związane z działalnością pozajęzykową rozmówców
2.1. Ogólne uwarunkowania strategii związane z negocjowaniem sensu zachowań komunikacyjnych
Ścisłe związki działalności pozajęzykowej rozmówców z ich aktywnością językowąuwidaczniająsięnajwyraźniejpodczasinterpretowaniazachowańko-munikacyjnych�Jesttoprocespolegającynaodnoszeniuzachowańdoróżnych czynnikówsytuacyjnych,wwynikuczegownioskujesięoprawdopodobnychce-lachimotywachosóbtworzącychokreślonewypowiedzi�Dopierorozpatrywanie treściwypowiedziwkontekściezadaniowympozwalawydobyćjejsens�Według StanisławaGajdy„sensjestkształtowanyprzezkonfiguracjęrelacjimiędzyróż-nymibliższymiidalszymiczynnikamisytuacjiaktumowyatekstem,stądma komunikatywno-pragmatycznystatus”(Gajda1982:127)� Uaktywnianieokreślonychkontekstówinterpretacyjnychpozostajewzasięgu dwóch głównym zagadnień� Po pierwsze, jest związane ze stosowaniem specy-ficznychsystemówznakowych1 ocharakterzekulturowymwinterpretacjidzia- łańludzkich(np�wiedzyowartościach,przekonaniachdanejwspólnoty,stereo-typach językowych, stereołańludzkich(np�wiedzyowartościach,przekonaniachdanejwspólnoty,stereo-typach związanych z rolami społecznymi)� Po drugie, jestpodporządkowanerealizacjicelówpozajęzykowych�Takwięcwprowadzanie elementówtłapozajęzykowegodotekstuniejestwynikiemjedyniemechaniczne-goprzyporządkowaniaokreślonychschematów�Celedziałalnościpozajęzykowej ifunkcjaperswazyjna,propagandowajęzykawistotnysposóbdeterminująodbiór rzeczywistości,awłaściwiejąkonstruują�Konstrukcjarzeczywistościodbywasię wramachmedialnegodyskursu�Możnanawetobrazowopowiedzieć,żemateriał poznawczy(percepcja,obserwacjarzeczywistości)jestformowany(wtrakciewer-balizacji)wedługdyskursywnychparametrówsytuacyjnych�
Ważnym założeniem analizy jest zatem stwierdzenie, że interpretacja za-chowaniapoleganapodciągnięciugopodpewnąogólniejsząkategorię,zgodną 1 Stopieńsformalizowaniaowychsystemówznakowychjestproblememotwartym�Wdy-daktyceakademickiejpojawiasięjużnazwa„kod”naokreśleniezapleczakomunikacyjnego�Mówi sięnp�okodziepoznawczo-kulturowym,kodziepragmatyczno-społecznym(Mikołajczuk2003: 34–38)�Wniniejszejpracyużywamywewspomnianymzakresieokreślenia„kod”zeświadomo-ściąpewnejumowności,przenośnościtakużytegopojęcia�
129 zdotychczasowymdoświadczenieminabytąspołeczniewiedząorazkonkret-nym praktyczzdotychczasowymdoświadczenieminabytąspołeczniewiedząorazkonkret-nym interesem (por� Grabias 2003: 252; Ziółkowski 1981: 19)� Prawidłowość,któradotyczyzachowańwogólności,jestjaknajbardziejtrafna wodniesieniudozachowańjęzykowych�Analizaprzebieguinterakcjiwmedial-nym dyskursie publiczwodniesieniudozachowańjęzykowych�Analizaprzebieguinterakcjiwmedial-nym wskazuje na interpretację zachowań językowych zgodnie z parametrami dyskursu (np� w dziedzinie tematycznej i funkcjonal-nej)�Wynikaztego,żekonstrukcjarzeczywistościjestzdeterminowanaprzez kategoriekulturoweipodlegapresjipraktycznegointeresu�Właśnietenostatni determinantprzesądzaomożliwościstrategicznegooglądurównieżpoznawczej (anietylkointerakcyjnej)warstwydyskursu�Chociażstrategiekonwersacyjne są realizowane w relacji z rozmówcą, to nie bez znaczenia dla kształtowania