Proces formowania się i rozwoju funduszy wysokiego ryzyka w Polsce

W obec braku znaczących kapitałów w polskim system ie finansow ym p o 1989 roku, będącego n astęp stw em 40 lat g o spodarki ad m in istro w an ej centralnie, a także b rak u tradycji in w esto w an ia private eąuity, kluczow ą rolę w ro z w o ­ ju private equity w Polsce w latach 90. odegrały m ię d z y n a ro d o w e instytucje finansowe: Europejski B ank O d b u d o w y i R ozw oju (EBOiR) o raz M ię d z y n a ro ­ dow a K orporacja Finansow a (IFC).

EBOiR już w p o c z ą tk o w y m okresie tra n sfo rm a c ji z a in w e sto w a ł o k o ło 250 m in U SD w takie p rzed sięw zięcia, jak: b u d o w a C e n tr u m B ankow ego w W arszaw ie, H u ta Szkła S an d o m ierz, fabryka FIA T A u to P o lan d czy W iel­ kopolski B ank K redytow y. Z kolei IFC z a in w e sto w a ła p o n a d 277 m in U SD w spólnie z in w e sto ra m i strateg iczn y m i w tak ie p rzed sięw zięcia, jak: H u ta Szkła S an d o m ierz, H u ta L ucchini, In te rn a tio n a l Bank o f P o lan d 4.

EBOiR o d e g ra ł także znaczącą rolę w sp o n so ro w a n iu p o w staw an ia venture Capital w Polsce oraz w krajach E uropy Środkow ej. EBOiR został in w esto rem w funduszach: E nterprise Investors, R enaissance, P io n eer Poland Fund, C ares- bac, Poland In v e stm e n t Fund, In n o v a 98, Schooner, A dvent, DBG, A rgus C a p ­ ital, E nvironm ental In v e stm e n t P artners, C en tral P oland Fund, Baring C o m ­ m unications, Bancroft, A IG (Europejski B ank O d b u d o w y i Rozwoju, h ttp :// www.ebrd.org, 30.04.2007).

S ektor venture Capital istnieje w Polsce o d kilku łat5, gdyż d o p ie ro w drugiej połowie lat 90. XX w. w raz ze w z ro ste m w iarygodności polskiej gospodarki w Polsce pojawili się przedstaw iciele d u ży ch za c h o d n ic h fu n d u szy ty p u ven­ ture Capital.

W tabeli 4 zaw arto historię p o w staw an ia fu nduszy venture Capital w Polsce w latach 1990-2005.

Tabela 4. H istoria p o w staw an ia fu nduszy venture Capital w Polsce

Rok 1 9 9 0 Początki rynku związane są z powstaniem w maju 1990 roku Polsko-Amery­ kańskiego Funduszu Przedsiębiorczości (PAFP). Z ostał on w całości o p a rty na kapitałach rządu amerykańskiego w wysokości 240 min USD, w ram ach szero­ kiego program u pomocy dla krajów Europy Wschodniej, tzw. Seed A c t (Suport fo r East European Democracies). PAFP został utworzony w celu wspierania roz­ woju sektora p ryw atnego i umacniania gospodarki rynkowej w Polsce poprzez bezpośrednie inwestycje kapitałow e, uczestnictwo w pryw atyzacji, pożyczki dla m ałych i średnich firm prywatnych.

4 A. Kornasiewicz, Venture Capital w krajach rozwiniętych i w Polsce, CeDeWu, Warszawa 2004, s. 189. 5 Podstawowym aktem prawnym określającym zasady tworzenia i działania funduszy inwestycyjnych mających siedzibę na terytorium Polski jest Ustawa o funduszach inwestycyjnych z dnia 27 maja 2004 r. Ustawa ta zastąpiła poprzednią Ustawę o funduszach inwestycyjnych z dnia 28 sierpnia 1997, Dz.U. z 2004 r., nr 146, poz. 1546.

Rok 1990 Fundusz m im o pom ocow ego pochodzenia m ia ł całkow icie komercyjny cha­ rakter. W ty m samym roku działalność inwestycyjną w Polsce rozpoczął, utwo­ rzony rok wcześniej, Duński Fundusz dla Europy Centralnej i Wschodniej (The Investment Fund fo r Central and Eastern Europę - ift). Podobnie ja k poprzedni fundusz i tym razem w całości był on o p a rty na kapitałach rządowych (ok. 9 0 0 min DKK). Cel działalności został je d n a k wyraźnie skoncentrowany na wspieraniu kooperacji polsko-duńskiej (inwestowanie głównie w spółki jo in t venture). Budowa segmentu funduszy opartych na czynniku publicznym (ka­ p ita ły rządowe bądź instytucje pomocowe) była kontynuowana w następnych dwóch latach.

