Wpływ norm sfery publicznej na zachowania komunikacyjne regulujące skuteczność działań podmiotów

Głównąideąsferywspółistnieniajednostekigrupspołecznychjestreali- zowanieichinteresów�Stądzachowaniakomunikacyjnepodmiotówsferypu-blicznejmusząuwzględniaćtekategoriewkontekstualizacjitłapozajęzykowego� Oznaczato,żesposóbjegoprezentacjijestczynnościąstrategiczną,nastawioną nauzyskaniepublicznejakceptacji�Wniniejszympunkciezostanązanalizowa-ne przykłady pod kątem skuteczności działań podmiotów debaty publicznej� Szczególniechodziozyskiwanielubutratęprawomocnościzuwaginauwzględ-nieniewargumentacjicelówfunkcjonowaniasferypublicznej�

1.2.2.1. Strategie legitymizacji podmiotów sfery publicznej

Przeanalizujmy przykład, który pokazuje, jak zachowania komunikacyjne rozmówcówzostająukierunkowanezewzględunacelezadańwsferzepublicz- nej�Szczególnieinteresujenas,jakimogólnymkategoriompojęciowym,właści-wymdlafunkcjonowaniasferypublicznej,możnaprzyporządkowaćkonkretne wątki�Tymsamymstawiamypytanie,czy(niezależnieodzmiennościtematów typu:prostytucja,narkomania,eutanazja,aborcja)możnauschematyzowaćar-gumentację w debacie publicznej, nadając poszczególnym argumentom kate-goriepoznawczeowiększymstopniuogólności�Zwracamyrównieżuwagęna postrzeganie relacji sfery publicznej do sfery prywatnej oraz instytucjonalnej�

Wanalizietaktycznychposunięćrozmówców(prawastronatabeli)operujemy ograniczonyminwentarzempojęć,takichjak:proponent,oponent,sferapublicz-na,sferainstytucjonalna,sferaprywatna,regulacjaprawna,interespubliczny, interesgrupowy,interesjednostkowy,kategoryzacja�

PB:Dlaczego zalegalizować prostytucję? Dziennikarzwprowadzatematrozmowy,któ-rymjestpropozycjanowejregulacjiprawnej�

BW:Ze względów społecznych. Kobiety, które pracują, świadczą usługi seksualne, nie mają ubezpieczenia, nie są pod żadną kontrolą me-dyczną[…]�W momencie, kiedy to nie jest za-legalizowane, bądź kiedy to jest zupełnie poza jakimkolwiek systemem prawnym, normami prawnymi, to się wdziera tam kryminalizacja tego zjawiska.

Proponent w uzasadnieniu powołuje się na interes jednostkowy (prawo do opieki me- dycznej)iinterespubliczny(dążeniedoogra-niczeniakryminalizacjizjawiska)�

Rop: Chciałem się odnieść do wypowiedzi, prawda, przeciwnika, który stwierdził, że te kobiety nie miałyby opieki lekarskiej. Oczywi-ście miałyby, ponieważ konstytucja RP gwa-rantuje każdemu taką opiekę, bez względu na to, co on robi, czy pracuje, czy nie.

Oponent uznaje zasadność interesu jednost-kowego(prawodoopiekimedycznej),chociaż uważa dotychczasowe regulacje za wystar- czające�

WG: Chyba nie ma między nami różnic co do stwierdzenia faktu, że prostytucja jest zła, prawda i/ i ja myślę, że wszyscy, jak tu siedzi-my, nie chcielibyśmy/ no właśnie, czy chcieli-byśmy, żeby nasze siostry, koleżanki były pro-stytutkami?

Oponentodwołujesiędorelacjiwsferzepry- watnej(naszesiostry,koleżanki),abyuzasad-nićnaruszenieinteresujednostkowego�

PM: […] możemy opodatkować podatkiem zryczałtowanym prostytutki. […] Załóżmy, że każdy klient zostawia 100 zł w agencji, to daje jakieś 2 miliony złotych, jeżeli odejmiemy koszty, to zostaje jakieś 600 tysięcy.

