Za datê powstania Politechniki Wroc³awskiej przyjmuje siê 15 listopada 1945 r. By³ to dzieñ, w którym przyby³y do Wroc³awia tu¿ po wojnie prof. Kazimierz Idaszewski – wybitny polski in¿ynier elektryk, jeden z g³ównych organizatorów Uczelni – wyg³osi³ wyk³ad dla kilkudziesiêcioosobowej grupy studentów III roku Oddzia³u Elektrycznego Wydzia³u Mechaniczno-Elektrotechnicznego. By³a to gru-pa z³o¿ona z osób, które studia rozpoczêli jeszcze przed wojn¹: we Lwowie (28 osób), w Warszawie (11), Gdañsku (1) i na uczelniach ZSRR (2). Wiêkszoœæ kontynuowa³a naukê ju¿ na wiosnê 1945 r. w Krakowie, a do Wroc³awia œci¹gnê³a ich osobowoœæ prof. K. Idaszewskiego. Wielu studentów przyby³o bezpoœrednio z obozów i z wojska. Ci ostatni jeszcze w maju 1945 r. zaanga¿owali siê w ochronê mienia uczelni. Profesor Idaszewski i jego wspó³pracownicy wyst¹pili tak¿e w obronie racji bytu Oddzia³u Elektrycznego, która w pewnym momencie by³a podwa¿ana przez inne polskie uczelnie i w³adze centralne.
Na pierwszy rok studiów w roku akademickim 1945/46 przyjêto na Oddzia³ Elektryczny bez egzaminów oko³o 100 osób. Zajêcia zainaugurowali: przyby³y z Poznania znany matematyk prof. W³adys³aw Œlebodziñski, prof. Henryk Ku-czyñski (chemik ze Lwowa) oraz adiunkt W³adys³aw Chowaniec – specjalista obrób-ki metali z Warszawy.
Oddzia³ Elektryczny by³ stosunkowo dobrze wyposa¿ony. Pozosta³y bowiem po niemieckiej Technische Hochschule w ma³ym stopniu zniszczone laboratoria: maszyn elektrycznych (w hali przy budynku A-5), wysokich napiêæ (w przyziemiu budynku A-l) oraz pomiarów elektrycznych (w budynku A-5). Zdaniem prof. K. Idaszewskie-go by³y to najlepiej w owym czasie wyposa¿one laboratoria elektryczne w kraju.
Zajêcia dla studentów I roku rozpoczê³y siê w drugiej po³owie listopada. Pro-gramy nauczania i system studiów by³y zgodne z przedwojennymi programami polskich uczelni technicznych. By³y to jednolite, czteroletnie studia, które dawa³y absolwentom akademicki stopieñ in¿yniera. W roku akademickim 1948/49 zosta³ wprowadzony dwustopniowy system studiów: po trzyletnich studiach in¿ynier-skich nastêpowa³y dwuletnie studia magisterskie.
Na pocz¹tku roku akademickiego 1949/50 Oddzia³y Elektryczny i Mechanicz-ny zosta³y przekszta³cone w samodzielne Wydzia³y: ElektryczMechanicz-ny i MechaniczMechanicz-ny. Wydzia³ Elektryczny sk³ada³ siê z dwu Oddzia³ów: Pr¹dów Silnych i Telekomuni-kacji. Pierwszym dziekanem Wydzia³u Elektrycznego zosta³ prof. Jerzy I. Skow-roñski, a prodziekanem prof. Zygmunt Szparkowski. Taka struktura organizacyj-na przetrwa³a zaledwie do roku 1952. Oddzia³ Telekomunikacyjny zosta³ wtedy wydzielony jako odrêbny Wydzia³ £¹cznoœci. Przy Wydziale Elektrycznym zosta³y
129 Katedry: Elektrotechniki Ogólnej (kierowa³ prof. Roman Kurdziel), Gospodarki Elek-trycznej (z-ca prof. Jan Ko¿uchowski), Maszyn Elektrycznych (pocz¹tkowo z-ca prof. W³adys³aw Ko³ek, nastêpnie prof. Jan P. Nowacki, a póŸniej prof. Andrzej Kordecki), Urz¹dzeñ Mechanicznych Elektrowni (in¿. Stanis³aw ¯urakowski), Urz¹dzeñ Elek-trycznych (pocz¹tkowo z-ca prof. Roman Kurdziel, póŸniej prof. Konstanty Wo³ko-wiñski), Pomiarów Elektrycznych (prof. Kazimierz Idaszewski) oraz Techniki Wyso-kich Napiêæ (prof. Jerzy I. Skowroñski). W roku 1954 Katedra Gospodarki Elektrycz-nej zosta³a przemianowana na Katedrê Uk³adów Elektroenergetycznych. W toku przekszta³ceñ organizacyjnych powsta³a w 1957 r. Katedra Zabezpieczeñ i Automaty-ki w Energetyce (pod Automaty-kierunAutomaty-kiem prof. Jana Trojaka), w roku 1963 zaœ Katedra Uk³a-dów Napêdowych (doc. Feliks Andrzejewski). W roku 1966 w sk³ad Wydzia³u we-sz³a Katedra Matematyki A (kierowana przez doc. Halinê £opuszañsk¹).