Rok 1991 Powstało Towarzystwo Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych (TISE) dysponujące kapitałem zaledwie kilku m ilionów złotych. W utworzenie TISE zaangażowana była Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Fundacja Rolnicza oraz SIDI - Francuskie Towarzystwo Inwestycji na rzecz Rozwoju M ię dzynarodo­ wego.

Rok 1992 W m arcu 1992 r. Caresbac (Care Smali Business Assistance Corporation), Fundusz W spółpracy, Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, a także w późniejszym czasie Europejski Bank O d b u d o w y i Rozwoju Rolnictwa (EBO- iR) i USAID (agenda rządu USA) tw o rz ą C aresbac Polska SA z początkowym kap ita łem wynoszącym ok. 8 min USD.

Te pierwsze in ic ja ty w y s ta n o w iły p oczątek rynku funduszy private equity w Polsce, tw o rz ą c podw aliny rozw oju segm entu funduszy pomocowych. W latach 1 9 9 4 -1 9 9 5 uruchom iono kolejne przedsięwzięcia z wykorzysta­ niem p om ocow ych środków finansow ych (tym razem brytyjskich). W ramach Polsko-Brytyjskiego Programu Rozwoju Przedsiębiorczości (British Know-How Fund) p o w ołano Lubelski i Białostocki Fundusz Kapitałowy.

W ramach program u UE PHARE - Struder, nakierowanego na wspieranie rozwoju regionalnego w Polsce, utworzone zosta ły dwa Regionalne Fundusze Inwestycji z siedzibą w Łodzi i w Katowicach.

O statnią in icjatyw ą w ramach aktywności pomocowej w Polsce był Fundusz Północny, utworzony przez Smali Enterprise Assistance Funds (SEAF), Fun­ dusz W sp ó łp ra cy i Fundację na rzecz Rozwoju Rolnictwa Polskiego, aby przy w spółpracy z Caresbac Polska SA, wspierać rozwój gospodarki wolnorynkowej w Polsce Północnej. Środki pieniężne Funduszu zostały pozyskane od Fundacji Forda ze Stanów Zjednoczonych.

W roku 1992 w raz z powstaniem Polskiego Prywatnego Funduszu Kapitało­ wego I i II (Polish Private Equity Fund) powoli zaczyna się form o w a ć segment dużych funduszy komercyjnych. W utworzenie PPFK zaangażow ał się Polsko- Am erykański Fundusz Przedsiębiorczości (50 min USD), EBOiR (50 min USD) a także Bank C re dita n s ta lt (7 min USD) oraz kilka amerykańskich funduszy em erytalnych (44 min USD).

Ponieważ sytuacja gospodarcza Polski była wciąż bardzo niestabilna, początkową motywacją stojącą u podstaw powstania tych funduszy był udział w prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Rozwój venture capital w Polsce

Rok 1993 Obserwowane je s t utrw alenie tendencji wzrostowych w gospodarce polskiej. Szybki spadek inflacji, rosnqca dynamika produktu krajowego i przybierający na sile na p ływ inwestycji zagranicznych zapewne znacznie przyczyniły się do poprawienia wizerunku Polski ja ko atrakcyjnego rynku inwestycyjnego. Rok 1994 Należy uznać za rekordowy pod względem rozwoju segmentu funduszy ko­

mercyjnych. W kwietniu 1994 r. z kapitałem ok. 65 min USD rozpoczyna działalność Poland Partners Fund. W drugiej połowie roku pojawia się Pione­ er Poland Fund (ok 4 0 min USD). W je g o utworzenie po raz pierwszy zaan­ gażow ały się p o dm ioty polskie: Elektrim, Stalexport, BRE. Na rynku pojaw i­ ły się także kolejne fundusze, tj. Poland Investment Fund (z udziałem EBOiR i International Financial C orporation) z kapitałem ok. 26 min USD, W h ite Ea­ gle Industries (zarządzany przez Fundusz Schooner), Renaissance C apital oraz Poland G row th Fund (ok. 36 min USD). Łącznie w roku 1994 segm ent funduszy komercyjnych powiększył się o 6 funduszy i ok. 210 min USD. Rok 1994 można by także uznać za m om ent pojawienia się na rynku funduszy tw orzonych przez banki. Powstały wówczas:

• Powszechny Bank Gospodarczy - Fundusz Inwestycyjny,

• Wschodnie Towarzystwo Inwestycyjne (Bank Depozytowo-Kredytowy), • Pomorski Fundusz K apitałow y (Pomorski Bank Kredytowy).