Proponent, pozostając w sferze instytucjo-nalnej (urząd skarbowy), przedstawia nową regulację(legalizacjaprostytucji)jakorealizu-jącąinteresspołeczny(ściąganiepodatków)�

KD:Myśli pan, że naprawdę można zarabiać na wszystkim, także na ludzkiej krzywdzie, na dramatach, na tragediach?

Dziennikarz,odgrywającrolęoponenta,przed-stawia rzekomo zgodne z interesem publicz-nym rozwiązanie jako niezgodne z interesem jednostkowym(krzywda,dramat,tragedia)� PM:Dzięki temu, że prostytucja zostanie

za-legalizowana, to przestępcy nie będą czerpać z niej korzyści. […]

MW: To dlatego legalizując prostytucję, sute-nerów pozbawiamy szans. W tym momencie sutener jest pod ochroną. […] legalne domy pu-bliczne dadzą to, że policja nie będzie musiała interweniować, tak jak dzisiaj interweniuje.

Proponenci przedstawiają rozwiązanie jako zgodnezinteresemspołecznym(ograniczenie kryminalizacji,walkazprzestępczością)�

87

PP: […] uważamy, że w tej chwili państwo, Rzeczpospolita Polska, niestety, tym obywa-telom [osobom prostytuującym się], którzy stanowią jakąś część nas tutaj społeczeństwa, państwo nie gwarantuje im tego[ochronyżycia, wolności,mieniaizdrowia], nie chroni ich.

Proponent sygnalizuje naruszenie interesu określonejgrupyspołecznej�Domagasięin- gerencjiinstytucjipaństwowychwceluzabez-pieczeniainteresugrupowego�

TK:[…] jeżeli ktoś popełnia zbrodnię, również nie jest do tego zmuszany. To jest zło, które nie może być legalizowane. Tak samo jest z pro-stytucją […]�

Rop: One ponoszą konsekwencje zła.

Oponencikategoryzująnegatywneskutkipro-stytucji (zagrożenie życia, zdrowia) nie jako oskarżenie państwa (czyli w odniesieniu do sfery instytucjonalnej), ale jako konsekwen-cjęwyboruzłaprzezjednostkę�Wtensposób problemzostajeprzeniesiony(awłaściwieze-pchnięty)dosferyprywatnej�

KD: Ale zaraz, sądzi pan, że w zasadniczej swojej części prostytutki byłyby bardziej dowolone, gdyby to był zalegalizowany za-wód, gdyby miały ubezpieczenie, płaciły po-datki, i tak dalej, i tak dalej?

RŁ:To nie chodzi o kwestie zadowolenia. KD:Zabezpieczenia?

RŁ:Zabezpieczenia, tu chodzi o kwestie zabez-pieczenia, zabezpieczenia również przyszłości, zabezpieczenia ich rodzin. To są bardzo często osoby, które mają normalne rodziny, dzieci.

Dziennikarzpyta,czyproponowaneregulacje prawnesązgodnezoczekiwaniemgrupyspo-łecznej,czylepiejgwarantująjejprawa� Proponentprzyznaje,żeprzedłożonerozwią- zanieprawnejestzgodnezinteresemgrupo-wymijednostkowym�

KD:Mnie interesuje jeszcze jeden aspekt ca-łej tej sprawy, czy legalizowanie i opodatko-wanie, nawet gdyby zostało wprowadzone, zlikwiduje te wszystkie zjawiska, o których opowiadał pan poseł Jurek. Mówił/ które to-warzyszą prostytucji: handel żywym towa-rem, przestępczość, mafia i tak dalej?

Dziennikarz ustala, czy proponowana regu-lacja prawna będzie skutecznie realizowała interesspołeczny(likwidacjaprzestępczości)�

ZI: […] niewątpliwie ze względów i proble-mów dotyczących zagadnień epidemiologicz-nych i problematyki dotyczącej kwestii socjal-nej znacznie korzystniejszą byłaby formuła legalizacji. To przyczyniłoby się również do tego, że agencje mogłyby działać może w in-nych miejscach niż na dzień dzisiejszy funk-cjonują. Ponieważ na dzień dzisiejszy, musimy sobie zdawać sprawę z tego, że one mogą za-kłócać porządek społeczny.

