Z arządzanie ła ń c u c h e m d ostaw (S u p p ly C hain M a n a g em en t, SC M ) zajm uje się zarząd z an iem p rzep ły w em p ro d u k tó w począw szy o d d o staw c ó w su ro w ców, p o przez p ro d u c e n tó w tow arów , dystrybutorów , firmy tra n sp o rto w e , sprzedaw ców detalicznych, aż d o indyw idualnych k o n s u m e n tó w C elem SCM jest podniesienie ren to w n o ści firm stan o w iący ch ła ń c u c h d o staw m.in. poprzez lepszą koordynację działań i w y m ia n ę istotnej inform acji o po d aży i popycie [lj. Skuteczne zarządzanie ła ń c u c h e m dostaw, któ re c h a ra k te ry z u je się zdolnością do szybkiego reagow ania na ciągle zm ieniające się po trzeb y klientów oraz n ieu stan n y m re d u k o w a n ie m kosztów o p eracy jn y ch zw iązanych z p ro dukow aniem , p rz e c h o w y w a n ie m i dystrybucją tow arów , jest u z n aw an e dzisiaj za je d n o z głów nych ź ró d e ł sukcesu n a rynku. Ilustrują to przykłady firm takich jak Dell, W alm art, P ro cter & G am ble, Toyota M o to r o raz Nokia, które uw aża się za w iodące firmy w dziedzinie S C M [2],
Skuteczne zarząd zan ie ła ń c u c h e m d o sta w nie jest zad an iem łatw ym . M ają na nie w pływ czynniki, takie jak ciągle w zrastające oczekiw ania klientów, coraz większa ró ż n o ro d n o ść to w a ró w n a rynku, coraz krótszy cykl życia produktów , rozw arstw ienie łań cu c h a d ostaw sp o w o d o w a n e o u tso u rcin g iem , czy też globa lizacja biznesu. R ów nocześnie, sk u te czn e ko n k u ro w an ie na ry n k u w ym aga, że optym alne decyzje w łań cu ch u d o sta w m u szą być p o d e jm o w a n e szybko oraz w oparciu o aktualne d ane o popycie i p o d a ż y dla p ro d u k tó w do starczan y ch przez łań cu ch dostaw.
W ra z z ro sn ący m i p o trz e b a m i firm, aby u spraw nić decyzje p odejm ow ane w ła ń c u c h u dostaw , firm y softw arow e, takie jak SAP, O racle oraz i2 T ech n o logies, Inc. zaczęły z p o czą tk iem lat 90. w p ro w a d z a ć na ry n ek drogie i skom plikow ane o p ro g ra m o w a n ie p o d n azw ą Z a aw an so w an e Systemy Planowania (A dvanced P lanning Systems, APS). System y te, zn an e rów nież jako Supply C h a in P lanning Softw are stan o w ią je d n ą z głów nych kategorii o p ro g ra m o w a nia Supply C h ain M a n a g e m e n t S oftw are (zobacz w ykres 1). O p ro g ra m o w a n ie S C M jest o b e c n ie zaliczane, w ra z z p o p u larn y m i w o statn ich latach wielo funkcyjnym i system am i E n terp rise R esource Planning (ERP), do głów nych ka tegorii aplikacji b izn eso w y ch w spierających procesy decyzyjne w firm ach [4],
M a n h a tta n
A s s o c i a t e s ( 4 % ) In fo r (3 % )
W y k res 1. P ro d u cen ci o p ro g ra m o w a n ia Supply C h ain M an ag em en t: udział na ry n k u w e d łu g d o c h o d ó w za 2005.
Żródlo: [3]
System y APS są n a o g ó ł p rz e d s ta w ia n e jako w y so ce z in te g ro w a n e syste m y o p ty m alizacy jn e, k tó re z o lb rz y m ią szybkością są w stan ie rozw iązyw ać sk o m p lik o w a n e sc en ariu sze pojaw iające się w g lobalnych ła ń c u c h a c h dostaw p o d c z a s p la n o w a n ia p o p y tu , dostaw , produkcji, zapasów , d ystrybucji czy re alizacji z a m ó w ie ń . R ó w n o cze śn ie, p ro d u c e n c i tych sy stem ó w ch ętn ie p o d a ją niezliczo n e p rzy k ład y św iad czące o tym , że im p le m e n ta c ja sy stem ó w APS prz y czy n iła się d o su k ce só w fin a n so w y ch firm w ró ż n y c h gałęziach przem ysłu [5 ].S z c z e g ó ło w a in fo rm a c ja d o ty c z ą c a fu n k c jio ra z m ożliw ości sy stem ó w APS n ie je st je d n a k ła tw o d o s tę p n a i n ie d o c z e k a ła się n a razie, z m ałym i w yjątkam i,
Zaawansowane systemy planowania w zarządzaniu produkcją: funkcje, cechy i korzyści dla firm
n au k o w y ch o p ra c o w a ń (zobacz np. [6]). W szczególności, tzw. w h ite p a p e rs, d o stę p n e na stro n a c h in te rn e to w y c h d o sta w c ó w sy stem ó w APS o g ran iczają się do p o d a n ia g łó w n y ch funkcji o p ro g ra m o w a n ia i korzyści w y nikających z ich zastosow ania. W o p a rc iu o [6] w ydaje się, że sy stem y A PS w spierają p lan o w an ie szerokiego zak resu decyzji i m o g ą być sklasyfikow ane w e d łu g dw u kryteriów . P ierw szym jest h o ry z o n t czaso w y dla p la n o w a n ia decyzji (tzn. decyzje strategiczne, ta k ty c z n e i op eracy jn e). D ru g im k ry te riu m jest funkcja b iz n e so w a (tzn. o b szar d ziałalności firmy), k tó ra p o d leg a p la n o w a niu (np. p la n o w a n ie dostaw , produkcji, dystrybucji, itp.; zo b acz w ykres 2).