Fundusze nie m ia ły je d n ak w pełni komercyjnego charakteru. Powstały one między innymi dzięki środkom pom ocowym British Know-How Fund, a podsta­ wę ich egzystencji stanow ił portfe l powstały w trakcie procesu sanacji portfeli kredytowych*.

W 1994 r. zaczęły w Polsce inwestować fundusze o charakterze ponadregional­ nym, a wśród nich: AIG New Fund - pierwszy regionalny fundusz grupy ubezpie­ czeniowej American International Group (320 min USD), Advent Private Equity Fund - Central Europę (57 min USD), Dresdner Kleinwort Capital, DBG. W Polsce o tw a rto przedstawicielstwa funduszy ponadregionalnych, koncentru­ jących się na konkretnych branżach (przede wszystkim Internet, telekom unika­ cja, media, inform atyka), tj. 3TS Venture Partners (z udziałem 3i) zarządzający funduszem Technologieholding Central and Eastern Europę, BMP/CEEV, Argus Capital Partners, DBG O steuropa, Riverside Central Europę, Baring C om m uni­ cations Equity, Enviromental Investment Partners.

Lata 1995­ -19 9 9

Przyniosły kilka zmian w segmencie małych, komercyjnych funduszy opar­ tych o ka pitały publiczne. W roku 1995 w ram ach Polsko-Brytyjskiego Pro­ gram u Rozwoju Przedsiębiorczości powstał, z udziałem w ła d z regionalnych, Białostocki Fundusz K apitałow y oraz Lubelski Fundusz Kapitałowy. W roku następnym w ramach program u PHARE Struder p o w stały Regionalne Fun­ dusze Inwestycyjne w Łodzi i Katowicach. Doświadczenia zdobyte przez Enterprise Investors (firmę zarządzającą PAFP) szybko zaowocow ały powsta­ niem w 1995 roku kolejnych funduszy: Polish Enterprise Fund I (w 1997 r.), a następnie Polish Enterprise Fund IV (w 2 0 0 0 r.). Z kolei grupa funduszy po­ wstałych w roku 1994, po szybkim zainwestowaniu posiadanych środków, stw orzyła .m iejs c e' dla nowych funduszy. I ta k obok Poland Partners powstał ln nova/98 (w 1998 r.) oraz lnnova/3 (w 2 0 0 0 r.).

* Chodzi tu o sanację portfeli i konwersję tzw. złych dłu gów na akcje i udziały w przedsiębiorstwach. Proces ten odbywał się na podstawie Ustawy o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków z roku 1993, Dz.U. z dnia 22 czerw ca 2001 r.

Lata 1995­ - 1 9 9 9

W roku 1996 w miejsce tych trzech funduszy (na skutek konsolidacji sekto­ ra bankowego i powstania grupy PEKAO SA) pow stał jeden podm iot PEKAO - Fundusz Kapitałowy. Bankowy segment rynku venture Capital został w na­ stępnych latach uzupełniony przez Pierwszy Polski Fundusz Rozwoju (BRE), PBK - Inwestycje, H a ndlow y Inwestycje, a także Hals (BGZ). Do segmentu tego należy także zaliczyć p o w stały w roku 1998 Central Poland Fund (z udziałem PEKAO SA) oraz p ow stały w 1999 roku Fundusz Północny o p a rty o między innymi na instytucjach tw orzących Caresbac Polska.

Do segmentu komercyjnego należy dołączyć także podjętą w roku 1997 ak­ tyw n o ść inwestycyjną N arodow ych Funduszy Inwestycyjnych (NFI). W począt­ kowym okresie po uruchomieniu program u i upublicznieniu NFI w inwestycje typu venture C apitalzaangażowało się kilka funduszy: NFI M agna Polonia, gru­ pa NFI zakupiona przez BRE, NFI J upiter (NFI III i NFI XI).