Rozmówca,ekspert,przedstawiaproponowa-ne rozwiązanie prawRozmówca,ekspert,przedstawiaproponowa-ne jako realizujące nie tylko interes grupy osób prostytuujących się (zagadnieniaepidemiologiczne,socjalne),ale również interes społeczny (przywrócenie po-rządkuspołecznego)�

(„Debata”[oprostytucji],TVP1,13�01�2005;dziennikarze–KD:KamilDurczok,PB:PiotrBaron;goście –BW:BartekWidawski,PM:PiotrMieśnik,PP:PaulinaPiecha,RŁ:RobertŁukasik,Rop:rozmówca, anonimowyprzedstawicieloponentów,TK:TomaszKot,WG:WojciechGałązka,ZI:ZbigniewIzdebski)

Media, czyniąc tematem debat ważne problemy społeczne, ukierunko-wują jego rozwój w ten sposób, aby był zbieżny z celami funkcjonowania sferypublicznej�Sąnimi:regulacjaramprawnychżyciaspołecznego,zakres ingerencjipaństwawżyciespołeczne,realizowanieinteresówgrupspołecz- nych�Jeślipotraktujemywypowiedzijakodziałaniarealizująceglobalnąin-tencjęstrategiczną,związanązfunkcjonowaniemsferypublicznej,jakąjest rozwiązywanie problemów społecznych, to okazuje się, że rozmówcy argu- mentująwokreślonysposób�Mianowicie,powołująsięnarealizacjęintere-su jednostkowego, grupowego w relacji do interementująwokreślonysposób�Mianowicie,powołująsięnarealizacjęintere-su publicznego (ogólnego, społecznego)� Występowanie w imieniu grup społecznych stanowi strategię legitymizacji tych, którzy podejmują się takiego działania� Kiedy określona siłachceuzasadnićswojefunkcjonowaniewsferzepublicznej(mniejlubbar-dziejsformalizowane),występujezofertąobronyinteresów:jednostkowego, grupowego,publicznego�

Strategie argumentacyjne proponentów i oponentów są również dostoso-wanedoregułfunkcjonowaniasferypublicznej�Proponenci,chcącwprowadzić nowerozwiązaniaprawne,argumentująwtensposób,żerealizująoneinteres jednostkowy,grupowyi–conajważniejsze–żesązbieżnezinteresempublicz- nym�Strategiaproponentazakładadodatkowofunkcjonalizacjętłapozajęzyko-wego� Polega ona na budowaniu relacji przyczynowo-skutkowych, gdyż nega-tywnezjawiskasąuznawanezaskutekbrakupostulowanychprzezproponenta rozwiązań�Jednocześniezjawiskatemogąbyćopisywanewrelacjidosferyinsty-tucjonalnej,jakoskutekzaniedbańodpowiedzialnychinstytucjipaństwowych� Strategiaoponentówmusibyćdostosowananietylkodosytuacji,alerównież dostrategiiproponentów�Oponenciwskazująnaniezgodnośćpropozycjizmian prawnych z interesem publicznym� Obie strony uwzględniają w argumentacji sferę prywatną i instytucjonalną� Wartość perswazyjną ma np� uznanie nega-tywnychzjawiskspołecznychzaprywatnąsprawęjednostki,anieskutekbraku ingerencjipaństwawżyciespołeczne�

Takwięcwpływfunkcjonowaniasferypublicznejnazachowaniarozmów-ców polega na konieczności odnoszenia (relatywizowania) rozwiązań kwestii społecznychdointeresupublicznego�Równieczęstopojawiasiękategoriainte-resujednostkowego�

PB:Zwolennicy eutanazji uważają, że to prawo to jeden z obszarów naszej wolności. Chcia-łem pana zapytać, panie Arturze, na czym ta wolność polega?