W 1968 r. wprowadzono w Politechnice Wroc³awskiej strukturê instytutow¹. Za-sadnicz¹ strukturê organizacyjn¹ instytutów stanowi³y zak³ady. W drugiej po³owie lat 70. i w latach 80. niektóre instytuty wprowadzi³y inny podzia³ organizacyjny w postaci zespo³ów naukowych i dydaktycznych. Ostatecznie jednak utrwali³a siê struk-tura zak³adowa, odpowiadaj¹ca specjalnoœciom naukowo-dydaktycznym Wydzia³u.
Od 1969 r. w sk³ad Wydzia³u wchodz¹ trzy instytuty: Podstaw Elektrotechniki i Elektrotechnologii (I-7), Energoelektryki (I-8) oraz Maszyn, Napêdów i Pomia-rów Elektrycznych (I-29).
Na Wydziale Elektrycznym s¹ prowadzone trzy kierunki studiów: 1. Automatyka i Robotyka
I stopnia – studia stacjonarne, bez wyboru specjalnoœci;
II stopnia – studia stacjonarne o specjalnoœciach: automatyka i sterowanie w energetyce; automatyzacja maszyn, pojazdów i urz¹dzeñ.
2. Elektrotechnika
I stopnia – studia stacjonarne, bez wyboru specjalnoœci oraz studia niestacjo-narne, bez wyboru specjalnoœci;
II stopnia
• studia stacjonarne o specjalnoœciach: elektroenergetyka; in¿ynieria elektrycz-na; odnawialne Ÿród³a energii;
• studia stacjonarne w jêzyku angielskim o specjalnoœciach: control in electrical power engineering; renewable energy systems;
• studia niestacjonarne o specjalnoœciach: elektroenergetyka; in¿ynieria elektryczna. 3. Mechatronika
I stopnia – studia stacjonarne, bez wyboru specjalnoœci.
Pocz¹tki Wydzia³u
S³uchaczami historycznego pierwszego polskiego wyk³adu na Politechnice Wroc³awskiej w dniu 15 listopada 1945 roku byli studenci – elektrycy, którzy
130 Czêœæ II. Biogramy pierwszych absolwentów PWr.
przybyli do Wroc³awia koñczyæ przerwane przez wojnê studia. Wyk³ad ten wyg³o-si³ niezapomniany prof. Kazimierz Idaszewski, popularnie zwany „Dziadkiem” – twórca, organizator i pierwszy dziekan Wydzia³u Mechaniczno-Elektrycznego, z któ-rego wy³oni³ siê póŸniej samodzielny Wydzia³ Elektryczny. Wspó³pracownikami prof. Idaszewskiego byli wielce zas³u¿eni przy zabezpieczaniu, odbudowie pomiesz-czeñ i wyposa¿eniu gmachu „elektrycznego” ówczeœni adiunkt Andrzej Jellonek i student Zbigniew Orzeszkowski. Walnie pomagali im cz³onkowie Stra¿y Akade-mickiej – przyszli studenci. Sekretark¹ Wydzia³u, prowadz¹c¹ sprawnie wszystkie sprawy administracyjne i studenckie, zosta³a z pocz¹tkiem 1946 roku przemi³a, uœmiechniêta i choæ „groŸna” – zawsze studentom ¿yczliwa pani Maria Wyzgowa. W drugiej po³owie listopada 1945 roku zainaugurowano wyk³adami prof. Hen-ryka Kuczyñskiego, prof. W³adys³awa Œlebodziñskiego i adiunkta W³adys³awa Chowañca zajêcia dla s³uchaczy pierwszego roku studiów. Na rok ten zg³osi³o siê ponad stu – przyjêtych bez egzaminów – m³odych ¿¹dnych wiedzy ludzi, którzy przywêdrowali do okrutnie zniszczonego Wroc³awia z ró¿nych stron Polski i Eu-ropy, z wojska i z partyzantki, z robót przymusowych i obozów koncentracyj-nych. Ludzie ci, pozbawieni przez kilka lat mo¿liwoœci kszta³cenia siê, zabrali siê z wielkim zapa³em do nauki, niebaczni na wielkie trudnoœci ¿ycia codziennego oraz mróz i œnieg w pozbawionych jeszcze szyb salach wyk³adowych uczelni.