W 1999 roku p ow stał fundusz o charakterze venture Capital MCI M anagem ent SA, który pozyskał na Giełdzie Papierów W artościow ych w W arszawie w grud­ niu 2 0 0 0 r. prawie 25,2 min zł kapitału na rozwój.

Lata 2 0 0 0 ­ - 2 0 0 4

Pojawiły się w Polsce fundusze: Lloyd's Internet Investment Fund, Softbank Emer- ging Markets, a także Raiffeisen CEE Private Equity Fund, Baring Central Europe­ an Fund (z kapitałem 86 min EUR). W 2 0 0 0 r. został zawiązany Renaissance Ca­ pital II, kontynuujący działalność swojego poprzednika Renaissance Partners**. NFI M agna Polonia u tw o rzył w 2 0 0 0 r. Nova Polonia Private Equity Fund. W styczniu 2 0 0 4 roku Enterprise Investors pow o ła ł kolejny fundusz Polish En­ terprise Fund V, ztq czn ym kapitałem 3 0 0 min EUR. Jest to największy fundusz private equity, ja k i do tej pory p ow stał w Europie Środkowej. Inwestorem PEF V sq czołowe fundusze em erytalne, firm y ubezpieczeniowe oraz instytucje finan­ sowe z USA i Europy Zachodniej.

Źródło: opracow ane na podstawie: strony internetowej Polskiego Stowarzyszenia Inwestorów Kapitało­ wych, http://www.ppea.org.pl.

** N a podstaw ie strony internetowej Polskiego Stowarzyszenia Inwestorów Kapitałowych, http://www. ppea.org.pl, 2002, s. 16.

W okresie 17 lat fu n d u sze w ysokiego ryzyka zainw estow ały w Polsce ok. 5,7 m ld PLN kapitału w 234 spółki. N ajwięcej kap itału zaangażow ały fundusze za rz ą d z an e p rz e z E n terp rise Investors (nieco p o n a d 2 m in PLN w 38 spółek), n a stę p n ie Ballinger C apital (0,75 m in PLN w 12 spółek), dalej A d v en t In tern a­ tional (0,5 m in PLN w 6 spółek).

W ro k u 2002 na polskim ry n k u k ap itało w y m działało p o n a d 30 p o d m io ­ tó w 6 posiadających cechy fu n d u szy venture Capital lub private equity. Z arzą­ dzały o n e kap itałem o łącznej w arto ści 12 m ld PLN 7.

6 Firmy zarządzające/fundusze w ysokiego ryzyka w Polsce (członkow ie Polskiego Stowarzyszenia Inwe­ storów Kapitałowych) przedstawione zostały m.in. w opracowaniach: Rocznik sta tystyczn y, GUS, 2005, s. 9 9 -1 2 6 ; P. Tarnowicz, P. Rot, Inform ator: fu n d u sze venture Capital w Polsce, PARP, Warszawa 2002, s. 1 7 - 5 6 oraz A n io ły p o trze b n e o d za ra z, „Forbes Profit” 2005, nr 6, s. 76.

7 P. Tarnowicz, D. Stola, Rynek Venture C a p ita l/P riv a te Equity, Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapita­ łow ych, Warszawa 2002, s. 14.

R ozw ój venture capital w Polsce

W arto ść kapitału zainw estow anego p rzez fu n d u sze wysokiego ryzyka w 2000 roku w yniosła 201 m in EUR, p rzy 332 m in EUR kapitału pozyskanego, tzn. m ożliw ego do alokow ania w spółki portfelow e8. Rok 2000 był najlepszym w historii istnienia ry n k u w ysokiego ryzyka w USA, E uropie i tak że w Polsce. W kolejnych latach 2 0 0 1 -2 0 0 3 spada system atycznie w a rto ść kapitału pozy­ skanego do 26 m in EUR w 2003 r. P odobnie spada w a rto ść inwestycji kapitału wysokiego ryzyka w latach 2 0 0 1 -2 0 0 2 , n a to m ia st rok 2003 okazał się lepszy. Firmy zarządzające funduszam i, za ró w n o polskie, jak i zagraniczne, zain w e­ stowały na polskim ry n k u w 2004 roku łącznie 610 m in PLN, czyli 134 m in EUR. O d n o to w a n o za te m spadek aktyw ności inw estycyjnej o 22% w o b ec 2003 r„ gdy inwestycje w yniosły 779 m in PLN, tj. 177 m in EUR.

