EFEKTYWNOŚĆ UBEZPIECZENIOWYCH FUNDUSZY KAPITAŁOWYCH Określając aktywność, czy też efektywność poszczególnych ubezpieczeniowych

fun-duszy kapitałowych, zaklasyfikowanych do określonych grup funfun-duszy, warto porównać stopy zwrotu wypracowane przez te fundusze w określonym okresie. Wyniki osiągnięte przez te instrumenty finansowe w tym aspekcie również pozwalają określić ich pozycję na polskim rynku ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych. Stopy zwrotu poszczególnych grup funduszy na koniec 2010 roku zaprezentowano w tabeli 4.

24 Pracownicze programy emerytalne w 2010 r., Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, maj 2011, Warszawa, s. 3.

104 A. Ostrowska-Dankiewicz, S. Pieńkowska-Kamieniecka

Tab. 4. Stopy zwrotu UFK w latach 2001-2010 (w %).

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 akcji polskich małych i średnich spółek - - - - - - 17,1 -57,2 46,2 22,2

akcji azjatyckich bez Japonii - - - - 16,1 19,5 17,6 -48,4 64,8 17,2

akcji polskich uniwersalne -15,8 3,8 34,8 22,7 25,5 40,0 12,2 -48,0 38,1 16,1 akcji europejskich rynków wschodzących - - - - - - 11,8 -51,5 63,5 15,2 akcji amerykańskich -17,4 -26,7 16,8 -13,6 8,4 0,6 -15,6 -28,7 30,8 13,8

dłużne USA uniwersalne - - - - - - -6,5 26,7 10,2 12,0

mieszane polskie aktywnej alokacji 11,2 5,6 14,8 15,5 18,6 19,5 6,6 -28,4 21,2 11,6 akcji globalnych rynków rozwiniętych - -23,7 24,6 -12,3 20,1 6,9 -5,5 -31,3 35,0 11,1 mieszane polskie zrównoważone -2,0 5,8 18,9 14,2 16,1 20,5 6,5 -30,7 22,6 10,6 akcji europejskich rynkow rozwiniętych -44,7 -33,3 20,0 -10,0 13,2 18,8 -3,8 -36,7 24,7 9,1 mieszane polskie stabilnego wzrostu 10,4 10,7 10,8 9,8 11,7 13,7 5,4 -16,6 14,0 8,8 mieszane zagraniczne stabilnego wzrostu 5,7 13,8 11,1 7,4 12,1 14,3 4,4 -10,8 16,1 7,8 mieszane zagraniczne zrównoważone -6,1 3,6 24,1 12,8 16,4 17,7 4,9 -27,8 18,0 7,8 dłużne polskie papiery skarbowe 16,4 13,3 2,0 4,2 5,1 3,1 0,8 7,1 3,5 5,7

dłużne polskie uniwersalne 17,3 13,5 2,3 5,0 5,8 3,8 1,6 6,9 5,2 5,5

gotówkowe i pieniężne 16,6 9,2 4,9 4,6 4,6 3,4 3,5 4,3 4,6 4,4

akcji zagranicznych sektora nieruchomości - - - - - - - -55,5 44,6 4,2

ochrony kapitału polskie z gwarancją 15,2 9,4 4,4 4,8 4,9 3,4 3,5 3,7 2,9 2,8

mieszane zagraniczne aktywnej alokacji - - - - - - 2,2 -38,2 16,6 2,0

Wyszczególnienie Lata

Źródło: www.analizy.pl

Spośród ponad 1400 oferowanych ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych, jedy-nie ok. 40 oferowanych było przez zakłady ubezpieczeń w ramach pracowniczych pro-gramów emerytalnych. Ma to swoje odzwierciedlenie w tym, że według stanu na koniec grudnia 2009 r. zaledwie osiem zakładów ubezpieczeń na życie zarządzało aktywami gromadzonymi w ramach PPE. Największą liczbę programów obsługiwał PZU Życie S.A.

(500 PPE) oraz Aviva TUnŻ S.A. (140 PPE), natomiast najmniejszą Ergo Hestia TUnŻ S.A. (1 program). Towarzystwa te oferowały od kilku do kilkunastu ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych, różniących się przyjętą polityką lokat i stopniem ponoszonego ryzyka inwestycyjnego.

8. PODSUMOWANIE

Funkcjonujący w Polsce od 1999 roku system emerytalny zakłada obowiązkowe i dobrowolne formy oszczędzania na okres starości. W obliczu jego niewydolności, a także przy systematycznie obniżającej się stopie zastąpienia wynagrodzenia przez eme-ryturę, znaczącym instrumentem w kategorii produktów emerytalnych, zabezpieczającym dochody na starość, są ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitało-wym, które mogą stanowić jeden ze sposobów zabezpieczenia dotychczasowego statusu finansowego w momencie przejścia na emeryturę.

Ubezpieczenia typu unit-linked mogą być oferowane przez zakłady ubezpieczeń za-równo w formie ubezpieczeń indywidualnych, jak i grupowych, a ich funkcjonowanie opiera się na tożsamych zasadach. Tego rodzaju produkty, w ramach części ochronnej, pokrywają ryzyko śmierci i innych zdarzeń losowych, natomiast w ramach części oszczędnościowej gromadzą aktywa, które zależą od indeksów giełdowych i wyników osiąganych przez instytucje, które zarządzają powierzonymi im środkami. Biorąc pod uwagę stan rynku tego rodzaju produktów, należy podkreślić, że UFK zdecydowanie

Ubezpieczenie na życie typu unit-linked jako forma… 105

większą rolę odgrywają na rynku indywidualnych programów emerytalnych (ok. 2,5 mln polis), niż grupowych (ok. 37 tys. polis), gdzie pracowniczych programów emerytalnych prowadzonych jako umowy grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym na koniec 2010 r. było zaledwie 795, stanowiąc jednakże domi-nujący udział w całym rynku PPE w Polsce (ponad 70%).