AC: Uważamy, że prawo do eutanazji, że problem eutanazji jest bardzo skomplikowany i niejednoznaczny, i delikatny. Jest to kwestia w naszym społeczeństwie, natomiast uważamy, że naszym koronnym argumentem jest prawo każdego człowieka do decydowania o własnym życiu, również o jego zakończeniu.

(„Debata”,TVP1,24�02�2005;dziennikarz–PB:PiotrBaron; goście–AC:ArturChludziński,MSz:MariaSzyszkowska)

89 Realizacja interesu jednostkowego jest często przedstawiana jako obszar wolności,któryfaktycznieposzerzazakressferyprywatnej�Dążeniedorealizo- waniawłasnychzamiarówipreferencjijestoczywistąpotrzebą,niewymagają-cąspecjalnychwyjaśnieńczyuzasadnień�Ztegopowoduprzedstawienieprzez stronę debaty określonej propozycji jako tej, która gwarantuje jednostce wol-ność i jest zabezpieczeniem jej interesu, zawsze stanowi skuteczny argument wdebacie�Skutecznośćargumentuwykorzystujągrupynieformalne,aleprzede wszystkimpolitycy�

MSz:[…] Prawo w ustroju demokratycznym ma gwarantować każdemu wolność dokonywa-nia wyboru: wyborów światopoglądowych, a w tym wyborów moralnych. Jeżeli więc nawet teore-tycznie założymy, że jedna czy dwie osoby rocznie w Polsce w pełni władz umysłowych świadomie pragnęłyby aktu eutanazji, byłoby rzeczą, moim zdaniem, ograniczającą ich wolność, rzeczą ha-niebną, niezezwolenie na to. Pod warunkiem sprawdzenia oczywiście, czy działają dobrowolnie, czy nie jest to wyraz jakiegoś nacisku rodziny, która jest zmęczona zajmowaniem się jakimś czło-wiekiem chorym.

Nowerozwiązaniaprawne,któresąprzygotowywaneprzezokreślonepar-tie jako spełnienie obietnic wyborczych (tu przygotowana przez SLD ustawa odopuszczeniueutanazji),sąprezentowanezjednejstronyjakorealizacjain- teresujednostkowego,zdrugiej–jakoniezagrażająceinteresowijednostkowe- mu�Realizacjainteresujednostkowegoczęstoulegaskomplikowaniuzpowo-du konieczności negocjowania zakresu ingerencji państwa w życie obywateli� Określonerozwiązaniaprawnemogąbyćrównieżodrzucanezpozycjiargumen-tumówiącegoonaruszeniuwolnościosobistej,jakwponiższymprzykładzie�

KD:A, jak pani słyszała, tutaj też się pojawił taki głos: lewica chce tego, prawica chce tego. My rozmawiamy o bardzo indywidualnych, bardzo intymnych i niezwykle skomplikowanych de-cyzjach.

WN:Ja chciałabym zwrócić uwagę na to, że nie we wszystkich krajach kwestia przerywania ciąży jest regulowana prawem. W Kanadzie na przykład od nie/ od bardzo/ od paru lat wpro-wadzono takie prawo, że nie ma prawa, że tak/ te kwestie po prostu nie podlegają regulacjom prawnym, są wyłącznie w gestii medycyny, lekarzy, procedur medycznych. […] przecież w więk-szości krajów rozwiniętych w Unii Europejskiej, w Kanadzie, w Stanach Zjednoczonych właśnie tak jest, że kobieta po prostu mówi, czy chce kontynuować ciążę, czy nie, i zgodnie z tym ciąża jest przerwana albo kontynuowana, tu nie ma nic bulwersującego, dziwnego, to raczej my stanowimy taki skansen, w którym ciągle jeszcze się zastanawiamy nad tym, kto powinien decydować o tym zamiast kobiety.