Organizator i pierwszy dziekan Wydzia³u Mechaniczno-Elektrotechnicznego Politechniki Wroc³awskiej prof. dr in¿. Kazimierz Idaszewski (1878–1965),
131
Wydzia³ Elektryczny
Pierwszy dyplom magistra in¿yniera Politechniki Wroc³awskiej uzyska³ nasz kolega-elektryk Kazimierz Mœciwujewski 8 kwietnia 1946 r. Równie¿ elektryk in¿. W³adys³aw Ko³ek by³ pierwszym doktorem nauk technicznych, promowanym w naszej Uczelni. Pracê doktorsk¹ nt. Po³¹czenia wyrównawcze uzwojeñ
wielokrot-nych wykona³ pod kierunkiem prof. Kazimierza Idaszewskiego.
Po rezygnacji prof. K. Idaszewskiego z funkcji dziekana w kwietniu 1946 r., dziekanem zosta³ prof. Jerzy I. Skowroñski, a nazwê wydzia³u zmieniono na Wy-dzia³ Elektromechaniczny, dziel¹cy siê nadal na OdWy-dzia³y Mechaniczny oraz Elek-tryczny z sekcjami Pr¹dów Silnych i Telekomunikacji. W dwóch nastêpnych latach akademickich 194748 i 1948/49 dziekanem by³ prof. Eugeniusz Kuczyñski a¿ do chwili utworzenia dwu niezale¿nych wydzia³ów: Mechanicznego i Elektryczne-go. Wydzia³ Elektryczny w roku 1949/50 dzieli³ siê na dwa oddzia³y: Oddzia³ Pr¹dów Silnych z sekcjami: eksploatacyjn¹ i technologiczno-konstrukcyjn¹ oraz Oddzia³ Telekomunikacyjny z sekcjami: radiotechniczn¹ i telekomunikacyjn¹. Na Oddziale Pr¹dów Silnych powsta³y w latach 1945–1950 katedry:
1. Elektrotechniki Ogólnej – prof. Wac³awa Günthera,
2. Pomiarów Elektrycznych – prof. Kazimierza Idaszewskiego, 3. Maszyn Elektrycznych – prof. Paw³a Nowackiego,
4. Techniki Wysokich Napiêæ – prof. Jerzego I. Skowroñskiego, 5. Gospodarki Elektrycznej (sieci) – prof. Jana Ko¿uchowskiego, 6. Urz¹dzeñ Elektrycznych – prof. Romana Kurdziela,
7. Urz¹dzeñ Mechanicznych Elektrowni – prof. Stanis³awa ¯urakowskiego. Oddzia³ Telekomunikacyjny sk³ada³ siê z katedr:
1. Radiotechniki – prof. Andrzeja Jellonka,
2. Teletechniki – prof. Zygmunta Szparkowskiego,
3. Urz¹dzeñ Radiotechnicznych Odbiorczych – prof. Wilhelma Rotkiewicza, 4. Techniki Przenoszenia Przewodowego – prof. Zbigniewa ¯yszkowskiego. Dziekanem Samodzielnego Wydzia³u Elektrycznego przez nastêpne trzy lata akademickie by³ wielce zas³u¿ony dla konsolidacji i rozwoju Wydzia³u, a zw³a-szcza rozbudowy jego bazy lokalowej, prof. Jerzy I. Skowroñski.