W odpowiedzi na oczekiwania rynku zakłady ubezpieczeń systematycznie rozszerzają ofertę ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych, których ilość obecnie sięga ponad 1400 produktów. Jednak potencjał polskich ubezpieczycieli nie jest w pełni wykorzysty-wany, zwłaszcza w odniesieniu do pracowniczych programów emerytalnych.

Pomimo występujących barier rozwoju rynku, ubezpieczyciele wciąż modyfikują swo-je oferty, zmieniają sposoby zarządzania funduszami oraz ich strategię inwestycyjną tak, aby udowodnić, że nawet w obliczu trudnej sytuacji na rynku finansowym są oni w stanie wypracować zyski w ramach środków inwestowanych w ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych, co stanowi, iż ubezpieczenia typu unit-linked są alternatywną formą gro-madzenia i pomnażania środków w dłuższym okresie czasu, stąd mają duże znaczenie w procesie zabezpieczenia emerytalnego.

LITERATURA

[1] Bezpieczeństwo dzięki zapobiegliwości, KNUiFE, Warszawa 2002.

[2] Borda M., Ubezpieczenia na życie jako forma dodatkowego oszczędzania w polskim systemie emerytalnym, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 1/2 (2006).

[3] Ciura G., Dobrowolne oszczędzanie na starość, [w:] System emerytalny 9 lat po reformie, red.

B. Kłos, Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu. Studia BAS, Nr 11, Warszawa 2008.

[4] Kania P., D. Szewieczek, Ubezpieczenia oszczędnościowe a funkcja ochronna ubezpieczeń na życie w Polsce w latach 2001–2006, [w:] Ubezpieczenia wobec wyzwań XXI wieku, red.

W. Ronka–Chmielowiec, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu Nr 1197, Wrocław 2008.

[5] Kawiński M., Udział sektora ubezpieczeń w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski, „Wia-domości Ubezpieczeniowe”, PIU, Nr specjalny 01/2010.

[6] Łyskawa K., Grupowe ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym w systemie zabezpie-czenia emerytalnego w Polsce, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2007.

[7] Ostrowska-Dankiewicz A., Funkcjonowanie ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych jako integralnej części ubezpieczeń typu unit-linked, [w:] Inwestycje finansowe i ubezpieczenia – tendencje światowe a polski rynek, red. K. Jajuga, W. Ronka- Chmielowiec, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Nr 60, Wrocław 2009.

[8] Pisarewicz P., Wybrane zagadnienia i charakterystyka produktów ubezpieczeniowo-inwestycyjnych (unit-linked life insurance), [w:] Ubezpieczenia wobec wyzwań XXI wieku, red.

W. Ronka-Chmielowiec, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Nr 1197, Wrocław 2008.

[9] Pisarewicz P., Modele ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych a obowiązek korzystania z doradztwa inwestycyjnego przez zakłady ubezpieczeń, [w:] Studia ubezpieczeniowe, red.

J. Handschke, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2009.

[10] Porównanie systemów dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego w Polsce oraz wybranych krajach Unii Europejskiej, Price Waterhouse Coopers, Warszawa, styczeń 2011, www.pwc.com.pl.

[11] Pracownicze programy emerytalne w 2010 r., Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, maj 2011, Warszawa. Rajczakowska J., Ubezpieczenia indywidualne na życie z funduszem kapita-łowym na rynku polskim. Analiza struktury produktu i rynku w Polsce w latach 2000–2005,

106 A. Ostrowska-Dankiewicz, S. Pieńkowska-Kamieniecka

[w:] Ubezpieczenia wobec wyzwań XXI wieku, red. W. Ronka-Chmielowiec, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Nr 1197, Wrocław 2008.

[12] Rubel K., Pracownicze programy emerytalne i indywidualne konta emerytalne, [w:] System ubezpieczeń społecznych. Zagadnienia podstawowe, red. G. Szpor, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2009.

[13] Szczepańska M., Ubezpieczenia na życie – aspekty prawne, Oficyna Wolters Kluwer Busi-ness, Warszawa 2008.

[14] Szczepańska M., Wybrane aspekty umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym fundu-szem kapitałowym, „Prawo Asekuracyjne” 3 (2008).

[15] Szczepański M., Alokacja ryzyka w PPE w Polsce, „Polityka Społeczna” 2 (2010).

[16] Szumlicz T., Uzasadnienie i wstępne symulacje dotyczące zwolnienia podatkowego wpłat na indywidualne konta emerytalne (IKE), [w:] Oszczędzaj na emeryturę, red. T. Szumlicz, „Wia-domości Ubezpieczeniowe”, PIU, Nr specjalny 01/2009.

[17] Wątorek B., Dobrowolne oszczędności emerytalne w Polsce, [w:] Inwestycje finansowe i ubezpieczenia – tendencje światowe a polski rynek, red. W. Ronka-Chmielowiec i K. Jajuga, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, nr 1133, Wrocław 2006.

UNIT-LINKED LIFE INSURANCE AS A FORM OF PENSION PROVISION