tejżerelacjijestrównieżsposób(strategia)ujmowaniarzeczywistościpozajęzy-kowej,którejpodmiotykomunikacjisączęścią� Zewzględunaprofesjonalnąaktywnośćpozajęzykową,dominującymkon- tekstemwanaliziemedialnychprogramówjestkontekstpragmatyczno-społecz- ny,zdeterminowanyprzezmiejsce,czas,uczestników,temat,kanałicelkomuni-kacji�Niemniejważnyokazujesiękontekstkulturowo-poznawczy,któryodnosi wypowiedźdowspólnegoświatapojęćiwartości,utrwalonegowdanejkulturze (Mikołajczuk2003:38)�Kontekstyteuaktywniająsiędziękikodowemuzaple-czukomunikacji,któretworząspecyficznesystemyznakowe�
Szczególnie należy tu podkreślić rolę tzw� kodu kulturowego� Zawiera on charakterystykiprzedmiotówizjawiskobejmującezespołycech,któretworzą wyobrażeniatychobiektów,atakżezwiązaneznimiocenyiwzoryzachowań� Owecharakterystykitostereotypyjęzykowe(Bartmiński,Panasiuk2001:371)� W niniejszej analizie stereotypy tworzą płaszczyznę odniesień do ujmowania bardziejzłożonychzjawisk�Niemniejistotnyjesttzw�kodpoznawczy,któryza-wiera gotowe schematy interpretacyjne, stanowiące w umysłach uczestników komunikacji system wzorców pomocnych w organizacji doświadczenia i in-terpretacji komunikatów docierających do odbiorców� Z kodem poznawczym związanyjesttzw�kodspołeczny,któryrejestrujeregułyróżnicowanialudzize względunarangęspołecznąipełnioneprzeznichrole�JaktwierdziAgnieszka Mikołajczuk(2003:37),schematypoznawcze,którecechujewiększazłożoność, odnoszącesiędoskomplikowanychsytuacjiorazzachowań,sąuwarunkowane ikulturowo,ispołecznie�Winterpretowaniudziałalnościpublicznejipolitycz- nej,któradokonujesięzapośrednictwemmediów,mamydoczynieniazarów-nozeschematamiprostszymiczyteżupraszczającymizjawiskaskomplikowane (zgodniezracjonalnościąpotoczną),jakizbudowaniemschematówzłożonych, tzn� uwzględniających odmienne aspekty zjawisk na różnych płaszczyznach ogólności(bardziejodpowiadającychracjonalnościnaukowej)�
Takwięcrozmówcywłączajądoprzestrzenibieżącejinterakcjielementytła pozajęzykowego,którymisązdarzeniaidziałaniapodmiotówspozaukładuinter- akcyjnego�Dokonująichinterpretacji,którapolegananadawaniusensudzięki
zestawieniuzróżnymiczynnikamisytuacyjnymi�Towarzyszytemukategoryzo- wanieinazywanieelementów,którenastępniesąporządkowanewsposóbod-powiadającyrealizacjicelówrozmówców�
Okazuje się, że w niektórych programach publicystycznych działania tego typu(możnanazwaćjewistociedziałaniami„sensotwórczymi”)stająsięprzed- miotemnegocjacjimiędzydziennikarzemarozmówcami�Nadawcamedialnyczy- nibowiemtematemrozmowywłaśniesensokreślonychwypowiedzi,traktowa-nychjakodziałaniawokreślonejsytuacji�Wponiższymprzykładzierozmówcynie tylkoprzywołująnazwyprostychaktówmowy,typurozkaz,stwierdzenie,ostrze- żenie,żądanie,alerównieżodczytujądziałaniakomunikacyjnewkategoriachzło-żonychgatunkówmowy,jaknp�:negocjacje,doniesienia,pogłoski,pomówienie, wyjaśnienie�Zarównoproste,jakizłożonegatunkizostająwykorzystanewkon-strukcjiglobalnegoschematuinterpretacyjnegozgodnegozpoetykąmediów�
JD-O:Właśnie w tej chwili powinny być wznawiane negocjacje w sprawie uwolnienia ekipy TVP, która została zatrzymana w Osetii Południowej. Czy to przypadkowe zatrzymanie?