Oprócz wymienionych profesorów pierwsi absolwenci elektrycy zachowuj¹ we wdziêcznej pamiêci profesorów – wyk³adowców przedmiotów ogólnych i mecha-nicznych: matematyki – prof. prof. Hugona Steinhausa i W³adys³awa Œlebodziñ-skiego, geometrii wykreœlnej – prof. Konrada Dybê, fizyki – prof. Henryka Nie-wodniczañskiego, chemii – prof. Henryka Kuczyñskiego, technologii metali – prof. Egona Dworzaka, obróbki metali – prof. W³adys³awa Chowañca, mechaniki – prof. Stanis³awa Bodaszewskiego, prostowników i napêdów elektrycznych – prof. Ewarysta Koz³owskiego i wielu innych wyk³adowców, adiunktów i asystentów. Od pocz¹tku istnienia uczelni studenci odgrywali istotn¹ rolê w rozwoju wro-c³awskiego œrodowiska akademickiego.
W pamiêtnym roku akademickim 1945/46, rozpoczynaj¹cym now¹ historiê Politechniki Wroc³awskiej, bardzo aktywn¹ spo³ecznie grupê studentów
stanowi-132 Czêœæ II. Biogramy pierwszych absolwentów PWr.
li elektrycy. Na tym bowiem kierunku oprócz przyjêtych na pierwszy rok znala-z³o siê ponad czterdziestu studentów III i IV roku.
Na podstawie ich doœwiadczeñ z pracy w stowarzyszeniach akademickich zor-ganizowano w marcu 1946 r. pierwsze na Politechnice studenckie ko³o naukowe – Ko³o Elektryków Studentów Politechniki Wroc³awskiej. Pierwszymi protektora-mi ko³a byli prof. Kaziprotektora-mierz Idaszewski i adiunkt dr Andrzej Jellonek, in¿. Zyg-munt Szparkowski, delegat Ministerstwa Oœwiaty ds. M³odzie¿y Szkó³ Wy¿szych, in¿. Dionizy Smoleñski oraz ze strony przemys³u in¿. W³odzimierz Gogolewski. Na kuratora Ko³a Elektryków powo³ano adiunkta A. Jellonka, a zarz¹d w I ka-dencji mia³ sk³ad nastêpuj¹cy: Antoni Weber – prezes, Ryszard Stanis³awski – wi-ceprezes, Józef Buck – sekretarz, Jerzy Fekecz – skarbnik, Witold Sieniawski – gospodarz, Stanis³aw Fortuna, Szymon Firkowicz, Jan ¯arnowski – cz³onkowie zarz¹du. Komisja Rewizyjna: Zdzis³aw £osiak, Zbigniew Godziñski, Micha³ Piskozub.
Wybrany na pocz¹tku 1947 roku zarz¹d II kadencji by³ nastêpuj¹cy: Jerzy Fe-kecz – prezes, Stanis³aw Leskow – wiceprezes, Gra¿yna Rewicka – sekretarz, Jó-zef Stêpieñ – skarbnik, JóJó-zef Buck, Lech Kwiatuszyñski, Jan ¯arnowski – cz³onko-wie zarz¹du. Do Komisji Rewizyjnej wybrano Micha³a Piskozuba i Jana Kalisza, a kuratorem Ko³a zosta³ wyk³adowca in¿. Zygmunt Szparkowski.
Niedostatek i potrzeby wœród spo³ecznoœci studenckiej w pierwszym okresie by³y olbrzymie, a mo¿liwoœci i œrodki wiêcej ni¿ skromne. W zwi¹zku z tym po-stanowiono w pracy Ko³a po³o¿yæ nacisk na akcjê samopomocy, aby przez popra-wienie warunków nauki i pomoc materialn¹ stworzyæ mo¿liwoœci zamierzonej na okres póŸniejszy dzia³alnoœci samokszta³ceniowej i naukowej. Œrodki materialne z udzia³u w dochodzie z Pierwszej Reprezentacyjnej Zabawy Politechniki, której Ko³o Elektryków by³o wspó³organizatorem oraz dotacje rektora Politechniki, Zjed-noczenia Energetycznego Okrêgu Dolnoœl¹skiego i Spó³dzielni „Grupa Technicz-na”, umo¿liwi³y podjêcie dzia³alnoœci w poszczególnych sekcjach:
Sekcja wydawnicza skompletowa³a przybory do powielania i zajmowa³a siê reprodukcj¹ tablic, tematów æwiczeñ i ró¿nych druków oraz przyst¹pi³a do przy-gotowania pierwszych skryptów. W zwi¹zku z brakiem ksi¹¿ek i skryptów w jêzyku polskim zakupiono do tworz¹cej siê biblioteczki Ko³a dostêpne podrêcz-niki stanowi¹ce istotn¹ pomoc dla studiuj¹cych.
