Flex Work – metody, zalety, korzyści - płynące z tzw. pracy elastycznej

„Flex work” w wolnym tłumaczeniu oznacza pracę elastyczną, którą można

zdefiniować, jako projekt, który optymalizuje funkcjonowanie organizacji z punktu widzenia pracodawcy.

Do flex work zaliczać będzie można elastyczność:

 umów o pracę

 czasu pracy

 miejsca pracy

 zakresu obowiązków

 uprawnienia i przywileje pracowników

 odpowiedzialność, jaką ponosi pracownik za wykonaną pracę

 podejmowanie pracy w przypadku zapotrzebowania zgłoszonego przez pracodawcę

W przepisach prawa pracy nie funkcjonuje termin "elastyczne zatrudnienie". Definicja

ta stosowana jest powszechnie w literaturze jak również wśród pracodawców i pracowników.

Elastyczne Formy Zatrudnienia (w skrócie EFZ, ang. Flexible Forms of Employment)

wskazuje na wszelkiego rodzaju formy świadczenia pracy, ujmujące elastyczność miejsca i czasu pracy. Tym różnią się od tradycyjnego modelu zatrudniania ( np. umowy o pracę, pracy

wykonywanej w siedzibie pracodawcy, pełnego etatu). 287

W obecnych czasach, kiedy to pracodawców nie zawsze stać na zatrudnianie wykwalifikowanych specjalistów w określonych dziedzinach, zaś pracownikom jest trudno znaleźć pracę w określonych godzinach i miejscu, rozwijanie elastycznych form zatrudniania staje się dobrą alternatywą.

Bowiem dzięki uwarunkowaniom EFZ istnieje możliwość dostosowania czasu pracy i liczby zatrudnionych do bieżącego zapotrzebowania w firmie, uwarunkowanego nie tylko jej

kondycją finansową ale również o determinanty związane z sytuacją gospodarczą kraju. Stąd też tego typu rozwiązanie pomagają zmniejszyć stopę bezrobocia jak również chronią firmy przed utratą lub zmniejszeniem zysków.

287 Elastyczne formy zatrudnienia z ang. EFZ (flexible forms of employment),

http://www.tvp.pl/szczecin/nasze-programy/aktywni-rodzice/katalog-dobrych-praktyk/elastyczne-formy-zatrudnienia-z-ang-efz-flexible-forms-of-employment/3495765, 01.12.2010r.

Pojęcie „elastyczny system zatrudniania” zawiera w sobie różnorodne rodzaje pracy oraz działania zintegrowane z samym zatrudnianiem, wychodzące poza ramy szablonowego sposobu pojęcia „pracy zarobkowej”. W tym przypadku elastyczność zatrudnienia będzie dotyczyła obu stron umowy, czyli zarówno pracodawcy jak i pracownika, dzięki nowoczesnym technologiom umożliwiającym łączność poza stałym miejscem zatrudnienia.

Nadmienić warto, iż dość istotnym elementem elastycznego sposobu zatrudniania będzie na pewno zabieganie o pozyskanie z jednej strony najwyższych zysków a z drugiej strony zminimalizowanie kosztów związanych m.in. z zatrudnieniem pracowników czy kosztami stałymi przedsiębiorstwa. 288

Rysunek 14. Elastyczne formy zatrudnienia

Źródło: opracowanie własne na podstawie: J. Kowalewski (red.): Telepraca w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw, WSMiZ w Lesznie, Leszno 2007, s. 22, Elastyczne formy zatrudnienia…, op. cit.; Projekt: Kompromis na rynku pracy – innowacyjny model aktywizacji zawodowej kobiet, EFS, EQUAL, http://www.pracujacyrodzice.pl/index.php/pages,115,116, 05.05.2009 r., Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy, Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141, stan prawny na dzień 02.02.2009 r., www.isip.sejm.gov.pl, Art. 140, Art. 135. § 1, Art. 143, Art. 139. § 1, Art. 144, 12.03.2009 r.

EFZ umożliwiają usprawnienie trybu i czasu pracy, co pozwala na redukcję kosztów

tej pracy, zwiększanie zysków zarówno dla pracownika jak i pracodawcy. Ta forma pracy jest wygodna i praktyczna szczególnie dla osób, dla których z rozmaitych powodów podjęcie pracy

288 J. Kowalewski (red.): Telepraca w sektorze .., op. cit., s. 21

ELASTYCZNE FORMY ZATRUDNIENIA Praca na czas określony Praca w niepełnym wymiarze czasu Praca na zastępstwo Praca tymczasowa Leasing pracowniczy Praca na wezwaniea ^Telepraca Samo-zatrudnienie Zadaniowy czas pracy Równoważny czas pracy Skrócony czas pracy Praca weekendowa Przerywany czas pracy

w pełnym wymiarze godzin lub w określonym miejscu pracy jest utrudnione lub wręcz niemożliwe. Wskazane na rysunku 14 EFZ są zróżnicowane na tyle, że możliwość ich zastosowania (wszystkich lub niektórych z nich) istnieje praktycznie w każdym zakładzie

pracy. EFZ stosuje się przede wszystkim zatrudniając Osoby Niepełnosprawne, kobiety w ciąży lub wychowujące dziecko, osoby uczące się lub studiujące, emerytów. Dotyczy to także

osób zatrudnionych, dla których EFZ są dodatkowym źródłem dochodu, przedstawicieli wolnych zawodów, dla których stałe zatrudnienie koliduje z wykonywaną pracą.