PG:Trudno powiedzieć, no nie wiemy, czy rozkaz, by naszą ekipę zatrzymać, przyszedł z sa-mej góry, czy była to decyzja jednego z dowódców niższego szczebla. To jest pewnie decydujące. Natomiast jestem przekonany, że jeśli chodzi o procedury, które tam zostały wdrożone, to one są takie same dla wszystkich. To znaczy Osetyńcy stwierdzili, że [Polacy] nie mają akredytacji, mu-szą więc ich zatrzymać. […]
JD-O:Czy to jest tak, że ktoś boi się prawdy i dlatego dziennikarzy się zatrzymuje? TB:Oczywiście zatrzymywanie dziennikarzy w niektórych okolicznościach czasami jest spo-wodowane lękiem przed prawdą. Natomiast myślę, że to, co dzieje się w Gruzji i Osetii Południowej, to jest raczej konsekwencja tego, że była tam wojna, niedawno się zakończyła i te procedury prze-chwytywania ludzi bez dokumentów, bez wymaganych akredytacji, słusznie czy niesłusznie, przez obie strony, mogą być spowodowane ostrożnością wojsk po obu stronach, które jeszcze miesiąc temu toczyły ze sobą wojnę.
JD-O:Ale wczoraj mówiło się o tym, że nasi dziennikarze to jeńcy wojenni.
KM:W tym momencie coś jest nielogiczne, bo jest ta rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ, która nakazuje specyficzny sposób traktowania dziennikarzy, a nie jako jeńców wojennych.
JD-O:No właśnie, jeniec wojenny to jest ktoś, kto uczestniczy w konflikcie.
KM:Ktoś tutaj pomieszał. Ja nie jestem pewna, czy to nie było zrobione celowo, ponieważ mniej więcej tydzień temu odbyło się tutaj takie spotkanie dość szeroko komentowane, na którym był ambasador gruziński i tam między innymi pokazywano materiały Darka Bohatkiewicza. Było to dość szeroko komentowane i znane.
JD-O:Według pani może to być ostrzeżenie? KM:Mogło to być ostrzeżenie. […]
JD-O: Wczoraj była konferencja prasowa poświęcona zatrzymaniu naszych dziennikarzy i na tej konferencji byli tylko rosyjscy dziennikarze, i dowiedzieli się, że nasza ekipa była podobno pijana. Oczywiście to była nieprawda. […] Czy dziennikarze są bronią w XXI wieku?
KM:Myślę, że niektórzy traktują tak dziennikarzy. Nie jestem korespondentem, ale nawet w moich prywatnych wyjazdach do wielu państw, szczególnie do państw arabskich, nie mogę po-dać swojego zawodu. Mogę być kosmonautą, ale nie mogę być dziennikarzem, ponieważ to powo-duje, że nie jestem wpuszczana, miałam takie przypadki. Pół godziny po wczorajszych wydarze-niach zażądaliśmy od ambasadora rosyjskiego wyjaśnień i mam nadzieję, że dziennikarze polscy otrzymają to wyjaśnienie dzisiaj.
131
JD-O:W Gruzji zginęło już 4 dziennikarzy. Jeden z operatorów, operator z Holandii dosłow-nie na twoich oczach. Czy dziennikarze są celem w Gruzji?
PG: Myślę, że dziennikarze są celem w każdym konflikcie, który toczy się w sposób ży-wiołowy.