Licz¹cym siê osi¹gniêciem pocz¹tkowego okresu dzia³alnoœci Ko³a by³o wyda-nie w listopadzie 1946 r. pierwszego numeru „Biuletynu Ko³a Elektryków” i dru-giego numeru w roku 1947. By³o to pierwsze wydawnictwo, jakie pojawi³o siê na Politechnice i w bran¿y elektrotechnicznej we Wroc³awiu. Wszystkie „prace wy-dawnicze” wykonywane by³y w pokoju domu akademickiego przy ul. Stanis³aw-skiego. O roli, jak¹ „Biuletyn” odegra³, œwiadczy publikowanie w nim (oprócz pozycji opracowanych przez studentów) tak¿e artyku³ów i wypowiedzi profeso-rów i in¿ynieprofeso-rów, a mianowicie: in¿. D. Smoleñskiego Powitanie Biuletynu, in¿. Z. Szparkowskiego Rola Kola Naukowego w kszta³ceniu charakteru in¿yniera,
133
Wydzia³ Elektryczny
dr. A. Jellonka Instytut Elektrotechniczny Politechniki Wroc³awskiej, prof. J. Skow-roñskiego Drogi wspó³pracy Uniwersytetu i Politechniki we Wroc³awiu z przemys³em
Ziem Odzyskanych, in¿. M. Suskiego Sprzêt ³¹cznoœci w armii angielskiej, dr. A. Jel-lonka K³opoty ma³¿eñskie – artyku³ dyskusyjny na temat „ma³¿eñstwa” Uniwersy-tetu z Politechnik¹. Oprócz tego „Biuletyn” zamieszcza³ sprawozdania z wycie-czek technicznych i dzia³alnoœci Ko³a, odpowiedzi redakcji na pytania czytelni-ków oraz og³oszenia i informacje dziekanatu.
Nale¿y podkreœliæ spo³eczn¹ postawê i czynny udzia³ studentów-elektryków w odbudowie i normalizacji ¿ycia w naszym mieœcie. Nie brak³o ich w ¿adnej akcji, zmierzaj¹cej do zaprezentowania Wroc³awia z jak najlepszej strony. Mo¿na tu wymieniæ akcjê porz¹dkowania miasta, zw³aszcza dzielnicy studenckiej na Bi-skupinie i otoczenia Politechniki oraz pomoc w organizowaniu w roku 1948 Œwia-towego Kongresu Intelektualistów i Wystawy Ziem Odzyskanych, jak równie¿ wspó³organizowanie XIII Zwyczajnego Zjazdu Stowarzyszenia Elektryków Pol-skich w roku 1947 we Wroc³awiu i Jeleniej Górze.
Mo¿na stwierdziæ, ¿e w pionierskim okresie naszej Uczelni Ko³o Elektryków odegra³o chlubn¹ rolê, pe³ni¹c bezinteresown¹ dzia³alnoœæ spo³eczn¹. Praca Ko³a okaza³a siê wielce po¿yteczn¹ dla wroc³awskiego œrodowiska akademickiego, zdoby³a du¿e uznanie w³adz uczelni i spo³ecznoœci studenckiej. Dzia³acze i cz³on-kowie Ko³a po wejœciu na drogê pracy zawodowej, nierzadko jeszcze przed ukoñ-czeniem studiów, tworzyli wypróbowan¹ kadrê rozwijaj¹cego siê przemys³u elek-trotechnicznego, energetyki i nauki, pe³ni¹c odpowiedzialne funkcje w ¿yciu zawodowym i spo³ecznym.