długi horyzont czasowy krótki horyzont czasowy
Produkcja D ystrybu cja
Strategiczne p la n ow an ie ła ń cu ch a d o staw
G łówny plan produkcji Planowanie
popytu Planowanie potrzeb materiałowych Planowanie produkcji H a rm o n o g ram y produkcji Planowanie dystrybucji Planowanie tra n s p o rtu
W ykres 2. Procesy decyzyjne w ła ń c u c h u d o staw w sp iera n e p rzez Z a a w a n so w ane Systemy Planowania.
Źródło: [5]
Jednym z kluczow ych p ro cesó w zach o d zą cy ch w ła ń c u c h u d o staw jest proces tw orzenia i realizacji p lan ó w produkcyjnych. W trad y cy jn y m ujęciu proces planow ania produkcji jest realizow any na kilku p o z io m a c h i o b e jm u je dw ie zasadnicze funkcje w y m ag an e dla zaspokojenia popytu: p lan o w an ie m ateriałów oraz p lanow anie zdolności produkcyjnej (środków produkcji). W szczególności p lanow anie produkcji obejm uje (zobacz np. [8], [11]) d łu goterm inow e plany strategiczne zaso b ó w firm y (Strategie R esource Planning) oraz taktyczne plany zagregow ane (Aggregate P ro d u c tio n Planning). Plany te stają się p o d staw ą rozw oju g łów nego p lanu pro d u k cy jn eg o dla in d y w i dualnych p ro d u k tó w (M aster P ro d u c tio n Scheduling), k tó ry z kolei rozwija się w bardziej szczegółow e plany za p o trz e b o w a n ia m ateriałow ego (M aterial R equirem ents Planning) oraz plany z a p o trzeb o w an ia zdolności produkcyjnej
(C apacity R e q u ire m e n ts Planning). N a do le hierarchii p lan ó w produkcyjnych znajdują się szczegółow e h a rm o n o g ra m y produkcji dla indyw idualnych śro d ków produkcji (Short-R ange Scheduling). Procesy te, a w szczególności plany krótko- o raz śre d n io te rm in o w e , są n a ogół realizow ane p rzez o p ro g ram o w a nie ty p u M ateriał R e ą u ire m e n ts Planning (MRP), M an u factu rin g Resource P lanning (M RP II) lub m o d u ły p ro d u k cy jn e w sp o m n ia n y c h wyżej system ów E n terp rise R esource Planning (ERP). Ewolucja system ów planow ania p roduk cji, jak też ich funkcje, w ady i zalety, są d o b rz e u d o k u m e n to w a n e [8].
S ystem y A PS s ta n o w ią n a jn o w sz ą g e n e ra c ję o p r o g r a m o w a n ia w sp ie rające g o d e c y z je p ro d u k c y jn e . C e le m n in iejsze g o a rty k u łu je st d o k o n a n ie p rz e g lą d u z a s a d n ic z y c h funkcji, c e c h i ko rzy ści s y ste m ó w APS w y k o rzy s ty w a n y c h w p la n o w a n iu p ro d u k c ji d la k ró tk ie g o i śre d n ie g o h o ry z o n tu c zaso w eg o . P o n iż sz e ro z w a ż a n ia są o p a r te p rz e d e w szy stk im n a analizie m o ż liw o śc i i z a s to s o w a ń sy ste m u i2 F a c to ry Planner, k tó ry je st z n a n y a u to r o w i1 [7]. S y stem i2 F a c to ry P la n n e r d o c z e k a ł się p o n a d 600 im p le m e n ta c ji i je st w y k o rz y sty w a n y w p la n o w a n iu i h a r m o n o g r a m o w a n iu produkcji m .in. p rz e z firm y D ell Inc., 3M , S iem en s, T exas I n s tr u m e n ts , S u n M ic ro sy s te m s o ra z L u c e n t T e c h n o lo g ie s.