Działania związane z delimitacją ramową tekstu

Działania dziennikarza w fazie otwarcia i fazie zamknięcia programu są schematyczne oraz podporządkowane konwencjom grzecznościowym� Powtarzalnośćformułkażewnichwidziećzachowaniarytualne,czyliczynno-ścipowtarzalneitworzącejakiśzwyczaj(Podracki,Wszeborowska2004:88)� Zachowaniagrzecznościowe,któretworząswoistądlasytuacjioficjalnejetykietę językową,odgrywająważnąrolęzewzględunawalorpozytywnejautoprezenta-cjiibudowanierelacjispołecznych� Powitanieipożegnaniejestwprowadzanedoprogramuzewzględunaod-biorcęmasowego11 ,służynawiązaniuorazwygaszeniukontaktuznim,zgod- niezprzyjętymikulturowostrategiamigrzecznościowymi�Zachowaniagrzecz-nościowe są dodatkowo sygnałami początku i końca interakcji w programie� Rozpoczęcieprogramu(opróczpowitania)wiążesięfakultatywniezpodaniem jego tytułu, przedstawieniem gości i krótkim wprowadzeniem w tematykę� Dziennikarzmożeskierowaćosobneformułypowitalnedowidzów,anastępnie dogości,lubjednoogólnepowitanie� 11 Nawetkiedydziennikarzwitasięzgośćmiwstudiu,towystępujejakogospodarzprogra- muijakoreprezentantwidzów�Aktpowitaniajestbowiemwprowadzonyzewzględunamakro-sytuację�Wedługregułgrzecznościgospodarzprogramupowinienprzywitaćgościwmomencie pierwszegokontaktu,awięcprawdopodobnieprzedrozpoczęciemprogramu�

KD:Witam państwa. Witam naszych gości. Gości za stołem głównym.

(„Debata”,TVP1,8�02�2006;dziennikarz–KD:KamilDurczok)

KD:Dobry wieczór państwu. Już za chwilę zaczynamy „Debatę”.

(„Debata”,TVP1,25�01�2006)

Kolejnymsygnałemramowymjestprzedstawieniegościwrazzpodaniem ichroli,funkcji�

JD-O:Witam państwa i witam naszych gości, a są nimi dzisiaj w studiu w Warszawie ksiądz Józef Kloch, rzecznik Konferencji Episkopatu Polski i Tomasz Terlikowski, publicysta, a w studiu w Krakowie ksiądz Tadeusz Isakowicz-Zaleski.

(„Kwadranspoósmej”,TVP1,26�11�2008;dziennikarka–JD-O:JustynaDobrosz-Oracz)

Przedstawieniegościmożeprzybraćbardziejrozbudowanąformę�

KL:Dobry wieczór. „30 minut”. Witam państwa. Dziś w nietypowej scenerii i formule. Nasi goście są liczni, zatem nie stoimy za pulpitem, lecz siedzimy, co nie oznacza, że jesteśmy rozluź-nieni. Temat jest na tyle gorący, że wydaje się grozić, kto wie, może nawet bijatyką na antenie. Na razie goście uśmiechają się. Witam zatem i przedstawiam: w studio w Krakowie odwołany świeżo z funkcji prezesa telewizji Bronisław Wildstein, który mówi o sobie, że został odwołany za nieza-leżność. Dobry wieczór, [czy pan mnie słyszy?

BW:[Dobry wieczór. Tak, tak słyszę.

KL: Cieszę się. W studio w Warszawie od mojej lewej ręki pan poseł Mateusz Piskorski z Samoobrony, pan poseł Krzysztof Bosak z Ligi Polskich Rodzin. Obaj być może udziałowcy tego, co się wydarzyło. A po mojej prawej ręce pani Janina Jankowska, szefowa Rady Programowej TVP i pan Michał Karnowski z „Dziennika”. Przypomnę Państwu, że oczekujemy/ zgodnie z zapowie-dziami w naszym programie powinien wziąć także udział Jacek Kurski, który uchodzi za anima-tora tego wszystkiego, co się ostatnio zdarzyło, powinien pojawić się w naszym studio w Gdańsku już za chwilę, ale jak wiem, jeszcze w tej chwili go nie ma.

(„30minut”,TVP3,3�03�2007;dziennikarz–KL:KrzysztofLeski; gość–BW:BronisławWildstein)

Zwracauwagędramatycznewykreowaniesytuacjikomunikacyjnejwstudiu� Opisdziennikarzaprzypominabowiemdidaskaliasztukiteatralnej(Dziś w nie-typowej scenerii i formule).Sztucznośćinterakcji,którawiążesięzjejprzezna-czeniem dla odbiorcy medialnego, polega na ograniczeniu spontaniczności za-chowania(Temat jest na tyle gorący, że wydaje się grozić, kto wie, może nawet bijatyką na antenie. Na razie goście uśmiechają się). Teatralizacjiinterakcjisłuży prezentacjagości rozbudowanaoelementuzasadnieniaichudziałuwprogramie� Widaćzatem,żeinicjalnedziałaniadziennikarzamogąbyćtyleżwprowadzeniem, ilereklamąprogramu�Nieneutralnaformainicjacjimapobudzićciekawośćma- sowegoodbiorcy�Tegotypurozbudowanedziałaniainicjalneświadcząopostę- pującejkarnawalizacjiwdyskursiepolitycznym�Jejprzejawemjestprymatobec-nościobserwatora,coskutkujeretorycznymwymiaremkomunikacji,jarmarczną teatralizacją,odrzuceniemkonwencji„naserio”�Przedewszystkimjednakmożna