(„Debata”,TVP1,18�11�2004;dziennikarz–KD:KamilDurczok;gość–WN:WandaNowicka)

Dziennikarzujawniainstrumentalizacjęproblemówspołecznychisygnali-zujeupolitycznieniesporówwsferzepublicznej(lewica chce tego, prawica chce tego)�Dziejesiętak,ponieważwdebaciepublicznejnajwiększepoparciegwa- rantujątepropozycjerozwiązańważnychsprawspołecznych,którerealizująin-teres jednostkowy, inrantujątepropozycjerozwiązańważnychsprawspołecznych,którerealizująin-teres grupowy oraz nadrzędny inrantujątepropozycjerozwiązańważnychsprawspołecznych,którerealizująin-teres publiczny (lub są

jakotakieprzedstawiane)�Skutecznedziałaniekomunikacyjnejestzkoleiopty- malnymsposobemlegitymizacjiosóbpublicznych�Wskazywanieprzezdzien-nikarzanainterespartykularnyjestjużdziałaniemwkierunkudelegitymizacji�

1.2.2.2. Strategie delegitymizacji

Delegitymizacja podmiotów życia publicznego, przede wszystkim władzy, jestodwrotnością legitymizacjiipoleganautracieaprobatyspołecznej, wyco-faniupoparcia,akceptacjispołeczeństwa�Możemiećróżnyzakres(całościowy, fragmentaryczny) i różne przyczyny� Najczęściej wynika ze spadku zdolności systemudozaspokajaniapotrzebspołecznychizwiązanegoztymniezadowole-niaobywateli(Żyro2004),couzewnętrzniasięwwypowiedziachocharakterze wartościującym�

Podejmowaniestrategiiaksjologiczno-emotywnychprzezuczestnikówdys-kusji publicystycznych wiąże się z poznawczym opanowaniem rzeczywistości społecznejoznacznymstopniuskomplikowania�Wielopłaszczyznowośćkomu- nikowania,którabyłauprzedniosygnalizowana(płaszczyzny,systemykomuni-kowania,sferyżyciaspołecznego),powoduje,żenazjawiskaspołecznemożna patrzećzróżnychperspektyw�Oznaczato,żewielezależyodkonceptualizacji zjawiska,kategoryzacji,nominacji�Dużyzakreszmiennościspołecznegoodbio-rurzeczywistościujawniasięwdyskusjach�

Jak wykazano w punkcie 1�2�2�1, najskuteczniejszym działaniem komuni- kacyjnym,którezapewnialegitymizacjępodmiotówsferypublicznejjestprzed-stawianiepropozycjiregulacjijakotych,którerealizująinteresspołecznyiniesą sprzecznezinteresemjednostkowym�Zgodacodopriorytetówniegwarantujepo-rozumienia,gdyżdośćogólnakategoriainteresupublicznegomożebyćodmiennie postrzeganaiwerbalizowana�Różnicezależąodpoziomukompetencjipoznaw-czych,alerównieżodinteresówpolitycznych(któresąjednakukrywane)� Złożonykontekstkomunikacyjnyzawężazakresmożliwychpunktów,zper- spektywyktórychmożnapodjąćkontrargumentację�Negatywnaocenamożedo-tyczyć zdolności poznawczych przeciwnika (dyskredytacja poznawcza) lub czy-stościintencji(dyskredytacjamoralna)�Wobuprzypadkachchodziowykazanie, żeprzeciwnikniejestwartpoparcia,ponieważalbonierozumie,czegowymaga interesspołeczny,albodziaławręczzrozmysłemprzeciwkoniemu,mającnauwa-dzejedyniewłasnąkorzyść�Wponiższymprzykładzierozmówcastosujestrategię aksjologiczno-emotywną,negatywnieoceniapropozycjępartiirządzącej(zła meto-da)�Uzasadniatodbałościąosystemprawny,comożnarozumiećjakorealizację interesupublicznego(podtrzymaniezaufaniadopaństwaprawnego)�

MS:[…] w tej chwili, jeśli stawiamy jedno pytanie generalne: co zrobić, żeby nie doszło do przedawnienia procesu, to bardzo złą metodą, żeby na tle tej konkretnej sprawy doprowadzać do wprowadzenia w systemie prawnym środków nadzwyczajnych, ekstraordynaryjnych, które mają//

91

KD:Krótko mówiąc, panie profesorze, nie podoba się panu to, co proponuje PiS.