W efekcie polskie firm y zarządzające fu n d u szam i zainw estow ały w 2004 roku 130 m in EUR - tyle sam o co w ro k u ubiegłym , je d n a k zaledw ie 63% tej kwoty w Polsce, resztę za granicą, p rz e d e w szystkim w Bułgarii.

W iększość inwestycji trafiła do spółek dojrzałych, finansując transakcje w ykupow e. Po raz pierw szy o d w ielu lat nie było inwestycji w spółki w e w czes­ nym etapie rozwoju. Spadek inwestycji n a polskim ry n k u w ynika częściow o ze zw iększenia aktyw ności inwestycyjnej w Bułgarii. W iększość fu nduszy działa­ jących w Polsce to fu n d u sze regionalne, a w 2004 ro k u kilka z n ich zaan g ażo ­ wało swe środki w dw ie wielkie transakcje na b ułgarskim ry n k u 9.

T endencja fu nduszy do in w esto w an ia w d ojrzałe spółki u trzy m u je się wciąż na polskim rynku, p o d o b n ie jak w całej Europie. N ajw iększym zain te­ resow aniem inw esto ró w cieszyły się refinansow anie i w ykup o d p o p rz e d n ic h właścicieli, na k tó re fu n d u sze przeznaczyły w 2004 r. aż 67% w szystkich z a in ­ w estow anych kapitałów. Pozostałe 33% kapitałów trafiło do spółek w fazie d y ­ nam icznego w zrostu, nie o d n o to w a n o n a to m ia st żad n y ch inwestycji n a w czes­ nych e tap ach rozw oju przed sięb io rstw (zasiew i start). W 2003 r. inw estycje w spółki dojrzałe stanow iły 76%, 23% śro d k ó w sfinansow ało ekspansję firm, a 2% kapitałów zasiew i s ta rt (zob. w ykres 1).

8 Polski rynek funduszy wysokiego ryzyka byt wcześniej objęty badaniami pilotażowym i przez Venture Eco­ nomics, a dopiero od 2002 r. jest uw zględniany jako reprezentatywny w raporcie rocznym europejskiego stowarzyszenia inw estorów EVCA. W 2002 r. pow stało także Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitało­ wych, które zbiera informacje o uczestnikach rynku inwestycji w ysok iego ryzyka.

9 K. Janasz, Rola fu n d u szy wysokiego ryzyk a w procesiefinan sow an ia innowacji, „Przegląd Organizacji” 2006, nr 5, s. 37.

&

r

%

%

%

% i

O zosiew B rózg startu O e kspansja E3 w ykupy i re finanso w anie J

W ykres 1. U d ział poszczególnych faz finansow ania przed sięb io rstw w całości finansow ania w Polsce w latach 1 9 9 8 -2004.

Źródło: opracow ane na podstaw ie M . Wrzesiński, K a p ita ł po d w yższo n eg o ryzyka, SGH, Warszawa 2006, s. 150; www.psik.org.pl, 2005, s. 25.

W yraźnie w idać na polskim rynku niedostatek inwestycji we wczesnych eta­ pach rozwoju firm, nie m a bow iem funduszy działających w tym segmencie rynku. Istnieje zatem potrzeba tw orzenia instytucjonalnych w arunków do powstawania now ych funduszy. Inicjatywy rządow e zmierzające do wsparcia now o powstają­ cych funduszy zalążkowych mogą być początkow ym krokiem na tej drodze.

Inw estycje fu n d u szy są coraz w iększe i stąd w ynika zm niejszenie liczby sfi­ n an so w an y ch spółek z 48 w 2003 r. d o 34 w 2004 r. Ś rednia w arto ść inwestycji n a 1 spółkę w yniosła 17,3 m in PLN w 2004 r„ w p o ró w n a n iu z 12,2 m in PLN w 2003 r.

Fundusze, z a ró w n o w Europie, jak i w Polsce, preferują d u ż e przedsię­ w zięcia inw estycyjne. Dla p o ró w n a n ia śred n ia wielkość inwestycji n a 1 spółkę w E uropie w zro sła z 3,9 m in EUR w 2003 r. d o 5,3 m in EUR w 2004 r.

S tru k tu ra b ra n ż o w a inwestycji P E /V C jest zró żn ico w an a - portfele fun­ duszy zaw ierają spółki produkcyjne, h an d lo w e i usługow e. W iększość fundu­ szy p riv a te e q u ity o p eru jący ch na p o lskim ry n k u inw estuje sw oje środki we wszystkie b ąd ź w w iększość b ran ż polskiej gospodarki, najczęściej z wyłącze­ n ie m sektorów : alkoholow ego, zbrojeniow ego i tytoniow ego.