(„Kwadranspoósmej”,TVP1,9�09�2008;dziennikarka–JD-O:JustynaDobrosz-Oracz; goście–KM:KrystynaMokrosińska,PG:PiotrGórecki,TB:TomaszBielecki)
Dziennikarkawprowadzadorozmowyelementtłapozajęzykowego–wy- darzenie,jakimbyłozatrzymanieekipyTVPwOsetiiPołudniowej�Sposóbpro-wadzenia rozmowy jest podporządkowany temu, aby uczynić jawnym proces nadania sensu wydarzeniu i związanym z nim działaniom komunikacyjnym� Zachowanie Osetyńców (stanowiące całość werbalno-kinetyczną), jako doko- nującychzatrzymania,zostajepoddaneinterpretacjiprzezosadzeniewkontek- ście(politycznym,międzynarodowym),przezuwzględnienieróżnorakichuwa-runkowańsytuacyjnych(konfliktwojenny,rangazatrzymanych,ichzawódlub rolaspołeczna,narodowość)�Zprzebiegurozmowywynika,żesenszachowania nie jest oczywisty i zależy od określenia takich ekstralingwistycznych katego-riiwwerbalizacjizdarzeńztłapozajęzykowego,jak:przypadkowość,celowość, intencjonalność,sprawstwobezpośrednielubkierownicze,interpretacjawka- tegoriachprzyczynowo-skutkowych,strukturalno-funkcjonalnych,awięcbez-osobowych,bądźwkategoriachosobowych,np�jakospisek�Wrozmowiemożna zatemwyodrębnićpewnekrokiinterpretacyjne,zmierzającedonadaniasensu zachowaniu2:
–
dziennikarka chce ustalić, czy zachowanie Osetyńców było przypadko-we�Rozmówca,asekurującsiębrakiemwystarczającychdanych,rozbudowuje układsymptomówoelementsprawstwa�Wedługniegozaangażowaniewładz centralnych(coimplikujesprawstwojedyniewykonawczeOsetyńców)wskazy-wałobynacelowośćzatrzymaniai(domyślnie)kontekstpolityczny(czy rozkaz, by naszą ekipę zatrzymać, przyszedł z samej góry),–
rozmówcy wskazują na możliwość interpretacji zachowania w katego-riachprzyczynowo-skutkowych(to, co dzieje się w Gruzji i Osetii Południowej, to jest raczej konsekwencja tego, że była tam wojna;[procedury]mogą być spowo-dowane ostrożnością wojsk po obu stronach, które jeszcze miesiąc temu toczyły ze sobą wojnę)lubwkategoriachstrukturalno-funkcjonalnych,czylijakoprze-jawprocedurtypowychdlawszystkichludzi(jestem przekonany, że jeśli chodzi o procedury, które tam zostały wdrożone, to one są takie same dla wszystkich. To znaczy Osetyńcy stwierdzili, że[Polacy]nie mają akredytacji, muszą więc ich2 Postrzeganie świata społecznego jest złożonym zadaniem poznawczym� Jednostka musi transponowaćbodźcebezpośrednioobserwowalnenabodźcepolityczne,toznaczypolityczniere- lewantne,conigdyniejestoczywiste(por�Skarżyńska2002:40)�Pomocnewodbiorzeiinterpre-tacji,wedługzałożeńmisjipublicznej,powinnybyćmedia�Ichrzeczywistarolawtymzakresiejest przedmiotemróżnychinterpretacji(por�Mrozowski2001:345)�
zatrzymać)�Takieinterpretacjeuznajemyzabezosobowe,gdyżwynikajązuwa-runkowańzewnętrznych,aniesąspowodowanecechamiobiektu,tzn�Osetyńcy zatrzymalibywanalogicznejsytuacjikażdego,natomiastniechodziłoimspe-cjalnieo„prześladowanie”polskichdziennikarzy,
–