MS:Nie podoba mi się ze względu na to, że mamy do czynienia ze środkiem, który jest inter-wencją związaną z doraźnie toczącą się sprawą, z konkretnym toczącym się postępowaniem. To jest niedobry obyczaj, ponieważ, bez względu oczywiście na intencje, które jak sądzę wymagają do-cenienia, chodzi o zakończenie procesu, który bulwersuje opinię publiczną, i potrzebne są te środki być może nadzwyczajne, ale nie w ten sposób, ponieważ to burzy zaufanie do państwa prawnego. Burzy zaufanie, ponieważ stwarza sytuację, kiedy mamy do czynienia z nieprzewidywalnością reguł prawa i to w odniesieniu do prawa karnego.

(„Debata”,TVP1,3�03�2005;dziennikarz–KD:KamilDurczok;gość–MS:MarekSafian)

Rozmówca,którybierzeudziałwkonflikciepolitycznym(nie podoba się panu to, co proponuje PiS)wie,żeuzasadnianiestanowiskazperspektywyinteresupoli-tycznegojestmniejskuteczne9�Powołujesięwięcnaniezgodnośćnowychregulacji prawnychzinteresempublicznym,jakimjest,wedługniego,budowaniezaufania do państwa prawa� Ze względu na emocjonalne zaangażowanie opinii publicz-nej,oponentnieodmawiacałkowicieracjiproponentom�Obierastrategiębalansu imiękkiegooponowania�Możnająokreślićopisowojakostrategię:„Dobrze,ale niewtensposób”�Rozmówcadostrzegakonfliktwartości:zjednejstronypoczucie sprawiedliwościspołecznej,koniecznośćosądzeniawinnych;zdrugiej–norma polegającananiezmienianiuregułprawadlajednejsprawy�Strategiabalansupo-zwaladokonaćhierarchizacjiwartości,aleniezrazićdosiebieopiniipublicznej� W konflikcie politycznym pozwala nie zgodzić się na rozwiązania konkurencji, choćnieoznaczapomijaniaproblemu�Mamytuwięcdoczynieniazdyskredytacją poznawczą,polegającąnasygnalizowaniu,żeprzeciwnikźlerozpoznałsytuację zpowoduniewystarczającychkompetencji:to,coidentyfikujejakodoraźnąre-alizację interesu społecznego, w dłuższej perspektywie nią nie jest� Rozmówca występuje z pozycji nauczyciela, osoby pouczającej rozmówców� W przypadku konfliktuinteresówpartykularnych,politycznychdochodziwięcdouszlachetnie-niamotywacji,ponieważargumentacjaoponentajestznacznieskuteczniejsza,jeśli odwołasięondointeresupublicznego�Taktycznośćtegotypudziałańjestwyraźna wdopasowaniustrategii� 1.2.2.3. Dopasowanie strategii Dopasowaniestrategiilegitymizacjiidelegitymizacjiobserwujemygłównie wsytuacjirywalizacji,kiedyniemazgodnościpoglądów,ażadnazestronnie dąży do porozumienia� Wówczas działania rozmówców zmierzają do umoc-nieniawłasnejpozycjiipogrążeniaprzeciwnika�Dopasowaniestrategiipolega