W p o c z ą tk o w y m okresie transform acji za najbardziej atrakcyjne uchodzi­ ły branże: spożyw cza, farm aceutyczna, ch e m ic z n a i k o m p u tero w a. Wyjątkiem jest sektor telekom unikacji, gdzie już od d łuższego czasu inw estow ały fundu­ sze specjalistyczne.

Rozwó] venture capital w Polsce

W 2004 r. nadal największym zainteresow aniem cieszyła się branża teleko­ munikacyjna i m edialna. Polskie firm y p riva te eq u ity zainw estow ały tu 200 m in PLN, co stanow i prawie 34% w szystkich inwestycji (30% w 2003 r.). W arto za­ uważyć, że całość inwestycji w wysokie technologie przypada w łaśnie spółkom z branży telekomunikacyjnej. Największe różnice w idać w branży d ó b r k o n su m p ­ cyjnych, gdzie inwestycje wyniosły jedynie 24 m in PLN w o b ec 149 m in PLN w 2003 r. Stałą popularnością cieszą się spółki św iadczące usługi finansowe, w które zainw estow ano 98 m in PLN w 2004 i 138 m in PLN w 2003 r.

Łączna w arto ść dezinw estycji fu n d u szy w ysokiego ryzyka w okresie 2000­ 2003 w yniosła 279 m in EUR, z czego najbardziej p o p u la rn a była sprzedaż spółek portfelow ych inw estorow i b ra n ż o w e m u (36,7%). O d 2002 roku syste­ matycznie rośnie w arto ść dezinw estycji i w yniosła n a koniec 2002 r. 79,5 m in EUR. W 2003 roku w arto ść dezinw estycji w zrosła d o 115,2 m in EUR, z czego 14,1 m in EUR stanow iły środki z ty tu łu likwidacji spółek. W ykres 2 p rz e d sta ­ wia sposoby wyjścia z inwestycji na polskim ry n k u w 2004 r.

W 2004 r. fundusze zakończyły 41 inwestycji, sprzedając udziały lub akcje o w artości początkow ej 402 m in PLN (w 2003 roku fu n d u sze w yszły z 60 in ­ westycji o łącznej w artości 506 m in PLN). Najwięcej, b o 31% w arto ści wyjść, 124 m in PLN, zrealizow ano p o p rz e z sp rzed aż inw estorow i strategicznem u. W artość inwestycji w pisanych w straty była w 2004 zn aczn ie w yższa niż w roku 2003 i w yniosła 20% całości - 77 m in PLN. N a to m ia st sp rzed aż u d z ia ­ łów grupie m enedżerskiej i/lu b d o ty ch czaso w y m w łaścicielom dotyczyła zale­ dwie 6% w artości w szystkich zrealizow anych wyjść - 24 m in PLN. Prawie 28% (109 m in PLN) w artości dezinw estycji zrealizow ano w d ro d z e oferty publicz­ nej w o b ec 22% w 2003 r. Jedynie 10%, czyli 40 m in PLN nabyli dotychczasow i właściciele lub m enedżerow ie, p rzy czym w a rto p rzy p o m n ieć, że w 2003 r. tą m etodą zrealizow ano praw ie 30% w arto ści wyjść, 151 m in PLN.

W 2004 r. polskie firm y10 zarządzające fu n d u szam i pozyskały aż 1,4 m ld PLN (303 m in EUR) i jest to kw ota zbliżona d o p o z io m u z rekordow ego p o d tym w zględem roku 2000. Dla p o ró w n a n ia w ro k u 2003 fu n d u sze zgrom adziły jedynie 112 m in PLN (26 m in EUR). Tak zn aczn a k w o ta z d o b y ta na no w e in ­ westycje p o w in n a przynieść w id o czn y w z ro st aktyw ności inw estycyjnej fu n ­ duszy w kolejnych latach.

10 Dane przedstawione w tej części obejmują działalność firm zarządzających funduszam i priva te equity, które mają siedzibę w Polsce, a inwestują zarów n o w Polsce, jak i za granicą, przede wszystkim w Europie Środkowej i Wschodniej.