dziennikarka wprowadza kontekst zawodowy, związany z rolą społeczną zatrzymanych dziennikarzy, co pozwala interpretować zachowanie Osetyńców wkategoriachintencjonalnych�Intencjetewedługrozmówcówsąjednakniejaw-ne�Wrozmowiestudyjnejzostająrozpoznane,zdemaskowanejakoprowokacja prewencyjna3 ,polegającanazastraszeniu,niedopuszczaniudoujawnieniapraw-dyprzezdziennikarzy(ktoś boi się prawdy i dlatego dziennikarzy się zatrzymuje; mogło to być ostrzeżenie). Dodatkowotowarzyszytemuprowokacjadyskredyta-cyjna4(że nasza ekipa była podobno pijana) i prowokacjareaktywna5,czyliodwet zapokazaniemateriałówreporterskich(domyślnie)niewygodnychdlawładzy (czy to nie było zrobione celowo, ponieważ mniej więcej tydzień temu odbyło się tutaj takie spotkanie dość szeroko komentowane, na którym był ambasador gruziński i tam między innymi pokazywano materiały Darka Bohatkiewicza).Odbiórdzia-łańkomunikacyjnychwkategoriachprowokacjiidyskredytacjijestmożliwydzięki uruchomieniuwiedzynatemattypowychschematówpoznawczych,któresłużąin- terpretacjidziałańpodmiotówmedialnegodyskursupublicznego�Schematytesta- nowiąelementwiedzywspólnejuczestnikówkomunikacji(choćmożnadyskuto-waćnatematzasadnościichstosowaniawwerbalizacjijednostkowegozdarzenia)� Ostatnimetapemnadaniasensuwydarzeniujestposłużeniesięnimjako instrumentem mitologizacji zawodu dziennikarza� Osetyńcy zatrzymali dzien-nikarzy,ponieważdziennikarzejakogrupazawodowasą bronią w XXI wieku. Zwypowiedziuczestnikówprogramuwynika,żedziennikarzewogóle sąprze-śladowani,stająsięjakgdybymęczennikamizaprawdę(mówiło się o tym, że nasi dziennikarze to jeńcy wojenni;w Gruzji zginęło już 4 dziennikarzy. Jeden z operatorów, operator z Holandii dosłownie na twoich oczach. Czy dziennikarze są celem w Gruzji?).Wszystkiewspomnianesposobyusensowieniaomawianegozdarzeniazmie-rzają do przedstawienia działań w kategoriach społecznych, politycznych, ale
3 Prowokacjaprewencyjnatodziałaniazapobiegawcze,próbyniedopuszczeniadoniepożą-danychdziałańprzeciwnika�Polegająnauprzedzaniuposunięćrywaliwłasnymidecyzjamilubna stwarzaniubarier,przeszkóddlajegoplanów(por�Karwat2007:239)�
4 Prowokacja dyskredytacyjna polega na wywołaniu specjalnymi zabiegami odruchowych reakcjiiskojarzeńdotyczącychnegatywnychstereotypóworazuprzedzeńwstosunkudorywali� Wanalizowanymprzypadkutocelniezadanyciossytuacyjny,ugodzeniewwizerunekpolskiej ekipy,przedstawieniejejwniekorzystnymświetle(por�Karwat2007:215)�
5 Prowokacja reaktywna jest typem zachowania, które zostało sprowokowane sytuacją, azwłaszczacudzymzachowaniem�Częstowiążesięzodwetem,chęciąukaranialubupokorzenia przeciwnika,któryzadałpierwszycioslubktóregozachowaniezostałotakodebrane(por�Karwat 2007:51)�
133 równieżwperspektywieatrakcyjnejdlamediów�Kategorieekstralingwistyczne, charakteryzującezachowaniebohaterówprzekazu,związanesązjegointerpre- towaniemwróżnychkontekstachodniesieniaistanowiąważneparametryme-dialnegodyskursupolitycznegowdziedzinietematycznej�Czasemkategoriete sąniezgodne(alboprzypadkowość,albocelowość),aleczęściejsiędopełniają (interpretacjawkategoriachprzyczynowo-skutkowych,czylijakoskutekdziałań wojennychorazinterpretacjawkategoriachstrukturalno-funkcjonalnych,czyli jakowypełnianieprocedur)� Możnazauważyć,żeinterpretacjeteniesąjednakowoatrakcyjnedladys-kursu medialnego� Z pewnością interpretacja maksymalnie celowościowa, in- tencjonalna,dramatyczna,mitologizującajestbardziejwidowiskowaniżinter-pretacja bezosobowa� Dziennikarka za pomocą sugestywnych pytań podsuwa widzomatrakcyjniejsząwersję,wktórejdziennikarzesąobiektemprowokacji ukrytychsiłpolitycznych,bohateramidoznającymiucisku,anieprzypadkowy-mistatystamiwsystemieprocedur�Takątendencjęistrategięzniązwiązaną nazywamynarratywizowaniemrzeczywistości6�Zewzględunajejzasięg,należy jąuznaćzajednązmakrostrategiikomunikacyjnychdyskursumedialnego� Drugiprogramdotyczynegocjowaniasensuzachowańjęzykowych:oficjal-nej wypowiedzi ukraińskiego urzędnika i protestu przeciwko uhonorowaniu prezydenta Ukrainy7� Próbę łącznego interpretowania dwu różnych wydarzeń należyrównieżuznaćzaprzejawnarratywizowaniarzeczywistości,łączeniakil-kuwątkówwjedną,spójnąopowieść�
MZ:O relacjach polsko-ukraińskich porozmawiamy dziś w kontekście dwu wydarzeń z ostat-nich dni. Pierwsze z ostat-nich to wypowiedź wysokiego rangą urzędnika ukraińskiej administracji o tym, że polska policja przedwojenna swoimi działaniami była podobna do NKWD i gestapo. Drugie wy-darzenie, sprzed kilku dni również, to protest polskich środowisk kresowych przeciwko nadaniu doktoratu honoris causa KUL-u prezydentowi Ukrainy, Wiktorowi Juszczence. Te dwa wydarzenia każą zadać pytanie, w jakim stopniu polsko-ukraińska historia wpływa na nasze dzisiejsze relacje i czy możemy to fatum nieszczęsnych wydarzeń w naszych wzajemnych relacjach przełamać.[…] Walentin Naliwajczenko to szef ukraińskiej służby bezpieczeństwa. W czasie takiego spotkania, kiedy otwierano Muzeum Ofiar Totalitaryzmu we Lwowie, przyrównał polską przedwojenną poli-cję do gestapo i do NKWD. Jaka jest reakcja na te słowa ukraińskiego urzędnika?
AD:Zrozumiałe, że z polskiej perspektywy to może być oburzające, dlatego, że jednak nie ma porównania między metodami, jakie stosowała polska policja w okresie międzywojennym, 6 Informacja dziennikarska jest formułą mityczną� Dziennikarski dyskurs buduje z ode-rwanychrelacjiifaktów,częstoprzypadkowych,ogólniejsząopowieśćospołeczeństwie,wktórej rzeczywistość jawi się jako względnie uporządkowana całość, zdarzeniami rządzi jakaś logika, aludzkiedziałaniamająsens�Opowieśćdziennikarskawymagaintrygiosnutejwokółwyraźnie zarysowanegokonfliktu,osadzenianarracjinaosiprzeciwstawnychdziałańantagonistyiprotago-nisty(por�Morozowski2001:315–321)� 7 Doanalizywybranoprzykładtylkojednegozdarzenia(wypowiedźurzędnika)zewzględu nabogatszykontekstinterpretacyjny�Pominiętonatomiastprotestprzeciwkouhonorowaniupre-zydenta�
a tym, co robiło NKWD czy gestapo. Ale trzeba też pamiętać, że z ukraińskiej perspektywy dla Narodowego Ruchu Ukraińskiego, no, rzeczywiście polska policja była przeciwnikiem. Tam do-chodziło często do wydarzeń, które dzisiaj byśmy potępiali, ze strony polskiej policji. Natomiast ja myślę, że ta wypowiedź jest przede wszystkim dlatego nieszczęśliwa, że, no, szef służb spe-cjalnych nie powinien się zajmować historią jako komentator i w tym sensie ona wymaga spro-stowania.[…]
MZ:A jaki jest ukraiński punkt widzenia w tej sprawie? Czy ta wypowiedź to jest niezręczna wypowiedź urzędnika, który jest szefem służb specjalnych, czy ona coś mówi o stanie ukraińskiej świadomości, jeśli chodzi na przykład o ocenę polskiej policji przedwojennej?
PT:Ja myślę, że mamy tutaj do czynienia z dwoma różnymi rzeczami. Jedną/ jedna to jest reakcja polskich mediów na to wystąpienie. Temu wystąpieniu nadano, wydaje mi się, za duży rozgłos i zinterpretowano trochę w taki histeryczny sposób.
MZ:No, ale te słowa padły.