9 Interes polityczny jest traktowany jako partykularny, a więc taki, który służy interesom wąskiejgrupydążącejdowładzy,aniezawszespołeczeństwu�Naszebadaniapokazują,żewska- zanienapolitycznyinteresprzeciwnikamawdyskusjiwartośćoskarżenia�Przekonaniateniepo-krywająsięzwiedząpolitologów,którzytraktująpolitykęszerzejibezujemnegowartościowania�

zatemnaodpowiedniościzachowańwedługschematu:akcja–reakcja�Jeślina przykładstronainicjującawprowadzajakopierwszeposunięcietaktykędyskre-dytacjimoralnejprzeciwnikazpowoduskutkówpodjętychprzezniegodziałań (naruszenieinteresujednostkowego),todrugastronastarasięzneutralizować zarzutiuprawomocnićsposóbdziałania�Równolegledotychzabiegówstarasię podważyćpozycjęiprawomocnośćprzeciwnika�Poniżejzaprezentowanotabe-lę,wktórejdziałaniakomunikacyjneproponentówioponentówzostałyopisane jakokrokitaktycznepodjętewcelurealizacjiokreślonychzadań�Wopisiewy-korzystanouogólnionekategoriepoznawczetypowedladyskursupublicznego, takiejak:sferaprywatna/sferapubliczna,interesjednostkowy/interespubliczny�

PS: […] Niedługo mamy kampanię wyborczą. Być może dlatego też pojawił się [tematlustra-cji]�Ja uważam, że tak naprawdę jest to temat, który budzi duże kontrowersje, po pierwsze dla-tego, gdyż może ranić osoby, które tak napraw-dę nie brały udziału świadomie w tych wszyst-kich akcjach […]�

Oponentwskazujenapolitycznąinstrumenta-lizacjętematu�

Odrzuca proponowane rozwiązanie prawne jakoto,któregodziwinteresjednostkowy;in- nymisłowy,jestwtargnięciemwsferęprywat-ną� Pośrednio jest to dyskredytacja moralna proponentów�

MD: […] teczki powinny zostać ujawnione, ale tylko i wyłącznie tych osób, które będą sprawować misję publiczną, czyli polityków, dziennikarzy, prawników. I jeżeli ktoś nie chce, żeby jego dane zostały udostępnione do oceny właśnie społeczeństwa, wówczas nie powinien zajmować się działalnością publiczną. W prze-ciwnym razie wszystko to powinno być jawne, właśnie żeby nie manipulować.

Proponentdokonujesymbolicznejtranspozycji zagadnieniazesferyprywatnejdosferypublicz-nej – lustrację przedstawia nie jako krzywdę jednostki,leczjakokontrolęosóbpublicznych� Dzięki temu neutralizuje zarzut naruszenia interesujednostkowegowwynikunowychre- gulacji�Uzasadniającregulacjęprawną,przed-stawiająjakorealizacjęinteresuspołecznego�

PB:Czyli podnosi pan tę kwestię, że przy okazji wrzucania tych wszystkich teczek do jednego wor-ka i potem wysypania tych teczek, można bardzo wiele osób skrzywdzić. Co państwo na to?

Dziennikarz powtarza argument oponentów, występując w roli rzecznika interesu jednost-kowego�

PZ: Ujawnienie tych materiałów jest koniecz-ne chociażby dlatego, żeby skończyć wreszcie tak zwaną „wojnę teczkową” w naszym kraju. Jeżeli tego nie załatwimy teraz, będzie się to jeszcze przez długie lata/ będzie się to czkawką odbijało. Dzisiaj ci, którzy mają dostęp do tych materiałów, korzystają z tego, posługują się szantażem i tylko ujawnienie tych materiałów może doprowadzić do tego, że tym nieuczciwym politykom wytrącimy argumenty z ręki. Myślę, że przeciwnicy, ludzie, którzy się boją ujawnie-nia tych teczek, to albo coś mają na sumieniu, albo po prostu mają w tym jakiś interes i posłu-gują się właśnie szantażem.

Proponent uzasadnia konieczność lustracji dbałościąointerespubliczny�

Jednocześnie oskarża przeciwników o intere-sy partykularne, manipulację, chęć szantażu� Stosuje zatem taktykę moralnej dyskredytacji przeciwnika�

93

MB:Musimy pamiętać, że to nie jest tak, że te teczki są niedostępne i ich nie ma po prostu. Teczki są i wgląd ma do nich wąska grupa lu-dzi, którzy operują tym, zbierają haki. I