4,4% 5,2%

sprzedaż in nem u fu n du s z o w i VC sprzedaż przez z w ro t pożyczki

W ykres 2. W yjścia z inw estycji n a polskim ry n k u V C /P E w 2004 roku.

Źródło: opracow anie własne na podstaw ie strony internetowej Polskiego Stowarzyszenia Inwestorów Kapi­ tałowych, http://www.psik.org.pl, 2005, s. 27.

W a rto zauw ażyć, że aż 99,9% śro d k ó w p o c h o d z iło ze źró d eł zagranicznych (w ty m w 74% europejskich), głów nie fu n d u szy em ery taln y ch (prawie 53%), b an k ó w (36%) o raz firm u b ezp ieczen io w y ch (9,5%). U dział krajow ych źródeł finansow ania jest niestety w ciąż znikom y - dla rozw oju ry n k u ta kw estia wy­ m aga pilnego rozw iązania. D la p o ró w n an ia, w E uropie w 2004, średnio 57% śro d k ó w z g ro m a d z o n y c h przez fu n d u sze P E /V C p o ch o d z iło ze źró d eł krajo­ wych.

In w e s to rz y fu n d u s z y private equity p a tr z ą n a Polskę jak o na część regio­ n u E u ro p y Ś ro d k o w o -W s c h o d n ie j, n ie s p o s ó b w ię c p rz e d s ta w ić pełnego o b r a z u ry n k u p o lsk ie g o b e z u m ie s z c z e n ia go w k o n te k śc ie regionalnym . W sk ła d re g io n u w c h o d z ą n a s tę p u ją c e kraje: B ułgaria, C h o rw a c ja , Czechy, E sto n ia, L itw a, Ł o tw a, Polska, R u m u n ia, S łow acja, S ło w en ia i W ęgry. W ięk­ szość p rz y s tą p iła d o U nii E uropejskiej d n ia 1 m aja 2004 r. W z ro stg o sp o d a rc z y i p rz y s tą p ie n ie d o U n ii E uro p ejsk iej to k lu c z o w e c z y n n ik i m a k ro e k o n o ­ m ic z n e , k tó re in w e s to rz y private equity b io rą p o d u w ag ę p rz y p o d e jm o w a ­ n iu d ec y z ji alo k acy jn y ch , ich p o z y ty w n y w p ły w je st n ie w ą tp liw ie w idoczny w d a n y c h d la re g io n u za 2 0 0 4 r.

Rozwój venture Capital w Polsce

Fundusze działające w regionie pozyskały w 2004 r. 496 m in EUR, o p o n ad 60% więcej niż w roku ubiegłym (312 m in EUR w 2003 r.). W iększość, bo aż 83% pozyskały grupy zarządzające funduszam i z d w ó ch krajów: Polski (61%) i W ę ­ gier (22%), przy czym są to w większości środki na inwestycje w całym regionie. C h o ć w okresie 1 9 9 0 -2 0 0 4 fu n d u sze P E /V C pozyskane n a inw estycje w Polsce i innych krajach E uropy Środkow ej i W schodniej w yniosły p o n ad 5 m ld EUR, w sto su n k u d o innych krajów europejskich działalność sektora jest szczególnie słabo rozw inięta. W skaźnik u d ziału inwestycji P E /V C w PKB loku­ je nas na jed n y m z ostatn ich miejsc w Europie. Relacja ta dla Polski jest pięcio­ krotnie niższa niż średnia europejska, kilkun asto k ro tn ie niższa niż w Szwecji i p o n ad d w u k ro tn ie niższa niż n a W ęgrzech. C o więcej w skaźnik te n w sto ­ sunku d o innych krajów europejskich w 2004 r. pogorszył się.

W Polsce u d z ia ł inw estycji P E /V C w PKB w 2003 r. w y n ió s ł 0,098%, w 2004 r. tylko 0,062%, zaś ś re d n ia e u ro p e js k a w 2003 r. w y n io sła 0,25%, a w 2004 r. w z ro sła d o 0,33 %. P o w ięk sza się z a te m d y s ta n s p o m ię d z y r y n ­ kiem p o lsk im a re s z tą E uropy. D zieje się ta k m im o zap isó w w S trateg ii ro zw o ju ry n k u k a p ita ło w e g o „A genda W a rsa w C ity 2 0 1 0 ”11, k tó ra za je d e n z celów staw ia z ró w n a n ie p o z io m u in w esty cji P E /V C w Polsce ze śre d n ią europejską.