PT:Z drugiej strony, jak powiedział pan doktor, jest problem opisu relacji polsko-ukraińskich na ziemiach pogranicza zamieszkiwanego przez Polaków i Ukraińców. I tutaj perspektywa/ opis ukraiński jest inny. I chodzi tutaj nie tylko o to wystąpienie Naliwajczenki. W publicystyce, histo-riografii ukraińskiej w odniesieniu do lat 1921–1939 używa się określenia „okupacja polska”. Polaków to razi. Niestety, w historiografii ukraińskiej, w perspektywie części ukraińskich badaczy to jest/ tak to funkcjonuje. I z trzeciej strony mamy do czynienia z problemem widzenia relacji pol-sko-ukraińskich przez historyków, urzędników z Kijowa, którzy nie do końca orientują się w niu-ansach okresu międzywojennego.
MZ:A może granie tą kartą jest potrzebne w bieżącej polityce? Może, zwłaszcza w takiej niestabilnej politycznej sytuacji Ukrainy, coś można wygrać, mówiąc takie rzeczy?
PT:Absolutnie bym się z tym nie zgodził. W żadnym stopniu Kijów/ obecnej elity politycznej nie można oskarżać o to, że grają kartą polską czy obsesjami antypolskimi. To jest nadinterpretacja. MZ:I ksiądz Tadeusz Isakowicz-Zaleski. Od pewnego czasu ksiądz bardzo aktywnie zajmuje się sprawami polsko-ukraińskimi. Jak odebrał ksiądz tę wypowiedź, o której mówimy?
TI-Z: Ta wypowiedź jest zaledwie elementem relatywizowania, wręcz fałszowania historii najnowszej na Ukrainie.Dzieje się to głównie od czasów pomarańczowej rewolucji. Bo głównym problemem jest ludobójstwo, które dokonali nacjonaliści ukraińscy, którzy wymordowali w bestial-ski sposób 200 tysięcy Polaków, wcześniej jeszcze Żydów, Ormian. I to wszystko powoduje, że dopóki nie powie się prawdy, czym było to ludobójstwo i dlaczego dzisiaj na Ukrainie nie ma krzyży na grobach pomordowanych, a stawia się pomniki zbrodniarzom typu Stefan Bandera czy Roman Szuchewycz, to wszystko będzie oczywiście zaogniało. I tutaj wzorem powinny być relacje polsko-niemieckie. Bo jednak mówi się prawdę na temat zabójstwa Polaków i Żydów, i nie robi się bohaterów z Hitlera i z Himmlera. […]
MZ: Żyjemy w kraju [mowa o Polsce], który mówi, że chce być rzecznikiem ukraińskich interesów w UE.
AD:Tutaj jeszcze mamy bieżącą politykę�Historia przeszkadza w tej bieżącej polityce. Ja myślę, że politykom byłoby łatwiej, gdyby nie to obciążenie historyczne, ale trudno. No, takie są realia i oni muszą nauczyć się z tym działać. I dlatego od polityków szczególnie wymaga się ostroż-ności w tym, co mówią. W tym sensie wypowiedź pana Naliwajczenki była wysoce niefortunna. Oni powinni być wyjątkowo ostrożni.
(„Kwadranspoósmej”,TVP1,6�07�2009;dziennikarz–MZ:MaciejZdziarski; goście–AD:AntoniDudek,PT:PiotrTyma,TI-Z:TadeuszIsakowicz-Zaleski)
Dziennikarzwprowadzadorozmowyelementtłapozajęzykowego–infor-mację o wypowiedzi urzędnika ukraińskiego o tym, że przedwojenna polska
135 policjabyłapodobnawswoichdziałaniachdoNKWDigestapo�Ocenawypo- wiedzijestmożliwadziękizastosowaniutzw�kodurólspołecznych,któryzawie-ram�in�standardyzachowańosóbodgrywającychokreślonąrolę�Negocjowanie sensu wypowiedzi dokonuje się w trakcie umieszczania jej na tle jakościowo różnychkontekstów,przechodzenianaróżnepoziomy ogólnościkontekstu,ana-lizowaniaskładnikówaktukomunikacji�Senswypowiedziwyłaniasięzarówno dziękiuwzględnieniujejtreści,jakiwartościintencjonalnej;dziękizestawieniu