficzne, administracyjne, organizacyjne, specjalistyczne itd.

73 2.1. Uwarunkowania operacyjne

Uwarunkowania operacyjne to czynniki wynikające z sytuacji polityczno-militarnej, przewidywanych form zagrożeń oraz rodzaju operacji wojskowych, w jakie mogą być zaangażowane Siły Powietrzne RP. Powyższe czynniki wpływać będą w istotny sposób na kształtowanie systemu walki SP RP, stąd zasadne jest dokonanie ich szczegółowej analizy. Na przełomie XX i XXI wieku nastąpiły istotne zmiany we współczesnym środowisku bezpieczeństwa, które w znaczny sposób determinują stan bezpieczeństwa naszego państwa, a tym samym wpływają na kształt jego systemu obronnego, którego immanentną częścią są siły powietrzne.

Na bezpieczeństwo Polski oddziałują przede wszystkim procesy i zjawiska w jej otoczeniu – w regionie, Europie i w ramach wspólnoty euroatlantyckiej.

Członkostwo w NATO i UE oraz umacnianie dwustronnej współpracy ze Stanami Zjednoczonymi ugruntowuje silną pozycję naszego kraju na arenie mię-dzynarodowej oraz zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo Polski jest dodatkowo wzmacniane przez udział w innych systemach bezpieczeń-stwa zbiorowego lub kooperatywnego (ONZ i OBWE), systemach kontroli zbro-jeń, a także we współpracy regionalnej w ramach Trójkąta Weimarskiego, Grupy Wyszehradzkiej i Rady Państw Morza Bałtyckiego. W tym kontekście szczególnie istotny wpływ na rozwój systemu walki Sił Powietrznych RP ma uczestnictwo w Sojuszu Północnoatlantyckim.

Historycznie wyjątkową skuteczność Sojusz zawdzięcza z jednej strony swemu potencjałowi militarnemu oraz szerokiemu spektrum instrumentów działa-nia, z drugiej zaś – jedności wynikającej ze wspólnoty wartości. Priorytetowe zna-czenie ma wejście w życie traktatu z Lizbony, w którym dotychczasowe gwarancje zostały uzupełnione gwarancjami militarnymi (art. 42 ust. 7, klauzula sojusznicza typu casus foederis)¹⁵³. W tym znaczeniu ważne jest wypełnienie sojuszniczych zobowiązań wynikających z art. 3. Traktatu Północnoatlantyckiego, który wprost nakazuje utrzymanie i rozwijanie swoich indywidualnych i zbiorowych zdolności do odparcia zbrojnej napaści¹⁵⁴. Stąd najważniejszym wyzwaniem dla systemu walki SP RP jest zapewnienie interoperacyjności. Oznacza to, że oprócz rozwiązań narodowych musimy posiadać platformy bojowe, struktury dowodzenia, środki techniczne i inne elementy kompatybilne z NATO. Następnym wyzwaniem jest odpowiednie rozmieszczenie poszczególnych komponentów systemu walki zgod-nie z wymaganiami operacyjnymi oraz charakterem przewidywanych zagrożeń.

153 W przypadku zbrojnej agresji na terytorium jakiegokolwiek Państwa Członkowskiego, pozostałe Państwa Członkowskie mają w stosunku do niego obowiązek udzielenia pomocy i wsparcia przy zastosowaniu wszelkich dostępnych im środków, zgodnie z art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych.

Nie ma to wpływu na szczególny charakter polityki bezpieczeństwa i obrony niektórych Państw Członkowskich. Vide: Traktat o Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana), DzUrz UE nr C 326/13, wyd. polskie, 26.10.2012.

154 Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022, Uchwała Nr 67 Rady Ministrów z dnia 9 kwietnia 2013 r., s. 8.

Szczególnie w przypadku rozszerzenia NATO¹⁵⁵ problemem będzie nowe rozlo-kowanie dowództw i jednostek operacyjnych adekwatnie do nowego rejonu odpo-wiedzialności.

Oprócz wymagań sojuszniczych wpływ na rozwój zdolności poszczególnych podsystemów walki SP RP będą również miały zagrożenia. Pojęcie zagrożenia oddaje pewien splot niekorzystnych zjawisk mogących doprowadzić do unice-stwienia włącznie. B. Zdrodowski określa „zagrożenie” jako przeciwieństwo bez-pieczeństwa, które jest wynikiem określonego rozwoju sytuacji, splotu wydarzeń, niekorzystnych zjawisk tworzących tę sytuację z tym, że zagrożenie jest odczuciem subiektywnym¹⁵⁶. Leksykon wiedzy wojskowej definiuje „zagrożenie” jako sytuację w której istnieje zwiększone prawdopodobieństwo utraty życia, zdrowia, wolności

W dokumencie SYSTEM WALKI SIŁ POWIETRZNYCH RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ (Stron 65-0)