Kontaminacja schematów interpretacyjnych (spektaklu i gry rywalizacyjnej)

Wwieluinterakcjachdochodzidokontaminacjischematówinterpretacyj-nychgryscenicznejigryrywalizacyjnej,cowynikaznieostrościsamegopojęcia wyjściowego�Gręscenicznąorazgręrywalizacyjnąłącząpewnecechywspólne, takiejakzespołowycharakter,działaniewedługpewnychreguł,wymógposiada- niakompetencji�Pozatymkażdazmetaforujmujepewienistotnyaspektdzia- łalnościpolitycznejocharakterzekomplementarnym�Grarywalizacyjnawska-zujenakoniecznośćpokonaniakonkurencjipolitycznej,akcentujeskuteczność idążeniedowygranej�Grascenicznawymagakreowaniawizerunku,podkreśla ważnośćrelacjizodbiorcą,któregoprzychylnośćjestostatecznymcelemwszel-kich działań� W poniższym przykładzie rozmówca wykorzystuje strategicznie elementmetaforyzowany,jakimsąregułygry,donegatywnejocenypolityki�

IK:[…]ta wspólnota[POiPiS]polegała na deklaracji przemiany polskiej polityki. Właśnie z takiej polityki, która była oparta na zakulisowych grach, na zakulisowych interesach, na zakuli-sowych umowach – w coś, co było otwarte, gdzie intencje aktorów politycznych, cele polityczne były zdefiniowane, gdzie dyskusja miałaby przebiegać w oparciu o argumenty. […] Właściwie w gruncie rzeczy to mamy tutaj intrygi, które polegają na grze o władzę, o zdobycie wpływów partyjnych. Nie ma tutaj nic do rzeczy mówienie o interesach długofalowych, nie ma w tym nic do rzeczy z włą-czaniem opinii publicznej jako, no, elementu dyskursu, nie ma tu żadnej debaty na argumenty. Jest

to gra, żeby wpędzić swoich przeciwników w taką sytuację, że właściwie oni nie wiedzą, co mają robić. Takie właśnie te/ ze zmiennymi bodźcami, sznurki ze zmiennymi bodźcami.

(„Debata”,TVP1,18�01�2006;gość–IK:IreneuszKrzemiński)

Celem rozmówcy jest dyskredytacja określonej siły politycznej przez wy-wołanie wrażenia, że stosuje ona niejasne, podejrzane działania, niezgodne zregułamiotwartej,uczciwejgry�Mamytudoczynieniazprzewagąceluprag- matycznegonadpostawąbadawczą�Rozmówcanieanalizujebowiemrzeczywi-stychzachowańpolityków,któremógłbynastępniekategoryzować,aleodrazu podaje ogólną diagnozę sytuacji� W wypowiedzi zostają skontrastowane dwie koncepcjeuprawianiapolitykiijednocześniekomunikowaniapolitycznego,któ-reróżniąsięsposobemdziałania(sątojakbydwiegry:jawnainiejawna,oparta naargumentachiopartanaintrygach)�Różneceledziałaniaimplikująróżnice wmakrostrategiachkomunikacyjnych�Wjednejkoncepcjicelemjestmanipu-lacjaprzeciwnikiemorazzdobyciewładzy,czemusłużązakulisowegryiintrygi� Posunięciemwtejgrzejestprowokacjademobilizacyjna(Karwat2007:233), któramaunieszkodliwićprzeciwnika,sparaliżowaćjegozdolnośćdodziałania (Jest to gra, żeby wpędzić swoich przeciwników w taką sytuację, że właściwie oni nie wiedzą, co mają robić)�Drugakoncepcja(podanadlakontrastu,pozostająca wsferzeidealizacji)opierasięnaideikonsensusu,wypracowanegowdrodze debatypublicznej,rozumianejjakostarcieargumentówijawnieformułowanych tez18 �Świadczytooschematyzacjimedialnegodyskursupolitycznego�Jejprze-jawem jest korzystanie z gotowych wzorców interpretacyjnych, które stają się narzędziamirywalizacji,nawetbezkoniecznościegzemplifikowania,awięcod-woływaniasiędokonkretnychwydarzeńzżyciapolitycznego�

Potrzeba autoprezentacji w pewnych momentach dynamicznego rozwoju interakcjistajesięważniejszaniżodnoszeniesiędoprzeciwnikawstudiu,któ-rywobectegojestwykluczany,ignorowany�Posunięciemwgrzejestwobectego podstępneprzejęciegłosu,przeprowadzonedziękitechniceprowokacyjnegopod-puszczenia19 �Kontaminacjaschematówpolegatunapołączeniutaktykirywaliza-cji(pokonanieprzeciwnika)ztaktykągryscenicznej(efektownośćchwytów)�

SM:[…] Problem polega na autentyczności, na autentyczności zaangażowania politycznego. Odnoszę nieprzyjemne wrażenie, być może, że się mylę ale//

JG:Myli się pan.

SM:-ale odnoszę/ no, jeszcze pan nawet nie wie, co powiem, a już pan wie, że się pomyliłem. No, gratuluję przenikliwości.[zironią]

18 Por�koncepcjekomunikowaniapolitycznego:podejścieinterakcyjneipodejściedialogowe (Dobek-Ostrowska2006:135)� 19 Wyrażenie„prowokacyjnepodpuszczenie”funkcjonujetujakotermin(mimożezawiera słowopotoczne)�Oznaczaperfidnezwabieniewpułapkę,podjęciegry,którapoleganazachęcaniu dopewnychdziałańwzłejwierze�Naprzykładprowokatorpozyskujepoufneinformacjepoto,aby wykorzystaćjeprzeciwkoofierze,któraniewie,żejestnagrywana(por�Karwat2007:257–271)�

151

JG:Można przewidzieć.

SM:Otóż/ tak? No to niech pan powie�[śmiechwidowni]

JG:Nie. Ja bym wrócił do pytania pana redaktora, skąd wziął się problem z Radiem Maryja […]� („Debata”,TVP1,11�01�2006;goście–JG:JarosławGowin,SM:StanisławMichalkiewicz)

Priorytet celu zewnętrznego, jakim jest autoprezentacja, widać w sposo-bietraktowaniaprzeciwnikawstudiu�Jestonnietylepartneremdyskusji,co konkurentemwwalceoczasantenowy�Politycystosująwyrafinowanetechni- kiprzejmowaniaturypoto,bywyeliminowaćkonkurenta�Wpodanymprzy-kładzie polityk bezwzględnie wykorzystał czysto konwencjonalne zachowanie, służąceobronietwarzyprzeciwnika�Rozmówca,którymiałzamiarwygłosićne-gatywnąocenę(Odnoszę nieprzyjemne wrażenie), chciałjązłagodzićidlatego wprowadziłasekurantgrzecznościowy(być może, że się mylę)�Natoprzeciwnik zastosowałprowokacyjnepodpuszczenie(Myli się pan),którymudałomusię zmienićpłaszczyznęrozmowyizręcznie,aczkolwiekpodstępnie,przejąćturę� Jaksięokazujewdalszejczęści,przejęcieturymiałosłużyćwłaśniekreowaniu wizerunku�

JG:Nie. Ja bym wrócił do pytania pana redaktora, skąd wziął się problem z Radiem Maryja, dlaczego jest to w tej chwili tak dyskutowane? […] problem nie polega na tym, że Radio Maryja popiera PiS, a nie popiera na przykład Platformy. Gdyby popierało Platformę, byłoby to równym grzechem i równym sprzeniewierzeniem się nauczaniu Kościoła. I myjesteśmy politykami akurat, w tej roli występujemy tutaj. Myślę, że się zgodzimy, panie pośle [doT�Cymańskiego], że po prostu politycy powinni się trzymać z dala od Kościoła. Nie powinni zawłaszczać dla siebie Kościoła, obojętnie czy chodzi o ojca Rydzyka, czy chodzi o arcybiskupa Dziwisza. Po prostu Kościół jest naszym wspólnym dobrem. Jest dobrem również dla niewierzących, dlatego, że jest bardzo ważną instytucją wychowawczą [potrzebną//

KD:[Ale panie senatorze […]

(„Debata”,TVP1,11�01�2006;dziennikarz–KD:KamilDurczok;gość–JG:JarosławGowin)