105 dostrzecobecnośćelementówmetatekstowych,stanowiącychwskazówkęcodo odgrywanychról(Zgółkowa,Klauzińska2004:255–260)�

TL:„Tomasz Lis na żywo”. Witam państwa�Jeden z wielkich bohaterów antykomunistycz-nej opozycji. Redaktor naczelny Gazety Wyborczej. Jedna z najważniejszych postaci współczesantykomunistycz-nej Polski. Dziś w pierwszym telewizyjnym wywiadzie od ponad pięciu lat – Adam Michnik. O tę rozmowę starałem się wiele lat, ale człowiek z którym rozmawiałem, publicznie wypowiadał się w ostatnich latach niechętnie. Od ponad pięciu lat nie udzielił żadnego telewizyjnego wywiadu. Aż do dziś. („TomaszLisnażywo”,TVP2,8�11�2008;dziennikarz–TL:TomaszLis) Opróczstałychelementówwfazieotwarciadziennikarzumieszczawypo-wiedzipromująceprogramzewzględunarangęgościaiwyjątkowośćsamego spotkania�Jesttoinicjacjanietylkoofunkcjidelimitacyjnejiwprowadzającej, alerównieżreklamującejprogram�Prawiepoufnezwierzeniadziennikarza,do-tyczącetrudówprzygotowańwywiadu,sąprzejawemautotematyzmumediów� Według Marii Wojtak autotematyzm i fatyczność to tendencje nasilające się wmediach(Wojtak2002:36)�Znimizwiązanejestpojawieniesięzapowiedzi jakogatunkunietylkoinformacyjnego,aleprzedewszystkimperswazyjnego�

Wporównaniudofazyotwarciaowieleskromniejprezentujesięfazazam- knięcia�Wkrótkichprogramach,wywiadachograniczasiędopodziękowaniai/ lubpożegnania�

MZ:Dziękuję bardzo za rozmowę.

(„Kwadranspoósmej”,TVP1,4�09�2008;dziennikarz–MZ:MaciejZdziarski)

JD-O:Dziękuję panom serdecznie za udział w dyskusji.

(„Kwadranspoósmej”,TVP1,10�09�2008;dziennikarka–JD-O:JustynaDobrosz-Oracz)

DW:Dziękuję panom za rozmowę. Dobranoc państwu.

(„Zrefleksem”,TVP1,7�12�2007;dziennikarka–DW:DorotaWysocka)

Wramiefinalnejopróczpodziękowania,pożegnaniamożepojawićsięzapo- wiedźkolejnychprogramów,comaprzedłużyćkontaktwidzazmediamiikon-kretną stacją telewizyjną� Odpowiada to koncepcji neotelewizji (Casetti, Odin 1994),wktórejprogramy,jakwstrumieniu,łącząsięzesobąpoprzeznakłada-niezapowiedzinate,któresięjeszczenieskończyły�Corazczęstsząpraktykąjest przenoszeniedyskusjipozakończeniuemisjitelewizyjnejnastronyinternetowe�

TS: Dziękujemy za rozmowę. W naszym programie to wszystko, a już za chwilę w „Superwizjerze” o lekarzach, ale nie w charakterze korupcyjnym. Zapraszamy także na Onet.pl. Gościem specjalnego internetowego wydania „Teraz my!” będzie Nelly Rokita. Do zobaczenia.

AM:Dobranoc.

AM:Kończymy teraz na antenie TVN.

TS:I już teraz zaczynamy dogrywkę na antenie TVN24 od razu bez przerwy.

(„Terazmy!”,TVN,27�10�2008)

KD: To była „Debata”. Bardzo państwu dziękuję za uwagę. Przypominam, że jeszcze „Debata” na stronie internetowej www.itvp.pl będzie się toczyła przez kilka minut. Tam między innymi pytania internautów. Dziękuję bardzo. Życzę dobrej nocy.

(„Debata”,TVP1,4�01�2006;dziennikarz–KD:KamilDurczok)

Owyraźniedelimitacyjnejfunkcjipodziękowaniajakosygnałuzakończenia świadczyponiższyfragmentześrodkowejczęściprogramu�

BW:[…] Ale ja przepraszam, ja chciałbym/ pozwolę sobie na jedną krótką rzecz. Ponieważ nie dane mi było pożegnać się ze swoimi współpracownikami, pracownikami generalnie, no to chciałem bardzo podziękować tym wszystkim, z którymi miałem przyjemność pracować przez krótko, dziewięć miesięcy, no ale bardzo, myślę, intensywny i dla obu stron owocny czas. Chciałem podziękować również widzom. Tak, to na teraz.

KL:Co nie znaczy, że w tej chwili kończymy nasz program. Ja mam nadzieję, że pan Wildstein zostaje z nami jeszcze te dwadzieścia parę minut.

BW:Ależ oczywiście, oczywiście […].

(„30minut”,TVP3,3�03�2007;dziennikarz–KL:KrzysztofLeski; gość–BW:BronisławWildstein)

Rozmówca w środkowej części programu stosuje grzecznościowy akt po-dziękowania,skierowanydopracownikówiwidzów�Dziennikarzodczytujeto działanie zgodnie ze schematem strukturalnym interakcji jako sygnał zakoń-czenia� Wobec tego czuje się w obowiązku odwołać te oczekiwania odbiorcy (Co nie znaczy, że w tej chwili kończymy nasz program). Fragmenttenświadczy okonwencjonalizacjiischematyzacjizachowańkomunikacyjnych,zuwagina stałeichwystępowaniewobrębieramytekstu