Zatrudnianie elastyczne można ująć w trzech wymiarach jako:  zatrudnianie mało elastyczne

 zatrudnianie średnio elastyczne  zatrudnianie bardzo elastyczne .

Tablica 14. Stopnie elastyczności zatrudnienia.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Projektu Kompromis na rynku pracy …, op. cit.

Każde z powyższych ujęć może stanowić potencjalny sposób zatrudnienia dla Osób Niepełnosprawnych, wychowujących małe dzieci , etc.

Najczęściej stosowane rodzaje elastycznego zatrudnienia przedstawia tabl. 14.

Warto jednakże zaznaczyć, iż struktura elastycznego zatrudnienia ma swoje mocne i słabe strony, czyli korzyści i wady wynikające z tej formy pracy, a dotyczące zarówno

pracodawcy jak i pracownika, które zostaną szerzej rozwinięte przy omawianiu telepracy, • powołanie

• mianowanie • wybór

• umowa na okres próbny

• umowa na czas wykonania zadania • umowa na czas określony

• umowa sezonowa

• umowa związana z przygotowaniem zawodowym

zatrudnienie mało elastyczne

• umowa agencyjna • umowa przedwstępna • umowa o prace nakładczą

• leasing pracowniczy (wynajem pracowników) • job sharing (dzielenie się pracą)

• praca w niepełnym wymiarze czasu pracy

zatrudnienie średnio elastyczne

• kontrakty menedżerskie • umowa o dzieło • umowa zlecenie • wybrane formy telepracy • praca zewnętrzna • umowa akwizycyjna

zatrudnienie bardzo elastyczne

będącej w swej formie również rodzajem elastycznego zatrudnienia. Poniżej kilka pozytywnych cech i kilka niedogodności, które wydają się dość istotne z punktu widzenia flex

work.

Zalety wynikające z elastycznej formy pracy:

 dla pracodawcy

o zmniejszenie kosztów związanych z utrzymaniem stanowisk pracy,

o racjonalizacja związana ze stanem i formą zatrudnienia,

o wzrost wydajności pracowników,

o nie brane są pod uwagę przedwczesne wypowiedzenie przez pracowników umów o pracę stałą i koszty z tym związane,

o szybsze dostosowanie się przedsiębiorstwa do warunków panujących na rynku i w otoczeniu,

o zwiększenie przewagi konkurencyjnej.

 dla pracownika

o elastyczność czasu pracy,

o możliwość podjęcia pracy przez Osoby Niepełnosprawne, wychowujące dzieci

o łatwiejsze pozyskanie drogich ekspertów. 289

Wady wynikające z elastycznej formy pracy:

 dla pracodawcy

o brak identyfikacji pracownika z firmą

o trudności w nadzorowaniu wykonywanej pracy

o możliwość utraty ważnych danych na rzecz konkurencji

 dla pracownika

o ograniczenie pewnych świadczeń otrzymywanych przez pracownika

o w ciągu roku kalendarzowego nie ma ciągłości zatrudnienia

o rotacja w podejmowaniu zatrudnienia

o obniżanie standardów bezpieczeństwa socjalnego pracowników

o możliwość wykluczenia społecznego w przypadku odizolowania od środowiska pracy290

289 J. Męcina: Elastyczne (atypowe) formy zatrudnienia – korzyści i problemy, Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan, www.pprp.eu/dokumenty_forum/7_elastyczne_formy_zatrudnienia.ppt, 07.05.2009 r.;

Sama nazwa Flex work zawiera w sobie kilka rodzajów pracy o charakterze czasowym, czyli można wręcz powiedzieć krótkookresowym, ponieważ dotyczy to jak zostało ujęte na rys. 14. kilku form zatrudnienia i czasu jaki pracownik poświęca w każdej z nich. O tym, iż czas pracy jest elastyczny i nieregulowany, dostosowany do pracownika, już było wspomniane powyżej, jednakże warto zwrócić uwagę na brak uregulowań prawnych przysługujących pracownikom zatrudnionym w elastycznym trybie pracy.

Najbardziej istotnym elementem z punktu widzenia pracowników jest zmniejszony zakres prawa związanego z przyznawaniem świadczeń socjalnych należnych pracownikom zatrudnionym w tradycyjnej formie. Należą do nich m.in.:

 urlopy  szkolenia

 odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne w mniejszej ilości lub ich brak; Istotny brak świadczeń socjalnych w postaci składek emerytalno - rentowych jest najbardziej uciążliwy dla emerytów, rencistów, studentów podejmujących pracę elastyczną czy osób wychowujących dzieci. Ponieważ każdy przepracowany miesiąc wliczałby się do stażu, jeśli powyższe składki byłyby odprowadzane.291

2.4.4. Telepraca –szczególnie ważną formą zatrudniania Osób