Politykpodpozoremprzypomnieniazasadobowiązującychwsystemieko-munikowaniaspołecznego(Dobek-Ostrowska2006:104)kreujewistocieswój wizerunek� Mówi o czynnikach dotyczących charakteru kontaktów i rodzaju stycznościmiędzyczłonkamisystemu(partiepolityczneaKościół),zadań,jakie majądowykonaniaczłonkowiesystemu(zadaniapolitykówazadaniaKościoła), reguł,normiwzorówrządzącychzachowaniemczłonkówsystemu(m�in�otym, jakniepowinnywyglądaćrelacjemiędzypolitykamiaKościołem)�Politykwcelu wypromowaniasięstosujedyskredytacjęświatopoglądową20,gdyżsugeruje,że grupa przeciwników politycznych identyfikuje się religijnie (w dalszej części debaty pada oskarżenie o fundamentalizm)� Dziennikarz rozpoznaje strategię

20 Dyskredytacjaświatopoglądowanależydotypudyskredytacjigrupowychnapłaszczyźnie swojskości-obcości�Podstawądyskwalifikacjijestrzeczywistalubprzypisanaorientacjaświatopo-glądowaprzeciwnika(Karwat2006b:258)�

wizerunkowąiwmomencie,kiedystajesięonazbytjawna(kreowaniesięna depozytariusza wartości takiej, jak Kościół) – przerywa wypowiedź� Właśnie reakcję dziennikarza należy uznać za dopasowaną i potwierdzającą odkrycie strategii�Strategiakreowaniawizerunkustajesięjeszczewyraźniejszawdalszej wypowiedzi�

JG:[…] Otóż w związku z tą naszą pielgrzymką, pielgrzymką parlamentarzystów Platformy Obywatelskiej do Łagiewnik, pojawiły się takie sugestie ze strony prasy, że ojciec Rydzyk popiera Prawo i Sprawiedliwość, za to arcybiskup Dziwisz popiera Platformę Obywatelską. Otóż nie, proszę państwa�Ja jestem senatorem z Krakowa i muszę powiedzieć, że jako człowiek zawsze doświadcza-łem sympatii ze strony arcybiskupa Dziwisza, ale jako polityk nigdy[kamerapokazujeadwersarza, którywykonujegestwzniesieniaoczudogóry,którynależyodczytaćjakogestpoirytowania]�I arcy-biskup Dziwisz nigdy, również w czasie tej pielgrzymki, nigdy nie powiedział niczego, co mogłoby su-gerować, że jest zwolennikiem którejkolwiek z partii, w tym przypadku Platformy Obywatelskiej.[…]

(„Debata”,TVP1,11�01�2006;gość–JG:JarosławGowin)

Polityk chwali się prestiżowymi kontaktami, uczestnictwem w obrzędach religijnych�Chwaleniesięjestwnaszejkulturzeconajmniejniezręczne,więc rozmówca przemyca istotne treści, wykorzystując gatunek mowy, jakim jest plotka(pojawiły się takie sugestie).Dodatkowowartozwrócićuwagęna(raczej taktyczne)przemilczanieprzezrozmówcęważnejprawidłowościdotyczącejpo-zyskiwaniawiedzy�Otóżwszystkiezachowanialudzkiesąnośnikamiinformacji ostanachnadawcyi/lubojegointencjach(Grabias2003:247)�Organizowanie oficjalnychspotkań,okazywaniesympatiinawetnapłaszczyźnieprywatnejmoże byćdlawyborcówoznakąpoparciarówniesugestywną,copolitycznedeklaracje� Tenmechanizmsemiotycznypowoduje,żezapewnieniapolitykaodbieramyje-dyniejakoasekurację(jako człowiek zawsze doświadczałem sympatii ze strony arcybiskupa Dziwisza, ale jako polityk nigdy)�Pozatymzachowaniakomunika-cyjneregulujewtymprzypadkucałysystem,którywrelacjiKościół–politycy wymuszaniejawneformykomunikowania�Określonetreściniemogąbyćjaw-nieprzekazywane,ponieważnaruszyłobytokonwencjespołeczne� Kontaminacjametaforgryscenicznejigryrywalizacyjnejprzejawiasięm�in� wstosowaniuniejawnychtechnikrywalizacji,wktórychpolitykodgrywarolęna-uczyciela,strzegącegoregułczystejgrypolitycznej�Grarywalizacyjnajestwięc toczona na scenie przeznaczonej dla widzów-wyborców� Celem jest nie tylko pokonanieprzeciwnika,alerównieżwykreowaniekorzystnegowizerunkukosz-temjegowizerunku�Zewzględunato,żegrapolitycznakierujesięswoistymi motywamiisposobamiekspresji,mamywniejdoczynieniazinstrumentalnym wykorzystaniem konwencji komunikowania społecznego, np� eliminowaniem przeciwnika za pomocą różnego typu dyskredytacji� Tak więc znajomość róż-nychschematówinterpretacyjnychzwiększaszansęnawygranąbeznarażenia rozmówcynapogorszeniewizerunku�

153 2.3. Uwarunkowania strategii związane ze stereotypem roli

społecznej rozmówców

Ranga i rola, jaką reprezentują interlokutorzy w medialnych programach publicystycznych ma dwojaki wpływ na ich zachowania komunikacyjne� Po pierwsze, wchodzi w skład kompetencji językowej, która umożliwia skutecz-nekomunikowaniewzłożonychukładachinstytucjonalnych�Podrugie,wiedza natematspołecznychstereotypówzwiązanychzroląmożebyćwykorzystywa- nastrategiczniewbieżącejrywalizacji�Dziękiistnieniutzw�kodurólspołecz-nych powstaje szereg oczekiwań związanastrategiczniewbieżącejrywalizacji�Dziękiistnieniutzw�kodurólspołecz-nych z typowym zakresem działań ję-zykowych, np� dziennikarzy, polityków, duchownych� Społeczne wyobrażenia stanowiąpunktodniesieniazarównodopozytywnych,jakinegatywnychocen� Rozpatrzmyprzykład,wktórymrozmówcawypowiadasięwprostnatematza-leżnościmiędzyroląrozmówcy,zachowaniemoczekiwanymarzeczywistym�

BW: […] Zresztą ja myślę, że wokół tej całej sprawy [możliwości przedterminowych wy-borów]narosło zbyt dużo histerii. Opisuje się to w jakichś strasznie emocjonalnych, namiętnych określeniach. Ja rozumiem, że politykom zależy na tym, bo oni grają w ten sposób, natomiast ko-mentatorzy [powinni mieć dystans.

KD:[A czy ta histeria też polega na tym, że są zwolennicy tezy, że właściwie decyzja o tym, że będą przedterminowe wybory zapadła pod koniec grudnia, a właściwie po 29 grudnia, kiedy się okazało, że, jak mówi Jarosław Kaczyński, ten mechanizm się zaciął? I że teraz się szuka sposobu, jak to dobrze sprzedać ludziom?

(„Debata”,TVP1,18�01�2006;dziennikarz–KD:KamilDurczok; gość–BW:BronisławWildstein)

Wymianaodnosisięwprostdozachowańkomunikacyjnychpolitykóworaz dziennikarzy,dlategostanowiświadectwostosowanychwtymzakresietechnik interpretacyjnych� Zachowania te są komentowane jako paralelne do działań pozajęzykowych,czynnościmentalnych(graćczymś,miećdystans,podjąćdecy-zję,ukrywaćdecyzję)�Rozmówcaoskarżamedia,komentatorówonieneutralny przekaz (opisuje się to w jakichś strasznie emocjonalnych, namiętnych określe-niach)� Nazwanie medialnego przekazu histerią jest użyciem metaforycznym słowa,którenależydojęzykapotocznego21 �Wterminologiikomunikacyjnejna-tomiastdziałanietakienależałobynazwaćprowokacjąocharakterzenagonki� Pojęcieimplikujechęćnarzucenianieadekwatnegoobrazusytuacji(narosło zbyt dużo histerii), manipulowanie opinią publiczną, destrukcyjne oddziaływanie komunikacyjne(por�Karwat2007:369)�Działaniewedługschematunagonki zostajeuznaneprzezrozmówcęzatypowedlapolityków,zastrategiczneposu-nięciewgrze(Ja rozumiem, że politykom zależy na tym, bo oni grają w ten spo-sób),aledyskredytującedladziennikarzy(komentatorzy powinni mieć dystans)�

21 Por� histeria ‘[…] potocznie: nadmiernie żywa, przesadna reakcja uczuciowa’ (SJPSz, t�1:746)�

154

Oczywiście, narzucanie wyższych standardów dziennikarzom jest postulatem, a nie odzwierciedleniem rzeczywistości� W wyniku komercjalizacji mediów imediatyzacjipolityki„najlepszymtowaremmedialnymstałysiękonfliktyina- paścipolityczne;mediazawszeto«kupią»�Właśnienatojestpopytwśródpu-bliczności”(Karwat2007:379)�

Użyciesłowa„dystans”(komentatorzy powinni mieć dystans) stanowibo-dziecwłączeniakodurólspołecznychdointerpretacjiwypowiedzi�Wkodzietym zawartesąstereotypyról,czyliwyobrażenianatemattego,jakdziała(powinna działać)osobawdanejroli�Wymógdystansuwdyskursiedziennikarskimjest warunkiembezstronności,którazkoleistanowiskładowąobiektywizmu�

166 nagonki. Pojęcie implikuje chęć narzucenia nieadekwatnego obrazu sytuacji (narosło zbyt

dużo histerii), manipulowanie opinią publiczną, destrukcyjne oddziaływanie komunikacyjne

(por. Karwat 2007: 369). Działanie według schematu nagonki zostaje uznane przez rozmówcę za typowe dla polityków, za strategiczne posunięcie w grze (Ja rozumiem, że politykom zależy

na tym, bo oni grają w ten sposób), ale dyskredytujące dla dziennikarzy (komentatorzy powinni mieć dystans). Oczywiście, narzucanie wyższych standardów dziennikarzom jest

postulatem, a nie odzwierciedleniem rzeczywistości. W wyniku komercjalizacji mediów i mediatyzacji polityki „najlepszym towarem medialnym stały się konflikty i napaści polityczne; media zawsze to «kupią». Właśnie na to jest popyt wśród publiczności” (Karwat 2007: 379).

Użycie słowa „dystans” (komentatorzy powinni mieć dystans) stanowi bodziec włączenia kodu ról społecznych do interpretacji wypowiedzi. W kodzie tym zawarte są stereotypy ról, czyli wyobrażenia na temat tego, jak działa (powinna działać) osoba w danej roli. Wymóg dystansu w dyskursie dziennikarskim jest warunkiem bezstronności, która z kolei stanowi składową obiektywizmu.

Rys. 9. Składniki obiektywizmu (Westerstahl 1983, za: Mrozowski 2001: 307)

Bezstronność relacji polega na uwzględnieniu różnych punktów widzenia czy interpretacji, traktowanych równorzędnie lub proporcjonalnie oraz prezentowanych w sposób neutralny, tzn. z zachowaniem takiego samego dystansu wobec każdej z nich i bez stosowania określeń (obrazów) nacechowanych emocjami lub wartościami (Mrozowski 2001: 307).

Posądzenie dziennikarzy o brak dystansu jest pośrednim oskarżeniem o brak obiektywizmu, który oznacza tendencyjność. Widać zatem, że typ działalności pozajęzykowej, a więc i rola społeczna, determinują ocenę strategii komunikacyjnych. Stereotyp roli społecznej, będący elementem kodu społecznego (np. przekonanie, jaki

OBIEKTYWIZM

FAKTYCZNOŚĆ BEZSTRONNOŚĆ

prawdziwość istotność równowaga neutralna prezentacja

Rys�9�Składnikiobiektywizmu(Westerstahl1983,za:Mrozowski2001:307) Bezstronnośćrelacjipoleganauwzględnieniuróżnychpunktówwidzenia czyinterpretacji,traktowanychrównorzędnielubproporcjonalnieorazprezen- towanychwsposóbneutralny,tzn�zzachowaniemtakiegosamegodystansuwo- beckażdejznichibezstosowaniaokreśleń(obrazów)nacechowanychemocja-milubwartościami(Mrozowski2001:307)�

Posądzenie dziennikarzy o brak dystansu jest pośrednim oskarżeniem obrakobiektywizmu,któryoznaczatendencyjność�Widaćzatem,żetypdziałal- nościpozajęzykowej,awięcirolaspołeczna,determinująocenęstrategiikomu-nikacyjnych�Stereotyprolispołecznej,będącyelementemkoduspołecznego(np� przekonanie,jakipowinienbyćdobrydziennikarz),stanowipunktodniesienia dokategoryzacjiiocenyjednostkowychzachowań,alebywarównieżwykorzy-stywanyinstrumentalniedodyskredytacjizawodowej22�Chodzijednakoto,aby dyskredytacja nie tyle była zasadna, co fortunna� W ferworze dyskusji przed kamerami trudno jest ocenić prawdziwość oskarżeń, ale natychmiast można zweryfikowaćto,czykrytykowanawłaściwośćjestistotnadladanejroli�Gdyby okazałasięnieistotna,tokrytykabyłabychybiona�

22 W dyskredytacji zawodowej podważa się profesjonalizm przeciwnika, a szczególnie jegokwalifikacje,umiejętnościipredyspozycjedozajmowaniaokreślonegostanowiska(Karwat 2006b:216)

155 Wdrugimkrokudziennikarzdostosowujeswojąstrategiędostrategiiroz-mówcy i z kolei oskarża polityków o nieetyczne zachowanie, o manipulację opiniąpubliczną(dyskredytacjamoralna)�Wedługniegokomunikowaniepoli-tycznerządusłużycelominstrumentalnym,takimjakwykreowaniewizerunku, pozyskaniewyborców(teraz sięszuka sposobu, jak to dobrze sprzedać ludziom). Użyciesformułowania„sprzedać”charakteryzujerodzajrelacjimiędzywładzą aspołeczeństwem�Wskazujenamarketingowąkoncepcjękomunikowaniapo-litycznego�Wedługniejpodmiotypolitycznedążądozgóryokreślonychcelów, przy maksymalizacji własnych zysków i minimalizacji kosztów� Proces poli-tycznyopisujesięzapomocąpojęćekonomicznych,takichjakprodukt,klient, sprzedaż�Rolawyborcyjestsprowadzonadorolikupującego(Dobek-Ostrowska 2006: 140)� Odpowiedzią na dyskredytację komunikacyjną i zawodową poli-tyków jest dyskredytacja nadawców medialnych� Włączenie wiedzy o mecha-nizmachfunkcjonowaniamediówdointerpretacjidziałańzwiększazłożoność strategiiodbioru�

TŻ:Natomiast ja chciałem państwu zwrócić uwagę, że przecież/ po pierwsze, mówimy o for-mie, a mówimy, że treści nie ma. No, treść jest, tylko tak się składa, że komentując czy debatując, i media, i część komentatorów przynajmniej, i część polityków koncentruje się na formie, a nie na treści. No dam przykład. Niedawno była konferencja w kancelarii w rządzie. Słuchałem jej w TVN24. I tam była informacja o 3 czy 4 kwestiach merytorycznych i jednej dotyczącej procedur. Dziennikarze pytali niemal wyłącznie o procedurę, a potem pytali o dwie niezwykle ważne mery-toryczne kwestie, dotyczące Otwartych Funduszy Emerytalnych i kwestii łączenia czy niełączenia banków. I na te kwestie padły jakieś pytania, ale one jakoś nie interesowały//

KD:Ryzykowną tezę pan snuje, panie doktorze, że media wykoślawiają rzeczywistość […] BW:Panie redaktorze, ale ja jako pracownik mediów zauważam, że w Polsce te media rze-czywiście wykoślawiają rzeczywistość. Nie tylko w Polsce, ale w tej chwili w Polsce mam wrażenie, że te media dość mocno tą rzeczywistość wykoślawiają.

(„Debata”,TVP1,18�01�2006;dziennikarz–KD:KamilDurczok; goście–BW:BronisławWildstein,TŻ:TomaszŻukowski)

Rozmówca wprowadza rozróżnienie między działaniem politycznym, na- zwanymtutreścią,aprzekazemmedialnymotymdziałaniu,nazwanymtufor-mą(jesttowykorzystanieschematuinterpretacyjnego„treśćiforma”)�Zwraca uwagęnato,żesposóbsamegoprzekazywaniaiselekcjonowaniatreścipodlega wpływom,wynikającymzespecyfikidyskursumedialnego�Wpływtenoceniany jest negatywnie i staje się narzędziem dyskredytacji zawodowej nadawcy me-dialnego� Rozmówca zwraca zatem uwagę na konieczność zastosowania spe-cjalnych strategii odbioru komunikatów medialnych� Ostrzega wyborców, że napodstawieprzekazuniemożnawnioskowaćorzeczywistościpolitycznej(tu: odokonaniachrządu),bomedianiekierująsiękryteriumistotności�Jakwyni-kazprzykładuokonferencjiprasowej,istotnekwestiemerytoryczneniebyły takinteresującedladziennikarzy,jakmarginalnekwestieproceduralne,które

(zapewne)zawierałyatrakcyjniejszeelementy�Ważność,istotnośćinformacjijest cechą relewantną w ocenie działalności profesjonalnej dziennikarzy i ogólnie mediów�Jakjużwcześniejzaznaczono,istotnośćjestskładowąfaktycznościoraz obiektywizmu(Mrozowski2001:307)�Stanowiwięcważnąkategoriędzienni-karskiegodyskursu,którasłużyuwiarygodnieniuopisuichronidziennikarzy przedzarzutemstronniczości� Wzależnościodprzypisaniacelu,wypowiedźmożnaodebraćdwojako�Przy odczytaniuzgodnymzintencjąnadawcy–jakozwrócenieuwagiwidzomnare-gułydyskursumedialnego,awłaściwiekoniecznośćwzięciaichpoduwagęprzy odbiorzeprzekazów(wedługreguły:„pamiętaj,żeprzekazorzeczywistościnie jesttożsamyzrzeczywistością”)�Przyodbiorzezaawansowanymmożnawziąć poduwagęrównieżregułydyskursupolitycznego,któryzakładarywalizacjępod-miotów�Znajomośćregułtegorodzajumożebyćwykorzystanainstrumentalnie doatakulubobrony�Zatemwypowiedźmożnaodebraćrównieżjakodyskre-dytację mediówzpowoduniezachowaniaregułyistotności,aleniedlasamych zasad,leczwceluobronypodmiotupolitycznego(nazasadzie:bronięrządu,bo podejmujeważnedziałania,tylkomediasiętymnieinteresują)�Widaćwięc,że regułydyskursusłużąnietylkomodelowaniuzachowańkomunikacyjnych,ale sąwykorzystywaneinstrumentalniedosprawowaniakontrolispołecznej,ana- wetdobieżącejwalkipolitycznej�Stająsięwtedybroniąwrywalizacjizprzeciw-nikiem�Możnajeuznaćzaswoisteposunięciawpolitycznejgrzerywalizacyjnej�

O ile w poprzednim przykładzie dyskredytacja mediów nie była oczywi-stym,aletylkodomniemanymcelemrozmówcy,otylewnastępnymfragmencie wyraźniesłużyobronietwarzypozytywnejokreślonejgrupy�Rozmówcyidąkrok dalej – już nie tylko podważają kompetencje zawodowe dziennikarzy, ale ich identyfikacjęwroliprzedstawicielispołeczeństwa�

MP: Zresztą nawiasem mówiąc, wydaje mi się nieuprawnione stawianie aktorów sceny poli-tycznej w jednym szeregu z dziennikarzami w tym przypadku [chodzioaferęznagraniamiRenaty Beger i dziennikarzy TVN-u, T� Sekielskiegoi A� Morozowskiego]. To są jednak inne role i nie należałoby ich mylić.

JŁ:No tak, ale w tym wypadku te role to są role z tego samego serialu. MP:No niezupełnie, niezupełnie.

JŁ:A czym się różni rola chóru, który mówi „Odwołać premiera” od roli na przykład dzienni-karzy, którzy te taśmy, no które teraz już wszyscy znają, jak one wyglądały, opisują w ten sposób: „Lipiński proponował Begerowej stołek za przejście do PiS-u”, [podczas gdy sytuacja była dokład-nie odwrotna, tak, a to jest cytat, leci//